ORGAAN
llllISP
signo
vinces
it
BUITENLAND.
BINNENLAND.
ZATERDAG 21 OCTOBER 1933
I 48E JAARGANG N°. 4000
DE RIJKSMIDDELEN OVER
SEPTEMBER
Voornaamste Nieuws.
MAAS EN
ELDEBODE
Deze Courant verschijnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
ABONNEMENTSPRIJS per drie maanden franco per post 0.90 b\j
vooruitbetaling. BUITENLAND bij vooruitbetaling 8.50 per jaar.
AFZONDERLIJKE NUMMERS 5 CENT.
Uitgave N.V. DRUKKERIJ EN UITGEVERIJ v.h. W. BOEKHOVEN
ZONEN, SOMMELSD1JK Tel. Interc. No. 202 Postbus No. 2.
Alle stukken voor de Redactie bestemd, Advertentiën en verdere
Administratie, franco toe te zenden aan de Uitgevers.
GELOOF EN WETENSCHAP
Bij de viering van het tweede lustrum
der R.K. Universiteit te Nijmegen hield mi
nister Merchant een zeer merkwaardige
.rede, waarover het laatste woord nog wel
niet gesproken zal zijn.
De minister sprak o.m. de volgende woor
den: „De regeering heeft het op prijs ge
steld bij de viering van het tweede lustrum
van uw universiteit blijk te geven van haar
belangstelling, omdat de viering van groot»
beteekenis is zoowel voor het onderwijs als
voor de wetenschap. De vestiging dezer uni
versiteit was hier in Nederland niet zoo
eenvoudig. De officieele wetenschap had on
bewust een eigen cachet gekregen, onbo
wust, want zij meende zonder cachet te le
ven. Zij meende als de wetenschap, zonder
meer, andere inzichten dan de hare van het
terrein der wetenschap te kunnen uitslui
ten. Zij was verwend, en verwende lieden
verwend door monopolie of wat ook wij
zien het dagelijks om ons heen kunnen
gemakkelijk het spoor bijster worden".
Na uiteengezet te hebben, dat de officieele
wetenschap hoopte den godsdienst steeds
meer te overwoekeren en overbodig te ma
ken, vervolgde de minister:
„Het is duidelijk, dat het juist andersom
is. Ook nieuwe ontdekkingen van de weten
schap en verscherpingen van het mcnsche-
lijk vernuft moeten de ondoorgrondelijke
wonderen van Gods scheppingen hooget
.verheffen. De wetenschap, ook vooral de
universitaire wetenschap, is als alle men-
schenwerk aan den godsdienst gesubordi
neerd. De godsdienst ondervindt van de we
tenschap geenerlei concurrentie. De gods
dienst beperkt evenmin het terrein van de
wetenschap ais omgekeerd. Dat het wellicht
anders is begrepen moet zijn voortgevloeid
uit den waan dat de godsdienst zijn terrein
met prikkeldraad omgaf, teneinde usurpatie
van de wetenschap te weren, dat men de
wetenschap vleugellam zou maken ofn haar
te verhinderen tot de hoogten van den
godsdienst op fe stijgen".
Dit laatste hadden wij zeer zeker anders
gezegd.
Maar wat minister Marchant zeide over
de nieuwe ontdekkingen van de wetenschap
en de wonderen van Gods schepping
hgeft Dr. Kuyper in zijn beroemde werk
„De Gemeene Gratie" daar niet meermalen
op gewezen?
Velen zullen moeite hebben te geiooVen,
dat dit uitspraken zijn van mr. Marchant,
die zich vroeger over deze materie wel eens
anders uitliet.
is bij het klimmen der jaren ook het in
zicht van den vroegeren vrijz.-dem. leider
.verruimd en verhelderd?
Hoe het ook zij 't is en blijft een zeer
merkwaardige uitspraak.
van de haar gelaten vrijheid zich
niet door zedelijke normen gebonden ge
voelde, des te meer de vrijheid ontaardde in
bandeloosheid, die zich bij alle extreme
richtingen, niettegenstaande de zelftucht en
orde in eigen gelederen, openbaart. Zij alle
zijn losgeslagen van de Christelijke bescha
ving, die ons geheele volksleven heeft door
drenkt en er den grondslag van uitmaakt.
Want liberaal staatsbeleid, absolute gods
dienstige normen voor het staatkundig le
ven verwerpende, erkent de zedelijke grond
slagen der menschelijke samenleving, zoo
als die terug zijn te vinden in de Tien Ge
boden en in de Bergrede, waarop het Chris
tendom steunt! Hieruit volgt, dat nimmer
een bepaalde Christelijke dogmatische kerk
leer als het fundament van den Nederland-
schen Staat beschouwd kan worden, maar
dat integendeel in den liberalen Staat de
verschillende godsdiensten Joodsche, Ko-
tholieke en Protestante op één-lijn ge
steld worden."
Dat schrikbeeld van ,ieen bepaalde Chris
telijke dogmatische kerkleer als het funda
ment van den Nederlandschen Staat" kan
moeilijk worden geacht te zien op de Anti-
Rev. Partij, die in art. 4 van haar program
tegen dat gevaar reeds een halve eeuw ge
leden waarschuwde.
Maar de waardeering voor de christelijke
beginselen, „de zedelijke grondslagen der
menschelijke samenleving", uit dezen onver
dacht liberalen mond is in elk geval zeer
merkwaardig.
Vroeger is wel eens een ander geluid ver
nomen.
Daarom te meer valt zulk 'n uitspraak op.
NOG EEN MERKWAARDIGE
UITSPRAAK
Wie het oor te luisteren legt, kan tegen
woordig van politieke kopstukken merk
waardige uitspraken vernemen. En wie zich
dan herinnert hoe in dienzelfden kring een
dertig jaar geleden over diezelfde onderwer
pen werd gesproken, ziet een verrassend
verschil.
Denk maar eens hoe vroeger in socialisti-
schen kring over den godsdienst werd ge
sproken en geschreven.
In een prachtig debat in de Tweede Ka
mer tusschen Dr. Kuyper en Mr. Troelstra
heeft de anti-revolutionaire staatsman eens
talrijke citaten gegeven om aan te toonen
hoe de roode vaan en het Kruis steeds on
verzoenlijke tegenstellingen bleken te zijn.
Zulke even ruwe als rauwe uitingen ver
neemt men in onzen tijd gelukkig niet meer.
Al wil dat natuurlijk allerminst zeggen,
dat de tegenstellingen nu verzoend zouden
zijn. De antithese hoevele malen ook
reeds dood en begraven verklaard is nu
eenmaal geen uitvinding van een mensch,
maar volle levenswerkelijkheid.
Zeêr merkwaardig was de uitspraak van
Mr. Wendelaar, den nieuwen leider van den
Vrijheidsbond. In zijn openingsrede van de
verleden week Zaterdag gehouden alge
meene vergadering van de Liberale Staats
partij zeide hij o. m.: „Wel verre van voor
stander te zijn van een ongebonden vrij
heid, kon Thorbecke in zijn dagen gerust»
die vrijheid aan de maatschappij, aan de in
dividuen laten, gebonden als zij waren aan
liet universéele Christelijke karakter van de
toenmalige samenleving. Hoe meer echter
dit Christelijk karakter van onze samen
leving door prediking van Marxisme en
andere materialistische levensbeschouwing
verzwakt werd, hoe grooter de schare
.werd, die bij het gebruik maken
Mej. H. S. S. KUYPER f
Op den dag, dat wij dit schrijven, is te
Den Haag onder groote belangstelling het
stoffelijk overschot van mej. Kuyper ter
aarde besteld.
Ons Christenvolk en inzonderheid de Chr.
vrouwen- en meisjesbeweging heeft in haar
heengaan een zeer gevoelig verlies geleden,
Aan deze vrouw had God groote en rijke
gaven geschonken. En zij heeft met die ga
ven gewoekerd zoo lang het dag voor haar
is geweest.
Hoe straalde door al haar geschriften lief
de voor en kennis van de werken van haar
grooten.vader door. Daarom alleen reeds
had zij 't oor en 't hart van de velen, die
zoo gaarne naar haar luisterden.
Op velerlei terrein heeft zij baanbrekend
werk verricht. Maar zij bleef in alles
v r o u w, die oog had voor de afzonderlijke
levenstaak, die God de vrouw heeft toege
wezen.
Haar talrijke geschriften zullen ongetwij
feld gaarne gelezen blijven. Terwijl inzon
derheid de Geref. Meisjesbond haar toege-
wijden arbeid in dankbare gedachtenis zal
houden.
De ouderen vallen weg de een vroeger,
de ander wat later. -
Maar de arbeid blijft en zal zelfs in de
toekomst nog verhoogde krachtsinspanning
vorderen.
Moge er dan maar steeds een schare -"an
jongeren gereed staan om met telkens ver
nieuwde bezieling 't werk der ouderen over
te nemen en voort te zetten.
EEN NADERE VERKLARING VAN
VON NEURATH
Wat aan duidelijkheid nog aan de radio
rede van Rijkskanselier Hitler, over het
hesluit tot uittreding van Duitstchland uit
den Volkenbond en uit de Ontwapenings
conferentie mocht ontbreken, is zoo hejder
als de dag geworden door de rede die Rijks
minister Von Neurath heeft gehouden voor
de buitenlandsche pers.
Ons viel daarin op, dat, naar de verzeke
ring van Von Neurath, het bedoelde besluit
voor de staatslieden en diplomaten, die be
trokken waren bii de vertrouwelijke onder
handelingen van den laatsten tijd, absoluut
geen verrassing is geweest.
Wanneer van officieele zijde dus ontstel
tenis en verontwaardiging aan den dag
wordt gelegd, moet men dat niet zoo ern
stig nemen. De lieeren hebben heel goed ge
weten. dat het op een breuk met het na-
tionaal-socialistjsche Duitschland moest uit-
loopen, doch zij hebben er de voorkeur aan
risico te nemen, teneinde de
uiterlijke eenstemmigheid te demonstreeren
tegen de z.g. herbewapening van Duitsch
land.
De verklaring van Sir John Simon, die
het plan-Mac Donald van 11 December 19:12
ondersteboven kegelde, terwille van den
Franschen onwil om tot ontwapening over
te gaan, blijkt den doorslag gegeven te
hebben tot. het Berlijnsche besluit.
Het meest interessante in Von Neuraths
verklaring is de volkomen logische rede-
DE ZUSTER VAN DIMITROFF
het laatste machinegeweer te vernietigen
en den laatsten soldaat te ontslaan? Waar
om, indien het overeenstemming wilde, be
gint het met een breuk? Waarom verzet het
zich togen controle, indien het bereid is, het
laatste geweer stuk te slaan? Waarom niet
het loyale en oprechte plan tot progressieve
vermindering van bewapening aanvaard?
(Geestdriftige toejuichingen).
De mate, waarin wij altijd bewijzen heb
hen gegeven, werkelijke zware offers te wil
len brengen in liet verleden, machtigt ons
te volharden in een houding, die gen mar-
chandage, noch een prijsgeven toelaat (toe
juichingen).
Frankrijk zal trouw blijven aan de politiek
der samenwerking en in dezen geest den
toestand onderzoeken, welke niet alleen
Duitschland en Frankrijk'interesseert, doch
allo volken.
Deze week vertrok van Schiphol, op haar
doorreis naar Kopenhagen, Helena Dimi-
trova, zuster van Dimitroff, die terecht staat
inzake het Rijksdagbrandproces. Boven
staande foto werd genomen op het Leidsche
plein te Amsterdam, voor het vertrek der
K.L.M.-bus naar Schiphol.
neering, dat Duitschland na zijn uittreding
den anderen absoluut niet in den weg staat
als zij willen trachten het onderling eens
te worden over hun eigen ontwapening,
want liet is al ontwapend en het is ten al
len tijde bereid onderhandelingen en voor
stellen in ontvangst te nemen.
Dit is de kwestie zoo nuchter en zuiver
mogelijk gesteld^
Dat de idealist Henderson gepikeerd is
over het feit, dat zijn kaartenhuisje omver
geblazen ligt, valt te verstaan. Het is nu
eenmaal zijn taak oin het ideaal hoven de
werkelijkheid te verheffen, doch de werke
lijkheid leert nu eenmaal, dat Duitschland
er genoeg Van heeft over ontwapenings
plannen te blijven praten zonder dat er hij
de zwaarheviiapende staten van Europa
eenige ernstige ontwapeningswil te he
speuren valt.
Een deel van die werkelijkheid is ook,
zooals Henderson in zijn gisteren uitge
sproken radio-rede zeide, dat een kabinets
minister van zijn eigen land dezer dagen
in een openbare redevoering de vredosidee
onmogelijk heeft genoemd en er oji heelt
gewezen dat gewichttige dingen altijd en
overal alleen door aanwending van macht
waren tot stand gebracht. Henderson noemt
zulk een taal gevaarlijk.
Maar begrijpt hij dan niet, dat het ont
wapende Duitsche rijk, omringd van zwaar
bewapende en niet zeel- vriendelijk gestem
de buren en de gedachten vervuld met de
vernederingen van Versailles, zich niet al
tijd maar weer de verschuiving van de ont
wapeningsbelofte naar de toekomst kan
doen welgevallen?
Idealen zijn mooi, maar wij hebben nn
eenmaal met de feiten te maken.
Het is te hopen, dat hpt besef daarvan
thans gaat doordringen hij de staatslieden,
die thans zonder Duitschland de ontwape
ningsconferentie gaaa voortzetten.
DALADIER OVER DUITSCHLANDS
BESLUIT
In de voor het eerst na het zomer-reces bij
eengekomen Fransche Kamer heeft minister
president Daladier een re"5e gehouden, waar
in hij gewag maakte van Duitschlands uit
treden uit den Volkenbond.
Dat besluit van Berlijn, aldus spr., maak
te ten onzent te dringender noodzakelijk
het herstel van het budgetair evenwicht,
zulks niet alleen om redenen van binnen-
landsche maar ook in het belang der buiten
landsche poli
tiek.
Frankrijk laat
zich bij die po
litiek leiden
door zijn be
zorgdheid voor
den vrede van
Europa en voor
de veiligheid
van het eigen
volk.
Het uittreden
van Duitsch
land uit den
volkenbond
heeft plotseling
een nieuw ele
ment gebracht
in de discussies
over de organi
satie van den vrede en de regeering is doen
de al de gevolgen daarvan te onderzoeken.
Alvorens over dit vraagstuk een parle
mentaire discussie mogelijk is, moet duide
lijk het terrein zijn afgebakend, waarop
men zal opereeren.
De regeering is er volstrekt van overtuigd
dat zij steeds en van harte een politiek van
internationale samenwerking heeft gevoerd,
bezield van een vurig verlangen, het ver
trouwen en de veiligheid der volken te zien
hersteld, zoo dat de waardigheid van alle
volken gelijkelijk gewaarborgd is.
Wij zijn voor geen enkel woord doof, doch
wij zijn evenmin blind voor de feiten.
Waarom heeft Duitschland het te Genève
voorbereide werkelijke ontwapeningsplan
niet willen goedkeuren, indien het bereid is
DALADIER
DE STEMMING OP 12 NOVEMBER
IN DUITSCHLAND
Waarover en hoe?
De staatscourant bevatte een verordening
over de volksstemming, welke op 12 Novem
ber a.s. zal worden gehouden over het uit
treden van Duitschland uit den Volkenbond.
Hieruit blijkt, dat op liet stembiljet het
volgende gedrukt zal staan:
Keurt 't Duitsche volk de in den omroep
van do rijksregeering van 14 October uit
eengezette politiek goed en is het volk be
reid, dit als een uiting van zijn eigpn wil
en opvatting te verklaren?
Hieronder staat in twee vierkanten „Ja"
en „Neen". De stemgerechtigde moet een
kruis zetten onder het woord „ja" als hij
het met de regeering eens is en in het te
genovergestelde geval onder het woord
„neen".
DE HONGERSNOOD IN RUSLAND
Reeds zes millioen menschen gestorven
Uit Warschau wordt gemeld, dat in den
tijd van Januari tot Augustus van dit jaar
in de Oekraïne zes millioen menschen den
hongerdood zijn gestorven, dat is onge
veer 15 pet. van alle inwoners van sovjet-
Rusland. Voorts zouden in denzelfden tijd
ongeveer negen millioen hongerende boe
ren hun dorpen hebben verlaten en op zoek
naar voedsel naar andere gebieden in de
sovjet-unie zijn getrokken. Kcnige distric
ten, zooals Winica en Tschernigow zouden
hierdoor bijna geheel ontvolkt zijn.
De sovjet-regeering te Moskou heeft een
bijzondere afdeeling voor de kolonisatie in
liet leven geroepen, welke tot taak heeft,
deze ontvolkte gebieden in de Oekraïne te
koloniseeren.
STAATSLEENING RUIM
VOLTEEKEND
Naar wij vernemen is de 4 pet.
tweede Nederlandsche Staatslee-
ning 1933, waarop deze week de in
schrijving was opengesteld, ruim
volteekend.
Op de verzekerde deelneming zal
eenige korting moeten worden toe
gepast.
DE
INTERNATIONALE"
VERBODEN
De voorzitter van de V.A.R.A. heeft
Woensdagavond bekend gemaakt, dat de
Radio-Omroep-Controle-Commissie in
een brief aan het hoofdbestuur van de
V.A.R.A. meegedeeld heeft, dat zij uit
zending van de Internationale, in wel
ke vorm of onder welke omstandighe
den ook, niet meer kan toelaten, aan
gezien uitzending gevaar kan opleve
ren voor de openbare orde en da veilig
heid van den Staat.
De Commissie is van meening, dat
dit lied een revolutionaire strekking
heeft en volgens art. 2 lid 1 van hel
radio-reglement behooi't tot mededee-
lingen van woord- en tooninhoud, wel
ke niet voldoen aan art. 2 lid 2.
Naar het oordeel der regeering zal
het bepaalde in het 7e lid van art. 2
van het Radio-regiement (het z.g. uit
zonderingsartikel) in geen enkel geval
toepassing kunnen vinden.
Voorts deelde de voorzitter mee, dat
besloten is, voortaan de Socialistcn-
marsch te spelen.
Hetgeen men gisteravond dan ook
geprobeerd heeft, Echter, nadat de eei-
ste twee regels gespeeld waren, werd
de uitzending afgebroken.
Even daarna klonk een stem, die
mededeelde: „De uitzending is verbro
ken op last van de Radiocontrole-com-
sie en wordt vandaag niet hervat".
De V.A.ÏI.A. heeft naar aanleiding
hiervan reeds drie protestve.-gaderin-
gen georganiseerd: te Amsterdam,
Rotterdam en Den Haa<r.
Advertentiën 20 cent, Reclames 40 cent, Boekaankondiging 10 cent per
regel. Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 1.per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte.
Advertentiën worden ingewacht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 8 uur.
-r
r~i
Foto Rotsma
Op den watertoren, die te Zuidzijde op liet
eiland Goeree en Overflakker in aanbouw is
is dezer daqen de koperen koepel geplaatst.
De vlag wappert naar hartelust, boven het
koper, dat na verloop van tijd groen zal
oxydeeren en den watertoren in de toekomst
een sierlijk symbool zal doen zijn van den
hygiënischen vooruitgang van het eiland
Goeree en O verf lakker! Men verwacht, dat
de toren voor Sint-Sicolaas voltooid zal zijn
Een prachtige surprise dus voor het eiland
Flakkee! Vaklieden r rijzen den watertoren
als één van de mooiste torens van Nederland.
Opbrengst 1.4 millioen boven de
raming gebleven
Vertoonde de opbrongst van de Rijksmid
delen in de maand Augustus allerminst een
fleurig beeld, met de maand September is
precies het omgekeerde hot geval. Daarmee
wordt opnieuw bewezen welk een grillig ka
rakter de maandelijksche staten der Rijks
middelen bezitten, 't F.ene oogenblik waant
men de crisis overwonnen, 't andere oogen
blik zit men weer diep in de put. Voor de
maand September is liet eindcijfer f 3,3 mil
lioen hooger dan verleden jaar en f 1,4 mil
lioen hooger dan 1/12 van de raming voor
1933, zoodat de opbrengst gestegen is va»
f 29,9 millioen iai 1932 tot f 33,2 iniillioen
thans. liet nadeelige verschil voor de eerste
9 maanden van 1933 bedraagt thans f 1
millioen, daar de opbrengst in dit tijdvak is
gedaald van 1 295 tot f .280 millioen.
In werkelijkheid is dit verschil natuur
lijk grooter, omdat er 3 inkomstenbronnen
op den middelenstaat voorkomen, die vorig
jaar "nog niet bestonden, n.l. de opcenten
op de invoerrechten, de opcenten op de
bieraccijns en de suikeropcenten. Bij elkaar
hebben deze 3 heffingen in September f 2,6
De Rijksmiddelen over September.
Nederlandsche Staatsleening ruim vol*
teekend.
Het uittreden van Duitschland uit den
Volkenbond.
Gemeenteraad van Ooltgensplaat.
Gemeenteraad van Den Bommel
Voor den Zondag (met vrouwen- en kin*
derrubriek).
Hevige herfstonweders op verschillende
plaatsen.
Doodelijk ongeluk met de Blauwe Tram,
Adres van het Comité van actie tegen de
Waterleiding.
millioen opgebracht (1/12 raming f 1,95
mill.) en over de eerste 9 maanden f 18,4
millioen, hetgeen zeggen wil dat we over
dit tijdvak i-geleken met 1932 maar even
tjes met f 33 millioen zijn achteruitgoboerd,
om over een vergelijking met 1931 en 1930
nog maar niet eens te spreken.
Men ziet. dat er nog allerminst reden ia
oin een juirliton aan te heffen. Tiet uitein
delijk resulk. u dezer middelenstaat moge
niet ongunstiu schijnen, in wezen staat de
zaak anders. Tenslotte blijkt uit al dezu
cijfers, dat van een werkelijke conjunc*
ture^lp verbetering nog allerminst sprake
is. Integend'1 uit alles blijkt, dat de crisis
in ons econc'i iisch bestel steeds dieper ln*
vreet en du' tot nu toe alleen verhoogde
heffingen de chokken konden opvangen.
P. J. RAAYMAKERS t
Te Overveen is op 86-jarigen leeftijd over
leden de heer P. J. Raaymakers, oud
secretaris-generaal van de Rijksverzeke
ringsbank.
De lieer Raaynjakers, die te Wouw
wcnf geboren, ging reeds jong in dienst
der P.T.T. eerst als klerk te Roozendaal en
daarna als kommies derde klasse te Am
sterdam.
Door Dr. A. Kuyper, toenmaals Minis
ter van Rinnenlandsche Zaken, werd hij be
noemd tot lot secretaris-generaal der Rijks
verzekeringsbank, in welke functie hij zeer
veel arbeid hooft verricht. Hij trad als zoo
danig af in October 1914, maar bleet nog
tot 1923 l d van den Raad van Toezicht.
Daarnaast was hij nog in verschillende an
dere functies werkzaam.
Vele onderscheidingen vielen jjem ten
deel; hij was o.m. commandeur in de Orde
van Oranje Nassau en ridder in de Orde
van den Nederlandschen Leeuw en ontving
het ridderkruis in de Orde van den R.
Gregorius den Grooten.
DE WERKLOOSHEID
STABIEL.
De Directeur van den Rijksdienst der
Werkloosheidsverzekering en Arbeidsbemid
deling deelt mede, dat de werkloosheid on
der de 001.800 leden van ingevolge liet
Werkloosheidsbesluit 1917 gesubsidieerde
vereenigingen in de week van 25 tot en met
30 September 1933 heeft bedragen 24,1 pet.,
terwijl zij in de vorige verslagweek (i tot.
en met 9 September) bedroeg 24,5 pet. Laat
men den mijnbouw, waarin wisselende werk
loosheid heersclit, buiten beschouwing, dan
blijkt de werkloosheid nagenoeg niet ver
anderd te zijn.
ÏTanqsuUinJhaddeZrden' °P °nlanqs gouden tentoonstelling dc algcmcene,
l
X
