6111
EN
MEN
Antirevolutionair
Orgaan
ichten.
log 16, Uw
i I
Efl&ZOIIEH
No. 3365
WOENSDAG 21 SEPTEMBER 1927
42STE JAARGANG
IN
voor de Zuidhollar;
Uit de Pers.
Gemeenteraad.
NIVA TANDPASTA
V erkoopingen.
Buitenland.
Stukken.
:rugkeerende
lijksch leven
k dat doen
of vakman,
ve voor ge-
we niet vol-
hebben. En
zoo gaarne
pen. Welnu
n vraag, on
welk gebied
Tuinbouw,
Jeinveeteelt,
Fotografie,
;e vindt hem
serie practi-
udieboekjes
>e hoef te tot
MELSDIJI
A.11© stukken voor de Redactie bestemd, Advert^
3.ïj-js-euwsche Hilanden.
VOORKOMT TANDBEDERF
en poetst 's-morgens en 's-dvond^met
pi tegen dengene, die
aan de bladen heeft
COPMEEUW.
veehouder een kop-
een der achterpooten
It volgende te lezen
|rd, Viborg danmark.
i stukken die niet ge»
:ggegeven. Buiten
tedactie en Uitgevers
Us, 14 Sept. 1927.
mij een klein.hoekje
onderstaande,
ame.
bij het Koninginne»
ate verbazing en
mij dat in den
ada gemaakt werd
gen werd een reus»
i« meegevoerd,
om nog van zoo'n
lame gunstige resul»
rijp ik niet. Ieder
toch wel van over»
rijn zuiversten vorm
(en gezonde samen»
C. DE BRUIN,
Secr. N. V.,
'sdijk en Omstreken.
September 1927
/eilingslokaal, Wai»
luden Veiling, wer'
aesteed
\f 5,80
■o
5,75
--
I»
tot f
tot
tot
tot
tot S
tot
tot
9,05
6,65
1SCHE VEILING
Ik o op e prijzen.
|K
il 173-175
Geen filialen
U nooit gekocht.
17273
aelen en vierkante
Idstoelen.
kle»d en onbekleed
:ooals jPapierman»
Ook verkrijgbaar
iMiddelharnis.
catalogus
wordt gratis
aanvrage
den.
Deze Courant verschijnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
ABONNEMENTSPRIJS per drie maanden franco pet post f 1.— bij vooruitbetaling.
BUITENLAND bij vooruitbetaling f 8.50 per jaar.
AFZONDERLIJKE NUMMERS 5 CENT.
en
v.
J;
Wethoudersverkiezing te Sommels»
dijk.
Bij de verkiezing van een tweeden wethou
der zijn er in den raad nogal harde noten ge
kraakt.
De Anti-Rev. raadsfractie is door den V. B,
verweten een gesloten afspraak op het laatste
moment te hebben verbroken.
Een krasse beschuldiging.
Het lijkt voor den goeden naam onzer partij
in deze gemeente gewenscht, dat de A.-R.
raadsfractie zich van deze blaam openlijk
zuivert.
Is er inderdaad een afspraak gemaakt, dan
mag deze zoo maar zonder meer niet op het
laatste oogenblik door een der partijen ver
broken worden.
Wij weten niet, of deze afspraak werkelijk
gemaakt is, en zoo ja, of een der partijen haar
Can niet is nagekomen.
'Wij voor ons zouden het betreuren indien er
zulk een afspraak tusschen V. B. en A.-R.
tot stand gekomen was.
Moest er een keus vallen tusschen de heeren
Mijs en Slis dan lijkt het ons niet moeilijk
die keus te maken.
Uit den aard der zaak gevoelt de A.R. par
tij zich meer tot de Christ. Hist, aangetrokken
dan tot de VJB.
En bovendien is in de jaren dat de heer Slis
zitting had goed gebleken dat hij in de gemeen
tepolitiek zich geheel naar rechts oriënteert.
Dan heeft de heer Slis zich in verschillende
opzichten verdienstelijk gemaakt en getoond
dat de belangen van Sommelsdijk hem na aan
het hart liggen.
Wijzen wij slechts op zijn actie voor het
behoud van het postkantoor.
Dat zijn optreden ook door de bevolking
gewaardeerd wordt blijkt uit het aantal stern
en bij de jongste verkiezing op hem uitge
dacht. Had hij gezorgd voor een tweeden can-
didaat dan zou hij ook de beschikking hebben
gehad over een tweeden zetel en zijn fractie
zou dan evengroot geweest zijn als de V.B.
die in vergelijking met 1923 80 stemmen ver
loor en daarmede ook zijn 3en zetel zich zag
ontglippen.
Het is nu inderdaad zeer vreemd dat een
overwegend orthodoxe bevolking een eersten
wethouder krijgt die lid is van de liberale
partij een partij die naar Groens woord voort
kwam uit ongeloof en revolutie.
V Wat aandacht verdient.
Het verdient de aandacht dat de heer Le
Comte, vertegenwoordiger der Staatk. Geref.
Partij, in den Raad van Sommelsdijk, naar
zijn eigen verklaring zijn stem gegeven heeft
bij de verkiezing van een wethouder aan den
V. B.
Wij vallen hem hierover niet hard.
Het is bekend, dat de A. R. partij geen
principieele bezwaren heeft, om, indien de
omstandigheden er toe leiden, in colleges van
B. en W. en Ged. Staten haar stem tegeven
aan partijen ter linkerzijde.
Opmerkelijk is echter, dat wanneer onze
partij dit deed, de S. G. P. telkens hoog van
toren blies, ons beschuldigde van beginselver
zaking en wat dies meer zij.
Uit de daad van den heer Le Comte blijkt
echter, dat ook bij de S. G. P. de natuur ster
ker is dan de leer.
En daarmede verbeuren zij, die van derge
lijke dingen beginselkwesties maken zeker het
recht van kritiek op de A.R. partij die er geen
beginselkwestie van maakt I
De „Nieuwe Leidsche Courant" schrijft over
Patrimonium het volgende, dat waard is den
arbeidenden stand van ops gewest onder de
aandacht te brengen.
DES CHRISTENS PLAATS.
Ik m a g niet als Christen.
Ik w i 1 niet als Nederlander.
Ik k a n niet als werkman.
Dat was eenmaal het bescheid, dat de heer
Kater gaf op de vraag: waarom hij geen lid
Werd van de, toen reeds onder revolutionairen
invloed staande, Neutrale Internationale Vak-
Wat ligt daarin een krachtig getuigenis.
Voorop het niet mogen als Christen. De heer
Kater zag het gevaar, dat de z.g.n. Neutrale
Vakbeweging brengen moest. Daartegen heeft
hij gewaarschuwd en gestreden. Maar dan vojgt
ook het niet willen als Nederlander. Wel fede
ratief samenwerken met organisaties uit andere
landen, maar het cosmopolitisch drijven van het
socialisme, daarin zag hij een groot gevaar,
omdat het tegen Gods ordinantiën ingaat. God
heeft aan elk volk zijn onderscheiden gaven ge
schonken die op de eigen nationale wijze tot
uitdrukking gebracht moeten worden.
Doch ook eindelijk het niet kunnen als werk
man. Ook daarin ligt zoo rijke leering. Het is
niet een stellen van macht tegen macht. Neen
God eischt rechtvaardigheid ook in het maat
schappelijk Heven. Eischt dat van patroon en
knecht beide. Beiden staan voor God gelijk als
mensch. Daarom kan een Christen-werkman ook
zoo vrij zijn patroon tegentreden. Het is geen
vijand, maar voor God een mensch van gelijke
beweging. Dochvoor God. Alleen Gods
recht is het waarop te pleiten valt, maar dan
ook een recht dat zeker overwint.
Daarmee is dan ook tevens elke machts
uiting, in internationale organisaties, uit den
booze. Zij strijdt tegen de positie van den
Christen-werkman.
Onwillekeurig denkt men aan deze helden
daad van Kater bij het gouden jubileum van
Patrimonium.
Het jubileumnummer van het weekblad Pa
trimonium biedt ons een rijken schat van her
inneringen, die alle in dezelfde richting wijzen.
Het was Gods recht waarvoor gestreden
werd. Scheen het soms ook alsof een weg der
donkerheid een verkeerde weg was, daarna
kwam men tot de vaste overtuiging, jlat de
weg door God zelf was aangewezen.
Door God gelleid, dat is ten volle bewaar
heid aan Patrimonium.
Wij zijn geneigd te vragen waarom de weg
van Partrimonium niet anders had kunnen loo-
pen.
Er zijn op ons Christelijk erf wel organisa
ties die voorspoediger groei hadden. Denken
wij aan onze politieke organisatie, dan zien
wij dat deze veel verder ontwikkeld is. Letten
wij op onze Scholen met den Bijbel, wellhaast
zal Groen's ideaal, de vrije school regel, de
openbare aanvulling, verwezenlijkt zijn. De af
zonderlijke organisatie van den arbeid in vak-
vereenigingen en Christelijk Nationaal Vak
verbond, door Patrimonium voortgebracht, en
van veel jongeren leeftijd, zijn reeds tot veel
meer aanzien gekomen.
Daartegenover neemt ons Patrimonium nog
slechps een bescheiden plaats in.
Maar letten wij dan eens op de tegenstelling.
Vroeger had men een neutrale organisatie
van ongeveer gelijken bouw, het Algemeen Ne-
derlandsch Werkliedenverbond. Ook dat be
doelde te zijn een bond tusschen al de ver
schillende vakbonden. Maar sinds 1921 bestaat
dat verbond niet meer. Hoewel één lijn trek
kende in de afwijking van den grondslag door
God zelf gelegd, gaan de niet-Christelijke vak
bonden nu in vinnig elkander bekampende le
gers uiteen.
Zie daarop lettende mogen wij dankbaar
zijn. Dankbaar in de eerste plaats omdat des
Heeren gunst over dezen die Hem vreezen is
gebleken altoos dezelfde te wezen. Dankbaar
ook, omdat Patrimonium nu meer dan eenige
jaren terug gezocht wordt en omdat Patrimo
nium zichzelf bewust wordt een gewichtige
taak te hebben.
In ons isolement ligt onze kracht, dit grond
slag leggende woor dvan Groen, zoo vaak mis
verstaan en verkeerd uitgelegd, heeft ons ook
op Maatschappelijk terrein den Patrimonium
zegen gebracht.
Het is gewenscht om op het gouden feest
van Patrimonium ook eens te letten op hetgeen
reeds vroeger van onze actie door anderen ge
zegd werd.
In de tachtiger jaren was het de R.-K. Dr.
Schaepman, die zeide, dat onze zwake zijde
was onze neiging tot isolement. Ieder isolement
zeide deze geleerde, dat gelijkluidend is met
handhaving van zelfstandigheid en onafhanke
lijkheid heeft onze sympathie. Maar een isole
ment dat afstoot is ongezond. Dit ongezonde
wordt bij de Antirevolutionairen nog dikwijls
gevonden. Dat zou, zoo meende hij, ons be
letten om ooit als partijalleen tot regeeren
geroepen te worden.
Maar daartegenover werd reeds in die dagen,
met 3 of 4 leden in de Kamer, door hem de
sterkste geacht.
Dat kwam allereerst omdat deze partij zich
schaarde om een vast program, maar ook bezat
zij, zoo meende hij, een organisatievorm, die
de rijkste beloften inhield. Tot die goede or
ganisatievormen behoorde op maatschappelijk
terrein ook Patrimonium.
Mogen wij niet dankbaar zijn, dat God het
ons gegeven heeft te zien de juistheid daarvan.
Bij het stijgend getal der verschillende orga
nisaties, in die mate, dat 't oud-Minister Colijn
in het jubileum-nummer doet spreken van de
onmogelijkheid om over 50 jaar gouden feesten
te vieren, omdat wij dan dagen te kort zouden
komen, mogen wij voor Patrimonium nog een
lang leven verwachten.
.es
Kiesvereeniging, om alsnog te bewerkstellig
dat de andere A.»R. raadsleden van deze p<j
tiek werden afgebracht. Het gevolg is gewet
dat de 2 door den heer Mijs bedoelde A.i
raadsleden zich op het laatst moment hebbf-^o
teruggetrokken, met m.i. het doel voor oogjüjj
beter ten halve gekeerd dan geheel gedwaa
Wat onze A »R. br. Bom heeft aangetrokl 1 j* JÉ
Ik hoop dat hieruit voldoende blijkt, c.
niet de A.<R, fractie, doch alleen onze Ai
wethouder de volle verantwoording van d<
zaak draagt. Mijn wensch is dat de heer M
en de bevolking van Sommelsdijk, na dit
lezen te hebben, volle klaarheid over di
benoeming en wat er aan vooraf ging. zul.
ADVERTENTIËN 20 cent, RECLAMES 40 cent, BOEKAANKONDIGING 10 cent per regel
DIENSTAANVRAGEN en DIENSTAANBIEDINGEN f 1.— per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zt] beslaan.
Advertentiën worden ingewacht tot DINSDAG- en VRIJDAGMORGEN 10 uur.
!ï!:bbAnvWat jeïder.de heer Biok (S.ó.a.jinistratie, franco toe te zenden aan de Uitgevers
de A.»R. raadsfractie nog m de schoen
schuift, werd voldoende weerlegt door d
heer Le Comte (S. G. P.), wat wel uit I
raadsververslag blijken zal.
U mijnheer de Redacteur nogmaals danke
voor de verleende plaatsruimte, teeken ik
Vergadering van den gemeenteraad van
SOMMELSDIJK, op Zaterdag 17
September, des voorm. 10 uur.
De voorzitter, burgemeester den Hollander,
opent de vergadering met gebed en neemt den
heer L. HOKKE (A.-R.) de bij de Gemeente
wet voorgeschreven eeden af.
De VOORZITTER feliciteert den heer
Hokke met zijn benoeminig en hoopt dat hij
in het belang der gemeente mag werkzaam zijn.
De heer Hokke dankt den voorzitter voor zijn
woorden.
Aan de orde is benoeming van een wethou
der in de vacature G. Joppe.
De heer BLOK zegt voor de stemming even
te willen opmerken, dat hij de kwestie van de
stemming over een wethouder in de vorige
vergadering, Ged. Staten heeft voorgelegd en
gelooft dat dit college wel een ander licht over
deze zaak zal werpen. Het ging bij spreker
niet over een interpretatie van art. 84 doch
van art. 80 der gemeentewet en hij gelooft dat
later blijken zal, dat hij niet ondemocratisch
is geweest, zooals de Maas- en Scheldebode
heeft geschreven.
Bij eerste stemming werden uitgebracht op
den heer Le Comte S. G. P.) 2 stemmen, den
heer J. A. Slis (C.-H.) 4 stemmen, den heer
J. Blok S. D. A. P.) 2 stemmen, den heer
A. A. Mijs (V. B.) 3 stemmen.
Bij tweede vrije stemming verkrijgen de heer
Le Comte 3 st., de heer J. A. Slis 4 st., de
de heer A. A. Mijs 3 st. en de heer M. Joppe
(V. B.) 1 st.
Herstemming heeft plaats tusschen de drie
personen, die de meeste stemmen op zichver-
eenigd hebben. Deze heeren houden zich vol
gens de gemeentewet buiten stemming.
De heer J. A. Slis krijgt 3 st., de heer Le
Comte 1 st. ,de heer A. A. Mijs 2 st. en blanco
2 st.
De VOORZITTER wil herstemming doen
plaats hebben tusschen de H.H. A. A. Mijs en
J. A. Slis.
Breedvoerig wordt gediscussieerd over de
vraag of de gemeentewet nog herstemming toe
laat, of dat de heer Slis gekozen is.
Commentaren op de Gemeetewet worden ge
raadpleegd, doch de kwestie wordt niet tot
opheldering gebracht.
Ten slotte wordt besloten het maar op een
herstemming te wagen, daar een raadslid altijd
nog tegen den uitslag in beroep kan gaan bij
Ged. Staten, die dan maar uitspraak moeten
doen.
Bij herstemming tusschen de H.H. Mijs en
Slis heeft eerstgenoemde 4 stemmen en de heer
Slis 3 stemmen en 2 stemmen blanco.
De SECRETARIS twijfelt er aan of de stem
ming conform de gemeentewet wafs.
De heer SLIS (C.H.) merkt op, dat hij altijd
nog in beroep kan komen bij Ged. Staten.
De heer MIJS (V.B.) zegt, dat hijzellf dat
ook doen kan.
De VOORZITTER feliciteert den heer Mijs
met zijn benoeming en vraagt of hij bereid is
deze te aanvaarden.
De heer MIJS antwoordt aanvankelijk niet
van plan te zijn geweest na een herstemming
zijn benoeming nog te aanvaarden. Maar na de
houding door een gedeellte van een raadsfractie
aangenomen en na de ervaring, heel kort voor
deze vergadering opgedaan, meent spr. op zijn
oorspronkelijk besluit te moeten terug komen en
heeft geen vrijheid nu voor zijn benoeming te
bedanken. Spr. acht het gewenscht, dat er eens
open kaart gespeeld wordt. Er was een af
spraak tusschen de Anti-Rev. partij en den
Vrijheidsbond. Deze afspraak was niet geheim.
De afspraak was, dat deze beide fracties zouden
samenwerken bij de wethoudersbenoeming.
Maar op het allerlaatste moment, toen er geen
gelegenheid meer was om met andere groepen
uit den Raad andere afspraken te maken, heeft
de Anti-Rev. fractie de afspraak verbroken.
Spr. laat de verantwoordelijkheid van derge
lijk optreden voor rekening van de menschen,
die meenen deze verantwoordelijkheid te kunnen
dragen. Maar spr. meent, dat het nu zijn plicht
is de benoeming te aanvaarden.
Het is mogelijk, dat deze benoeming nog ver
nietigd wordt, maar is dat niet het geval, dan
neemt spr. haar aan en zal deze functie waar
nemen, zoo lang hem dat mogellijk is en er
geen gerechtigde aanleiding is voor haar te be
danken. Is er een gerechtigde aanleiding en spr.
bedankt alsdan, dan zal hij dat echter met heel
wat meer genoegen doen, dan spr. nu dit ambt
aanvaardt.
De VOORZITTER wenscht den heer Mijs
nogmaals geluk met zijn benoeming, herinnert er
aan dat er in wijlen den heer Joppe veel ver
loren wordt en hoopt, dat de heer Mijs, in diens
voetsporen treden zal.
De heer SLIS (C.H.) zegt naar aanleiding
van hetgeen de heer Mijs gesproken heeft, dat
deze blijkbaar geheel verkeerd ingelicht is. Er
is geen kwestie van een afspraak tusschen de
A. R. raadsfractie en den heer Mijs, doch van
een verstandhouding van de H.H. Mijs en Born
persoonlijk. De heer Born heeft zelfs medege
deeld, dat het de heer Mijs niet zoo zeer om
het ambt te doen is, dan wel om de eer er voor
gekozen te worden. De A.R. fractie heeft in
deze zaak geen omdraai gemaakt. Spr. zegt
dat niet om zichzelf, doch de waarheid. Voor
zichzelf vindt spr. het veel gemakkelijker, dat
hij niet benoemd is.
De heer BLOK (S.D.A.P.) vraagt het woord.
De VOORZITTER zegt verder liever het
zwijgen er aan toe te doen.
De heer BLOK zegt, dat het inderdaad hier
niet de tijd is om over deze zaak te spreken.
Dat behoort straks bij de begrooting thuis, doch
de voorzitter heeft het eenmaal toegelaten en
i- daarom verlangt spr. nu ook het woord. Hij
wijst op de voorgeschiedenis van deze raads
verkiezing. Toen trokken de Anti-Rev. en bloc
op met hun beginsel. Maar nu bij de wethou
dersverkiezing zijn ze aan het schacheren ge
gaan. De vorige vergadering heeft dat al be
wezen. Want spr. gelooft, dat er tusschen de
kwestie van een tweede wethoudersbenoeming
en dit optreden der A. R. een nauw verband
ligt. Eerst gaan de heeren in overleg treden met
de S. G. P. om hun stem voor den heer Born
(A.R.) en later voor een tweeden zetel zoeken
ze samenwerking met den V.B. Zij willen van
twee wallen eten, terwijl ze ten slotte nog gaan
stemmen op iemand, die geen politieke partij
achter zich heeft.
Spr. wil voor zijn persoon wel verklaren,
dat hij niet kan medewerken aan de benoeming
van den heer Mijs.
De heer LE COMTE (S.G.P.) vraagt en
krijgt na eenig geharrewar eveneens het woord
over deze kwestie en merkt op, dat de heer
Blok verkeerd is ingelicht. De Anti-Rev. fractie
75 rti.jnr HfaU, iO<i»A "jube.
is niet met spr. in overleg getreden en is
met spr.'s fractie geenerlei overeenkomst aan
gegaan. Spr. is persoonlijk naar den heer Born
gegaan en heeft hem gezegd, dat hij voor zijn
persoon op spr.'s stem rekenen kon, zonder
eenige verplichting van de zijde der A. R.
heeft spr. op den persoon van den heer Born
gestemd. Nu heeft de A. R. fractie de S. G. P.
wel in een moeilijk parket gebracht, daar men
nu een Vrijheidsbonder in het college van B.
en W. krijgt, terwijl men gezien de samenstel
ling van den raad toch wel op een rechts col
lege van B. en W. had mogen rekenen. Nu de
A. R. fractie echter is gaan stemmen op iemand,
om de woorden van den heer Blok te gebruiken,
die geen politieke partij achter zich heeft, wil
spr. wel verklaren, dat hij voor zich op den
heer Mijs (V.B.) gestemd heeft.
De discussie over dit onderwerp wordt ge
sloten.
De notulen der vorige vergadering worden
voorgelezen en onveranderd vastgesteld.
Enkele in gekomenstukken worden ter kennis
der vergadering gebracht. Hieronder is een
schrijven van de gascommissie berichtend, dat
besloten is met ingang van 1 October den gas-
prijs met' 1 cent per M3. te verlagen.
De heer BLOK meent, gezien de winsten der
-nrr'i« wel met 2 cent verlaagd
Zijn wijsheid woög dat aandeel af
Naar ieders hoogste baat;
Het was Zijn liefde, die ons gaf
En meerder ware ons kwaad.
Mr. W. BILDERDIJK.
BesiütSii wuUi ta: ji nii LM:1:
(voor het eerste jaar) toe te staan aan de land-
bouwhuijshoudschool.
Aan de orde is het voorstel van den heer
Blok, om adhaesie te betuigen aan het voorstel
der Socialistische Prov. Staten-fractie, om
200.000 toe te staan voor werkloosheidsbe
strijding.
B. en W. stellen voor afwijzend op dit voorstel
te beschikken, daar het niet op den weg ligt
van den raad met dergelijke adressen bij de
Prov. Staten aan te komen.
De heer BLOK zegt, dat het ook wel ge
beurd is bij de Staten-Generaal over den zomer
tijd.
De heer LE COMTE meent ook, dat het
niet op den weg van het gemeentebestuur ligt
dergelijke adressen aan de Prov. Staten te rich
ten. Dat is een gevaarlijk standpunt.
Wethouder BORN meent, dat de Raad altijd
nog wel wat doen kan als Ged. Staten het
voorstel al aangenomen hebben.
De heer MIJS meent niet dat dit op den
weg van den Raad ligt. Bij zomertijd en*wegen-
plan is het wat anders, dan geldt het speciaal
een plattelandsbelang.
De heer BLOK zegt, dat dit ook een platte-
landsbelang geldt. Want voor de steden zorgt
het rijk.
Het voorstel-B. en W. om geen adres aan
de Staten te richten, wordt in stemming ge
bracht en verworpen. Tegen stemden de heeren
Van Zetten, Born, Joppe, Blok, Gideon en
v. d. Veer.
Er is eenige bevreemding in den Raad, dat
wethouder Born tegen zijn eigen voorstel stemt.
De heer BORN merkt op, dat hij na de wet
houdersvergadering toch veranderd kan zijn.
Spr. zegt, dat wanneer de gemeentebesturen,
als de Staten het voorstel aanneemt, er van
profiteeren willen, het beste is, dat ze er voor
dien tijd ook maar voor zijn.
Dan sluiting.
DE VERGADERING VAN DEN
VOLKENBOND.
Voor de achtste maal zijn de vertegenwoor
digers van bijna alle beschaafde landen te
Genève samengekomèn om Volkenbonds verga
dering te houden. En met nationalen trots mo
gen we constateeren, dat onze minister van
buitenlandsche zaken, jhr. Beelaerts van Blok
land, bij den aanvang een krachtige poging
deed om den Bond wakker te schudden uit den
slaap van lijdelijkheid, waarin hij langzamer
hand was verzonken.
Eenige jaren geleden niemand zal het
ontkennen waren we dichter bij de moge
lijkheid van een ontwapening dan op het oo
genblik. Toen de Franschman Herriot en de
Engelschman Mac Donald de eerste viool
speelden in het politieke orkest, leek de toe
komst tamelijk hoopvol. Dank zij hun goeden
wil en volharding ontstond in 1924 het protocol
van Genève, waarin de kwesties van arbitrage,
veiligheid en ontwapening tezamen werden be
sproken. Dit document verklaarde eiken aan
valsoorlog voor onwettig en verplichtte alle
leden van den bond om gezamenlijk op te trek
ken tegen het lid, dat het verbond van oorlog
voeren zou schenden.
Het was een prachtig plan, al zou de uit
voering misschien wel eens wat te wenschen
hebben overgelaten. Maar het politieke leven
van Mac Donald werd ontijdig afgebroken en
de conservatieven, die na hem kwamen, wilden
dit deel van zijn politieke erfenis onder geen
beding aanvaarden.
Zoo raakte de algemeene regeling van de
baan en Europa mocht al blij zijn toen te
Locarno gered werd wat te redden viel. En
als de geest van Locarno nu maar was blijven
bestaan, hadden we voorloopig best tevreden
kunnen zijn. Doch in den loop der jaren zijn
de andere geesten, die te Locarno begraven
heetten te zijn, weer levend geworden en het
resultaat is, dat we thans verder van huis zijn
dan drie jaar geleden.
Vooral de neutrale dus de kleine naties
zijn doordrongen van de gevaren der bewa
peningswedloop, maar zij staan buiten het ver
drag van Locarno, omdat dit niet van den
Volkenbond is uitgegaan. En daarom zijn zij
ook niet in staat om onder de huidige omstan
digheden het Vredeswerk naar behooren te
steunnen. Dat kan slechts wanneer de Vol-
enbond zich ermee gaat bemoeien en dus is
het de schoone taak der kleine landen om den
bond voor deze gewichtige zaak warm te
maken.
Dat heeft onze minister begrepen. Hij heeft
het protocol van Genève weer uit het stoffig
geworden archief te voorschijn gehaald. Hier
is een document, dat niet verdient te verdwijnen
in den chaos der onafgewerkte stukken, maar
dat ten volle de aandacht van den tegenwoor-
digen tijd waard is. Laten we het zoo zei
onze minister ongeveer opnieuw ter tafel
brengen en bestudeeren. Locarno heeft niet
aan de verwachtingen beantwoord we moe
ten het dus nog eens met een algemeene rege
ling probeeren.
Onze bewindsman heeft den stier dapper
bij de horens gevat en gesproken naar het
hart van eiken waren vredesvriend. Het storm
achtig applaus dat op zijn woorden volgde,
was dan ook ten volle verdiend.
Nu rijst echter de practische vraag naar het
mogelijke succes van dit streven. Bij de be
antwoording hiervan mag niet worden ver
geten, dat de bijvalsbetuigingen wel van den
Franschen kant kwamen, maar dat de Engel-
sche hoek zich in een somber zwijgen hulde.
Dat is geen wonder, want de conservatieve
Britsche regeering deed indertijd het protocol
kelderen en men kan dus niet verwachten, dat
zij nu plotseling van gedachten veranderd zou
zijn.
De conservatieve zon schijnt echter in Enge
land aan het dalen en het wordt geenszins
onmogelijk geacht, dat Mac Donald, de geeste-
lije vader van het protocol, na de algemeene
verkiezingen den zetel van Baldwin voor zich
zal opeischen.
Dit is ondertusschen slechts toekomstmuziek.
Voor het oogenblik deelt Baldwin nog de la-
kenp uit en wordt de Britsche politiek geleid
in de banen, die hij aangeeft. En die banen
,.'J I J
i
f
