in, enz.
rei. w.
9
'veo
Antirevolutionair
Orgaan
voor de Zuidhollandsche en Zeeuwsehe Eilanden.
NIEMEIJER's
FRIESCHE HEERENBAAI
rz.
IN HOC SIGNO VINCES
VOOR FIJNPROEVERS
No. 3562
ZATERDAG 10 AUGUSTUS 1929
44ste JAARGANG
EERSTE BLAD.
Op den Uitkijk.
lasse en
ijk
'.N, Ring
JRABER
KALLE
SNIJDER
jiTEREN
)IJ Kzn.
VALK
ANTEN
ZONEN
1PFENS
^EN \jL
F^wijk
Fa. W. BOEKHOVEN*ZONEN
Het nadrukken van den inhoud van dit Blad is verboden overeenkomstig de Wet op het Auteursrecht.
scholen.
De vrucht der samen
werking.
I
mr (zomertijd)
Osseweijer te
ïn huis A. 57
an Overdorp.
e Tonge, kad.
24 A. 31 cA.
bruik geweest
ISPELEN
'29 bij veiling
1929 bij afslag,
(z.t.) te Mid.
Een huis met
erf en grond
Vstraat en uit.
sectie B no.
en. Toebehoo.
Middelharnis.
ER SLUYS.
inkelhuis met
[te Stad aan 't
len Heer Jan
ten kantore
Middelharnis.
v.m. 10 uur
;e van A. Kaas.
davers wassen,
n kabels 12,37
in kabel 7 van
an den heer D.
&EN BERG.
petaren Bouw.
kleine land.
in diverse per.
Woensdag 28
Woensdag 4
pns des avonds
Spee te Som»
Erven van den
e Sommelsdijk.
BUUREN.
HHHi
dag en.
Ier tfjals,
Deze Courant verschijnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG,
ABONNEMENTSPRIJS per drie maanden franco per post f 1,- b? vooruitbetaling.
BUITENLAND bj vooruitbetaling f 8.50 per jaar,
AFZONDERLIJKE NUMMERS 5 CENT.
UITGEEFSTER
SOMMELSDIJK
Telef. Interc. No. 202 Postbus No. 2
ADVERTENTIËN 20 cent, RECLAMES 40 cent, BOEKAANKONDIGING 10 cent per regel
DIENST AANVRAGEN en DIENSTAANBIEDINGEN 1 1.— per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die z| beslaan.
AdvertentlCn worden Ingewacht tot DINSDAG- en VRIJDAGMORGEN 10 uur.
Wij hebben er in voorgaande artike
len op gewezen, dat de Anti-Rev. Partij
van meetaf bereidheid tot samen
werking met de Roomsch-Katholieken
getoond heeft. Dan hebben wij er op
gewezen, dat Groen van Prinsterer op
die samenwerking heeft aangedrongen
omdat ook hij goed inzag dat alléén op
deze wijze invloed van ons Christelijk
volk op de staatkunde kan uitgaan.
Vervolgens deden we zien, dat zonder
meerderheid in het Parlement de parle
mentaire kracht gebroken ligt en de
waarborgen voor volksrechten en -vrij-
heden hierdoor verloren gaan. De Re-
^jeering komt als het ware onafhanke
lijk tegen over het Parlement te staan
en daardoor wordt ons volk gebracht
op een hellend vlak dat leidt tot tyran
nie en rechtsverkrachting. Maar we
wezen er ook op, dat die meerderheid
in onze Staten Generaal slechts verkre
gen kan worden door samenwerking
der politieke partijen.
Nu wordt tegen de rechtsche samen
werking ook vaak aangevoerd dat zij
geen nut heeft afgeworpen. ,,Wat is
er nu door die samenwerking bereikt
vraagt men dan.
Wij stellen hier direct tegenover, dat
al was er niets hoegenaamd aan posi-
tiven arbeid tot stand gebracht wij de
coalitie toch niet gaarne gemist zouden
hebben en wij haar bestaan dan nog
zouden toejuichen alleen al omdat zij
ide doorwerking van de beginselen van
'^Ongeloof en Revolutie heeft tegenge
houden. Om te zien wat dit beteekent
heeft men slechts op den gang van za
ken in het buitenland te letten Dat
het in ons land niet zóó erg is als b.v.
in België en Duitschland en Frankrijk
hebben we te danken aan het bestaan
der coalitie. Er zijn dan ook wel groote
christenmannen, in Duitschland b.v. die
hun verlangen uitspraken dat het ook
ten hunnent tot zulk een samenwerking
mocht komen tusschen de geloovige-
protestanten en de roomsch-Katholie-
ken.
Maar de rechtsche samenwerking
heeft voor ons land en volk méér dan
negatieve beteekenis.
Wij hebben reeds eer gewezen op de
overeenstemmende punten in de begin
sel-programs der drie groote rechtsche
partijen. Die overeenstemming is ook
meermalen gebleken in de toepassing
der beginselen in de practische politiek.
Wij wijzen hier in de eerste plaats
op het Onderwijs.
De coalitie-kabinetten Mackay
Kuyper, en Heemskerk brachten alle
drie een betere subsidieregeling van
het bijzonder lager onderwijs. De libe
rale heeren hadden het op den onder
gang van de school met den Bijbel toe
gelegd, en begunstigden daarom het o-
penbaar onderwijs frappante staaltjes
zouden daarvan te noemen zijn De co
alitiekabinetten hebben de bijzondere
scholen evenwel in betere positie ge-
racht, waardoor zij de concurrentie
met de openbare scholen beter konden
doorstaan. Het coalitie-kabinet Ruys
e eerenbrouck heeft de z.g. finanti-
eele gelijkstelling in de Lageronderwijs-
vas* 9e'e9d. En van die finantieele
gelijkstelling profiteeren alle voorstan
ders van de christelijke school zonder
uitzondering.
Aan het coalitie-kabinet Kuyper is
het te danken dat ook andere universi
teiten dan de staatshoogescholen den
z.g. effectus civilis kregen, en dat aan
de Rijkshoogescholen bijzondere leer
stoelen voor Hooger Onderwijs konden
gevestigd worden. Het groote voor
deel hiervan zien we in Utrecht
waar thans Professoren van Gerefor
meerde confessie doceeren. Zonder co
alitie zou dat nooit gebeurd zijn
Het coalitie-kabinet Heemskerk be
gon met subsidie-verleening aan het
bijzonder Middelbaar Onderwijs, welke
subsidieregeling onder het Kabinet
Ruys de Beerenbrouck nog verbeterd
werd.
Wat Defensie betreft bepalen wij
ons tot het noemen van wat er onder
het coalitie-kabinet Heemskerk plaats
gehad heeft.
De slappe houding van het Kabinet
De Meester (een links kabinet) had
ons leger in het moeras geholpen, en
zou er weer een links kabinet zijn opge
treden dan zouden we waarschijnlijk
in 1914 niet buiten den oorlog gebleven
zijn Onder het Ministerie Heemskerk
heeft de heer Colijn echter bij defensie
een nieuwe koers gekozen. De reorga
nisatie van het leger werd tot stand ge
bracht en dit is van groote beteekenis
gebleken bij het uitbreken van den
wereldoorlog. Zonder coalitie zouden
we ook dat niet gehad hebben
Ook onder Ruys de Beerenbrouck
kwam het defensie vraagstuk meerma
len in het centrum der politieke belang
stelling te staan. Tegenover den eisch
van socialisten en andere radicale ele
menten om tot eenzijdige ontwapening
over te gaan hebben de rechtsche par
tijen dank zij de coalitie de instandhou
ding onzer weermacht kunnen verde
digen
Met Financiën staat het precies zoo.
Wij gaan de financieele politiek der
vroegere coalitie-kabinetten stilzwij
gend voorbij (ofschoon ook hier op veel
leerzaams ten bate der coalitie te wijzen
is) en wijzen slechts op wat er onder
het coalitie-kabinet Ruys in 1923 ge
beurd is. Ieder zal het zich nog herin
neren dat het toen de heer Colijn ge
weest is, die door krachtig ingrijpen en
door den steun van de Protestantsche
en de Roomsch-Katholieke groepen,
ons land heeft mogen bewaren voor de
ontzettende ellende waarvoor wij heb
ben bloot gelegen, n.l. de waardedaling
van de munt. Zonder coalitie zouden
we ook aan dit gevaar, gezien de hou
ding van links, niet ontkomen zijn.
Wij wijzen op de handhaving van
het Gezag en de behartiging van Gees
telijke en Zedelijke belangen.
Wat het Gezag betreft letten we op
de behartiging eener behoorlijke defen
sie in- Moederland en Koloniën, door
krachtig ingrijpen bij revolutionaire
woelingen als het anarchistisch avon
tuur in 1903 (de spoorwegstaking) en
de revolutie van 1918. Wat zou er ge
beurd zijn als er toen geen coalitie-Mi
nisteries aan het bewind geweest wa
ren Wij houden ons hart vast als we
er aan denken
Wat de geestelijke belangen van ons
volk betreft, wijzen wij op de eerbiedi
ging van den Zondag door de coalitie
kabinetten, hetgeen blijkt uit hetgeen zij
gedaan hebben om het overheidsper
soneel minder werk op Zon- en feest
dagen te laten verrichten. Wie dat niet
ziet moet maar eens nagaan hoe het
dertig jaar geleden bij spoor-, post-, te
legraaf- en telefoonpersoneel gesteld
was Wat er hier in goede richting ge
daan is, is gedaan door de coalitie-ka
binetten en onder hun drang.
Wat de publieke Eerbaarheid en Ze»
delij'kheid betreft, staat het precies zoo.
We denken aan de drankwetgeving
onder het Ministerie Kuyper aan de
zedelijkheidswetgeving van Minister
Regout onder dat coalitie-kabinet en
welke wet in werking trad onder het
Ministerie Heemskerk, door welke wet
de bordeelen, de vuilschrijverij, de
schending der eerbaarheid, ontucht met
minderjarigen en vruchtafdrijving be
streden werden.
Wat hebben de coalitie-kabinetten
niet gestreden om wijziging van de hu
welijkswetgeving, het pogen om den
huwelijksband losser te maken, te we
ren We wijzen op het schrappen van
het verbod van onderzoek naar be
weerd vaderschap en regeling van de
rechten van het natuurlijk kindop
het verbod van spel en dobbelarijop
de herziening der armenwet met be
houd van vrijheid en wettelijken voor
rang van de kerkelijke en particuliere
weldadigheidop de vrijlating der
Christelijke zending in Indië, de be
vordering van het Christelijk onderwijs
aldaar op de totstandkoming van de
bioscoopwet tot stuiting van het bios
coopkwaad op de maatregelen ter be
scherming van de gewetensvrijheid bij
de regeling van den dienstplicht en bij
de vaccinatie. We zouden op zoo veel
meer nog kunnen wijzen, allen zaken
die onder deze ééne formuleering val
len de handhaving van de Christelijke
grondslagen van ons volkslevenge
wichtige zaken waaraan echter onder
linksche kabinetten, óf niet gedacht zou
zijn, óf uit ons staatsrecht geweerd
zouden zijn, maar die alleen dank zij de
coalitie, beschermd en in ons staatsle
ven ingedragen zijn.
Wie dan ook zeggen durft dat de
coalitie geen nut afgeworpen heeft,
openbaart een groote onkunde inzake
ons politieke leven.
De rechtsche samenwerking was ons
land en volk steeds tot grooten zegen,
zoowel door het weren van de ,,paga~
nistisch factoren" uit wetgeving en be
stuur als door het inbrengen van wat
eisch der Goddelijke ordinantiën is.
De rechtsche samenwerking had
steeds een bewarend en een bouwend
element en was deswegen voor ons
volk tot grooten zegen.
Wie iets afweet van de staatkundige
worsteling der laatste dertig, veertig
jaren beaamt dit ten volle
HET NIEUWE MINISTERIE,
Spoediger dan verwacht zal zijn kwam Jhr.
Mr. Ruys de Beerenbrouck gereed met de vor
ming van zijn extra-parlementair ministerie.
De namen der nieuw-optred'ende ministers wij
zen met zekerheid uit welken aard dit kabinet
hebben zal.
Nu een coalitie-kabinet afstuitte op den onwil
der Christ. Hist., lag het voor de hand, dat
Ruys de Beerenbrouck een kabinet zou vormen
van rechtsch karakter maar onder „Roomsch
signatuur," zooals de „Maasbode" het uitdrukt.
Zoowel de formateur als de bezetting van een
viertal Departementen waaronder Binnenland-
sche Zaken, Waterstaat en Arbeid drukken dit
cachet op het Ministerie.
Voor ons is het verheugend dat Minister
Donner rustig aan zijn ministrieelen arbeid blij
ven kan 'en dat iemand als Prof. Woltjer, hoog
leeraar aan de Vrije Universiteit te Amsterdam
het Departement van Onderwijs zal krijgen.
We mogen verwachten dat het nieuwe mi
nisterie ofschoon extra-parlementair, principi
eel zal verschillen van het intermezzo-kabinet-
De Geer, en dat het zich niet van behandeling
en uitwerking van beginselvraagstukken in be
stuur en wetgeving zal onthouden.
Overigens zullen we de Troonrede moeten
afwachten om iets te weten te komen aangaande
het werkprogram dat dit Ministerie zich zelf
voorgelegd heeft.
Dezer dagen las ik in een socialistisch vrou
wenblad dat er in de socialistische beweging
toch ook wel veel veranderd is. Vroeger waren
de mannen socialistisch en verder werd er in
het gezin niet over gesproken. Maar nu heeft
men het socialistisch huisgezin.
Niet alleen de man, maar ook de vrouw leeft
met de beweging mee en de kinderen zijn lid
van de A. J. C.
Zóó werkt het socialisme.
In zijn opkomst voor een dertig jaren was
het de partij voor den zwoegenden werkman, die
misleid door de leuze van het socialisme er zijn
stem aan gaf. De ouders van zulk een werkman
waren dikwijls nog godsdienstige menschen,
die hun hoofd geschud hebben over hun kind,
die in verbittering over zijn lot meende dat het
socialisme helpen zou.
Hoevele gezinnen zijn er niet geweest, waar
de man en de vrouw verschillende wegen uit
gingen De man was volgeling van de roode
vaan en de vrouw ging 's Zondags naar de
kerk
Maar die tijd raakt ook al weer voorbij
Het socialisme begreep wel dat als het alleen
den man maar had, het maar half overwonnen
had. En daarom ging het zich al spoedig met
de vrouw bemoeien.
En toen is gebleken hoe gevaarlijk die ge
mengde huwelijken zijnDe meeste vrouwen
hebben het pad dat vader en moeder bewandelde
verlaten en zijn hun man gevolgd.
Eerst aarzelend.
Zij ging eens een keertje mee naar de ver
gadering, er was e'ens een vergadering speciaal
voor vrouwen belegd. Daar moest ze toch eens
heen gaan, vond de man. Dan kreeg ze eens
socialistische lectuur in handen en zoo werd
de geest van het ongeloof schier ongemerkt in
gedronken. Dan kwam de „Proletarische
Vrouw" in huis, ze werd op den duur van één
zijde ingelicht, de kerk trok hoe langer hoe min
der haar belangstelling, vele christenen gaven
door onverstandig optreden 'haar nog een duw
tje, toe, andere Christenen waren er helaas, die
wel vroom praten maar wier leven met hetgeen
ze zeid'en in tegenspraak was, en zoo is ze al
meer in de handen van het socialisme terecht
gekomen.
Vader en Moeder hebben er wel tranen om
geschreid en haar gebeden om toch te bedenken
dat bet zonder God in dit leven niet kan. Maar
ook daaraan raakte ze gewend. En was het so
cialisme) eigenlijk ook niet godsdi'enstig Liet
het den mensch althans niet vrij om naar de
kerk te gaan als hij wilde Had ze niet meer
malen haar man hooren zeggen Godsdienst is
privaatzaak 'en toen ze hem gevraagd had wat
dit beteekende, had hij toen niet gezegd, dat het
niet anders beteekende dan dat het socialisme
zich niet met den godsdienst bemoeit en ieder
vrij laat om te gelooven wat hij wil en naar
de kerk te gaan waar hij wil Ja, had hij haar
niet eens een mooi stukje uit Het Volk laten
lezen, dat toch echt godsdienstig was
Zóó had ze gepraat en haar geweten gesust.
Haar man kreeg steeds meer omgang met
rasechte socialisten, haar huis werd steeds meer
het verzamelpunt van roode broeders, en weldra
had ze het 's Zondags net zoo druk als in de
week. Van kerkgaan kwam niets meer. Er is
's Zondags ook zoo veel te doen voor den
socialistEr moest vergaderd worden, er wer
den congressen gehouden, die den geheelen Zon
dag in beslag namen, zoodat voor het andere
geen tijd overschoot. En bovendien ze kreeg
er steeds minder lust in ook. Wat gaf de kerk
nu eigenlijk Altijd maar preeken, en anders
hoorde je er niets Dan was het op de vrouwen
vergaderingen toch veel leuker. Daar kon ieder
die wilde een voordracht doen, daar werden
aardige stukjes opgedragen en daar leerde je
nog wat aangaande je huisgezin, de opvoeding
van je kindeten' enz.
De kerk raakte in een hoekje en de Bijbel
in de kast.
Want het socialisme deed zijn intrede in het
gezin
De kinderen werden grooter, de oudste was
al veertien jaar en die zanikte maar over de
A.J.C. Hij wilde er lid van worden. Waarom
ook niet Dan kon hij wat aan sport doen en
ging hij er met z'n kornuiten eens op uit. Dat
gebeurde natuurlijk meest op Zondag, in de
week was er geen tijd voor. 't Padvinderspakje
stond hem wel aardig En 't was gezond in de
buitenlucht. Meteen was ze dan van een rumoe
rig ventje af 'eri kon ze haar Zondag geven aan
haar werk voor de vrouwenvereeniging
Straks werd haar dochtertje ook veertien jaar
en die wilde ook al lid van de A. J. C. worden
Eerst had ze er wel wat bezwaar in. Een meisje
is toch wat anders dan een jongen Maar haar
man had haar al die bezwaren wel uit het hoofd
gepraat. Of het een jongen of een meisje is doet
er niet toe. Ze moesten opgroeien als flinke so
cialisten. Ze waren geboren niet voor de ouders
maar voor de samenleving. Ze moest'en maar
vroeg met anderen van hun leeftijd in aanraking
komen, dan werd uit hun kroost een flink ge
slacht voor het socialisme geboren
Zoo was het gegaan.
Niet in eens, maar langzaam aan, bijna onge
merkt.
De ouders van het socialistische paar zijn in
dien tijd gestorven en sindsdien bemoeien zij
zich geheel niet meer met de kerk en den
godsdienst.
Het socialisme heeft zich meester gemaakt
van het gezin. Vader en moeder en kinderen
werken er voor, leven er voor en dan moet de
godsdienst met wat er aan verbonden is de
deur uit.
Zóó is het gegaan in honderden gezinnen. En
zoo gaat het nog dagelijks.
Dat is de practijk.
En moeder weet nog wat van den godsdienst
af krachtens haar opvoeding.
En haar geweten laat haar nog niet altijd met
rust
Soms in zieke dagen, toen haar moeder stierf
en als ze aan haar eigen stervensure denkt dan
kan ze het er nog wel eens benauwd onder
hebben.
Dan gevoelt ze het wel dat het socialisme
toch niet alles geeft wat een m'ensch noodig
heeft Maar haar man helpt haar hier wel over
heen. Als we maar goed leven, ieder het zijne
geven dan komt dat wel terecht, als er ten
minste nog een eeuwigheid na dit leven is
Toen was ze van zijn woorden toch wel ge
schrokken en had ze gezegd „Maar jo, moet
je dat zoo maar zeggen Hij had echter ge
zegd „Waarom niet Er is nog nooit iemand
terug gekomen om het je te zeggen hoe het daar
er uit ziet
Ze had het wel gemerkt, dat hij hoe langer
hoe minder om godsdienstige dingen dacht.
De kinderen waren grooter geworden. En
toen de jongste veertien jaar was en van een
kampeertocht met verscheidene andere A.J.C.
jongens en meisjes, was thuis gekomen, had ze
zoo terloops aan haar moeder gevraagd „Wie
is toch eigenlijk die Jezus geweest, waar de
christelijken het zoo druk over hebben En
Hl
fl