11 11B
MAAS EN SCHELDEBODE
ZATERDAG 2 JUNI 1934
VEREENIGING VAN LAGER
LANDBOUWONDERWIJS
OM DE EER VAN DE VLAG
De Witte Wandelstok
BI 13
VERGADERING OP FLAKKEE
In hotel Spee heeft een algemeene verga
dering plaats gevonden van de vereeniging
tot bevordering van het landbouwonderwijs
op Goeree en Overflakkee.
De Voorzitter, de heer A. A. Mijs, opende
de vergadering met een kort woord ter ge
dachtenis van het overleden bestuurslid den
heer J. A. Slis Jzn. De heer Slis was altijd
een belangstellend lid en aan hem en z'n
werk zal altijd een aangename herinnering
blijven bestaan.
Verder deelde voorzitter mede, dat in de
plaats van den heer Slis door het gemeente
bestuur den heer J. Buth is aangewezen.
Deze moest echter de vergadering verzuimen
daar de gemeenteraadsvergadering op het
zelfde uur gehouden werd.
Hierna werd tot het voorlezen der notulen
overgegaan, die ongewijzigd goedgekeurd
werden. Tevens krijgt de penningmeester
gelegenheid de rekening over het jaar 19't3
toe te lichten.
Wij laten hier de rekening volgen:
Uitgaven:
Vcrgaderings- en reiskosten
Porti- en incassokosten
Telefoon en telegrammen
Drukwerk en advertentiön
Onderhoud tuin
Onderhoud gebouwen
Assurantie on belastingen
Salaris secr.-penningm.
Intrest
Diversen
Afschrijving op gebouwen
Afschrijving op tuin
Afschrijving op meubilair
Batig saldo
Ontvangsten:
Donation
Contributie leden
Schoolgelden
Opbrengst van den tuin
Huishuui
Subsidie gemeenten
Diversen
Nog te ontvangen schoolgelden
Contributie leden
Afgeschreven
School met woning
Tuin
Afgeschreven
Meubilair
Schoolgelden
Contributie leden
Totaal
f 16417.01
f 35017.01
f 5960.83
Totaal
f
23.15
f
1.13
i
43.60
f
64.30
f
2-46
f
233.54
f
22.23
f
50.—
f
202.10
I
29.50
f
700
f
300.—
f
1
f
84.92
f
2001.47
f
292.50
f
367
f
570.
f
18.90
f
520
f
90.50
f
13.07
f
127.50
f
f
2001.47
f
18600
f
2700.—
f
1.—
f
127.50
f
21430.50
1
2
f
16100.—
f
4214.53
f
950.91
f
165.00
Bentel, voorschot f 17100
Afgelost f 1000.—
Boerenleenbank Oude Tonge
Opgenomen kasgeld
Batig saldo vorige jaren f 80.14
Batig saldo 1933 f 8492
Totaal f 21430.50
Zonder hoofdelijke stemming werd alles
goedgekeurd.
Het volgende punt van de agenda bracht
het verslag over het achtste boekjaar 1933.
Hieraan ontleenen wij het volgende:
Hoewel het samenstellen van een verslag
altijd groote zorg vereischt om de historie
zuiver weer te geven, is dit te moeilijker wan
neer geen bijzondere gebeurtenissen zijn te
vermelden en dat is o\ er het met 31 Decem
ber 1933 afgesloten boekjaar bijna het geval,
immers het eenige schokkende voorval was
voor onze vereeniging en school het overlij
den van den heer J. A. Slis Jzn., welke in
1927 als opvolger van nu wijlen den heer
G. Joppe Dzn., door het gemeentebestuur
van Sommelsdijk word aangewezen om in
ons bestuur zitting te nemen. Zijn nagedach
tenis laat voor ons aangename herinnerin
gen na.
Dat onze school in een behoefte voorziet
en door de bevolking in het algemeen wordt
gewaardeerd moge blijken uit het feit dat
het aantal, leden die wij door overlijden,
vertrek en door de tijdsomstandigheden
moesten afschrijven, door precies en even
groot aantal andere werd aangevuld, zoodat
wij met 220 leden het jaar begonnen en ein
digden. Ook de 42 donateurs bleven onze in
stelling trouw. Dit aantal kon hooger zijn
wanneer enkele gemeentebesturen, 5 laiul-
bouwvereenigingen en 6 boerenleenbanken
liet groote belang van goed vakonderwijs
Voor onze streek wilden begrijpen.
Hef aantal leerlingen steeg met 3 en be
droeg in dezen cursus 43. Deze kleine toe
name stamt ons dankbaar. Hoewel de deel
name aan dit onderwijs ruimer kon zijn
behoort meteen te worden vernield dat de
leerlingen afkomstig zijn uit 12 van de 13
gemeenten uit het eiland en dat in deze af
zijdige gemeente (Goedereede) geen enkele
cu'ndlidaat voor onze school te vinden was.
In ons vorig verslag maakten wij er mel
ding van dat het Hoofd onzer school de
vraagbaak was geworden voor tal van land
bouwers, terwijl wij hoopten, dat deze vma-
stellers hun waardeering daarvoor zouden
toonen door aansluiting bij onze vereeniging
Wij mogen thans conrtateeren dat enkelen
aan dien wenk gevolg gaven, van nog meer
deren verwachten wij deze daad. In 1933
werden er 115 schriftelijke, 126 telefonische
en 382 mondelinge adviezen gevraagd.
Unze verzameling breidt zich langzamer
hand uit, thans weer door een „Roerdomp"
welken wij ten geschenke moohten ontvan
gen van den heer B. den Baars te Dirksland
wien wij daarvoor gaarne onze erkentelijk
heid betuigen.
De voortdurende versobering van den
Staatsdienst vervult ons met zong, nu tel
kens weer de subsidis, noodig voor 't onder
houd ran den tuin, bibliotheek e.d., worden
verlaagd, zoodat dubbele waakzaamheid
geboden is, om onze mooie en onmisbare
instelling te blijven behouden.
Wij blijven vertrouwen op de volle mede
werking van don geheelen F'lakkeesehen
boerenstand en aanverwante bedrijfsvoer
ders, en geven dezerzijds gaarne de verze
kering dat door ons niets zal worden na
gelaten wat het belang en den bloei van
onze school kan bevorderen.
Daarna werd overgegaan tot de verkie
zing van de periodiek aftredende bestuurs
leden A. S. C. van Roseum en A. W. Keyzer
Het bestuur stelde in de vacatures candi-
daat de heeren A. S. C. van Rossum, L. A.
van Nieuwenibuyzen (Aohthiuyzen), A. W.
Keyzer en S. Buth Oz. te Herkingen. Met
algemeene stemmen werden de heeren A.
S. C. vnm Rossum en A. W. Keyzer herkozen
Zonder discussie werd de minimum-con
tributie evenals liet vorige jaar op 1 ge
houden.
In de rondvraag merkte de heer Buth,
Dirksland, nog op, dat het nuttig zou zijn
wanneer bij de dieren-collectle ook een bi-
sam-rat werd toegevoegd. Het gevaar is niet
denkbeeldig dat deze ongure dieren op de
een of andere manier naai' Fiakkee geïmpor
teercl worden. De lieer Smits antwoordde
dat aan dit verzoek zeer gemakkelijk vol
daan kon worden, en dat het zeer nuttig zou
zijn. De heer Geluk, Dirksland, zag gaarne
dat er alleen menschen in liet bestuur ge
kozen zoudten worden, die ook jongens op de
school hadden.
De Voorzitter antwoordde dat daar op het
oogeniblik natuurlijk geen verandering in
gebracht kan worden, maar dot het bestuur
bij een oventueele verkiezing met deze
wensch rekening zou houden.
Hierop sloot de Voorzitter de officieelc
vergadering en gaf het woord aan den lieer
Smits, die zou spreken ovev liet onderwerp:
Vruehtwisseling en Plantenziekten.
De heer Smits begon met cp te merken
dat dit een kwestie was «aar de boer z'n
heele leven mee te maken had. De boer gaat
meestail af op de ervaring die liij in de
loop der jaren gekregen heeft. Het is jam
mer, aldus Spr., dat regeeringsmaatregelen
liet handelen naar eigen ervaring voor een
groot gedeelte gefnuikt hebben.
Ook de Landbouwwetenschap, die zich
natuurlijk ook met dit vraagstuk bezig
houdt, berust op de ervaring in het practi
sohe leven. Het komt wel eens voor dat de
wetenschap met de practijk in tegenspraak
is. Dan is het natuurlijk verstandig om de
practijk tc volgen. De lanclbouw-wetensohap
zoekt een verklaring voor de feiten die zij
opmerkt, de practijk bemoeit zich daar niet
moe.
liet is nu de taak der wetenschap om het
verhand tiussohen Plantenziekten en vrucht
wisseling uit te maken.
Over vruehtwisseling alléén zal Spr. het
dus niet hebben maar over die Vruehtwis
seling in verband met de plantenziekten, al
zou over liet eerste alléén wel veel te zeg
gen zijn: verarming van structuur en-z.
Men verdeelt in de practijk de velschil
lende gewassen die verbouwd worden in
verschillende groepen, omdat men niet elk
jaar hetzelfde kan verbouwen, omdat pen
bepaald gewas zichzelf niet verdraagt. Dit
is bijna liet geval met vlas.
Heelt men één keer vlas gezaaid dan
moet men jaren wachten, wil men op dien
zelfden grond weer een goed gewas krijgen.
Een ander geval is, dat gewassen die tot een
zelfde familie behooren elkaar niet verdra
gen. Dit is hijvoorbeeld het geval met ver
schillende koolsoorten. Na kool kan men bijv
•geen koolzaad of mosterdzaad zaaien. Kruis-
bloemigen kunnen elkaar ook niet verdragen
Ook treft men aan -dat gewassen zonder
eenige verwantschap elkaar niet verdragen
kunnen. Men moet bijv. nooit erwten na
vlas zaaien of omgekeerd.
Deze onverdraagzaamheid tusschen de ver
schillende'gewassen vind haar oorzaak in de
plantenziekten. Door verkeerde vruohtwissf
ling ontstaan plantenziekten. Hot. is -de taak
der wetenschap de invloeden na te gaan die
verschillende gewassen op elkaar "uitoefe
nen. Het, is meestal zoo dat door vruchtwis
seling de ziekten ap andere gewassen wordt
overgebracht. De ziekteoorzaak zit. in de
grond in vorm van aaltjes, zwamen, bacte
riën, insecten enz. Deze overwinteren in den
grond en zijn in normale gevallen ongevaar
lijk voor de planten als zij zicli kunnen voe
den met humus. Dit is ook liet geval met
de aaltjes. We kunnen twee soorten onder
scheiden de stengel- en de wortelaaltjes. De
stengelaaltjcs dringen door de stengel en
de bladeren in de plant- en vervormen do
wortel. De wortolaaltjes dringen direct in de
wortel en ontnemen deze alle sappen, zoo
dat de plant sterft.
Een ziekte die door stengelaaltjes veroor
zaakt wordt is kroef, de wortelaaltjes ver
oorzaken de bietemmoeheiid. Beide overwin
teren in de grond. Zaait men nu liet vol
gende jaar weer bieten of uien dan wordt de
Historisch verhaal over de gebeurtenissen
van 1830—1833
Dooi J. SNOEP Jr.
(32
Maar ook was er een hartelijke begeerte
0111 mee te helpen het lijden van anderen
te verzachten. En toen de diakenen rond
gingen om de liefdegaven voor de armen in
ontvangst te nemen, werd meer dan twee
duizend gulden geofferd.
Een zucht van verlichting en een harte
lijk dankgebed steeg uit menige woning op,
toen tie gevreesde ziekte geweken bleek.
Grootvader Rijkers herstelde spoedig en
hij was de eenige niet, die schreide, toen hij
weer in de Breestraat terugkeerde.
't Onweer was voorbij; blijde brak de
zon weer door de wolken heen. Ja waarlijk
de Heere had Zich betoond een Toevlucht
cn Sterkte en Hij was krachtiglijk bevonden
een hulp in benauwdheden.
En Anton?
Wanneer zou hij terugkeeren?
Moeder Rijkers zuchtte diep als z-e aan
haar oudste dacht.
Maar ook z ij n leven immers was in Gods
hand; ook voor hém gold de belofte: Hij
zal u dekken.
't Kostte een liefhebbend moederhart vaak
zware strijd deze zaak volkomen over te
geven in handen van Hem; Die èn in Dordt
en in St. Omer èn overal Dezelfde is.
Maar dominee Van Kooten herhaalde tel
kens weer: Moedig zijn, moeder! En vast ge-
loov-en, dat de 'Heere een Hoorder der gebe
den is!"
ZEVENTIENDE HOOFDSTUK
Weer thuis
Maar die maanden en jaren van bange
beproeving zij nü voorbij!
Met een gevoel van onuitsprekelijke
dankbaarheid heeft moeder Rijkers 't licht
van dezen blijden zomerdag begroet
Vele nachten heeft zij niet kunnen slapen,
van angsit cn droefheid om Anton, haar
oudste, de trots van haar moederhart.
En dezen nacht heeft zij weer weinig ge
slapen maar nu joeg een groote overstel
pende vreugde haar dien slaap uit de oogen.
Want 't is vandaag 11 Augustus 1833! De
Dordlteche krijgsgevangenen, die maandien
in ballingschap zuchtten od St. Omer, zul
len vandaag in hun vaderstad terugkeeren!
't Is feest in Dordt lioe zou 't ook an
ders kunnen?
De stad is vol van eerepoorten en vlaggen,
en de straten, waarlangs de dappere Dordte-
naars zi-eih naar 't Stadhuis zullen begeven,
zijn keurig versierd.
Er -heerschte 30 October 1830 groote geest-
drieft in de omde Merwestad, want de roep-
van 't vaderland op te komen vond bij veie
stem van den Oranjevorst om voor de eere
wakkere Dordtsche jongens weerklank.
Ja, toen was de geestdrift groot. Maar op
dezen heerlijken Augustusdag wordt zij
toc'h verre overtroffen. Want nu maakt
Dordt zich gereed zijn jonge heidien, die te
rugkeeren uit een vreeselijke en bange wor
steling, welkom te heeten!
Ach ook deze vreugde is niet onver
mengd
Er zijn in de feestelijk versierde straten
en stegen óók woningen, waar op\dezen ge-
dSenkiwaardigen dag de oude wond weer
plaag nog erger, doet ruen liet niet dan zal
ze wel afnemen maar lieelemaal wegkrijgen
kan men ze niet.
Hoe komt het niu, dat op de eene plaats
de uien wel, en op de andere geen last van
kroef hebben. Deze vraag staat niet direct in
verband met het onderwerp.
Het vindt waarschijnlijk zijn oorzaak in
het verschillend reageoren van de gronden
of ze zuurof basisch reagecren en kan ver
holpen worden door bemesting.
Van de vele zwammensoortcn die er in de
grond voorkomen is Wel de voornaamste dp
violette rhiaoctonia.
Deze veroorzaakt ziekten in aardappels,
klavers, mangel en koepeen. Worden deze ge
wassen nu een 'tijd niet verbouwd dan ver
dwijnen de zwammen niet maar blijven
leven van de humus uit de grond. Het is
dus een feit dat door sommige gewassen de
grond nog erger kan worden geïnfecteerd.
Na deze algemeene inleiding ging spr. er
toe over, verschillende gewassen te bespre
ken in verband met liet onderwerp.
De granen zijn ten opzichte van elkaar
zeer verdraagzaam. Granen hebben weinig
last van ziekten uit de grond maar kunnen
geïnfecteerd worden door besmet zaaizaad
Poldergronden zijn een gunstige bodem
voor de plantenziekten. De oude stelregel:
laat nooit wit op wit op elkaar volgen. Dit is
een goed beproefde regel die sinds veie ja
ren ook op Fiakkee wordt gevolgd. In Gro
ningen lette men daar nipt op. Daar kwam
het veel voor dat men na haver, gerst plant
te of haver na gerst. Het is daar niet te
verwonderen en merkwaardig dat juist in
Groningen een nieuwe ziekte ouder do gra
nen moest 'uitbreken en wel de Voetziekte.
Van de planten die door deze ziekte zijn aan
getast gaat de halm net 'boven den grond
rotten: liet. is net of een rat ze kajiot ge
knaagd heeft, cn ze vallen 0111. Deze ziekte
ontstaat korten tijd na dat het graan ont
kiemd is en wordt veroorzaakt door een
zwam. Het is opmerkelijk dat vooral de
temperatuur op de ontwikkeling van deze
ziekte van invloed is. Of het graan vroeg
m het voorjaar of laat in het najaar gezaaid
is. De tanvehalmdooder, zooals deze zwam
genoemd wordt, dringt vooral de plant bin
nen als de temperatuur hoog is. Dit kan
dus liet geval zijn bij tarwe die vroeg ge
zaaid is en bij zomertarwe. 05 deze zwam
ook op Fiakkee in den grond voorkomt?
Dit is zeer waarschijnlijk. En de gevolgen
zullen ook niet uitblijven als men eenige
jaren achtereen tarwe zaait.
Een andere belager der granen is de Smal
ie graan vlieg. Deze overwintert in de grond,
komt vroeg in het voorjaar voor den dag en
legt eitjes in de kiamplant, tengevolge
waarvan deze doodgaat. Gewoonlijk beperkt
zich de schade tot een smalle strook, afhan
kelijk van het aantal van de vliegen en de
windrichting. Zaait men nu het volgende
jaar weer graan dan kan het liecle veld
worden geïnfecteerd en de schade is nog
g rooter.
Daarom is liet niet raadzaam granen druk
men moet er erg voorzichtig mee zijn.
De Suikerbieten hebben over het algemeen
weinig last van ziekten. Men moet alleen
achter elkaar te zaaien. Het kan wel maar
op liet biotcnaaltjc passen. Alleen wanneer
de grond arm aan humus is tasten de bie
tenaaltjes de bieten aan. Het is opmerkelijk
dat men op de eene grond druk terug kan
komen met bicten en op de andere niet.
Dit is voornamelijk hot geval met niet te
zware grond die arm aan liumus is. Is de
grond sterk alkalisch of anders gezegd rea
geert hij sterk basisch dan heeft men er
weinig last van. Bemest men nuu met kunst
mest die rijk is aan zwavelzuur dan krijgt
men er meer last van omdat zwavelzuur
zuur reageert.
-De basische eigenschappen van de grond
worden dan minder omdat het zuur de
base neutraliseert.
Bemest men de grond evenwel mot Sal
peter (kalisalpcter bijv.), dan heeft men min
lier last van het. bietenaaltjc omdat salpe
ter basisch reageert, de zure eigenschappen
van de grond verminderen dus, de grond
wordt sterker basisch wat de bietenmoehcid
sterk vermindert. Wanneer er voor de zaai
weinig regen valt cn het weer is mooi dan
heeft men ook minder last ervan. Maar heeft
men bijv. een droge winter en een nat voor
jaar dan heeft men er weer veel last van
Dat komt omdat de regen de concentratie
van basen aan de oppervlakte kleiner
maakt. De basen zakken dieper de grond in.
Later in liet jaar komt dit wel weer in orde
maar oppassen blijft altijd de boodschap.
De aardappelen verdragen elkaar zeer
goed en hebben weinig last van ziekten die
in de grond blijven zitten.
Een van de bekendste is de wratziekte.
Deze wordt veroorzaakt door een zwam die
zicli aan de plant bevestigt en tot gevolg
heeft dat de knol wordt omgevormd tot ecu
wratacbi^ lichaam. Deze ziekte is zeer be-
ametelijk en liet duurt minstens zeven ja,ar
voordat men weer aardappelen kan ver
bouwen op (lat besmette land. Verder is er
nog een zwam die zeer lastig is en in do
aardappel een bruine ring doet ontstaan. Do
ziekte heeft ongeveer dezelfde verschijnselen
als de bekende aardappelziekte. Op loof en
knollen komen zwarte plekjes waar nader
hand gaatjes in vallen. Men kan deze ziekte
van de gewone aardappelziekte onderschei
den als men de knol door midden snijdt
Zooals gezegd is vindt men er dan een brui
ne ring in. De -knollen zijn ongeschikt voor
de consumptie omdat ze met het koken
hard blijven. Deze ziekte gaat nooit over.
Een andere ziekte de zwartkiemigheid,
iieeft dezelfde ziekteverschijnselen als de
rhizoctonia.
Woensdag nam de llaagsche Burgemeester Jhr Mr Dr L II. .V. Bosch ridder van Rosen
thal die benoemd werd tot Commissaris der Koningin in de vrorincie Utrecht
afscheid van de politie. Unze foto werd genomen tijdens de inspectie; naast de Burge
meester de heer Besseling, waarn. Hoofdcmmissaris van politie.
De stengel verwelkt, wordt zwart van on
deren en valt eindelijk om. De knollen zien
er gaaf uit maar van binnen zit een blau
we ring. Gooit men ze op een hoop dan gaan
ze rotten cn stinken. De ziekte wordt ver
oorzaakt door een bacterie die in de grond
zit.
Nu zijn er nog gewassen die gevoeliger
zijn voor zieklen zooals koepcen en paarden-
peen. Hier zijn liet weer insecten die de
ziekte veroorzaken. Een er van is bijv. de
wortelvlieg. Deze vermeerdert zich snel, be
smetten 's zomers de planten waarvan liet
loof gaat verkleuren, overwintert als pop om
het volgende jaar opnieuw z'n verwoestend
werk te gaan beginnen. Een gewas dat last
van deze vlieg heeft is de karwei. Daarom
geen karwei na ot naast koopeen zaaien.
Bij uien komt o.a. de zwarte kroef voor.
Deze ziekte komt hier niet vaak voor. Maai
is liet land land er eenmaal mee besmet dan
komt men er nooit meer af. In Noord-Ame-
rika bestrijdt men met veel succes deze
ziekte door tiet land met een oplossing van
formaline te besproeien.
Nog een vijand van de uien is do uien
vlieg. Deze overwintert in de gronden komt
gelijk met de uien op v reten de kiemplantjcs
op en kunnen groote schade aanrichten. Het
volgende jaar naast of op dat besmette veld
geen uien want dan is liet weer mis.
Bij erwten en vlas komen een groot aan
tal ziekten voor.
St. Jan is een van de bekendste uien
ziekten. Zoo genoemd omdat li ij zich om
streeks St. Jan openbaart. Voor deze ziel-4,0
is geen middel om er van af te komen.. D<
ziekte zit in de grond en verdwijnt nooit
Een tweede erwtenziekte is de vlekken-
ziekte. Op de peulen en de evvvten komen
zwarte vlekjes, ze lijken veel op vetvlekken
Daarna gaan peulen en erwten inkrimpen en
zijn voor alles ongeschikt. De oorzaak kan
in grond maar ook in liet zaad zitten. Is de
grond met die zwam besmet dan gaat de
besmetting op het zaad over. Is liet zaad
niet zuiver dan heeft men kans z'n grond
voor altijd niet die ziekte tc besmetten. De
eenige manier om te zorgen dat gezónd
land die ziekte nooit krijgt is toezien dat
men goed, rein zaad hooft
Onder de insecten heeft de erwt ook veie
vijanden zitten.
Ten eerste de bladrandkever. Deze ver
schijnt ill liet voorjaar, vreet de bladeren
kapot en verdwijnt dan meer snel in de
grond.
Vervolgens do knopmado. Deze werkt zien
in dc knoppen van de erwten deze zwellen
op en van de bloei dius ook van de oogst
komt niets terecht.
Dan de Bladroller. Deze komt tijdens de
bloei te voorschijn krult de bladeren om of
kruipt in de peul en vreet hem op. 11 ij over
wintert als pop in de grond.
Tenslotte zijn er nog de blaaspooten. Deze
zijn heel klein, tasten de knoppen aan en
veroorzaken de z.g. „kwaaie knoppen". Ze
poppen zicli weer in on verdwijnen in dc
grond.
Al deze insecten veroorzaken zeer besmet
telijke ziekten onder de erwten. Heeft men
er last van gehad, zaai dan lief volgende
jaar maar geen erwten op dat land.
De klavers 'hebben veel la.st van knobbel
voet. De planten komen tierig op als ze deze
ziekte hebben en gaan na liet maaien door.
Hier is niets tegen te doen.
Dc blauwe rhizoctonia veroorzaakt ook
ziekten bij klavers en bijv. mangels. Deze
laatste verschimmelen lieelemaal als z»
deze ziekte hebben.
Tocli kan men dc besmetting met rhizoc
tonia tegen gaan als men do zieke knollen
behoorlijk ver van het. land opbergt. Door
verstandiger te handelen zou men liet be
smettingsgevaar zeer kunnen verminderen.
De klaver heeft nog last van een andere
ziekte nl. de klaverkank-cr. De planten krij
gen dikke knoppen, deze, gaan uitwassen en
worden zwart. Deze 'ziekte komt ook voor
bij uien. De uien worden hoofdzakelijk be
smet als men de uien te ruw behandelt. Do
zwammen komen door de vvondeplekken
naar binnen cn doen de uien verrotten.
De conclusie die men uit bovenstaande
kan trekken is: verbouw nooit wit op wit.
Door verstandige vruehtwisseling kan men
veel van de ziekten voorkomen.
Hoe precies de volgorde is liangj hoofdza
kelijk of van de structuur vail de grond.
De meest voorkomende is: granen, daarna
wortelgewassen; afgewisseld met liandelsge-
wassen enz. Tenslotte wees spreker er nog
op dat stalmest in vele gevallen nadeelig
werkt wat de plantenziekten aangaat.
De voorzitter dankte den heer Smits voor
z'n zeer interessante en leerzame rede.
Hierna werd nog lan^e tijd over verschil
lende punten gediscussieerd.
BEVORDER DE NEDERLANDSCHE
INDUSTRIE
CIRCULAIRE VAN MINISTER DE WILDE
In een circulaire aan de gemeenteb aren
wijst de Minister van Bi nlandschc Za
ken er op dat liet naar de Regeering geble
ken is nof meermalen ondanks de verzoe
ken is nog meermalen ondanks de vorzoe-
de gemeentebesturen gericht, voorkomt dat
door publiekrechtelijke lichamen orders,
welke aan de binnenlandsche nijverheid ten
goede hadden kunnen komen, in liet bui
tonland worden geplaatst zonder dat mot de
Rijkscommissie voor werkverschaffing over
leg werd gepleegd.
Dc Minister meent tc mogen aannemen
dat de noodzakelijkheid van liet rekenin
houden met do belangen van de nationale
industrie te zeer vanzelf spreekt, dan dat
hij andermaal een uiteenzetting daarover
zou moeten geven.
Met den meesten aandrang verzoekt de
Minister stipt, de hand te doen houden aan
liet gestelde in de vorige desbetreffende cir
culaires.
Het adres voor de Rijkscommissie voor
werkverruiming is Kloveniersburgwal 70,
Amsterdam.
EEN NUTTIG WERK VOOR
WERKVERRUIMING
Ten behoeve van de verhooging van den
zeedijk van den Bcciuspolder aan de Een
dracht CA.), heeft, naar wij vernemen, de
commissie voor werkverruiming een bedrag
van 90 in de vereischte uitgaven aan ar-
beidsloonen verleend.
De eigenaar van den polder beeft zelf de
noodige materialen als c-emcut, zand, ijzer,
enz. te betalen, welke materialen door hem
van de binnenlandsche producenten zulten
worden afgenomen. De dijksverhooging zei
vo, welke wordt gemaakt volgens het be
kende systeem-De Muralt, nader verbeterd
door den Ir W. Kamp te 's-Gravenliage, kost
ongeveer een vierde deel van een ophooging
met grond. Mot de bespaarde gelden zullen
in Noord-Brabant andere werken worden
gesubsidieerd.
DE DIESELTREINEN.
Thans is een derde deel in gebruik.
Zooals men in liet spoorboekje kan zien.
zal liet aantal Diescitreinen, die werkelijk
Dieseltreinen zullen zijn, als alles klaar is.
ruim honderd bedragen, waarhij dan de
treinen Rotterdam—Den HaagGouda voor
twee geteld zijn.
Ingaande 28 dezer nu is er een nieuwe
regeling in werking getreden, waarbij onge
veer een derde deel der volgens de dienst
regeling rijdende E.M.-treinen, werkelijk
Dieseltreinen zullen zijn, terwijl 2/3 dee!
nog imitatie is.
Welke treinen werkelijk Dieseltreinen
zijn, blijft voorloopig nog geheim.
bloedt van pijn
Dan blijvien 'de deuren gesloten, want de
vreugde en geestdrift, d'ie zich van heel de
stad hebben meest gemaakt, moet. men
sluiten buiten 't huis en buiten 't liart.
En vaders en moeders zitten heel dicht
bij elkander; in hun blikken staat in nieuwe
felheid de vreeselijke smart van 't schreiend
ouderhart, en telkens weer noemen zij den
naam van luum jongen, die nooit, nóóit meer
zal terugkeeren, omdat hij reeds lang rust
ginds, heel ver, ergens in Belgenland
O neen, de vreugde van dezen dag is nie't
onvermengd
Maar even diep als hun smart, is de
blijdschap van die andere oudere, die
weten; vandaag komt onze zoon terug
terug naar Dordt, terug naar 't ouderlijk
huis waar liefhebbende harten hem wachten
En bij die ouders magen vader en moeder
Rijkers behooren.
O, zij beseffen: dat is Gods genade; dat. is
een weldaad, die hun alleien van den Heere
toekomt. En daarom is de dag in de Bree
straat begonnen met een hartelijk dankge
bed tot Hflm, Die langs een zwaren en moei
lijken weg toch alles heeft wélgêmaakt.
Henk en Geurt weten dat ook wel, even
goed als hun zuster, die bezig is Antons
stoel te versieren: met de geliefde driekleur,
groen en rozen. Nel zingt daarbij eten Psalm
en wat zij zingt leeft op dezen heerlijken
morgen in aller hart:
Door 's Hoogsten arm 't geweid onttogen.
Zal ik, genoopt tot dankbaarheid,
Verschijnen voor Zijin heiige oogen
Met offers, aan Hem toegezeid'.
ik zal, nu ik mag aderihalen,
Na zooveel hangen tegenspoed.
Al mijn geloften U betalen!
U, die in nood mij hebt behoed.
Reeds 21 Jiurni waren vele krijgsgevange
nen uit St. Omer teruggekeerd. In vijf
groote schepen, gesleept door een stoom boot,
waren zij langs Dordt naar Gorincliem ge
varen. Honderden Dordtenaars liepen naar
de kade om deze dappere mannen te be
groeten.
Vader Rijkers was in con rooilioot ge
sprongen en naar de schepen gevaren. Ver
schillende manuien kenden Anton lieel goed.
Hij maakte 't best, was gezond, maar ver
langde erg li,aar huis. Dat zou ook wel
gauw gebeuren, dachten de mannen, cn met
dien troost keerde Rijkers naar huis.
En die Wijde (tog is dan nu eindelijk aan
gebroken. Vandaag zullen de Dordtsche
krijgsgevangenen hun vaderstad terugzien;
en in Brabant, werd vorige week een brief
ontvangen, dat ook Anton zich onder hen
zal bevinden.
Reeds diagien lang was men bezig den ver
dedigers der Antwerpsche Citadel een war
me ontvangst te bereiden. Met klimmend
ongeduld werd 't groote oogenblik door oud
en jong verbeid.
Jïe stedelijke schutterij met haar muzi
kanten en het Dordtsche korps pontonniers
zouden aan de ontvangst luister bijzetten,
en reeds vroeg in den morgen klonk overal
miuiziek en werden vaderlandsche liederen
gehoord.
De scholen wanen vrij; de oude meester
verlangde even hard als z'n leerlingen bij
de eerste begroeting tegenwoordig te zijn
o, 't beloofde een heerlijke, onvergetelijke
dag te worden!
En de zomerzon straalde in vollen luister
en deed de oude, mooie stad schitteren in
tiaar rijkste gewaad-, Dc pleinen., de straten
en stegen en sloppen van Dordt, nooit zagen
ze er feestelijker uit dan op deaen dag; en
alle menschen keken vriendelijk en blij.
De torugkeerende heldlen hadden den
naam van Dordt hoog gehouden hoe zou
Dordt dan anders kunnen doen dan zijn
zonen dankbaar te ontvangen cn feestelijk
te verwelkomen!
In dien namiddag waren de straten bijna
verlaten. Alles wat loopen kon was naar de
waterzijde getrokken: om half twee werden
de booten verwacht.
Bij 't Groothoofd stonden de voornaamste
mannen der .stad tot de ontvangst reeds
gereed. En achter en om hen heen verdrong
zich, zoover 't oog reikte, een ontzaglijke
menigte. Elke boot was getooid met de ge
liefde Oranjekleur en op ieders gezicht
stond blijdschap en dankbaarheid te lezen.
't Was Rijkers gelukt oen mooi plaatsje
te veroveren; zijn vrouw stond naast hem
en vóór hen Nel en Henk en Geurt. Groot
vader was thuisgebleven, want hij was
bang, diat 't lange wachten in «ulk een men-
schenzee voor hem te vermoeiend zijn zou.
Thuis hoopte hij zijn wakkeren kleinzoon
te begroeten.
De klok in de Groothoofdspoort heeft
reeds 't lang verwachte uiuir geslagen, maar
van de booten is nog niets te zien.
„Als er maar geen ongeluk gebeurd is",
zegt vrouw Rijkers. Haar geluk is zóó groot,
dat ze soms bang is liet te aanvaarden.
Maanden, jaren heeft ze gewacht einde
lijk is dan nu de groote dag daar
Plots davert 't geschut los Nel siteekt
van schrik dc vingers in die ooren nóg
eensen nóg eens't Zijn saluut
schoten, 't eerste Dordtsche welkom: de
schepen zijii in '.t zicht.
„MAAS"-NYMPHEN.
Zij, dia steeds in 't duister voortgaan
Wien gestaag de nacht omringt
In wier donkerkleurloos leven
Nooit één zonnestraaltje dringt
Voor wie 't jeugdig groen der lente
Nimmer die bekoring biedt
Die het schenkt aan wie die schoonheid
Met gezonde oogen ziet.
Zij, die hun zoo somber leven
Steeds, al tastend, moeten gaan
Die de kleuren en de gratie
Van de bloemen niet verstaan
Die, met hun gedoofde oogeh,
Staren in een eeuw'gen nacht
Wien een zomerdronken landschap
Nooit eens wat vertroosting bracht
Zij, die blinden, die gedoemd zijn
Tot ontbering van dat schoons
Zijn toch voorts normale menschen
Vinden het iets heel gewoons
Dut zij werken om te leven
Dat zij in de maatschappij
Zelf, door arbeid 't brood verdienen
Dn zij willen niet dat wij
Hen beklagen en bejamm'ren
Hunne onvolwaardigheid
Weigeren ons medelijden
Aalmoes en liefdadigheid.
Enkel komen zij ons vragen:
„Helpt ons, bij 't verkeer op straat!
„Als één onzer, zonder leidsman,
„Soms alleen den weg opgaat
„Weest voorzichtig dan, gij fietsers,
„Gij die met een auto rijdt!
„Helpt ons, als wij oversteken!
„Nu is het een kleinigheid
„Om de blinden te herkennen:
,,'n Witte stok met roode band
„Is het sein om op te passen!
„Reik ons, bij gevaar, de hand!"
(Nadruk verboden.)
HAKATE.
SCHAAKRUBRIEK
Correspondentie deze rubriek betreffende te
zenden aan F. W. Nanning, St. Gerardus-
laan 15, Eindhoven.
No. 344
De sleutelzet van probleem no. 413 is 1. Te'2
dreigt 2. T2 e5t. Een nieuwe 2e zet van wit
treedt op na 1fe2: Wel vertoont dit
probleem i erscihillcnde niatzetten.
Probleem voor den wedstrijd
No. 420
J. P. COPPEXS, Amsterdam
(Eerste Plaatsing)
Zwart (4)
Wit (8)
Wit: Ke4, Ta? en do, Lhl, Pc8 en g4, pic4 en hé
Zwart: Kc6, Th7, LgT, Pd?
Wit geeft mat in twee (2) zetten
Oplossingen inzenden vóór Zaterdag 30 Juni.
Dit probleem Is een wedergroet van den
oudsten oplosser (componist) aan den jong-
sten.
Men kan altijd tot den oplossingswedstrijd
toetreden. Een goede oplossing van een twee-
zet telt voor twee punten enz. Voor een fou
tieve oplossing wordt een punt in mindering
gebracht. (Minimum aantal punten is nul).
Voor den maandel\jkschen prij», van f 2.50
moet men de meeste punten hebben. Ook
niet-abonné's zijn welkom. Heeft men tien
keer achtereen geen oplossing ingestuurd,
dan verliest men zijn aantal punten. Een on
oplosbaar probleem vervalt voor den wed
strijd.
Ter besparing van porti is de oplossings
termijn op circa 4 weken gesteld, zoodat de
oploFisers meerdere oplossingen eventueel
te zamen tegelijk kunnen inzenden.
Van de nrs. 418 en 419 worden de oplos
singen ingewacht vóór Zaterdag 23 Juni.
De prijswinnaar over April is: A. WAGNER.
Oplossing Eindspel no. 523
1. Dd8 Td8 2. Tb? enz.
Eindspel no. 524
ZUKERTORT
W.: Kgl, D'ft4, Td3 en fl, Lb2 en b3, Pf5,
pi.a2, e4, f2, g2, h2
Z.: Kg-6, Dd8, Ta8 en f8, La6 en b6, Pe5, pi.a7
c6, a7, f6 en g5
Wit geeft mat in zes zetten
Henk klautert tegen den muur op, zoodat'
luj op vaders schouders leunen kan- z'n
scherpe jongensblik speurt over 't. breede
water, dat zich als een lint van zilver laii^s
de stad uitstrekt.
„Daar komen ze!" schreeuwt hij. „Daar
kom/cn zo ik zie de vlaggen al!'
De spanning onder de menigte neemt met
t oogenblik toe.
Ja, de booten naderen, zo naderen nni met.
spoed. Ook vrouw Rijkers ziet reeds de
niet vlaggen versierde masten.
Een donderend gejuich barst los als de
schepen langs do kade varen, en de schepe
lingen zwaaien met geweren en mutsen.
Eindelijk iigt de eenste Jxiot aan de kade
gemeerd en de officieren stappen aan wal.
En dan volgen de andere schepen.
t Is daar voor de oude Grootlioofds'poort
een gewoel en gedrang als zelden voor
kwam; maar ieder is vandaag inschikkelijk
en verdraagzaam, want allen zijn blijde en
dankbaar.
Eindelijk is de stoet gereed, de muziek
begint een vroolijke marseh en door de veri
sierde Wijnstraat trekt men naar 'i Stad
huis, waar de plechtige ontvangst zal plaats
hebben.
Rijkers en zijn gezin staan op de eerste
rij voor de Boomstraat en ze turen zicli de
oogen moe. Waar zou Anton zijn, zouden
ze hem niet zien?
Ze staan vooraan en kunnen de voorbij
trekkende gezichten, good opnemen. Maar
Anton zien ze niet.
-Wordt vervolgd! -j
