i
:ts.
,N?
N!
BOER
h:
ip
i
w
ELD
P. FEMES
ifldaris J. H. BUMS
ISA
lEtruus
Huiduitslag.
FEUILLETON
Woensdag 13 Mei 1931.
No. 3745
TWEEDE BLAD.
c
Steenhouwerij
'5 - Rotterdam
Gemeenteraad.
Land- en Tuinbouw,
KLATERGOUD
jL
cCT»*
*Vi
IDSPAK
CtS
ets
ets
Lspak
•A
16 TELEF. 11005 en 11946
HANDEL en PARTICULIE.
Ie, 2e, eventueel 3e Hypotheek.
Kantooruren 9—3 en 7—9 n.m.
IVinCIALE COnimiSSIEBAIIK
STATIONSWEG 3
etoon 15503 - ROTTERDAM
elke hoeveelh®^
rkrijgbaar, bij 33576
C. OSSEWEIJEH
irksland - Tel. 156
seren Damhekken
verkrijgbaar bij
't vanouds be
kende adres
Oude Tonge
MINDERE PRIJZEN
tflaan» Middelband*
Telefoon No. 236.
ipreekuren dagelijks l'/i uuf
iot 2uur behalve 's Maandags,
rgens, en volgens afspraak.
or de «VS SGHOEN te drags»
ipaart U
100 op slijtage schoenwerk
75 op Dokter en Apotheker
idat U altijd droge en warme voete»
eft. Aanbevelend.
VAN ZANTEN Middelbard
TNunc-SIGNOWSES
Vergadering van den Gemeenteraad van
SOMMELSDIJK op Vrijdag 8 Mei,
des nam. om half 4 uur.
Afwezig met kennisgeving de heeren Mijs en
Le Comte, de laatste wegens zaken.
De Voorzitter, burgemeester Den Hollander,
opent de vergadering met gebed, waarna de
notulen worden voorgelezen en onveranderd
worden vastgesteld.
De VOORZITTER deelt mede. dat bet voor-
stel-Blok, om bet loon der te werk gestelde
werkloozen op 2.—- te brengen, waarover in
de vorige vergadering de stemmen staakten, kan
vervallen, omdat met 1 April bet loon reeds
op 2.— gebracht is.
Aldus wordt met algemeene stemmen besloten.
De heer BLOK bad over deze zaak graag
een uitspraak van den Raad gehad.
De VOORZITTER: We kunnen er in t
najaar bij de behandeling der begrooting over
soreken
Op verzoek van Ged. Staten wordt het raads
besluit ingetrokken om een geldleening aan te
qaan voor de E.M.G.O., daar volgens dit col
lege de E.M.G.O. beter zelf die geldleening
sluiten kan.
Ingekomen is een wijziging m de regeling der
jaarwedden van Burgemeester, Secretaris en
Ontvanger betreffende automatische verlaging
dezer wedden, indien de gemeente beneden een
bepaald aantal inwoners daalt. Voor deze ge
meente van geen belang.
De kas van den gemeenteontvanger is nage
zien en in orde bevonden. In kas was 3747.655.
Ingekomen is het verslag der commissie tot
wering van schoolverzuim.
Ingekomen is de rekening en verantwoording
der Gezondheidscommissie, met een goed slot
van 44.93.
L. Goudswaart vraagt restitutie van het ver
gunningsrecht, daar hij zijn tapperij heeft over
gegeven. 9.37 zal hem worden teruggegeven.
Inwoners van Sommelsdijk, schippers, vragen
maatregelen te treffen, waardoor voorkomen
wordt, dat schepen met te grooten diepgang
in de haven komen en het scheepvaartverkeer
stremmen. Er zou controle bij de brug uitge
oefend kunnen worden.
De VOORZITTER wil het in handen van
B. en W. stellen voor deskundig onderzoek.
De heer JOPPE vraagt of het dan pas is
ingekomen.
De SECRTARIS: Een paar weken geleden.
De heer SLIS: Er ligt toch een klachtenboek
bij de gasfabriek, kan dat niet beter op het
gemeentehuis gebracht worden
Weth. DIJKERS zegt, dat dit een heel andere
kwestie is. Er komen schepen met 2.10 M. diep
gang in de haven, terwijl de haven maar 1.80 M.
of 1.85 M. toelaat. Dat moest natuurlijk vast-
'oopen.
De heer BLOK: Is het niet te voorkomen
door, zoo gauw iemand vast zit, hem verant
woordelijk te stellen
Weth. DIJKERS: Er is geen artikel in de
verordening, die dit strafbaar stelt, B. en W.
staan wel sympathiek tegenover het verzoek der
schippers, maar er moet een regeling getroffen
■worden, die in de praktijk ook te handhaven is.
De heer BLOK: Er is dikwijls stagnatie bij
de gasfabriek, .omdat schepen er daar niet door
kunnen. Als er schepen als van Du Pree in
komen en afgeladen worden met suikerbieten en
dan, zooals laatst gebeurd is, 2 of 3 dagen
blijven vastzitten, wordt het heele havenverkeer
gestremd. Dat mag niet voorkomen.
De heer JOPPE: Het zou te voorkomen zijn
door een balk bij de brug te maken, maar dat
heeft ook zijn bezwaar, want het is mogelijk,
dat als e'eri schip er uit moet, dit dan nog wel
door de haven kan, maar vóór de balk blijft
liggen. Het beste is de schepen bij de brug even
met een scheepshaak op te meten.
Besloten wordt het verzoek in handen van
B. en W. te stellen voor prae-advies.
Mej. M. Vis, de vroedvrouw, wijst op het
verminderd aantal geboorten in de beide ge
meenten, waardoor haar inkomen zoo gedaald
is, dat zij om verhooging der toelage vraagt..
Oude Tonge geeft aan de vroedvrouw een toe
lage van 1250, Alblasserdam idem, Emmen
1000.—
De VOORZITTER stelt voor het te verwij
zen naar B. en W. voor onderzoek naar haar
inkomen.
De heer JOPPE stek voor het nu te be
handelen en zoo gauw mogelijk deze salarisre
geling te herzien, want anders zal juffrouw Vis
natuurlijk probeeren hier vandaan te komen, en
dat zou voor de beide gemeenten heel jammer
zijn. De juffrouw bevalt uitstekend bij de men-
schen en als ze heen gaat, weet men niet wat
men er voor in de plaats krijgt en dan kan men
er op rekenen op z'n minst 1000 kwijt te zijn.
De VOORZITTER: Eerst willen we onder
zoeken hoe groot haar inkomen is.
De heer BLOK: Ik dacht, dat U dat af
wilde doen bij de begrooting?
De VOORZITTER: Het is wel gewenscht
geien tusschentijdsche salarisverhooging in te
voeren.
De heer BLOK is er tegen om hiermede te
wachten tot 1932.
De VOORZITTER: Dat is ook niet de be
doeling.
T. Buurveld vraagt betaling van de overwerk-
uren bij de weegbrug.
B. en W. stellen voor hem over 1930 een1
gratificatie te geven van 50.
De heer JOPPE: Is het noodig, dat de weger
'blijft als zijn tijd om is?
De VOORZITTER: Het is moeilijk om het
precies op een uur te bepalen.
De heer SLIS: Dat is zeker moeilijk. Er zijn
dagen, dat er heelemaal niet wordt gewogen.
De here JOPPE: Het gebeurde b.v. na van
't najaar, dat ze overdag niet kwamen en dat
het 's avonds bleef loopen.
De heer ROETMAN: 't gebeurt, dat hij
's avonds om 9 uur nog staat te wegen.
Weth. DIJKERS: Het is goed, dat de weger
zoo lang mogelijk blijft. Hij heeft in deze 2 jaar
700 uur overgewerkt. Een gratificatie van 50
is dus wel billijk. Het beste is de verordening
te herzien, zoodat de weger zich niet meer aan
uren heeft te houden.
De heer JOPPE: Het is bespottelijk als iemand
700 uur heeft overgewerkt, hem af te schepen
met een fooitje van 50. Het werk moet be
hoorlijk betaald worden, hetzij door de gemeente
of door anderen, maar de man moet zijn loon
hebben.
De heer ROETMAN: Het gaat niet aan de
brug om 5 uur te sluiten, wie het dan betaalt,
betaalt 't.
Weth. DIJKERS wijst op den strijd tusschen
landbouwers en de commissionnairs, zooals het
vroeger was. Dat mocht niet en daarom is van
gemeentewege een weger aangesteld en nu moet
zooveel mogelijk het bedrijf gediend worden.
De heer BLOK zegt, dat de weger Heij 850
had. Spr. zegt niet, dat dit goed betaald was.
Spr. heeft toen voorgesteld het op eenzelfde
peil te brengen als de omliggende gemeenten,
Dnrksland b.v. betaalt ongeveer 1000, Mid-
delharnis betaalt naar het weegloon, wat spr.
evenwel ook niet bewondert.
De heer VAN DEN DOEL: De weger in
Dirksland komt zoowat op f 1800.
De heer BLOK: Maar hier is het niet zoo druk
als in Dirksland. Spr. is geen bewonderaar van
gratificaties. Dat schept toestanden, dat iemand
met 6 cent per uur betaald wordt voor over
werk.
De heer JOPPE: Is dat niets voor Teun de
Klepperman
De heer BLOK: Mischien wel. Er moet reke
ning mee gehouden worden, dat Buurveld er
pas in zit. Hij heeft gesolliciteerd en wist wat
het was. Maar 50 voor 2 jaar overwerk is
éen fooi. Spr. geeft B. en W. in overweging
zulke voorstellen' te doen, die redelijkerwijze te
aanvaarden zijn.
Weth. DIJKERS: Laten we nu een gratifi
catie geven en de zaak verder bij de begrooting
behandelen.
De heer VAN DEN DOEL: Kan het niet
percentsgewijze, dan heeft men met de uren niets
te maken.
De VOORZITTERDat gaat hier heel
moeilijk.
Met algemeene stemmen wordt het voorstel-
B. en W. aangenomen en besloten de regeling
nader te wijzigen.
Besloten wordt tot aanvaarding van de ver
gunning tot plaatsing van een lantaarnpaal in
den tuin achter het huis van den ontvanger der
Registratie en Domeinen. Het Rijk vraagt hier
voor 2.50 per jaar.
Besloten wordt tot handhaving van de kwee-
keling aan de Openb. Lagere school; 800 te
honoreeren en te benoemen Mej. Lambert.
B. en W. stellen voor grond aan te koopen
van I Mosselman aan de Stoofhoekdreef tegen
75.-.
De heer BLOK: Is het de bedoeling de sloot
te dempen
Weth. DIJKERS: Die wordt gedempt en dan
is het eigendom van de gemeente. 100 M. lang
en 1 x/2 M. breed.
Met algemeene stemmen besloten.
Besloten wordt een geldleening aan te gaan
groot 8950 voor 30 jaar bij de N.V. Gemeente-
crediet. 2900 voor de E.M.G.O. en 6050
voor betaling van de verbouwing van de woning
aan de Voorstraat tot ambtswoning van het
hoofd der openbare school.
Het pand van het voormalige postkantoor
aan de Voorstraat wordt wederom op dezelfde
voorwaarden verhuurd aan de heeren Van Dam
en Van der Weide, resp. voor 300.per jaar
en 4.50 per week.
Reclame in de hondenbelasting wordt be
handeld en het kohier dier belasting voor 1931
vastgesteld.
Wethouder MIJS komt er vergadering.
Benoemd worden tot leden der Schattings
commissie de heeren M. Joppe, Roetman, v. d.
Doel en A. van Lenten.
Aan de orde benoeming leden der stembureaux
en hoofdstembureau voor de a.s. gemeenteraads
verkiezing. Na schier eindelooze stemming en
herstemming, waar de Gemeentewet bij te pas
moest komen, blijken benoemd te zijn
Stembureau 1Burgemeester, ambtshalve,
voorzitter; J. Blok; M. Joppe.
Stembureau 2J. van Zetten, voorzitter;
E. van den Doel; J. H. Dijkers.
Hoofdstembureau: A. A. Mijs, J. H. Dijkers,
M. Joppe, J. A. Slis, Burgemeester ambtshalve,
voorzitter.
B. en W. stellen voor de huur van den grond,
van de fam. Stoop af te koopen voor 150.
van P. v. d. Doel en tot verhuring van deze
grond over te gaan.
Wasch de aangedane plaatsen met warm water
en Purolzeep, droog daarna voorzichtig af,
doe er dan wat Purol op en strooi daar over*
heen nog wat Purolpoeder. Herhaal dit eiken
dag, zoolang het noodig is.
De grond ligt bij den Dorpsweg en de Molen
laan, is y2 H.A. groot en wordt gekocht voor
90 cent per M2. Totaal 4529.70.
Met algemeene stemmen wordt conform be
sloten.
B. en W. krijgen vervolgens machtiging de
sloot te dempen en den weg verder door te
trekken.
Eveneens krijgen zij machtiging tot het doen
van enkele af- en overschrijvingen op de ge-
meentebegrooting en een geldleening aan te gaan
van 5373.36.
In de rondvraag vraagt de heer VAN DEN
DOEL of al spoedig de electrische straatver
lichting in Kralingfen komt.
De VOORZITTER: Dat zal heel spoedig
gebeuren.
De heer JOPPE vraagt of niet getracht moet
worden het materiaal der oude gaslantaarns te
verkoopen. Als dat nieth eel spoedig gebeurt
wordt het oud roest.
De VOORZITTER: We zouden een adver
tentie kunnen plaatsen.
De heer ROETMAN zegt de begrooting der
gasfabriek nagezien te hebben en vraagt het
maken van de wisselplaats in de haven achter
de gasfabriek nog dezen zomer te doen plaats
hebben.
De VOORZITTER: Dat is juist in de vorige
vergadering besproken.
Dan wijst de heer ROETMAN op de wen-
schelijkheid, dat de cokes zooveel mogelijk in
de gemeente gehouden wordt en niet in andere
gemeenten wordt verkocht.
De VOORZITTER: Dat wordt door de
gascommissie geregeld. Er kan een desbetreffend
verzoek gericht worden aan deze commissie.
De heer BLOK zegt er al meer op aange
drongen1 te hebben. Vroeger waren er overal
busjes in de gemeente, waar men een bestel
briefje in kon doen. Maar plotseling zijn die
allemaal verdwenen en cokes wordt niet eens
meer aan huis bezorgd.
De heer ROETMAN: En als je om een mud
komt, laten ze je lang wachten.
De heer BLOK: Er is in de geméente veel
verzet gekomen tegen de door de gasfabriek
genomen maatregelen. Spr. stelt voor het weer
te doen als het vroeger was, zoodat de mensc'hen
de cokes ithuis besteld krijgen. Nu is het zoo,
dat iemand, die 2 mud cokes kwam halen voor
verschillende adressen, eerst het eene mud kon
wegbrengen en toen weer de rit van uur
gaan maken voor het andere mud. Het 3s een
ideoote maatregel.
De VOORZITTER: Het is soms moeilijk.
Er blijven soms groote hoeveelheden liggèn.
De heer JOPPE: Het koimt wel weer in orde.
Straks worden ze weer thuis gebracht. De gas
fabriek is gemachtigd de cokes' buiten de ge
meenten te verkoopen, mits het niet over water
vervoerd wordt. Het is natuurlijk moeilijk te
controleeren, of ze naar andere plaatsen op
het eiland gaat. Men kan niet gaan vragen aan
ieder, die om cokes komt, zijn verhuisbiljet mee
te brengen. Ouddorp is een groote afnemer.
Met groote auto's wordt de cokes gehaald en
in Ouddorp bij de menschen bezorgd. Zij heb
ben zoodoende goedkoop stooksel. Het is een
lastige zaak, het zoo te do'en, dat er precies
voldoende in de eigen gemeenten blijft.
De heer SLIS: Er moet in ieder geval voor
gezorgd worden, dat eigen inwoners voorgaan.
Er moet voldoende cokes dn de gemeenten blij
ven om ieder die cokes wil stoken er aan te
helpen. Nu is het zoo, dat menschen hier van
daan cokes uit Oude Tonge moesten laten ko
men, omdat de gasfabriek hier ze naar andere ge
meenten had vervoerd. Gekker kan het al niet.
Weth. MIJS: Is dat waar, dat nfenscfaen hier
vandaan cokes uit Oude Tonge laten komen,
omdat hier niet voldcfende voorraad was ge
houden
Verschillende stemmen: Zeker is dat waar!
De heer VAN ZETTEN: Is het niet mogelijk
te bepalen, dat na October b.v. geen cokes
meer buiten de gemeenten mag verkocht wor
gen
De heer BLOK: In ieder geval moet er voor
gezorgd worden, dat eigen gemeente vóór gaat.
De VOORZITTER zegt hierover te zullen
praten.
De heer KORi b,WEG vraagt plaatsing van
een; nachtbrander bij de nortonpomp. Dat is
noodig bij eventueelen brand.
De VOORZITTER belooft het.
De heer BLOK vraagt herziening der nacht-
branders. Ze staan ongeregeld. Bij spr. is het
s avonds heel donker in het slop.
De VOORZITTER: Het zal gebeur'en.
Dan sluiting.
UIT DE LAND- EN TUINBOUW WERELD.
Nadruk verboden.
Aardappel schurft. Schurftige of pokkige aard
appels kent 'iedere aardappelteler, en hij weet
ook wel, dat er verband bestaat hiertusschen
en de bemesting. Maar hoever dat verband
reikt en in hoeverre de bemesting op de aard-
appelschurft invloed heeft, weet hij niet. Prof.
Eichlinger schreef daar onlangs over in „Der
Kartoffelbau uit welk opstel we het voornaam
ste aanstippen. Het gebruik van stalmest of
groene bemesting kan het gevaar voor schurft
verminderen. Door een alcalische bemesting van
den bodem, welke kan ontstaan door het ge
bruik b.v. van kalk en Chilisalpeter, wordt
schurft bevorderd. Prof. E. zocht naar bemes
tingsmethoden, die de aardappelschurft konden
tegengaan. Bij bemestingsproeven gedurende 9
jaren gaf hij het optreden van schurft weer door
de cijfers 1, 2, 3 en 4 1 is zeer zwak of bijna
niet aangetast2 is zwak 3 is sterk4 is zeer
sterk aangetast.
Den sterkst remmenden invloed gaf enkel zw.
amoniak, het cijfer was gemiddeld 1. Toevoeging
van verschillende andere meststoffen gaf verer
gering. Gaf men bij zw. ammoniak, kalizout 40
pCt. (of 30 pGt.), dan steeg het cijfer van 11
tot 1.5, bij toevoeging van slakkenmeel werd het
cijfer 2.2. Bevorderen dus kali en phosphorzuur
de schurft vraagt Prof. E. Neen, antwoordt hij,
en hij wijst op een perceel, waar ook kali of
phosphorzuur werd gegeven, en waar geen ver
ergering werd waargenomen. Ook één perceel
werd kalizout, slak en ammoniak gegeven, op
een ander even eens slak en ammoniak, maar in-
plaats van kalizoutpatenitkali (zwavelzure kali-
magnesia) De schurftcijfers waren zeer verschil
lend, n.l. 3.1 en 2.1. Waar enkel slak naast am
moniak werd aangewend, was het cijfer 2.2
door toevoeging als derde meststof van kalizout
steeg het nog tot 3.1, maar het daalde weer tot
2.1, als in stede van kalizout pafentkali werd
gestrooid. Men mag dus concludeeren, dat pa
tentkali de schurft niet doet toenemen, kalizout
daarentegen wel. 't Is waarschijnlijk, dat zwavel
zure kali, waarin de kali eveneens aan zwavel
zuur is gebonden, evenals in patentkali, evenmin
als deze meststof de schurft in de hand werkt.
Vergelijking der pereeelen toonde verder aan,
dat wanneer phosphorzuur wordt toegediend in
den vorm van slakkenmeel, dit de aardappel-
schurft bevordert, terwijl een tegengestelde wer
king werd waargenom'en, als in de plaats van
Thomas- of slakkenmeel de zure meststof super-
phosphaat werd gegeven. Wij meenen, dat vele
aardappelbouwers met deze ervaringen hun
voordeel kunnen doen.
Wij wijzen er tenslotte nog even op, dat pa-
ten tkali als overbemesting kan worden aange
wend, indien de aardappelen reeds gepoot zijn.
Ineggen, zoo mogelijk, bevordert een goede ver
spreiding door den grond.
Onkruiden, Alle onkruiden benemen de plan
ten ruimte, water, voedsel licht en warmte Som
mige onkruiden zijn bovendien woekerplanten
warkruid, bremraap en ratelen. (Akkerwtade en
sommige wikkensoorten klimmen wel tegen de
graanhalmen op en kunnen deze door haar ge
wicht neertreken, maar parasieten-woekerplanten
-- zijn ze niet). Er zijn onkruiden, die 't optre
den van insectenbeschadiging of zwamziekten
bevorderen het bietenaaltje kan bijv. leven in
herik, bolderik en melde de larven van de frit-
vliegen de smalle graanvlieg komen niet enkel
in granen, maar ook in wilde grassen voor. Kruis-
bloemige onkruiden herbergen meermalen larven
van den snuitkever der koolzaadknobbels; herik,
boterbloemen en enkele andere onkruiden huis
vesten vaak larven van de koolzaadglanskever.
Vele onkruiden kunnen een reusachtige hoeveel
heid zaden voortbrengen. Een enkele volkomen
ontwikkelde plant van 't kruiskruid bevatte 6500
zaden, van de melkdistel 19000, van de klaproos
50000 zaden.
Draaibartigheid, De meeste tuinders, 't zij vak-
menschen of amateurs, zullen wel weten, wat
met „draaihartighedd" bedoeld wordt. Helaas ja
zullen velen zuchten. Ze komt voor bij koolbij
witte kool, bloemkool e.a, wordt veroorzaakt
door de larven van de galmug, die eerst wit, la
ter geel van kleur zijn. De muggen zijn 1 tot 2
mM, Jang, geelachtig met donkerder voorborst
stuk. De larven bevinden zich in het hart van
de jongeplanten en zijn oorzaak, dat er geen
kooien, of slechts onbruikbare, ontstaan. Om
het kwaad te voorkomen, moet men diep spitten,
opdat de muggen uit de poppen dan niet aan de
oppervlakte kunnen komen. Is het er al, dan is
geen afdoend middel meer toe 'te passenwel
kan men op hoop van zegen de jonge planten
bespuiten met een 2-procents-zeepoplossing.
Kalkstikstof tegen onkruiden. Van de onkrui
den, welke meestal de grootste schade en last
veroorzaken en welke door kalkstikstof worden
gedood, willen we de volgende noemen koren
bloem, wike, windhalm (muggeeben of pluim
gras) slofhakken Anthoxanthun Puelii)dauw-
netel, melde, kamille, herik of gele kiek, knop-
herik of wilde mosterd, witte krodde, perzik-
kruid of Jezusblad, gele ganzenbloem, klaproos,
kleefkruid, muur of mier, melkdistel.
Ook in den tuinbouw wordt de kalkstikstof
reeds meer gewaardeerd. Men heeft daar, voor
al bij de grondbewerking met freesmachine, dik
wijls veel last van muur of mier. Dit onkruid
kan men gemakkelijk voor de bewerking met
kalkstikstof dooden. Ook het spitten gaat veel
vlugger, wanneer de muur vooraf is vernietigd.
Verder is de kalkstikstof een zeer gemakkelijk
en goedkoop middel om boomgaarden, bess'en-
tuinen e. d. vrij te houden van onkruid.
Ziekte der Aardbeien, Een veel voorkomende
ziekte bij de aardbeien is de vlekziekte.
De bladeren zijn dan bedekt met talrijke groote
ronde of langwerpige vlekken, die in het midden
grauw zijn en een breeden, donkerrooden zoom
hebben. De 'bladeren zijn voor de planten van
zeer veel gewicht, want ze vervullen de rol
van maag en longen. Hieruit volgt, dat een
sterke beschadiging der bladeren voor de plant
van groot "nadeel moet zijn. Te veel vocht en
een sterke stikstofbemesting, b.v. met stalmest,
gier, salpeter, eniz. begunstigen het optreden der
ziekte. De verdroogde bladeren moet men zorg
vuldig verzamelen en verbranden.
De echte meeldauw komt nog vrij dikwijls
voor. De zieke planten zien er uit of ze 'be
strooid zijn met grauwwit meelstof. Eerst ver
schijnen enkele dofwitte vlekken, die langzamer
hand witter worden en zich over het heele blad
verbreiden. Men bestrijde deze ziekte in het
begin door zwavelen en door gelijkmatig warme
en frissche lucht.
De druivenschimmel neemt men waar aan
halfrijpe en rijpe vruchten. Het zijn bleeke plek
ken waarop schimmel komt en 'die dan tot rot
ting overgaan. De nachtvorsten zijn hiervan de
oorzaak; dus moet men de planten daartegen
beschermen.
Korte wenken. Wanneer kippen en eenden
ook vleeschvoeding onder het eten krijgen, zul
len ze eerder broedsch worden dan de dieren,
welke dit voeder niet krijgen; ook is het daar
aan toe te schrijven', dat dieren grooter eieren
leggen.
De lichaamswarmte der huisdieren in gezon
den toestand bedraagt (in den endel darm ge
meten) bij het paard 37.5 tot 38.5 graden Cel
sius, bij het rund 3838.5; bij het schaap
38.541 bij het varken 38.5.40 graden Cel
sius. Ze is na beweging hooger dan na rust
en 's avonds in den regel 0.10.6 graden hooger
dan 's ochtends. Abnormale lichaamstempera
tuur geeft altijd ongesteldheid te kennen.
Radijs en rammenas groeien het best op half-
bescbaduwde, vochtige plaatsen. In tegenover
gestelde gevallen'krijgen de aardvlooien de over
hand en vernielen in betrekkelijk korten tijd
het geheele zaaisel.
Kersepitten moet men direct na het gebruik
der kersen zaaien. Dan is er alle kans, dat de
meeste pitten in het eerstvolgende voorjaar op
komen, terwijl ze bij het planten in het najaar
voor het meerendeel een heel jaar later opkomen.
B—r.
door
a KINGMANS.
29)
Net iets voor Tjaard, om trotsch op en dol
met haar te zijn. Hij heeft, evenals jij, zoo naar
een meisje verlangd.
O, Truus, ik benijd je wel eens. Wat moet
het toch heerlijk zijn, vrouw en moeder te wezen.
Het is, in Gods ondoorgrondelijk raadsbesluit,
niet voor alle vrouwen weggelegd', maar deze
laatsten missen dan iets groots en iéts heerlijks.
'Hier in de pastorie, 'k 'heb er meer over
geschreven, is ook zoo'n vroolijk stel. Wat een
genot en wat een rijkdom En wat is het huis
uitgestorven, wanneer allen naar school zijn
Ik geloof, dat onze brieven in lengfte niet
veel uit elkaar loopen. Dus heb ook ik mijn
best gedaan, 'k Zal, evenals jij, mij zelf maar
prijzen, een1 ander doet het niet. Wat trouwens
heel verstandig is.
Tot ziens, Truus. Het duurt 'D.V. niet lang
meer. Mijn hartelijke groeten aan Tjaard en de
jongens en een stevige kus voor Martha, die
je maar gauw „tante moetl eeren zeggen.
t.t. MARTHA.
P.S. Ik ga nu nog een brief aan tante schrij
ven. Van den dood van het kindje in Amsterdam
zal ik maar niets zeggen, hé
HOOFDSTUK XVI.
Van tegenslag en levensleed,
„Je zegt niet alles, Gretha".
Gretha Heerema maakte een vermoeid gebaar.
„Waarom zou ik niet alles zeggen vroeg
zij. „Er valt beusch niets 'bijzonders te zeggen,
moeder."
„Heino is niet voor je, zooals het behoort.
Hij vermoordt je door zijn onverschillige hou
ding", merkte mevrouw Salomons op.
Haar stem klonk hard als metaal.
„U en vader beoordeelen Heino verkeerd",
zeide Gretha. „Hij heeft tegenslag op tegenslag.
Dat maakt hem natuurlijk korzelig. Als vader
hem wilde helpen
„Mijn lieve kind, je wéét toch, dat vader de
beste man is, die er op de wereld rondloopt?
Of dacht je dan, dat hij er geen verdriet van
had, dat het zóó gaat? Als hij kans zag, zou
hij heusch wel helpen. Maar het geld wordt een
voudig in een bodemloozen put gesmeten. De
zaak is niet, zooals die wezen moet. En ze wordt
ook nooit wat. Als vader dat zegt, dan kun je
er wel van op aan."
„Heino zal toch hét beste weten, hoe hij er
voor staat? Het ontbreekt hem aan kapitaal.
Als vader hem dat verschaffen wil, dan is het
in orde en kan hij zijn vleugels breeder uit
slaan. Gister hebben wij er nog over ge
sproken."
„Heino meent dat nu wel, Gretha, maar het
is niet waar. Kapitaal helpt niet, als een be
drijf niet bloeit. Wanneer vader kapitaal' ver
strekte, dat zou dan de derde maal zijn, dan is
het in een jaar. weer verdwenen. Hij begrijpt
er niets van, want Heino heeft toch steeds ge
toond, een flink zakenman te zijn."
„De concurrentie is te zwaar, zegt Heino.
Hij kan niet tegen de groote zaken op. Dat kan
alleen, als 'hij zelf een groote zaak 'heeft, dus
kapitaal ontvangt."
Mevrouw Salomons gaf geen antwoord op
Gretha's onzinnige redeneering. Zij begreep, dat
haar dochter naar Heino luisterde. Maar Heino
had voor haar en haar man afgedaan. Als
iemand tegengevalen was, dan was hij het.
Dat het hem moeilijk viel, tegen zijn ver
wachting in, er in te komen, dat kon h ij niet
helpen. Zij maakten hem er echter wel een gri^f
van, dat hij Gretha schromelijk verwaarloosde,
zoodat 'het kind als een wrak 'tegénover haar
zat. En zij namen' bet Heino wel kwalijk, dat
hij steeds trachtte, geld los te krijgen van Sa-
lomons, geld, waarvan vooruit kon worden ge
zegd, dat het verloren was.
Mevrouw Salomons wist niet, hoe het moest.
Er werd niet behoorlijk verdiend. Het was en
'bleef sukkelen. En de raad van haar man:
„Begin elders, waar mogelijk meer kans is, dan
zal ik je helpen", sloeg Heino in den wind.
Hij wilde persé in Amsterdam blijven. Het zou
best gaan op den duur. Wanneer hem dechts
geld werd verschaft.
Zij had hem in een zwak oogenblik gesmeekt-
„Doe het maar; al' was het alleen terwille van
Gretha". Maar hij was niet te vermurwen ge
weest, „Ik wil Heino wel twee ton geven, had
hij gezegd, maar alleen als de vooruitzichten
goed zijn. Zij worden integendeel minder. Hij
behartigt zijn zaken1 ook niet naar behoóren.
Gretha zal geen armoe lijden. Daarvoor zullen
wij wel zorgen. Maar Heino krijgt van mij geen
cent meer."
En zij had haar man gelijk moeten geven.
Er was geen beginnen aan. Dan moest er maar
een 'breuk met Heino volgen. Die breuk was er
trouwens reeds. In geen weken was hij op de
Heerengracht geweest.
En Gretha verscheen ook niet. Maar dat
kwam alléén, omdat zij er niet den moed toe
had. In die enkele jaren was zij schier onher
kenbaar veranderd. Van de bloeiende jonge
vrouw, die vol vertrouwen haar huwelijksleven
tegemoet ging, was een schim overgebleven,
i Zij was broodmager en in een toestand van
grenzenlooze overspanning, zeer verergerd door
den dood van haar kindje, over welk smartelijk
verlies zij maar niet 'heen kon komen.
Zij had met Gretha over haar gezondheids
toestand gesproken. Maar deze had er weinig
van gezegd en alleen opgemerkt, dat het op den
duur wel gaan zou. En toen was van haar zijde
gekomen de opmerking: „Je zegt niet alles,
Gretha."
Zij wilde haar dochter eens aan het praten
hebben. Waarom was zij zoo gesloten tegenover
haar eigen moeder Er was iets onverklaar
baars. En als Gretha nu maar eens praten
wilde.
Doch deze, die vroeger alles met haar moeder
besprak, werd niet intiem. Als mevrouw Salo
mons maar even Heino aanroerde, dan was het,
of er een s'trak waas over Gretha's gelaat trok.
„Ik geloof niet, dat je mij alles vertelt,
Gretha," begon mevrouw Salomons weer. „Wat
zegt de dokter 7"
„Overspannen. Rust nemen," zei Gretha. „Dat
weet u toch Veel rusten. Nu, dat doe ik.
'k Heb immers niéts te doen
„Als je eens naar een anderen dokter gingt
„Wat zou 'het baten Die zou precies het
zelfde zegg'en. Ik voel het immers wel aan
mijzelf
„Ik geloof niet, dat Heino erg hartelijk voor
je is," polste mevrouw Salomons.
„Maar moeder, al was dat nu zoo, wat
heeft het er mee te maken," barstte Gretha los.
„Mijn zenuwen zijn in de war, ik weet het wel.
't Is Heino niet gegaan, als hij dacht. Dat maakt
hem natuurlijk knorrig. Al zijn vele werken baat
hem niets, omdat hij de vleugels niet kan uit
slaan. De tegenwerking van vader maakt hem
natuurlijk ook niet vriendelijker. En wat mijzelf
betreft, dat ik zusje
Gretha kon zich niét verder uiten. Zij barstte
in een huilbui los. En toen die voorbij was,
sprak zij snikkend weer over precies hetzelfde.
Mevrouw Salomons was radeloos. Zij begreep
dat er iets gebeuren moest, wilde Gretha er
niet geheel onder gaan. En ten einde raad dacht
zij, weer maar eens met haar man te praten.
Hij moest Heino dan in vredesnaam weer maar
kapitaal verschaffen. Mnsschien werd hij tegen
over Gretha dan wat vriendelijker gestemd. En
hartelijkheid had het kind toch in de eerste
plaats noodig.
Het stuitte haar tegen de borst, met haar man
weer er over te spreken. Het was toch ont
zettend, dat Heino vriendelijker gestemd moest
worden met geld. Hij behoorde zijn vrouw lief
te hebben. Maar daarvan was geen sprake. Zij
was het volkomen eens met haar man, die nog
zeer onlangs had gezegd: „Het was Heino niet
om Gretha, maar om het geld te doen. Wij zijn
stom geweest, dat wij dat niet 'hebben doorzien."
En dit was nu het einde: een man, die zijn
vrouw verwaarloosde en zijn zaken niet 'be
hartigde; een vrouw, eertijds een vroolijk bloei
ende lelie, geworden een verlepte bloem met
geknakte steel, voortsleep end haar zielig bestaan,
zij, even zes-en-twintig jaar
Als zij naar Gretha keek, dan kookte zij van
woede 'en' dan haatte zij Heino, dien zij den
bewerker van deze ellende meende, met een
dood'elijken haat
Op weg naar huis, gaf mevrouw Salomons
haar chauffeur in eenen een adres op. En enkele
minuten later stond zij op de stoep van Dr.
Pinkman's vorstelijke woning. Hij was een zeer
kundig arts en had een drukke praktijk.
Zij verbaasde er zich over, nog niet op de
idee gekomen te zijn, eens met den huisarts van
Gretha te praten. Allicht werd zij iets meer
gewaar.
Het viel haar evenwel bitter tegen. Want de
arts, hoe vriendelijk, welWen'd en voorkomend
'hij ook was, kon haar noch bevredigen noch
inlichting geven.
„II hebt natuurlijk reeds begrepen, dat het
niet een gewone lichamelijke ziekte is, een
stoornis, een afwijking of wat dan ook. llw
dochter is lichamelijk gezond. Er is hier sprake
van een zielsziekte, waarvan ik de oorzaak
slechts ten deele weet. Het verlies van haar
kind bijvoorbeeld heeft haar geweldig aange
grepen. Toch geloof ik, dat het dat niet alleen
is. Mag ik u eens een vraag doen in alle dis
cretie natuurlijk En toen, na het toestemmend
knikken van mevrouw Salomons: „Is de ver
houding tusschen man en vrouw wel goed
„Néén", zei de aangesprokene op harden toon,
,,'hij verwaarloost Zijn vrouw."
(Wordt vervolgd).
