ANTIREVOLUTIONAIR ORGAAN VOOR DE ZUIDHOLLANDSCHE EN ZEEUWSCHE EILANDEN
Siqno Vinces
BINNENLAND*
Consumptie-
oogst
aardappelen
1933
Goedereede verbanningoord?
ZATERDAG 10 MAART 1934
49E JAARGANG N°. 4040
- j
DE ZOMERTIJD
FEEST TE BRUINISSE
Voornaamste Nieuws.
MAAS EN
ELDEBODE
l)eze Courant verschijnt eiken W O K N S I) A (1 en ZATERDAG
ABONNEMENTSPRIJS per drie maanden franco per post 0.90 bil
vooruitbetaling. BUITENLAND by vooruitbetaling 8.50 per jaar.
AFZONDERLIJKE NUMMERS 5 CENT.
Uitgave N.V. DRUKKERIJ EN UITGEVERIJ v.h. VV. BOEKHOVEN
ZONEN, SOMMELSDIJK Tel. Interc. No. 202 Postbus No. 2.
Alle stukken voor de Redactie bestemd, Advertentiën en verdere
Administratie, franco toe te zenden aan de Uitgevers.
Advertentiën 20 cent, Reclames 40 cent, Boekaankondiging 10 cent per
regel. Cienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 1.per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte.
Advertentiën worden ingewacht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 8 uur.
GEWICHTIGE DATUMS.
Vrijdag 9 en Maandag 12 Maart zullen
voor ons eiland gewichtige datums zijn. Op
deze dagen toch zullen 't Van Weel-Zieken
huis en het Ziekenhuis Bethesda geopend
worden.
Dit blad verschijnt op een tijdstip, dat var.
de openingsplechtigheid zelf niets meer kan
worden meegedeeld. Dat moet wachten tot
het volgende nummer.
Maar toch willen we hier onze groote
blijdschap uitspreken, dat het eindelijk zoo
ver mocht komen.
En dan moet in de eerste plaats dank
baar worden herdacht de vonstelijke schen
king van Vrouwe Pauline van Weel.
Dat haar naam in de door haar geschon
ken inrichting moet blijven voortleven, is
een zeer goede gedachte geweest Zoo zal
haar edele daad, tot steun van de lijdend--
menschheid, ook voor het nageslacht in eere
blijven.
Ook de naam „Bethesda" is een zeer ge
lukkige keuze.
Moge in dit nieuwe „huis van barmhar
tigheid" velen genezing vinden. Maar moge
het bovenal velen nader brengen tot Hem,
Die eens in dat andere Bethesda Zijn God
delijke kracht en zoekende liefde open
baarde.
ONVRUCHTBAAR GEPRAAT
Na twee dagen is de Eerste Kamer ein
delijk door Sociale Zaken heen. Het heelt
onbehoorlijk lang geduurd en heel wat on
vruchtbaar gepraat heeft d-en weg naar de
„Handelingen" gevonden. Vooral de R. K
fractie heeft noodig behoefte aan wat meer
tucht Met name de zich noemende .demo
craten" uit die groep hebben het van eieren
gemaakt. Waarom al die beschouwingen,
vaak buiten de harde werkelijkheid van het
heden om en waarbij verzuimd wordt de
feiten onder het oog te zien, in dit milieu?
Politiek zijn ze van weinig waarde. Deze hee-
ren misbruiken wel zeer den nationalen
tijd. Vergeleken bij hen gedragen de soc.
dem. zich waardiger en verstandiger.
Ook de heer Knottenbelt met z'n verouder
de specif iek-iifoerale denkbeelden, hield de
Kamer al te lang op. Z'n eenige verdienste
was vrijwel, dat hij onze waardige senatoren
op een tamelijk vroeg uur aan het lachen
wist te brengen door den vergeefs naar zijn
plaats in het sociale leven zoekenden „libe
ralen arbeider" te introduceeren.
De minister hield eea rede, die niet zonder
beteeken. s em inhoud was. Met ernst zoekt
hij een oplossing in de vele ingewikkelde ten
deele onoplosbare sociaal-economische pro
blemen van dezen tijd. Hij moet rekenen
met de feiten en met mogelijkheden en diem
te zorgen, dat zijn ingrijpen het leven niet
nog verder vernielt don het al stuk geslagen
is. Hij draagt en voelt de verantwoordelijk
heid, waar redevoering-afstekende poi tici
niet altijd voldoende rekening mee houden.
MINISTER COLIJN NAAR INDIE
Naar wy vernemen zou Minister
Colyn in de eerste dagen van Mei
zijn reis naar Indië aanvangen.
De datum van vertrek zou voorloo-
pig zjjn bepaald op 2 Mei a.s.
DE INVLOED VAN DE GEBRUIKTE POTER-
MATEN EN POOTAFSTANDEN OP DE
KNOLGROOTTE VAN DEN AARDAPPEL
OOGST
ER KOMEN NIEUWE BANK
BILJETTEN
VAN 10 EN 25.
De directie van de Nederlandsche Bank
maakt bekend, dat zij een nieuw model
bankbiljet van 25 en een nieuw model
bankbiljet van 10 in omloop zal brengen.
De voorzijde van het biljet van f 25 is
gedrukt in een dieproode kleur op e<m on
dergrond van lijnen en rozetten in grijs
blauw en geelbruin. De achterzijde van hei
Biljet heeft, in tegenstelling met de voc
zijde, vier onbedrukte randen. De geheel
uit guilloches opgebouwde teekening is in
paars, geelbruin en blauwgroen uitgevoerd.
De voorzijde van het biljet van 10 is ge
drukt in een van donkerblauw tot licht
blauw overgaande tint op een ondergrond,
3ie gevormd wordt door evenwijdige verti
cale lijnen van afwisselend groene, paars»
en roode kleur.
De achterzijde van het biljet vertoont een
uit concentrische cirkels samengestelde ro
zet, waarom en waardoor een grillig zich
verbrcedend en versmallend lijnenfiguui
loopt, dat de in de vier hoeken voorkomen
de getallen „10" tot één geheel verbindt
Het geheel is uitgevoerd in de kleuren
grijs, groen, paars en bruin.
In verband met de door de Nederlandsen? Aard
appel-Centrale gestelde eischen voor de levering
van consumptiaardappelen van den oogst 1933
stellen vele aardappelverbouwers z;<"b de vraag,
welke potermaat moet ik dit v-^rjaar gebruiken
en welke is de meest geschikte pootafstand om de
hoogst mogelijke opbrengst aan leverbare con-
sump.ieaardappelen te verkrijgen.
Alvorens te trachten een antwoord op deze
vragen te geven willen wij er met den meesten
nadruk op wijzen, dat op 't oogenblik nog geens
zins vaststaat of en zoo ja, welke maatregelen
voor den oogst 1934 door de N. A. C. zul.en
worden getroffen, terwijl wij ons absoluut ont
houden voor het geven van een advies in welke
richting bij de aardappelteelt in deze het meest is-
aan te bevelen.
In de jaren 19293031 werden door de Ver-
eemg.ng van Oud-Leerlingen der Landbouwwin-
tercursussen in de Hoeksche-Waard proefvelden
aangelegd met Eigenhe.mer-aaraappelen, waarbij
klein en grof pootgoed werd gebruikt.
In 1929 werden de verschillende potermaten op
gelijke afstanden uitgepoot. Het daarop volgende
jaar werden de kleine poters nauwer en de groote
po.ers op ruimer afstand uitgepoot dan de ge
wone potermaat. De bemesting was voor alle
series gelijk.
In 1931 werd de proef voortgezet met verschil
lende potermaten op verschillende afstanden uit
gepoot, terwijl op elke serie verschillende hoeveel
heden stikstof werden gegeven.
De resulta-.en van deze proeven, welke uitvoe
rig werden gepubliceerd in het Landbouwkundig
Tijdschrift van 1930 en 1931 kunnen
in t kort
als volgt "worden weergegeven:
1 Kleine poters geven een gering aantal knollen
per plant met een hoog gemiddeld knolge
wicht.
2 Groote poters geven een groot aantal knollen
per plant met een laag gemiddeld knolgewicht.
3 Op gelijke afstanden uitgepoot geven kleme
poters een te lage opbrengst met g~oote, soms
misvormde knollen. Groote poters geven een
hooger opbrengst dan gewone poters, doch
de oogst bestaat voor een groot gedeelte uit
poters en kriel.
4 Door de kleine poters nauwer en de groote
poters ruimer te poten dan de gewone poter
maat, wordt de verhouding van het aantal
knollen niet gewijzigd, doch de kleine poiers
geven knollen met een lager- en de groote
poters geven knollen met een hooger gemid
deld knolgewicht. Doordat van de eerste een
belangrijk grooter en van de laatste een
kleiner aantal planten per H.A. groeien wordt
van beiden een opbrengst verkregen aan
consump.ie- en potermaat, welke ongeveer
gelijk is als bij gebruik van gewone poters.
5 Op het in 1931 speciaal voor dit doel aan
gelegde proefveld bleek, dat de rentabiliteits-
grens van stikstofbemesting op de veldjes
waarvoor kleine poters werden gebruikt en op
nauwer afstand werden uitgepoot, lager te
liggen dan wanneer op normale afstand of de
grove knollen op ruimer afstand werden uit
gepoot.
6 Naarmate meer stikstof werd gegeven, daalde
het gemiddeld aantal knollen per plant, doch
steeg het gemiddeld knolgewicht.
Hiermede is nog geen positief antwoord gegeven
op de vraag, welke invloed de gebruikte poter
maat en de pootafstand heeft op de opbrengst aan
knollen in de maat, zooals deze voor den oogst
1933 door de N.A.C. werd vastgesteld om voor
levering van consumptie in aanmerking te komen,
nl. maat 35 x 60 x 80 m.m.
In 1932 werd een proefveld met Eersteling
aardappelen aangelegd, waarvan de oogstresul-
taten wellicht bij benadering een antwoord kun
nen geven op de vraag, welke wij aan het hoofd
van dit artikel hebben geplaatst. Er werd gebruik
gemaakt van 3 verschillende afmetingen, n.l. maat
24/28 mm., waarvan een gedeelte op 30 c.m. en
een gedeelte op 45 cm. afstand in de rij werd
uitgepoot; maat 35/55 mm. uitgepoot op 45 cm. en
halve knollen (doorgesneden bonken) op 45 cm.
en 60 cm. afstand. De rijenafs.'and was voor alle
eldjes 60 c.m. Elke serie bestond uit 4 parallellen.
De aardappelen werden rijp gerooid en gesor
teerd in 4 maten, t.w. 55 mm, 35/55 mm., 28/35
mm. en 28 mm. De knollen van elke groep wer
den afzonderlijk gewogen.
Hieronder volgt een
overzicht van de gewichtsverhouding
in procenten der verschillende maten per plant:
Gebruikte Afstand Opbrengst
potermaat in de rij <55 35/55 28/35 <28
mm. mm. mm. m.m.
24/28 mm. 30 cm. 16 64 15 5
24/28 mm. 45 cm. 21 63 13 3
35/55 m.m. 45 cm. 10 63 22 5
halve knollen 60 cm. 12 65 18 5
halve knollen 45 cm. 9 63 24 4
Uit deze cijfers blijkt, dat het percentage knol
len in de maat 35/55 mm. voor alle series, onaf
hankelijk van de pootafstand, per plant ongeveer
gelijk is, terwijl de hoogere opbrengst aan groote
knollen werd verkregen ten koste van kriel en
kleine poters.
Hiermede is echter niet gezegd, dat de pootaf
stand niet van invloed is geweest op de totaal
opbrengst aan knollen in de maat 35/55 mm. Per
plant werd procentsgewijs een gelijke opbrengst
verkregen, doch de totaalopbrengst bij gebruik van
kleine poters op nauwer afstand uitgepoot, waar
door meer planten per H.A. werden verkregen,
was hooger dan wanneer zij op gewone afstand
werden uitgepoot. Groote knollen op gewone af
stand uitgepoot gaven een hooger fcotaalopbrengst
dan wanneer zij op ruimer afstand werden uitge
plast» zoodat ook de hoogste opLrengst aan maat
35/55 mm. wordt verkregen bij die velden, welke
de hoogste totaalopbrengst gaven.
Ten slotte meenen wij uit deze proef de con
clusie te mogen trekken, dat de meeropbrengst aan
knollen in de maat 35/55 mm. niet werd verkre
gen door een grooter aantal knollen per plant bij
dicht poten, doch door de hoogere totaalopbrengst.
Verder kunnen wij ons nog de vraag stellen ol
het onder de tegenwoordige omstandigheden en in
de naaste toekomst finantieel rendabel is de op
brengst per H.A. zoo hoog mogelijk op te voeren.
De aardappel verbouwers, die hooge opbrengsten
per H.A. oogsten, hebben zich bij de levering van
consumptieaardappelen
achtergesteld gevoeld hij hen, die lager opbreng
sten verkregen. Daarbij wordt vermoedelijk u.t her
oog verloren, dat iemand, die 500 H.L. aardappelen
per H.A. oogst en waarvan 3.5 uit grove be
stond. 200 H.L. per H.A. kon leveren. Een teler,
d:e 300 H.L. per H.A. oogstte, waarbij 1/3 bon
ken, leverde ook 200 H.L. per H.A. Ik vermoed,
dat deze schattingen niet ver van de practische
werkelijkheid zullen af blijven. Beiden on.vingen
voor hun consumpt eaardappelen ongeveer een
gelijk bedrag per H.A.
Doch nu heeft de eerste 300 en de laatste 100
H.L. bonken over en zoolang deze weinig of niet
meer opbrengen dan de kosten, welke vanaf het
begin van het oogsten tot en met de aflevering
bedragen, zijn de ex.rakosten in den vorm van
zware bemesting aan het verkrijgen van een
greoten oogst besteed, als weggeworpen geld te
beschouwen.
Niettegenstaande de prijzen der kunstmeststof
fen zeer laag zijr\, rijst '.och de vraag of het niet
wenschelijk is na te gaan of de rentabilite tsgrens
der bemesting niet lager ligt dan toen de aard
appelen meer loonende prijzen opbrachten.
Klaaswaal. Maart 1934. G. A. v. d. WAAL.
VAN 15 MEI TOT 7 OCTOBER
Bij K. B. is bepaald, dat in 1934
de vervroeging met één uur van
den wettelyken tijd zal aanvangen
den vijftienden Mei en zal eindigen
den zevenden October.
DE BURGEMEESTER JUBILEERT
De heer S. Ilage, burgemeester van Brui-
nisse, mocht deze week dankbaar herden
ken, Jat hij zijn vaderstad gedurende 25 ja
ren als burgervader heeft gediend. Ja, g e-
d i en d; want burgemeester llage zocht niet
zichzelf, maar Het welzijn der gemeente. Dat
toonde hij in dagen van stormgetij niet
figuurlijk, maar letterlijk want Bruinisse
met zijn oester- en mosseb'isschers, weet
wat stormen zijn. Dat hebben ze in 1911 wel
ondervonden.
Hij kent ook de moeilijkheden, welke deze
speciale visscherij immer weer bedreigen.
De oesters zijn een lekkernij, maar de pro
ducenten hebben steeds een zeer sober be
staan.
Ecliter, in moeite en zorg heeft burge
meester Hage voor zijn gemeente en haar
bevolking, gedaan wat hij kon en de Konin
gin heelt indertijd zijn groote activiteit ten
bate van zijn gemeentenaren, gewaardeerd,
gelijk zijn arbeid op velerlei maatschappelijk
gebied alom gewaardeerd wor-t. liet is
meer dan eens, en in deze dagen in bijzon-
deie mate, gebleken.
Dp gaiiscue d..g is het feest geweest in
Bruinisse.
's Morgens om 10 uur was er een buiten
gewone ojjenbare raadsvergadering, niet
door den voorzitter op eigen initiatief uitge
schreven, maar op voizoek van don raad.
De loco burgemeester, de lieer F. D. van
Vcssem, vvenschte den burgemeester geluk
met z'n jubileum en memoreerde, wat deze
in do 25 jaar tot stand Heeft helpen brengen
Onder zijn leiding is de Dorpsweg ver
beterd en is Bruinisse voorzien van electri-
cileit en waterleiding. Een goede verbin
ding mot liet vaste land werd steeds door
hem gezocht.
Als blijk van waardcering werden hem
twee fauteuils aangeboden Vooits deelde
de loco-burgemeester mede, dat door den
Jiaad, de straat, die tot op- heden Laan
heette, voortaan zal worden genoemd: Bur
gemeester Hage-laan.
De heer W. v. d. Berg sprak namens de
raad. Hij rcemde eveneens de activiteit van
den Burgemeester ook als vice-voorzitter
van de Bond van Mosselkweekers.
De lieer Van Oeveren, gemeente-secretaris,
sprak namens het Gemeentepersoneel.
De samenwerking geschiedde steeds in
prettige harmonie. Hij overhandigde den ju
bilaris een klok en een met zilver bewerk
ten voorziltershamer.
Nog enkele personen voerden het woord
en de R. T. M. schonk een bloemstuk.
De Burgemeester dankte allpn vriendelijk
voor de goede woorden en blijken van waar
deering.
Het gesprokene in de Raadszaal werd door
middel van de microfoon en het aanbren
gen van enkele luidsprekers dor liet bui
tenstaande publick aangehoord.
Een autotocht met burgemeester en fa
milie, raadsleden, huidigingscomité enz. door
liet dorp volgde, waarbij ruiters en muziek
zicli aansloten.
Nog volgden schoolfeest en receptie. Ds
Waardenburg, als voorzitter van het Hul
digingscomitc bood hem namens de bur
gerij een radiotoestel aan. Voorts werden
hem van verschillende vereenigingen bloem
stukken aangeboden. Teveel om op te noe
men. Ook waren tal van burgemeesters,
ontvangers, secretarissen van het eiland en
zelfs daar buiten onder de aanwezigen.
's Avonds werd den bingemeester door de
zangvereenigingen nog een zanghulde ge
bracht.
„ER IS FEEST IN MIJN ZIEL...."
REDE VAN DEN HEER Joh. C. FRANCKEN
Voor de Jongelin-gsvereeniging op Geref.
grondslag „Psalm 119:9", trad Donderdag
avond in liet gebouw „Rehoboth" te Mid
delharnis op de
heer Joh. C.
Francken, van
Utrecht,met hel
onderwerp: „Er is
leest in mijn ziel".
Spr. wees er
o.m. op, dat
„feest" in het le
ven van den mo
dernen mensoh
oen woord is van
blijden klank.
In onze feesten
is de levenstoon
dieper, moet het
althans zijn.
..Feest in mijn
ziel", dat is fee-st
in een omsloten hot, in de intieme sfeer
van het innerlijk zijn.
Dat ls er in hot leven van jonge mert
sehen, die elkaar jn liefde vindon: in de
ziel van don kunstenaar, die hot werk zijner
handen bewondert; in de ziel van den den-
kor, die het zwaar probleem doorschouwt
Van „feest in mijn ziel", omdat „de Hei
land daar inkwam", zong Nellie van Kol.
En ze vond verlossing in Jezus' bloed. Dal
is heerlijk, dal is grootsrh, dat is alles!
Maar waarom zijn wij dan Gereformeerd?
Is zulk een eenvoudig Christendom hoven
geloofsverdeeldheid niet verre te preferee
ren boven ons Gereformeerd zijn, dat wel
zijn criterium schijnt te vinden geuit in de
geloofsverdeeldheid?
En toch zijn we met hart en ziel Gerefor-
Vanaf 26 Maart a.s. moet alle boter gemerkt
zijn.
Mededeelingen betreffende consumptieaardappe
len oogst 1933.
Uit de historie van ons Eiland. Goedereede
een verDanningsoord?
Propaganda-avond Geref. J. V. te Middelharnis*
Voor de Dordtsche Rechtbank wordt heden de
zaak behandeld van kassier v, K. te Oud-Bcijer-
land.
Belangrijke vergadering inzake de veerverbinding
Ooltgensplaat—Dintelsas.
mcerd. Als de Heiland inkwam in ons le
ven, als ons denken reformatorisch geieid
wordt, dan blijven we niet staan bij dat
begin, maar dan dringt iets in ons naar
meer, naar hooger, naar dieper, naar het
kennen van God in het aangezicht van Je
zus Christus.
Dat is het inkomen van den Heiland in
ons leven in liefde èn luister. Dan leeft in
ons de bede: Toon ons nu Uwe heerlijk
heid! Dan gaat het op levensverrijking aan;
door onderzoek en studie, dan graven we in
de goudmijn van liet Woord en speurent
naar de gangen Gods in de historie. Dan
ziet ge heel het leven liggen, onder den
glans der eeuwigheid en in de lijn van het
beginsel komen alle vraagstukken om be
langstelling vragen, ge eischt alle terrein
op voor den Christus Gods. Kerk en school,
politiek en maatschappij, pers en radio, om
alle geliied wilt go de erkenning wgn
Christus' koningschap.
In dat licht wordt het jeugdwerk pas echt
belangrijk. De ouders moeten wakker wor
den gemaakt voor dit belang, de jongeren
moeten er de schouders onder zetten.
Dan wordt het forst in de ziel omgezet
in het feest van uw ieven en uw hart zaf
het feestkleed dragen in altijd jeugdig groeit
en van Gods lof gewagen, nu en voor al
toos, zooal-s hier het uw died reeds mag
doen.
RAAD VAN STATE
EERVOL ONTSLAG Dr J. B. L. C. C. BARON
DE WIJKERSLOOTH DE WEEHDESTEYN
Met 1 April op verzoek eervol ontslagen
Dr J. B. L. C C. Baron de Wijkerslooth da
Weerdestevn als lid Raad van State met
dankbetuiging voor gewichtige diensten in
die betrekking bewezen en met benoeming
tevens tot commandeur in Oranje-Nassau.
Orde.
De koningskamer van Willem III
Over „Stadwijk" lazen wij: „Hierin liggen
twee wooningen, waer van den eenen wordt
genaemt. Stadtwijck, dat een vermakelijcke
Plaets is, beplant met een Boogaort en an
dere Bonmen, dienende tot cicraat van deze
woningen; deze komt toe de weduwe van
In het laatst der 15e en in heit begin van
de 16e eeuw was de stad Goedereede in haar
hoogste bloei.
Tct de bronnen van welvaart behoorde
toen de visscherij. Reeds in het jaar 1415
begon men haringbuizen te bouwen, Ier
vervanging van de vroegere kleine scheep
jes, Slobbers genaamd.
In 1493 bouwde men visoh-hoeker schepen
tot het doen van lange reizen. De visdh
werd van toen af in tonnen gelegd en ge
zouten, hetgeen voor dien tijd niet gedaan
wend.
Zelfs wiil men, dat de visscbeirs va,n Goe
dereede de eersten zouden zijn geweest, die
de haring en de kabeljauw in tonnen gelegd
en alom buiten Nederland bewaard hebben
Handel werd gedreven op Engeland,
Frankrijk, de Ocstzee, Noorwegen enz., zoo
dat de stad op het eind der 15e eeuw een
groote bevolking haid.
Na dezen tijd is Goedereede allengs in
verval geraakt. Een van de voornaamste
oorzaken is wel het verzanden van de vaar
geulen.
In het jaar 1680 schreef H. van Dam:
„Daer varen nu vain Goeree omtrent ees of
seven schépen van daen: mij kan heugen
dat er noch vereoheijde soheepjes om verse
vis voeren, als ook vleetjagers, die in de
haven lagen, om de gihevangene vis van de
vissers over te neimen, om te vervoeren naer
Rna.ba.ndt; maer doordien de have te lang
is, enide dickmaeis den mond van dezelve
door den aeniloop van de zee vol sant ge
smeten wordt, soo kan die sender perijckel
niet wel bevaren worden."
Na 1579 had Goeree in de hooge Regeering
„geen stem meer in 't Kapittel zij is
„gantsch verswakkt ende moedeloos ghe-
worden, ja niet machtigh geweest doen t
gemeene Landt van Hollandit hersteld zijn
de, om Gedeputeerden te zenden ter Verga-
deringe; te meer sij daertoe beschreven zijn
de, zijn doen uyt oorsake van haer omringt
thuisgebleven; soo dat de Stadt van tijt tot
tijt in verachting en tot armoede gekomen
is, blijckende bij deze Geschriften en Brie
ven daer van zijnde tot voosz. versoeck van
ter Vergaderinge te komen."
Nog eenmaal, in 1609, zond de stad nog
een afgevaardigde, toen over het twaalf
jarig bestand gehandeld werd.
Het schijnt dat de stad Goedereede in de
17e eeuw gebezigd werd tot een verbannings
oord: de Heer van der Mijle, die met een
dochter van den advocaat van Holland, Joan
van Oldentarneveld. was gehuwd, werd om
het schrijven van eenige brieven, die de
toenmalige regeering en Prins Maurits ie
na kwamen, natar Goedereede verbannen,
De haven van Goedereede.
bij resolutie der Algemeene Staten vain 16
Januari 1620, waaraan deze zich onderwierp
Voor wij dieper doordringen in de sohoo-
ne historie van de stad Goedereede, willen
wij handelen over de bedijking van de pol
ders.
De eerstbedijkte polder was de PIös, ge
legen aan de oostzijde van het Oudeland
van Ouddorp en aan de zuidzijde van Goede
reede.
De polder werd bedijkt in 1546, maar liep
den 14en Jan. 1551 reeds onder water. Spoe
dig schijnt hij weer droog gekomen te zijn.
Bij die gelegenheid is hij echter kleiner
ingedijkt. De nieuwe bedijker was Sebas-
tiaans Gheens, die van Karei V de uitgifte
ontving op den 2den Dec. 1553.
Oud Wcsterloo, ook aan de zuidzijde van
Goedereede, werd in 1591 bedijkt. De eerste
vruohten van dezen polder werden in 1592
verzameld, waaraan een oud versje ons
herinnert:
„GoereesChs aanWes eerste Cooren
VrUCht
BraCht oUd westerLoo In UltgenUcht"
De nieuwe Ooetdijk werd in 1593 bedijkt.
Bij den storm van 26 Jan. 1682 vloeide hij
in met een dijkbreuk van omstreeks 17
roeden,
Scfligbe de heer Valencïus, In zijn leven
Burgemeester der Stadt Delft."
De Groote Zuiderpolder, aan de Zuidoost
zijde van Goedereede gelegen, werd in 1653
bedijkt; en zou in '82 ook ingevloeid zijn,
indien niet de uitstekende maatregelen van
den opzichter Jacob Krijnsz Kievit dit ver
hinderd hadden.
De bedijkers waren: CorneJis van Dam:
Mevrouw Ellemeeth; J. Couwenhove; P.
Venschure; Ewout van der Horst; Gerrit
van Bergen; Pieter Jansz Blankert; Willem
v. Goeree; Corneliea Hofdijk; Zachcerias Hof
dijk van Berenstein en N. Brasser. De be
dijkers schonken ieder een wapen aan de
kerk te Goedereede, da,t in 1680 nog aan
wezig was. Oudtijds reeds was deze polder
„heerlijck" en bracht „treffelijcke vruch
ten" voort.
„Ten selven Jare leedt de voorsz. Polder
groot perijkel (gevaar) van te inunleeron;
maer is door Godts hulpe en bijzondere Vi-
gilantie van J. Kr. Kievit die als Opziende.-
daer over gestelt was, geaemserveert, soo
dat di sonderlingh geen schad gelegen heeft
De Ingelanden, ten vollen onderricht zijnde
van 't Debroir, dat den voorsz. Kievit harirle
aangewent, hebben hem over sijne gedane
Diensten bedankt en tot recouipeus. van
zijne Vigilantie, hem vereert met een seer
schoonen en girooten silveren Beker, sooveel
als men met twee handen omvatten konde;
en iederen Ingeland® heeft daer sijn wapen
in laten snijden met haa-e namen, sijnde de-
selve Beker rondom beset met Letteren,
waarvan dit den Inhoudt ie: „Vereoringe,
gegeven aan Jacob Krijnsz. Kievit over sij-
nen Vigilanten en gebrouwen Dienst, bij
hem gedaen, als wanneer de Polder perijcel
heeft gehad van te inundeeren."
Zoo werden vroeger, zoo worden ook
theme nog ijver en plichtsvervulling op Imo
gen prijs gesteld ;en met den dichter mag
men ook zeggen:
„Wanneer een goeden dienst ten vol la
werd beloond,
Zco werd d'e gever ook met eer en lof
gekroond,
Het wekt de geesten op, en geeft een
ieder lust
Te passen op zijn dienst; de geest werd
niet geblusclit
Maar veel meer aangezet ten dienste
van haar plicht,
De moeite, die valt klein, de Arrebeid
is licht.
Wanneer in tegendeel de dienste void
veracht,
Zoo wea-d ook menig goed in kleinen
staat gebracht,
Hier wordt de dienst beloond en met
een goede gift,
Zoo werd Kievit vereerd, bedankt ook
voor zijn plicht."
Zeer noodlottig was het jaar 1894 voor
dezen polder. Bij den buitengewoon boegen
vloed op 22 en 23 Dec. brak de dijk aan de
havenzijde door, waardoor de polder geheet
vo! iiep. Het water kwam zóó hoog, dat de
grintweg, die door den polder loopt en de
verbinding tot stand brengt tusschuj Goe
dereede en Stellendam, niet berijdbaar «as,
en de gemeenschap met een roeiboot moest
onderhouden worden. Onmiddellijk werden
maatregelen getroffen tot horstel, maar een
vernieuwde storm, gepaard met zeer hoo-
gen vloed, vernielde het aangevangen werk,
waardoor de landen, nauwelijks van iiet
water bevrijd, weder overstroomden, zoodot
men opnieuw beginnen moest om te her
stellen.
In dezen Polder lag veleer eer aanzien
lijk laudhuis, Oostdam geheeten, loebchoo-
rend aan Adriaans van Dam, in de geschied
hoeken van Nederland bekend geworden,
door de volgende omstandigheid. Stadhou
der WiMem III, Koning van Engeland, land
de den 31sten Januari 1691 li Goedereede.
Ze-tien aren had Hij bij zijnen overtocht uit
Engeland naar Nederland op z:e gezwor,
ven, opgehouden door mist en ijsgang.
lie bewoners van Oostdam ruimden na
tuurlijk gaarne "laats in aan deze.i boegen
gist, en noemdrn. na zijn heenga, m. ie ka
mer. waarin hij gelogeerd heeft, de Konings
kamer,
