WRtGLEY
Antire volutionair
Orgaan
voor de Zuidhollandsche en Zeeuwse he Eilanden.
IN HOC SIGNO VINCES
FEUILLETON
BRANDING
No 3985
WOENSDAG 30 AUGUSTUS 1933
48STE JAARGANG
Brieven uit Amerika.
Fa. A* Jansen - Middelharnis
Schoenmagazijn
06^6<V
voor Dames en Heeren
Gemeenteraad.
Deze Courant verschijnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
ABONNEMENTSPRIJS per drie maanden franco per post f 1.bQ vooruitbetaling.
BUITENLAND bij vooruitbetaling f 8.50 per jaar.
AFZONDERLIJKE NUMMERS 5 CENT.
UITGAVEN.V. DRUKKERIJ EN UITGEVERIJ
v.h. W. BOEKHOVEN ZONEN
SOMMELSD1JK
Telef. Interc. No. 202 Postbus No. 2
ADVERTENTIËN 20 cent, RECLAMES 40 cent, BOEKAANKONDIGING 10 cent per regel
DIENSTAANVRAGEN en DIENSTAANBIEDINGEN I 1.- per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zQ beslaan.
Advertentiën worden ingewacht tot DINSDAG- en VRIJDAGMORGEN 10 uur.
S e «te* Sr Scan voar «3e üted&eti® foestemd, Ad vart&ntlëm en verdere Adats ialstratle tpunctx toe te arenden aan d® Uitgever»
KONINGINNEDAG.
Donderdag is het weer Koninginnedag. Dan
is ieder rechtgeaard Nederlander blij en zijn
blijdschap komt uit in het oranje op zijn borst
enj de róod-wit-blauwe vlag uit het dakraam.
Heel Nederland is dan in feestdos, van Noord
tot Zuid, van Oost naar West.
De liefde voor het Oranjehuis is er en zal
nooit verdwijnen; de liefde voor onze Vorstin
is bijzonder groot, omdat zij in de vijf en dertig
jaren, dat zij Koningin over ons volk is, zich
heeft laten kennen als een Vorstin, die ten
zeerste gehecht is aan de Christelijke karakter
trekken van het Nederlandsche volk.
Wij zijn daar dankbaar voor en ook op Flak-
kee wordt Donderdag het „oranje in het hart"
voor één dag „oranje op de borst" en velen
zijn van plan de vlag uit te steken.
U doet toch ook mee
STELLENDAM.
Zooals wij in ons vorige blad meldden, zijn
regeeringsmaatregefen' ten aanzien van de gar-
nalenvisscherij te Stellendam niet spoedig te
■wachten!.
De regeering wacht eerst af, of de partijen
onderling niet tot een vergelijk kunnen komen.
Vooral werd hiermee bedoeld de verhouding
tusschen coöperatie en pelbazen, want deze liet
alles te wenschen over.
De oorzaak van de ellende was daarin ge
legen. Konden deze partijen het met elkander
eens worden, dan was er spoedig een duurzame
verbetering te wachten.
Met belangstelling hebben wij naar het resul
taat van de samensprekingeni uitgezien en dat
is 'helaas bedroevend.
De vorige week werd ons gezegd: er zou een
vergadering gehouden worden tusschen de pel
bazen en de coöperatie. Nog steeds is deze
samenspreking echter niet gehouden.
Men» wantrouwt elkander. De coöperatie wei
gert haar prijs van 85 cent op 90 cent te bren
gen, hoewel dit aan den heer Jansen in Brou
wershaven beloofd is. Het motief daartoe is,
dat er pelbazenl Mjn welke kon men echter
niet te weten komen die nog twee centen
beneden de 85 cent gaan.
De heer Jansen van Brouwershaven deelde
ons hedenmorgen mede, dat zijn zaak momenteel
stil ligt: de coöperatie kan alleen maar garnalen
leveren
Dat de zaak weer hopeloos in de war is,
blijkt wel duidelijk.
Het lijkt ons nog steeds het beste, dat met
elkander gesproken wordt, hetge'en tot dusver
nog niet is geschied, hoewel de Regeering daar
prijs op stelde.
Laat men het vlug doen voor het te laat is
DE WERKVERSCHAFFING IN
OUDE TONGE.
Hedenmorgen, Dinsdag, heeft de spoedeischen-
de raadsvergadering van Oude Tonge plaats
gevonden, welke door de raadsleden! Beijer,
Gebraat, v. d. Berg, Jonker, Pollemans en Kauf
man was aangevraagd ter bespreking van het
besluit tot stopzetting van de werkverschaffing,
welk besluit gelaakt werd.
De roomsch-nkatholieke raadsleden en het
S.G.P.-raadslid hebben echter ondervonden hoe
gevaarlijk het is om mee te varen in het schuitje
van de S. D. A. P.
De burgemeester immers deelde bij den aan
vang van de vergadering mede, dat zooals door
B. en W. verwacht was, alle werkloozen thans
opgenomen waren in de vrije bedrijven en dat
de genomen maatregel dus de verwachte gun
stige uitwerking heeft gehad.
In het debat heeft de burgemeester zijn diepe
verontwaardiging uitgesproken over de minder
waardige manier, waarop de socialistische scri
bent van de „Voorwaarts", die nota bene ge
zagsdrager, raadslid blijkt te zijn, het gezag
aangerand heeft.
De Raad verklaarde unaniem hiertegejj te
protesteeren.
En wij juichen/ het toe, dat de Voorzitter den.
Raadsleden, die het Voorwaarts-geschrijf nog
wilden verdedigen, eenvoudig de gelegenheid
daartoe heeft ontnomen door de vergadering
te schorsen.
Wij raden den Raadsleden van de Christelijke
politieke partijen ten. zeerste aan zich in het
vervolg wel tweemaal te bedenken alvorens in
zee te gaan met menschen van een mentaliteit,
welke er op uit is om de gezagsdragers, die het
roer in dezen' moeilijken tijd in handen hebben,
te besmeuren.
De maatregel om de werkverschaffing stop te
zetten heeft uitstekend gewerkt.
De Voorzitter feliciteerde de gemeente met
dit resultaat.
Wij doen het ook
Beste Vriend
1 Augustus j.l. is het nieuwe „Rooseveltplan"
hier in werking gezet. Dit plan houdt in: 40
(in sommige vakken 35 uur) per week werken,
met een minimumverhooging van loon. De pre
sident had zijn plan eerst door de radio bekend
gemaakt en toen de medewerking verzocht van
alle burgers. Hij ontving op die mededeeling
zooveel telegrammen en brieven, dat ze in 't
Witte Huis er geen raad mee wisten en/ het
onmogelijk was allen te lezen De eene volle
autobus na de andere ontlaadde zijn vracht.
Dus is er wel medewerking beloofd. En de re
sultaten zijn reeds te constateeren. De algemeene
opinie is, dat wij verbetering krijgen. Ik las
gisteren, dat de werkloosheid van 12 op 8 mil-
lioen was gedaald. En de prijzen zijn in korten
i tijd erg omhoog gegaany De goudstandaard van
onzen dollar is het onderwerp van den dag,
zoowel in gesprekken als in de couranten.
Hierover is veel verschil van opinie. De men
schen die geld hebbent zijn voor de goudstan
daard en de niet-bezittende klasse wil de goud-
standaard opheffen. Elk mensch bepleit ook hier
eerst 't belang voor zichzelf. Uw briefschrijver
gelooft ook, dat het onze saamleving ten goede
komt als de dollar wat meer waardeloos ge
maakt wordt.
Het komt mij voor, dat wij over geheel de
wereld dezelfde geldstandaard moesten hebben.
En als alle tarieven en invoerrechten dan eeüs
opgedoekt werden, konden wij als menschen en
natie met elkander onze zaken doen. En over
geheel de wereld van elkanders vruchten\ ge
nieten. Als ik b.v. in de Nederlandsche bladen
de advertenties zie van automobielen, die hier
in Amerika gemaakt worden, dan komt de vraag
in mij op: waarom moeten de menschen aan den
anderen kant van de Atlantic nu bijna 2500
voor een Ford betalen, terwijl ik hier voor
dezelfde wagen maar 640 behoef te geven,
dat is 1600. En wij betalen hier in Amerika
nog veel te veel voor zoo'n ding. De Ford
compagnie en'de General Motor-compagnie heb
ben verleden! jaar, in 1932, het jaar, dat er over
gehèel de wereld depressie was, 370 millioen
dividend gemaakt. Men beweert dan ook, dat
de kostende prijs van een Amerikaansche auto
de helft nog niet is van het bedrag, waarvoor
zij verkocht wordt.
Als ik hier in den winkel vraag om de
Hollandsche grauwe erwten, die in geheel de
wereld zoo goed niet zijn als uit Nederland, dan
moet ik 22 of 24 Amerikaansche centen voor een
pond betalen, dit is 55 of 60 Hollandsche centen.
Zoo ook vraagt men hier 28 cent voor Edammer
komijne kaas en dit is lang niet het beste van,
dit Hollandsche product, maar toch beter dan
de Amerikaansche kaas, dat is 70 Hollandsche
centen 't pond. En de afstand is niet meer de
oorzaak van dit verschil, want het kost nog
minder om een mud mais naar Europa te ver
schepen! dan om het hier per trein te verzenden
van de eene stad naar de andere.
Wij kennen hier als staten onderling geen
invoer- of uitvoerbelasting. Zoo is het te ver
klaren, dat elk mensch in de Noordelijke staten
in den winter geniet van Zuidelijke vruchten.
Wij hebben zelfs in Januari doperwten, boonen,
j kropsla enz. op onze tafel. Zoo ook behoeft de
Zuidelijke fruit niet te ontbreken bij iemand,
die een arbeidersinkomen heeft. Voor 10 en 15
cent koopt men hier eern groote annanas, ook
sinaasappelen en Californië-pruimen kosten hier
in den winter niet veel meer dan in den zomer
tijd als wij het in onzen eigen staat hebben.
Wederkeerig gaan onze producten weer naar
andere staten. En zoo geniet de geheele mensch-
heid van de rijke zegeningen Gods, die zoo ver
schillend zijn in eiken staat over geheele de
Unie. En zoo konden wij genieten van E/uropa's
producten, als de hooge belastingmuur er niet
stond. Een arme Hollander vertelde mij, dat hij
in Nederland maar eens in zijn leven pine applé
(annanas) geproefd had en dat was toen hij in
't ziekenhuis lag met een gebioken been.
De meeste winkels hebben nu een groote kaart
voor de ramen hangen met een arend er op
en daarboven staat: „Member of the N.R.A."
(national recovery act). Ik denk, dat dit het
'best te vertalen is met: nationaal herstellings
beweging. In die winkels waar zoo'n kaart hangt
heeft mem zich verbonden het personeel niet
1 langer dan 40 uur per week te laten werken.
De meeste zakenmenschen hebben* hu winkel-
1 uren ingekort en zijn nu open van 7,30 tot 5,30
en Zaterdags tot 7,30 's avonds, maar dit is
nog 62 uren. Daarom moet een winkel met drie
bedienden er een vierde bij huren. En zoo is 't
ook in de kantoren en op de fabrieken, ofschoon
vele fabrieken maar 35 uur per week werken.
Een groote fabriek in mijn nabijheid stoorde
zich aan die nieuwe regeling niet en werkte
nacht en dag, een ploeg voor den dag en een
ploeg voor den nacht. Verleden week zijn er
drie staatsinspecteurs 's morgens om half elf
in die fabriek gekomen en commandeerden on
middellijk te stoppen. Kwart voor elf ging de
fluit als teeken, dat alle menschen het werk
moesten neerleggen. En de eigenaars (3 Joden)
hebben zich voor de rechtbank te verantwoor
den. Zij worden zeer zeker zwaar beboet. Maan
dagmorgen zijn de 2000 werkmenschen weer aan
't werk gegaan, maar nu met drie ploegen van
8 uur en dan 5 dagen en 5 nachten per week,
met verhooging van salaris.
WRIGLEY'S
KAUWGOM
IN DE MOND
IS LEKKER EN
GEZOND!
Ook in Amerika is de arbeid koopwaar ge
worden. Op de bovengenoemde fabriek werkten
sommige menschen voor 10 cent per uur. Neen,
het is geen' staatssocialisme, dat de overheid
ingrijpt. Het is roeping en plicht van ieder chris
ten om de actie van onzen hooggeachten presi
dent te steunen en hem veel in onze gebeden
te gedenken, want zijn actie, die ingaat tegen
het machtige kapitalisme, is verre van een ge
makkelijke taak. De Heere schenke hem wijsheid
om het schip van ons groote land veilig tus-
schen de klippen heen te sturen, tot ons aller
welzijü. Gelukkig is er ook bij onzen president
een weten, dat 'hij die hulpe van Boven noodig
heeft. Daarom te meer is het voor ons plicht als
Christenburgers, hem te steunen in zijn actie.
Hij is van Hollandschen bloede en het Geuzen
bloed is nog niet in hem verstorven
Je AMERIKAANSCHE VRIEND.
Vergadering van den Raad der gemeente
NIEUWE TONGE op Vrijdag 25
Augustus, mm. 3 uur.
(Gedeeltelijk reeds opgenomen in onze vorige
editie).
Aanwezig alle leden.
De Voorzitter, burgemeester Sterk, gaat voor
in gebed en deelt daarna mede, dat de geloofs
brieven zijn binnengekomen van dén heer W. A.
van Alphen, die in de vacature Nieuwenhuizen
zitting wenscht te nemen in den gemeenteraad.
Spr. benoemt een commissie van drie personen
tot het nazien van deze geloofsbrieven en wel
de heeren Visbeen, Tijl en A. van Alphen.
Daartoe wordt de vergadering 'enkele oogen-
blikkea geschorst.
DOOR
K. H. MARINUSSEN.
24)
De zon was ondergegaan. Dolf volgde 't voor
beeld van velen, en zocht zijn plekje op, het
hoofd leggend op zijn harden; ransel. Eén zijner
lotgenooten trok zijn colbert uit, om den ransel
minder hard te maken. Hij deed het niet, ge
neerde zich er voor. Maar ging wel liggen. Moe
van het getrek den vorigen en dien dag. Op
van de emotie. Geordend denken kon hij niet.
De beelden1 van moeder, Annie, Frits, Lucie,
Lena zweefden hem voor de oogen. Wat zou
den de volgende dagen brenigeni
Hij viel in slaap, hoorde niets meer
Den volgenden morgen, Zondag 2 Aug.,
klonk door de lokalen een vervaarlijk geluid
de reveille werd geblazen
Slaperig keek hij op zijn horloge vijf uur
Veel te vroeg nog. Hij bleef wat liggen. Maar
een onderofficier verscheen. „Opstaan! Was-
schen Eten luidde het bevel tot de burgers.
Op een binnenplaats van de school stond
een pompwaar gewasschen! werd. Ook liepen
er soldaten met blikken teiltjes. Hij had er geen;
bezat ook geen zeep. Zoo goed en zoo kwaad
bet ging, waschte hij; zich, wakker wordend,
bfet was weer al warm in de natuur. Geen hand
boek Dan bedacht hij zich in den ransel
Hij zag verder maar af, wat de anderen de
den. Je moest je aanpassen. Er zat niets anders
op. Met de veldflesch naar het fornuis op het
speelplein. Koffie. Verder een broodje voor een
heelen dag. Met een stukje boter er op. Ook
nog een hompje kaas. Het smaakte hem warem
pel weer.
Waarom de troep zoo vroeg was gewekt,
begreep hij niet. Want de eerste uren liep men
te lanterfanten^ Hij snakte naar een krant, maar
kon er niet één ontdekken. Hij praatte wat met
zijn lotgenooten, maar hechtte zich aan niemand.
Den sergeant van den trein zag hij niet. Later
vernam hij, dat die in een andere school was
ondergebracht.
Ongeveer negen uur kwam er weer beweging.
Ze moesten op het schoolplein in een rij gaan
staan en passeerden met ontblooten bovenarm
één voor één den militairen dokter, die de
koepokstof in het lichaam dringen deed. Het
gebeurde in een razend tempo
Weer lanterfanten. Om half twaalf de
morgen kroop voorbij middageten. Aard
appelen. Zij smaakten Dolf goed.
Toen in eenen door de zalen het bevelge
reed maken voor de afreis. Het ging van mond
tot mondnaar Den Haag.
Onder de brandende zonnestralen formeerde
de troep zich in de straat, waar de school stond.
Honderden burgers zagen zwijgend toe.
In de verte klonk tromgeroffel. Uit een andere
straat kwamen soldaten aangemarcheerd. Even
later nog een troep. Het werd een onafzienbare
rij, compagniesgewijze, naar Dolf later ging
begrijpen.
Een hooggeplaatst officier reed te paard langs
de rijen de regimentscommandant, wiens regi
ment dienzelfden dag naar de grens zou gaan.
Hij inspecteerde zijn reserve, die Den Haag
tot verblijf kreeg.
Wéér stonden de burgers op den linkérvleu-
gel. De ransel zat Dolf ongemakkelijk op zijn
burgerpakje. Hij moest er nog aan wenrien. Het
geweer woog als dieplood op zijn schouder.
Hij trad even uit het gelid, min of meer nieuws
gierig, wat hem een uitbrander van een' sergeant
bezorgde. In de gauwigheid had hij zijn kennis,
den sergeant uit den trein, in zijn onmiddellijke
nabijheid bespeurd. En dat deed hem goed.
Een trompetstoot. Zwaar tromgeroffel. Het
trekken van degens. De commandant van het
geheel, een kapitein, sprak nog enkele woor
den met den regimentscommandant, maakte met
den langen degen het militaire saluut en stootte
een bevel uit. Onmiddellijk rolde het bevelen
in de verschillende onderafdeelingem Tromge
roffel weerklonk. De lange stoet trok naar het
station, waar twee locomotieven puffend ge
reed stonden, om het onafzienbaar aantal wa
gens te trekken.
In orde ging het „inladen". In twee rijen mar
cheerden zij langs den trein, waarvan alle
coupés Openstonden. Op een trompetstoot, stap
ten in elke coupé acht man. De officieren lie
pen langs den trein, die weldra wegrolde.
Denzelfden! weg van den vorigen dag ging
Dolf, behalve het laatste deel. Maar het ging
j lang zoo vlug niet. Herhaaldelijk, maar nooit
bij stations, werd gestopt. Éénmaal gedurende
j een uur. En in dien tijd daverden treinen vol
militairen voorbij, naar de grenzen. Eén trein
met een groot aantal goederenwagens, waarop
kanonen. Eén trein met enkel paarden. Op weg
naar Brabant of Limburg.
Wat een Zondag Opeens herinnerde Dolf,
die met acht „burgers" opgesloten zat want
bij het stilstaan mocht niemand den trein ver
laten dat het dien! dag Zondag was.
Hij dacht aan zijn moeder en Annie. Zij zou
den wel niet naar Laarwoud zijn gegaan. Dan
waren zij nog in Rotterdam. Natuurlijk naar
de kerk geweest. Daar werd vandaag gebeden.
Wat hielp dat bidden nu? Het heeie land was
in rep en roer. Misschien stond een oorlog voor
de deur.
Maar dan wat bleef er nu over van z ij n
beginsel, dat hij met zooveel bravour had ver
kondigd De SD.A.P. stemde steevast tegen de
oorlogsbegrooting, elk jaar maar weer. Het
militairisme werd gescholden. Een oorlog zou
verhinderd worden. Men zou de bezittende
klasse wel eens mores leeren, als zij den gru
wel van den oorlog durfde ontketenen!. En nu
Dat alles spatte als een zeepbel uiteen. Alles
woorden, woorden humbug. Elk land bijna van
Europa mobiliseerde. Straks stonden de socia
listen van Duitschland en Frankrijk tegenover
elkaar. Wat bleef er nu over van al die be
weringen Nietsniets
Stonden de anderen dan niet veel sterker
j Zij hielden rekening met het zondige hart van
den mensch. Beefden voor de gevolgen der zon
de. Was oorlog per saldo ook niet een gevolg
van de zonde Maar waren tóch sterk in hun
geloof, in hun Godsbetrouwen.
Godsbetrouwen Maar dan was er een
God Wat bezielde hem Smeet hij nu bij éénen
tegenslag zijn socialisme over boord Had
hij het wel bezeten? Was dat beginsel
merg enl bloed Waarom keek hij dan in de
richting van die anderen Wat had hem aan
getrokken in dien luitenant Van der Poll In
dien sergeant, wiens naam hij nog niet eens
wist Dat waren lieden, als vader was geweest.
En als moeder nog was. En als Frits en Annie
en Fred en Lucie.
Lucie Wat had hij den vorigen dag dwaas
met haar gespróken. Hij had haar met opzet pijn
gedaan. Want zij Jeed er onder, dat hij zóó was.
Vreemd, dat hij van haar hield. En zij van hem.
Zij pastenl toch niet bij elkaar Voelden zij
zelf niet, dat er een kloof was Natuurlijk Hij
had haar ontweken. Er mocht geen toenadering
komen, want die zou haar in moeilijkheden bren
gen, wat tot eiken prijs moest worden voor
komen. Daar zat* nu eenmaal dat dogma tus
schen, dat een geloovige zich niet mocht ver
binden aan een ongeloovige. Hadden zij feitelijk
geen gelijk Nu was daar de chaos. En wat
kon hij voor houvast aanbieden Waar was
zijn stuur
Hij had niet eens bemerkt, dat de trein zich
weer in beweging had gezet. De zon neigde
steeds verder ter kimme. Wat een! onmogelijk
lange reis werd dat. Als het zóó doorging, waren
{ze eerst om negen, ti'en uur in Den Haag.
Zijn buurman begon een gesprek met hem.
Hij bleek varensgezel te zijn, die juist uit Ame
rika was binnengevallen, om onmiddellijk ge
mobiliseerd te worden. Hij was derde stuurman,
sprak ruw, maar had toch een goed hart. Zijn
toestand nam hij kalm op:~ niets aan te doen.
Over een paar maanden was dat krankzinnige
relletje natuurlijk afgeloopen. Anders zou Ame
rika zich er eens mee bemoeien Hij had in de
Amerikaansche bladen iets dergelijks gelezen.
Het kwam best in orde. 't Was eens eeni ver
zetje. E|n zij hadden er heel geen last van. Gin
gen naar Den Haag, om afgericht te worden.
Eer zij recruut af waren, was de oorlog afge
loopen. Stomme menschen toch, om oorlog te
gaan voeren 't Was bij de beesten af 1
Dolf liet hem praten, al luisterde hij schijn
baar belangstellend. Het oppervlakkige gezwets
ineteresseerde hem niet. Zulke lui hadden, naar
hun meening, de heeie wereld in hun vestzakje.
Alsof de problemen zoo eenvoudig waren Zij
waren in tegendeel beangstigend ingewikkeld.
Zij brachten hem in de war.
Eerst om half tien denderde de lange trein
het station Den Haag binnen, waar, stijf van het
zitten, de militairen weer gelederen formeerden,
om dan weg te marcheeren. Dolf kende Den
Haag eenigszins, maar wist spoedig niet weer,
waar hij belandde. Ook bleek hem, dat de troep
uitéénging. Telkens zwenkte een deel af. Ook
hier was de organisatie perfect. Hij moest 'het
eerlijk bekennen, al had hij vroeger, op voor
beeld van „Het Volk", den spot gedreven met
de Nederlandsche weermacht.
Opeenis kwam hij op bekend terrein: de groote
kazerne van de grenadiers en jagers. Zij mar
cheerden ex langs, zwenkfen links af, gingen
een hek door. Voor hen rees een groot gebouw,
helder verlicht. Een pracht van een school.
Van een indeeling was nog geen sprake. In
de met stroo gevulde lokalen zocht elk een
plaatsje, om de vermoeide ledematen neer te
strekken.
Slaap lekker, kameraad."
De bekende stem verkwikte Dolf: de sergeant
uit den trein.
(Wordt vervolgd),
