i
ANTIREVOLUTIONAIR ORGAAN VOOR DE ZUIDHOLLANDSCHE EN ZEEUWSCHE EILANDEN
1
i
BESTELHUIS
Vacvwm
ASPIS9IN
billlike tarieven
grijk!!!
rant r. simons
J
Aan onze Lezers
Duitschland uit de Volkenbond en
Ontwapeningsconferentie
$L
PI
f)
ik
i
LOOT 38
ERDAM.
mf-
WOENSDAG 18 OCTOBER 1933
DE RIJKSDAG ONTBONDEN
Voornaaf '<K,Nieuws-
DE JEUGD VAN
MARINUS VAN DER LUBBE
y
is
U beleefd mede,
den onze prijzen
erlaagd zijn.
ons motto;
n kwantiteit is
om alles een-
;oed te geven,
andatie is onze
chmarkt 12
6341, Rotterdam
nsei'tkomtinorie
voor U.
r-
MAAS EN
Deze Courant verschijnt eiken WOENSDAG en ZAT ER DAG.
ABONNEMENTSPRIJS per drie maanden franco per post 0.90 bij
vooruitbetaling. BUITENLAND bij vooruitbetaling 8.50 per jaar.
AFZONDERLIJKE NUMMERS 5 CENT.
Uitgave N.V. DRUKKERIJ EN UITGEVERIJ v.h. W. BOEKHOVEN
ZONEN, SOMMELSDIJK Tel. Interc. No. 202 Postbus No. 2.
Alle stukken voor de Redactie bestemd, Advertentiën
Administratie, franco toe te zenden aan de Uitgevers.
en verdere
Advertentiën 20 cent, Reclames 40 cent, Boekaankondiging 10 cent per
regel. D'ienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 1.per - plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte.
Advertentiën worden ingewacht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 8 uur.
Het is ons een genoegen met dit num
mer onze lezers het vergroote formaat
van de Maas- en Scheldebode te kunnen
aanbieden. Reeds lang gingen onze
plannen in de richting van verbetering,
vergrooting en verfraaiing.
Verschillende rubrieken worden uit
gebreid, en nieuwe toegevoegd. Wij noe
men hiervan bij name Kerk- en School-
nieuws, Land- en Tuinbouw, Binnen- en
Buitenland.
Het formaat is nu zóó gekozen, dat
er veel meer dan voorheen kan worden
opgenomen, en de Maas- en Scheldebode
hierdoor nog meer aan de spits der in
onze streken verschijnende plaatselijke
bladen komt te staan.
Voor het papier is een betere soort
gekozen, terwijl vanaf heden talrijke
illustraties zullen worden opgenomen.
Ten slotte, ondanks dit alles, besloten
wij den prijs nog te verminderen. Vanaf
1 December aanstaande is deze 90 ets.
per kwartaal.
En overigens, zie en oordeel. Wij van
onzen kant zullen ons best doen de
Maas- en Scheldebode een kleed en een
inhoud te geven, welke overeenkomen
met rechtmatig te stellen eischen. Help
nu ons positief Christelijk blad te ver
spreiden op de eilanden van Zuid-Hol
land en Zeeland. Vooral in dezen tijd
behoort in onze huizen de Christelijke
Pers. Ook voor wat aangaat de voor
lichting inzake plaatselijke aangelegen
heden. Wij rekenen op U, gij kunt op
ons vertrouwen.
DE UITGEEFSTER.
AL DONKERDER.
't Wordt al donkerder om ons heen.
In ons vaderland wordt de druk van de
crisis al zwaarder en algemeen leeft het
besef, dat het dieptepunt lang nog niet is
bereikt.
En buiten onze grenzen Is de ellende en
verwarring nog veel grooter.
Telkens rees de hoop, dat weldra een be
tere tijd zou aanlichten maar ook gedu
rig weer werd die hoop weggevaagd.
Toen de Londensche Conferentie zou be
ginnen, waren de verwachtingen hoog ge
spannen. De groote mogendheden zouden
dan eindelijk de handen ineen slaan. Ieder
begreep, dat 't zóó niet langer kon, dat men
bezig was voor elkander en voor zichzelf 't
economisch leven onmogelijk te maken. En
waar dat gevoelen vrijwel algemeen was,
daar zou te Londen de dageraad van den
inieuwen dag rijzen.
Hoe wreed was de ontgoocheling! De groo-
to conferentie ging weldra uiteen zonder
resultaat bereikt te hebben, wat eigenlijk
beteekende, dat we nóg dieper in 't moeras
zonken.
Thans zijn de mogendheden weer te Ge
neve bijeen. Niemand durfde omtrent deze
samenkomst hooge verwachtingen koeste
ren. Maar toch bleef in veler hart de hoop
leven, dat er toch eindelijk zou komen een
verstaan van en een samenwerking met
elkander. Zóó alleen zou er redding kunnen
dagen.
En nu kwam Zaterdagmiddag plotseling
het onheilspellend bericht: Duitschland
treedt uit den Volkenbond en verlaat de
Ontwapeningsconferentie.
Tot welke nieuwe catastrofe zal deze be
slissing wellicht weer aanleiding zijn?
Wij weten 't niet.
En niemand weet het.
Wolken van donkerheid pakken zich
steeds meer samen over gansch het wereld
tooneel. We leven als op een vulkaan.
Op de eeuwenoude vraag: Wachter, wat
Is er van den nacht? blijft 't bange ant
woord: Nog is het nacht!
In alle kerken over heel ons vaderland is
Zondag gebeden, ernstig gebeden of God
uitkomst wil geven.
Van Hem alleen blijft onze verwachting,
Hij alleen is de Almachtige.
Die redding kan geven als alle mensche-
lijke actie niets anders vermag dan de
ellende nog te vermeerderen.
BUITENLAND
I Do Duitsche Rijksregeering en het Duit
sche volk zijn vervuld van dezelfde eere-
NIFIIWF VFRKIE7INGEN opvatting, dat het toestaan van de gelijk-
INIC.UVVc. VtrOMCZ.IINtjC.IN berechtigdheid aan Duitschland de onver-
12 NOVEMBER A.S. mijdelijke moreele en zakelijke voorwaarde
is voor elk deelnemen van ons volk en zijn
regeering aan internationale instellingen en
verdragen
De Duitsche Rijksregeering en bet
Duitsche volk zijn daarom eensgezind
in het besluit de ontwapeningsconfe
rentie te verlaten en uit den Volken
bond te treden tot deze werkelijke ge
lijkberechtigdheid het volk niet meer
onthouden wordt.
De Duitsche Rijksregeering en het Duit
sche volk zijn vastbesloten liever alle ellen
de, alle vervolging en andere verschrikkin
gen op zich te nemen dan in de toekomst
verdragen te onderteekenen, die voor elk
man van eer en voor elk volk, dat zich
respecteert onaanvaardbaar zijn en in hun
gevolgen slechts tot een vereeuwiging van
de nood en ellende van het verdrag van
Versailles en daarmede tot ineenstorting
van de beschaafde statengemeenschap zul
len leiden.
De Duitsche Rijksregeering en het Duit
sche volk hebben niet den wil aan een be
wapeningswedstrijd van andere naties dee'
te nemen.
Zij eischen slechts die mate van veilig
heid, die de natie rust en vrijheid en vreed
zame arbeid garandeeren.
De Duitsche Rijksregeering en het Duit
sche volk zijn bereid gerechtvaardigde
eischen van de Duitsche natie langs den
weg van onderhandelingen en door verdra
gen vast te stellen.
De Rijksregeering richt aan het Duitsche
volk de vraag:
keurt het Duitsche volk de politiek
van zijn Rijksregeering, die het hier
voorgelegd krijgt, goed en is het be
reid deze te aanvaarden als de uit
drukking van zijn eigen opvattingen
en zijn eigen wil.
Radiorede van Hitier
Zaterdagavond heeft Rijkskanselier Adolf
Hitler een radiorede gehouden, die door alle
Duitsche zenders werd uitgezonden. Uitvoe
rig handelde hij daarin over Duitschlands
recht op gelijke behandeling.
BERLIJN, 14 October. Met het
oog op de verdeemoedigende en
onteerende houding der andere
Mogendheden ter Ontwapenings
conferentie te Genève, heeft de
Rijksregeering heden besloten niet
langer deel te nemen aan de Ont
wapeningsconferentie.
Tegelijkertijd zal de Rijksregee
ring het lidmaatschap van den
Volkenbond van het Duitsche Rijk
opzeggen.
Teneinde het Duitsche volk ge
legenheid te geven zelf over het lot
der Duitsche natie te beslissen, zal
de Duitsche Rijksdag bij verorde
ning van de Rijkswet van 14 Octo
ber worden ontbonden en zullen
nieuwe verkiezingen worden ge
houden op 12 November a.s.
Ook de volksvertegenwoordigingen
der landen ontbonden.
De Rijksminister van Binnenlandsche Za
ken, Dr, Frick, heeft aan alle Rijksstadhou
ders het volgende telegram gezonden:
Met de ontbinding van den Rijksdag won
HITLER
den volgens par. II van de eerste gelijk-
schakelingswet ook de volksvertegenwoordi
gingen des lands ontbonden.
Ik verzoek in opdracht van de Rijkskan
selier van het uitschrijven van nieuwe ver
kiezingen overeenkomstig par. 1 alinea 2
van de Gelijkschakelingswet voorloopig af te
zien.
Naar van welingelichte zijde wordt ver
nomen is de Gelijkschakelingswet tegelijker
tijd in den zin van de door Dr. Frick ge
geven instructie gewijzigd.
Oproep der Rijksregeering aan het
Duitsche volk.
De Duitsche Rijksregeering heeft de vol
gende oproep aan het Duitsche volk ge
richt:
De Duitsche Rijksregeering en het Duit
sche volk zijn eensgezind van wil om een
politiek van vrede, verantwoordelijkheid en
verzoening te voeren als grondslag van alle
besluiten en elke handeling.
De Duitsche Rijksregeering en het Dui-
tche volk wijzen daarom het geweld af, als
eert ondeugdelijk middel tot opheffing van
bestaande geschillen binnen de bestaande
statengemeenschap.
De Duitsche Rijksregeering en het Duit
sche volk verklaren opnieuw bereid te zijn
toe te stemmen in elke werkelijke ontwape
ning. Met de verzekering van hun bereid
willigheid ook het laatste Duitsche machine
geweer te vernietigen en de laatste man uit
het leger te ontslaan, voorzoover de andere
voiken hetzelfde besluiten.
- He Duitsche Rijksregeering en het Duit
sche volk koesteren den oprechten wensch
met de andere naties, alle vroegere tegen
standers inbegrepen, in den zin van het
overwinnen van de oorlogspsychose en het
uiteindelijk herstel van de oprechte onder
linge verstandhouding alle aan de orde zijn
de problemen zonder hartstocht langs den
weg van onderhandeling te willen onder
zoeken en te willen oplossen.
De Duische Rijksregeering en het Duit
sche volk verklaren zich dan ook ten allen
tijde bereid door het sluiten van continen
taio non-agressiepacten op langen termijn de
vrede van Europa te waarborgen, de econo
mische welvaart te dienen en aan de alge-
Ter gelegenheid van hel gouden jubilê ran den A'ed. Journalistenkring werd een diner gegeven te Den Haag. Op onze foto ziet me71
aan de lioofdtafel zitten, v. I. n. Jlir. van Karnebeek, Henry Dekking, Minister Colijn en Prins Hendrik. I 'A>
DE INDRUK IN HET BUITENLAND
Te Genève
Te Genève was men over het bericht van
den Duitschen stap zóó verrast, dat het aan
vankelijk nergens werd geloofd. De Duitsche
vertegeijwoordigers werden met vragen be
stormd.
De eerste groote opwinding maakte in den
loop van den miiddag plaats voor een rus
tiger beoordeeling van den toestand. De toe
stand wordt echter algemeen als buitenge
woon ernstig beschouwd. Vooral wordt
thans gesproken over de vraag, welke mo
gelijkheden er nu zijn voor het verder voe
ren der zakelijke onderhandelingen.
Op den voorgrond staat daarbij de ge
dachte, dat thans liet pact van vier in een
of anderen vorm in werking zou kunnen
treden. Aan Fransche zijde is men van mee
rling, dat het pact heeft opgehouden te be
staan, daar het was gegroeid in het kader
van het Volkenbondspact en de vier mo
gendheden het pact als zelfstandige Raads
leden hadden geteekend.
Daartegenover schijnt men in Engelsche
en speciaal in Amerikaansche kringen het
pact van vier thans als gescbikten uitweg
te beschouwen. Van Amerikaansche zijde
wordt zelfs verklaard, dat de regeering der
Vereenigde Staten zich thans niet zou ont
trekken aan een uitnoodigng der vier mo
gendheden tot deelneming aan de onderhan
delingen.
Een goede indruk is gemaakt door het be
sluit der Duitsche regeering tot het sluiten
van non-agressieverdragen. Men neigt tot de
meening, dat Frankrijk en Engeland voor
loopig geen bijzondere stappen zullen doen,
maar de verdere ontwikkeling zullen af
wacht -ï.
In Volkenbondskringen is de stemming
buitengewoon gedrukt, daar het uittreden
van Duitschland wordt beschouwd als een
zware slag.
DE MEENING VAN MINISTER DE GRAEFF
Naar aanleiding van de berichten omtrent
het uittreden van Duitschland uit den Vol
kenbond is aan Minister Jhr. de Graeff, die
dezer dagen uit Genève terugkeerde, de
vraag gesteld, of de kwestie van de Jood-
sche vluchtelingen, waartoe door Nederland
het initiatief is genomen, er toe kan hebben
bijgedragen, dat Duitse/aland zich in Genève
geïsoleerd ging voelen. De minister ant
woordde hierop, dat zulks naar zijn mee
ning volkomen uitgesloten is. De houding
van Duitschland inzake de Joodsche vluchte
lingen is zeer begrijpend en zeer correct ge
weest en ook de verhouding met de Duitsche
delegatie heeft niets te wenschen overgelaten
Voor zoover er gevoeligheden aan Duitsche
zijde kunnen bestaan, zou dat alleen het
geval kunnen zijn naar aanleiding van de
behandeling in de minderheden-commissie,
lig pij
Dat was net onaange
name lot onzer voor
ouders. Aspirin is vol
komen onschadelijk
voor het organisme
en doet de pijnen in
weinige minuten ver
dwijnen.
e enig, op de wereld
lAtsiuitend verkrijgbaar in de oranje-baridbuisjes van
20 tabl. 70 ets. en oranjezakjes van 2 tabl. a 10 ets.
maar hieraan heeft Nederland niet deelge
nomen. In het algemeen ziin oordeel ge
vende over deze gebeurtenissen, aarzelde
de Minister niet deze ontwikkeling uiterst
bedenkelijk te noemen voor den Volkenbond
en zijn arbeid.
DE ONTWAPENINGSCONFERENTIE
WORDT VERDAAGD
Zaterdagavond tegen 9 uur heeft het pre
sidium der Ontwapeningsconferentie, na een
bespreking die vier uur duurde, besloten de
hoofdcommissie heden voor te stellen, de
conferentie gedurende een korte periode, on
geveer een week, te verdagen.
Naar verluidt zou dit besluit vooral zijn
genomen op aandringen van Italië en Ame
rika, die een gematigde houding zouden
wenschen aan te nemen. Men motiveert het
besluit met de mededeel ing, dat men de af
zonderlijke delegaties tijd wil geven om zich
met hun regeering in verbinding te stellen
en hun houding ten aanzien van de nieuw
ontstane situatie te bepalen. Of, wanneer
zulks noodig zal zijn, de hoofdcommissie
ook na afloop van deze week nog langer
verdaagd zal worden, staat nog niet vast.
In de bureauzitting van Zaterdagmiddag
is voorts de tekst vastgesteld van de ant
woordnota aan Duitschland. Naar van wel
ingelichte zijde wordt vernomen, is de nota
in zeer hoffelijken en zakelijken toon ge
houden. De tekst, die nog door een kleine
redactie-commissie, waarin de vier groote
mogendheden Engeland, Frankrijk, de Ver
stalen en Italië vertegenwoordigd zijn, zou
worden herzien, zou hedenmiddag ter goed
keuring aan de hoofdcommissie worden voor
gelegd en door Henderson, den voorzitter der
Ontwapeningsconferentie, telegrafisch naar
Berlijn worden gezonden.
In sommige kringen hecht men groote po
litieke beteekenis aan liet besluit tot verda
ging, aangezien men van Engelsche en
Fransche zijde aanvankelijk terstond in de
hoofdcommeissie de beraadslagingen over
den toestand wilde openen. Inmiddels zullen
ook de diverse regeeringen gelegenheid heb
ben zich over het besluit uit te spreken,
zoodat een definitief besluit tot verdaging
der geheele Ontwapeningsconferentie niet te
Genève zal worden genomen, maar door de
regeeringen der groote mogendheden.
De Duitsche delegatie uit Genève
vertrokken.
Uit Genève: De Duitsche delegatie is Za
terdag uit Genève vertrokken.
Ook de permanente Duitsche vertegen
woordiging bij den Volkenbond keert in ge
zeischap van gezant Von Keiler naar Ber
lijn terug.
Een beslissing over het blijven van Duit
sche ambtenaren in het secretariaat is nog
niet genomen.
GEEN ONTWAPENINGSCONVENTIE
PARIJS, 16 October. Naar van officieuse
Fransche zijde in verband met de gister te
Genève gehouden besprekingen verluidt, zou
zoowel Engeland als Amerika het Italiaan-
sche standpunt inzake het staken der Ont
wapeningsonderhandelingen te Genéve,
deelen. Vooral het Amerikaansche stand
punt zou or de laatste 24 uur aanzienlijke wij
zigingen hebben ondergaan. Men zou op het
oogenblilt nl. van meening zijn, clat het vast
stellen van een ontwapeningsconventie meer
na- dan voordeelen en zelfs groote gevaren
zou opleveren.
Bovendien is de Amerikaansche delegatie
van meening, dat voornamelijk de Euronee-
sche mogendheden door den nieuw ontsta
llen toestand in -het bijzonder worden getrof
fen, en dat de Amerikaansche rol van be
middelaar daardoor zeer moeilijk is.
PLANNEN VAN MUSSOLINI
ROME, 16 October. Het verluidt dat Mus
solini reeds Donderdag van het voornemen
van Duitschland in kennis was gesteld.
Mussolini moet Vrijdag nog getracht heb
ben Duitschland, alttians nog voor den Vol
kenbond te behouden.
Aangekondigd wordt, dat Italië de leden
van het Viermogendhedcnpart en Amerika
voor een conferentie zou uitnoodigen.
GEWELDIGE BRAND
VERWOEST TWEE DUIZEND HUIZEN
66 dooden en gewonden.
Uit Tokio: Een ontzaggelijke ramp in de
Funakawa heeft, volgens een mededeeling
van het Japansche ministerie van binnen
landsche zaken 2000 huizen ten prooi doen
vallen aan de vlammen. Tot dusverre zijn
66 dooden en gewonden geborgen.
(biz. iy
Duitschland treedt uit dsn Volkenbond
en verlaat de Ontwapeningsconferentie.
Mededeelingen uit de jeugd van Marinus
van der Lubbe.
(biz. 2)
Provinciale bcgrooting van Zuid-Holland
voor 1934.
Mej. H. S. S. Kuyper overleden.
Crisisheifing op suiker.
De muiterij op de „Zeven Provinciën",
(biz. 3)
De waterleiding op ^lakkee.
Inzake de garnalenvisscherij werd eeu
commissie van onderzoek ingesteld.
Vervroegd ontslag bij de Spoorwegen.
Het antwoord van Henderson aan Duitsch
land.
HERINNERINGEN VAN OUDE
SCHOOLKAMERADEN
Men meldt ons uit 's-Hertogenbosch:
Nu de geheele wereld met belangstelling
het Rijksdaggebouw-proces volgt en alle
aandacht zich concentreert op den Neder
lander, die de hoofdpersoon is van dit pro
ces, is het ons gelukt met verschillende per
sonen, die Van der Lubbe in zijn jeugd heb
ben gekend, een onderhoud te hebben, waar
bij merkwaardige dingen omtrent zijn ka
rakter aan het licht kwamen.
Marinus van der Lubbe heeft onderwijs
genoten op een Chr. lagere school te 's-Her
togenbosch. Hij was het type van een jongen
van de straat.
Zijn ouders leefden in zeer moeilijke om
standigheden.
Als jongen was hij tegenover vreemden
stil en teruggetrokken, hoewel hij zich op
school wel eens een keer te buiten ging.
Merkwaardig waren zijn bij jongens van
dien leeftijd zeldzaam voorkomende en on
natuurlijke uitingen van godsdienstig besef
Hij typeerde zich als een jongen met een
eigen nieening. Een van zijn zwakke zijden
was reeds in zijn jeugd, dat hij zoo gemak
kelijk om te koopen was.
Zijn broer had veel invloed op hem en
kon hem tot allerlei kattekwaad overhalen.
Zijn rechtsgevoel, dat hij in hooge mate be
zat, heeft hein, volgens verschillende school
kameraden ten onrechte tot 't communisme
gebracht, hoewel hij als jongen 'n innerlijks
afschuw had van het communisme en het
socialisme. Ilij had deze afkeer op gods
dienstige gronden „Het communisme en so
cialisme doen allerlei kwaad en gaan in
tegen God zoo vertelde liij eens tot een
vriend in wien hij vertrouwen had.
Zijn houding in het Rijksdaggebouw-pro
ces is geheel in overeenstemming met zijn
karakter m zijn jeugd, want nimmer ver
ried hij zijn kameraden. Een hoogst en
kele keer, wanneer men hem in een gevoe
lig gesprek apart nam kon hij er toe ko
men te vertellen lioe alles zich toegedragen
had. In alle andere gevallen antwoordde hij
met een „neen" en „ja".
Van der Lubbe haatte leugenachtige ver
halen, korte ontkenningen echter beschouw
de hij blijkbaar niet als een leugen.
Wanneer men liem tot een gesprek kon
verleiden biechtte hij alles eerlijk op. Ver
schillende \an zijn vroegere schoolkamera
den gelooven, dat van der Lubbe ook nu
zijn medebrandstichters, aangenomen na
tuurlijk dat hij die heeft gehad, niet zal
verraden.
Van der Lubbe heeft een groot gedeelte
van zijn jeugd gewoond in 's-Hertogenbosch,
een gedeelte van zijn opvoeding heelt hij
nog genoten in een weezengesticht aldaar.
Met diepe ontroering volgen zijn oude
schoolkameraden het proces. Zijn opvoeding
en karakter van vroeger zouden niemand
van zijn vroegere bekenden kunnen doen
vermoeden, dat van der Lubbe tot zulk een
daad zou komen.
Marinus van der Lubbe (X) als leerling der Chr. lagere school te 's-Herlogcnbosch,
>1; I
31
I
_j.
UY
