voor de Zuidhollandsche en Zeeuwsehe Eilanden.
Q12 ds
NIEMEIJER'*
FRIESCHE HEERENBAAI
Antirevolutionair
Orgaan
IN HOC SIGNO VINCES
15 ets
18 ets
ZATERDAG 14 SEPTEMBER 1929
44STE JAARGANG
H
Hijgend hert.
Op den Uitkijk.
iOch
ft^VOOR^FUNPROEVER^jfi
No. 3572
Fa. W. 3BOEKHOVEM 25ÖNISN
SOMMELSDIJK
Telef. Interc. No. 202 Postbus No. 2
Het nadrukken van den inhoud van dit Blad is verboden overeenkomstig de Wet op het Auteursrecht.
EERSTE BLAD.
mi
4 9 9
■if
lauw c
pep half ons
pen half ons
Cj po e n/^-—
pep ha If ons
pep half ons
Deze Courant verschijnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
ABONNEMENTSPRIJS per drie maanden franco per post f 1.- bij vooruitbetaling.
BUITENLAND bfj vooruitbetaling f 8.50 per jaar.
AFZONDERLIJKE NUMMERS 5 CENT.
UITGEEFSTER
ADVERTENTÏËN 20 cei?t, RECLAMES 40 cent, BOEKAANKONDIGING 10 cent per regel
DIENSTAANVRAGEN en DIENSTAANBIEDINGEN f 1.- per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zf beslaan.
AdvcrtentiCn worden Ingewacht tot DINSDAG- en VRIJDAGMORGEN 10 uur.
IV.
Ge hebt ze ook wel ontmoet, heel
vroom pratende menschen, die
het leven van zijn allerzwaarste kant
schijnen op te vatten. Zelfs in de t o o n
van hun stem klinkt bedruktheid. Ze
leggen u van punt tot punt uit, hoe
de weg der zaligheid is. Zij leggen
(s c h ij n e n dat in elk geval te doen)
allen nadruk op de w e t Gods; zij wij
zen u op 's menschen verdoem e-
1 ij k h e i d voor God; zij spreken veel
over des menschen onmacht en
.Gods vrijmachtige eeuwige v e r k i e-
i^ing e. En deze menschen liegen niet,
of eigenlijk wèl 1 Ze liegen niet, ze
spreken de waarheid, in zoo
verre de waarheden, die ze u uit
stallen, stuk voor stuk, afgeschei
den uit het organisme der H. Schrift,
worden bezien. Maar den gan-
schen Raad Gods verkondigen
-zij u n i e t. Let daar wel op Daar is
ook' een verzw ij gen van Schriftuur
lijke waarheden. Ook Satan sprak
waarheid, losgemaakt uit het
organisme der H. Schrift, toen hij zeide:
„Daar is geschreven, dat Hij zijne En
gelen van U bevelen zal, en dat zij U
op de handen zullen nemen, opdat zij
niet te eeniger tijd uwen voet aan eenen
steen aanstoot." (Matth. 4:6). Maar
hij verzweeg het andere woord der
openbaring, dat Jezus, onze Heiland,
ook in het organisme der H. Schrift zag
Opgenomen: „Daar is geschreven; Gij
zult den Heere, uwen God, niet ver
zoeken." (Matth. 4:7).
Gods kind behoeft de gan
se h e Waarheid Gods!
Maar toen ik dit artikeltje inleidde
met de zinsnede over vroom pra
tende menschen, dacht ik aan hen,
die zich o zoo zwaar vroom voordoen,
maar in de praktijk van het leven,
in hun handel en wandel, in hun nering
en hanteering geven ze blijk maling te
hebben aan de Wet GodsEn de
Schrift zegt, dat men den boom aan
zijn vruchten kent
Zie, voor de vroom-p ratenden,
voor hen, die de p r a a t-vroomheid als
een schoonschijnenden mantel omhan
gen ter bedekking van hun o n-
bekeerlijkheid, ter begoo
cheling van de hen omringende
menschenwereld, voor h n zijn onze
woorden niet bestemd.
We willen niet spreken over de
s c h ij n-vromen Zij kennen het oor
deel Gods
Als we t hebben over eenzijdige
vroomheid bedoelen we daarmee
hen, die tot Gods kinderen be-
hooren, maar die een deel der Godde
lijke waarheid ongebruikt laten liggen
tot oneer Gods en tot eigen
gee stel ij k e schade.
Er zijn toch kinderen Gods, die in
de stemming van Psalm 42 verkeeren.
Zijn zij een hijgend hert; hun
ziel verlangt naar God. Naar
den levenden God. Het hangt er nu
maar van af in welken weg dit ver
langen wordt bevredigd.
Want dit weet ge liefde is een
ingeschapen trek van den mensch. God
heeft dien trek in des menschen hart
gelegd. We spreken nu over de natuur
lijke liefde. „Het is n leegte in het
hart; één gewaarwording, dat we ge
schapen en bestemd zijn, om voor
ie ts anders te bestaan; ons aan
eenander te geven; en 't a 11 e e n-
zijn te doen ondergaan in zalige g e-
meenscha p."
Er is een heimwee der ziele, dat
om vervulling roept en er naar zoekt.
En in welken weg moet nu die
vervulling worden gezocht
De historie wijst zoovele wegen aan.
Het heimwee der ziele toch kan zich
richten naar den geestelijken of
naar den z i n 1 ij k e n kant. Het laat
ste eindigt meestal in de brutaalste
onzedelijkheid. En het eerste? Het
kan worden een zichzelf verheffen in
de verwonderlijkste zelfopoffering en
zelfkastijding. Oudtijds waren kloos
ters van mannen en vrouwen, wier
dwepende toewijding u zou beschaamd
hebben, niet zoo zeldzaam. En tot wat
ontzettende tafereelen Jan van Leidens
geestvervoering hem en zijn geestver
wanten gebracht heeft is t e bekend,
om hierop breed in te gaan. Dergelijke
tafereelen hebben zich later herhaald.
O als de mensch de liefde tot God
en tot den mensch ineen laat vloeien
en deswege eiken slagboom van het
zedelijke o p z ij duwt, dan wordt het
onheiligste nog wel heilig ge
noemd. Tot zulke uitersten kan het dool
geraakte zielsbesef komen; i s daartoe
in de historie ook menigmaal gekomen.
En geheel vreemd zal dit wellicht
onzen lezer ook niet zijn. Er komen on
der de christenen soms ook wèl s e x u-
eele verhoudingen aan het
licht, die duidelijk toonen, hoe de Dui
vel van de z.g. over geestelijkheid nog
altoos rondwaart en m e e r slachtoffers
maakt, dan menigeen wel vermoedt.
Tot deze uitersten komt deze
vermenging van liefde gelukkig slechts
zeldzaam. Dat kwaad is Gode zij
dank nog niet algemeen. Dat neemt
echter niet weg, dat ook op de e e r s t e
afwijking dient gelet, om erger te
voorkomen. Het is de taak van den
godvruchtige het kwaad in z ij n op
komst te onderkennen en het inde
kiem te bestrijden. En dan valt er
zeer veel te doen; want dan komen we
bij een veel meer verbreid kwaad. Een
kwaad, dat niet zijn uiterste vindt in de
heilige dweepzucht van het klooster
leven, noch ook in de beestachtige too-
neelen van een Jan van Leiden en de
mysticistische kringen van lateren tijd;
maar dat bestaat in een onzuivere
richting, die aan de vroom
heid wordt gegeven.
Als het juiste evenwicht tusschen
doen en genieten wordt verbro
ken Als in een godsdienstigen kring
er öf een overhellen is naar het veel
doen, öf naar het veel genieten,
dan poogt zich daar menigmaal het
mysticisme tusschen in te dringen.
„Er ontstaat dan zoo licht een aan
stekelijke stemming, een imponee-
rende manier van omgang en samenzijn,
iets over geestelijks, dat u niet vrij
maakt, maar benauwt, en waaronder
uw eigen ziel lijdt, zoolang ge er u niet
door laat verleiden. En die altoos
bedenkelijke geestelijke conditiën weten
zich dan daarom met zooveel kracht
te handhaven, omdat ze haar grond en
oorsprong metterdaad vinden in het
verlangen van veel zielen om n a u -
wen, innigen, verborgen om
gang met het Eeuwige Wezen te
hebben.
En dat is natuurlijk h e e r 1 ij k. Al
leen in den weg, waarin die ge
meenschap gezocht wordt, ligt de
fout.
Geregeld ontvang ik het Maandblad, dat
wordt uitgegeven door de vereeniging; „Tegen
de Kwakzalverij", onder redactie van verschei
dene Juristen en Doktoren.
Er staan soms leerzame dingen in.
Een leek weet dat zoo niet, maar de kwak
zalverij heeft in alle eeuwen en in de twintigste
wel niet het minst, veel onheil gesticht onder
het menschdom.
Is er één gilde dan mag zeker de kwakzalverij
het wel zijn, die als devies in haar wapen
schrijven kan „De wereld wil bedrogen zijn."
We begrijpen de klacht van de heeren Dok
toren goed als zij in hun maandblad schrijven:
„DOORNEN".
„Magnetiseurs 'en clairvoyances,
En de slaap-madam-séances.
„Kwak-gezalf" van land tot stad,
Doornen op 't geneeskundig pad 1"
Ik lees in het bedoeld Maandblad, dat in
vroeger eeuwen niet met die zelfde inschikke
lijkheid werd opgetreden als tegenwoordig.
Althans werd in 1590 in Florence een ver
ordening uitgevaardigd, die gericht was tegen
de .schavuiten, vagebonden, kwakzalvers, markt
schreeuwers en andere dergelijke hatelijke per
sonen, dieh ier komen om te bedelen, tot nadeel
der armen in des tad, ongeschikt om te werken
en hun brood te verdienen".
Als belooning voor de wondere weldaden,
welke zij aan de burgerij wenschten te brengen,
werd hun toegedacht
voor volwassen mannen: vijftien jaren door
te brengen op de galeien
voor jongeren: den eersten keer zweepslagen,
en bij herhaling eveneens vijftien jaren galei
straf
voor vrouwen: zweepslagen en uit de stad
zetting.
Voor alle zekerheid werd aan de verordening
toegevoegd, dat alle die personen door geen
logementhouders, herbergiers, gasthuizen of par
ticulieren in huis mochten ontvangen worden.
Want dat was eveneens in de verordening
te lezen de aalmoezen, die in de stad worden
gegeven, en de goede werken, die verricht wor
den, geschieden' voor haar eigen armen en niet
voor de schavuiten en de bedelaars, die hier
komen om zich den buik vol te eten
De magistraten in de middeleeuwen hadden
de loffelijke gewoonte zich duidelijk uit te
drukken
Wat verstaat men onder „kwakzalverij"
Ik geloof niet, dati dit zoo gemakkelijk te
zeggen is
In Spanje schijnt deze vraag in de laatste
maanden brandend te zijn.
Het Maandblad geeft een interessante be
schrijving over een strijd over de vraag of
een zekere Spanjaard, genaamd don Fernando
Asuero, een van de allergrootste geleerden en
weldoeners van de menschheid is, dan wel een
kwakzalver, en de Spanjaarden, die in hem
gelooven, hysterische gekken.
Het Maandblad* dat ik zoo even noemde,
zegt er het volgende van
„Spanje spreekt en schrijft over niets anders
meer dan over Asuero en over de cauterisaties,
die deze verricht in de achterste neusholte op
een van dev ele uiteinden van de zenuw, die
zich, na verlaten van den schedel, in drieën
verdeelt en in het Spaansch trigemio heef. Eén
deel gaat naar de oogen en het voorhoofd; een
tweede naar de bovenkaak en de neusholte; de
derde naar de benedenkaak.
Volgens een Fransch medicus, Bornier (ik
haal al deze wijsheid uit een der vele geschriften
over het geval-Asuero) zouden de aftakkingen
van dezen tweeden tak van den „trigemio" ook
holten en organen hebben, die in verbinding
staan met bepaalde zones, waarvan de verande
ring of het „verlies van evenwicht" de eerste
oorzaak vorm'en van alle ziekten.
In een schematische voorstelling van die neus
holte vond ik naast elkaar alle plekken aange
geven: die van de asthma, hooikoorts, emphi-
seem, bronchitis, doofstomheid, gezichtsneural-
gien, hoofdpijnen, tics, oogziekte, diabetes, he-
moroïden, spataders, bloeddruk, hartkloppingen,
angina pectoris, Basedowsche ziekte, maag en
andere kwalen. Alle ziekten hebb'en hier hun
centrum bij elkaar liggen, en, zooals een scep
tisch dokter heden schreef als een individu
ooit een zweer kreeg op de plek, waar al die
centra vereenigd zijn op e'en paar centimeter,
zou dit het effect moeten hebben van een boom
in een electrische centrale.
Inmiddels tijgen van heinde en ver de zieken
en ongelukkigen in treinen en auto's naar San
Sebastioan en Asuero cauteriseert ze, en de
bladen, mitsgaders vele behandelden vullen ko
lommen met wonderbaarlijke genezingen: lammen
loopen, stommen spreken, suiker en hooge
bloeddruk verdwijnt, wonderbaarlijk
Het lijkt krankzinnig.
Iedereen kiest partij.
Primo de Rivera is Asuerita en zond
reeds 16 Mei j.l. aan dr. Asuero het volgende
telegram
„Ik wensch u van harte geluk met de ge
nezingen, die u zooveel roem brengen. Daar ik
belang stel in een zieke verzoek ik u mij te
melden of deze naar San Sebastian kan ver
trekken- en of gij zoo goed wilt zijn hem te
ontvangen."
Dr. Asuero antwoordde, dat hij hem helpen
zou en dat hij t.z.t. zich wénden zou tot den
chef der regeering, teneinde de voldoening te
vragen, die zijn eer eischt van de „ellendigen,
die op schurkachtige wijze, met goedkeuring
van de censuur, tegen hem gehandeld hebben."
Geleerden van naam als dr. Maranon geven
lange interviews, waarin gewezen wordt op het
ontbreken van elke verklaring of wetenschap
pelijke controle op de z.g. genezingen, en op
de algemeen bekeride suggestieve werking van
wonderdokters op ziekten met hysterischen en
m
9
auto-suggestieven ondergrond. Anderen wijzen
op het algemeen bekende verschijnsel van het
vatbaar zijn der Spanjaarden voor dergelijke
psychische massa-infecties, gevolg van hun nog
rudimentair ontwikkeld critisch gevoel.
De si-brullers, alles wat conservatief en ouder-
wetsch is beklagen zich, dat alle groote mannen
en alle groote uitvinders zoo door de officieele
wetenschap zijn aangevallen Galilei, Pascal,
Archimedes, Columbus
Grootvorstinnen en hertoginnen gaan naar
San Sebastian, en nog hoogere zijn van plan
dit voorbeeld te volgen: ministers en gezanten
beweren er genezen te zijn van alles en nog
wat
Het was op 30 Mei j.l. de naamdag van
AsueroSan Fernando. Heel San Sebastian
huldigde dien dag den Magiër van de Neus-
cauterisaties. Men verzamelde in één dag
30.000 handteekeningen in een album. Vrouwen
knielden op straat voor hem neer, kusten zijn
handen. Duizenden telegrammen en bouquetfen
stroomden in zijn huis en kliniek. Geen stieren
vechter heeft ook zoo'n ovatie en zulke krank
zinnige adoratie gekend.
In een dorp bij Bilbao is een arme ziekte,
die tevergeefs trachtte den wonderdokter te
benaderen. Hij besloot daarom zich zelf te
cauteriseeren, schroefde een electrische lamp
los en bond aan elke pool een draad, stopte
die achter in zijn neus 'en beval zijn vrouw
de knop van het licht aan te draaien: Hij sloeg
achterover en ligt met een verschrikkelijke
brandwond en zenuwschok in zijn bed, maar
leeft nogZoo is de Spanjaard."
Zoo is de Spanjaard, ja maar ik geloof toch
niet de Spanjaard alleen
Intusschen blijkt uit zulke kwesties hoe moei
lijk het is het begrip „kwakzalverij" precies
te definieeren.
Waar eindigt de gave der gezondmaking en
waar begint de kwakzalverij
Wie zal het zeggen.
De geneeskunde blijft altijd een moeilijk ter
rein.
Ik las in een polemiek tusschen een arts en
een Roomsch-Kath. geestelijke over de vraag
welke waarde wij hebben toe te kennen aan
Lourdes.
Een niet te loochenen feit is, dat er van
Lourdes vele zieken genezen terug komen. De
doktoren moéten na het nauwkeurigst onder
zoek verklaren of een patiënt genezen is. En
vaak komt het voor, dat absolute genezing in
derdaad is ingetreden en dat meermalen van
kwalen en ziekten die als hopeloos werden
beschouwd.
Wij moeten op grond van de ervaring aan
nemen, dat er veel is in het menschelijk lichaam,
dat aan de scherpste controle ontsnapt en on
verklaarbaar blijft voor de wetenschap.
In hoeverre we die onverklaarbare dingen
moeten toeschrijven aan een autosuggestie en
inwerking van den geest op het lichaam, weet
ik niet en ik waag me er niet aan hier dieper
op in te gaan,
Maar vast staat wel, dat we niet alles wat
buiten de medische wetenschap staat en zich
toelegt op genezing van ziekten, kwakzalverij
mogen noemen.
Natuurlijk vallen hier niet allerlei pilletjes en
zalfjes onder, die men in allerlei bladen trouw
geannonceerd ziet.
Dergelijke vulgaire middelen tegen honderd
en één kwalen verraden zich zeiven.
Wacht u voor de kwakzalversmiddelen, die
aangediend worden als een panacee voor alle
ziekten, of het een eksteroog, een nierbekken-
ontsteking, de tering of de kanker is
Misdadig niet alleen tegen de menschelijke
gezondheid maar ook tegen de ziel, die meer
is dan het lichaam, is het adverteeren met mid
delen, die aangeprezen worden „ter regeling
van den bloedsomloop". Hier wordt gezondigd
tegen lichaam en de ziel beiden.
Het is onverantwoordelijk van de blad'en
en er zijn er nog velen, vooral onder de kleine
bladen die zulke vuiligheid in hun kolommen
dulden.
Hier openbaart de kwakzalverij zich in haar
verschrikkelijkste gedaante.
Het ware wel te wenschen, dat de regeering
wat scherper tegen dit soort kwakzalverij op
trad. We bevinden ons hier op het terrein van
den duisteren zelfkant des levens, waar de
duivel van stap tot stap afvoert naar de diepte,
waaruit zoo weinigen gered worden
Onschuldige kwakzalverij is het gebruik van
allerlei huismiddeltjes, die vaak door de huis
artsen zeiven worden aanbevolen.
Zij berusten' op de ondervinding, die onze
voorouders er mee opgedaan hebben. Ons jonger
geslacht lacht er wel eens om en haalt de
schouders op voor die „bijgeloovigheid" der
ouderen. Maar die ouden wisten het wel
Enze bleven er gezond bij
Ik heb een gezin gekend, waar moeder de
vrouw de halve bedsteeplank had vol staan met
huismiddeltjes. Niet de meest hygiënische in
huiszult ge zeggen. Het kan zijn, maar de
huisgenooten hadden het onbeperkst vertrouwen
in haar uitgebreide apotheeken bij zweten
of kneuzingen of brandwonden of snijwonden
had ze steeds haar zalfje bij de hand en zoo
de genezing al niet spoedig intrad, wat meestal
wel gebeurde (maar wellicht ook te danken
kon zijn aan het gezonde bloed der huisgenoo
ten) schadelijk zijn haar zalfjes en smeerseltjes
nooit geweestEen schier bijgeloovig vertrou
wen had het moedertje in de „Oprechte Haar
lemmerolie" als het er om ging een verkoudheid
te verdijrven. Ik laat me er niet over uit of
die beroemde olie hielp, ik weet het niet, zeker
is, dat er in dat gezin weinig of nooit zieke
menschen waren. In dit opzicht was dit gezin
zeker een „doorn op het pad der geneesheeren",
in zoo verre n.l., dat zij hier nooit iets konden
verdienen Men wachte zich echter wel tusschen
de blakende gezondheid van de leden van dit
gezin en het gebruik der Haarlemmerolie een
innig verband te leggenHet is heel goed
mogelijk, dat dit verband er in 't geheel niet
bestond, want, zooals ik reeds zeide, was het
een gezin met gezond bloed
Overigens kan ik mijn lezers den wel ge-
meenden raad geven: leeft verstandig en ge voor
komt met Gods hulp vele ziekten, en zoo ergens
