voor de Zuidhollandsche en Zeeuwsche Eilanden. Antire voluiionair Orgaan IN HOC SIGNO YINCES No. 3176 ZATERDAG 28 NOVEMBER 1925 40STE JAARGANG EERSTE BLAD. Anti-papisme Op deo Uitkijftu Een pot Kloosterbalsem in huis is een groot gemak Gemeenteraad. W. BOEKHOVEN 3S0MEN Alle stukken voor de Redactie bestemd, Adverteatiën en verdere 'Administratie, franco toe te zenden aan d® Uitgevers „Ik ben geen anti-papist". Aldus ds. Lingbeek, op een vergade ring kort geleden te Amsterdam Heeft hij daarin gelijk Of bedriegt hij soms zichzelf T We zijn geneigd om te antwoorden beide. En nemen de gelegenheid te baat om een en ander aangaande het anti papisme naar voren te brengen. Als ds. Lingbeek zegt„Ik ben geen anti-papist", en er bijvoegt: „Ik haat Rome nfét", dan nemen we dit van hem aan, maar voegen er aan toe, dat men ook zonder Rome te „haten" een anti-papist kan zijn. Wat toch is daar het voornaamste kenmerk van Dit, naar ons dunkt dat men zéér eenzijdig spreekt van het „Roomsche gevaar", er tegen schrijft, vergadert enz. en terwijl allerlei ander gevaar, totaal vergeet of er nauwelijks naar wijst. Met name het revolutie-gevaar. Wie zijn het, die |in 1908, in den middellijken weg de revolutie keerden De |Calvinisten en de Roomschen saam. Toen de liberale burgemeester van een der grootste steden al overwoog op wat wijs hij, als 't nood deed, het best 't gezag zou overgeven, zijn het de kloeke jongens uit Friesland en Lim burg en elders weg, die het hebben gestuit. Of ds. Lingbeek anti-papist is, laten we voorts is 't midden en als hem in t%>?isterdam een pslamvers toegezongen wordt, dan zal dit bij velen ongetwij feld zijn geweest de vertolking van wat er leeft in hun ziel. Als zoodanig eerbiedigen wij het. Maar ook met een psalmvers kan men zijn op den verkeerden weg uver 't uezantschap zwijgen we. Dat was tenslotte de aanleiding. En dat achten we zoo eenzijdig 1 Er moet toch voor die Coalitie iets anders in de plaats komen en dan zijn er in 't algemeen twee mogelijkheden een parlementair kabinet en een zaken kabinet. tn nu zullen onze anti-papisten in beide gevallen merken, dat ze alsdan van wat zij almee achtten het grootste kwaad tot erger zijn geraakt. Dit willen wij aantoonen. Neem eerst het Zaken-kabinet. Men verstaat daardoor een kabinet van bekwame mannen uit verschillende partijen of ook wel partijloos, die het land helpen besturen en trachten een aantal wetten tot stand te brengen, waar bij de beginselen niet of haast niet, in 't geding zijn. Een ideaal is 't zoo niet. Maar 'f kèn in bepaalde omstandig heden een uitkomst zijn. Voor elke wet van beteekenis zoekt zulk een kabinet dan een meerderheid bij elkaar te krij gen in de kamer. Vooral ook door geven-en-nemen. En natuurlijk, hoe grooter een partij is, hoe meer stemmen zij uitorengt, hoe meer invloed zij heeft bij zulk een Zaken-kabinet. En wat is dan de grootste partij De Roomsch-Katholieke, met 30 31 jeden. Krijgen we dan ook een Zaken kabinet, zoo zal waarlijk de invloed aezer partij niet gering blijken te zijn Nog sterker is dat, wanneer het gelukt een parlementair kabinet bijeen te krij gen, waarbij we 't er allen over eens j-ijn, dat dit aileen kan op basis van bet Roomsch-Rood. Een-en-dertig roomschen en even zooveel vrijzinnig- en sociaal-democra ten. En het geloovig protestantisme Niets. Natuurlijk komt ook zulk een combi natie niet tot stand, z jnder huwelijksche voorwaarden. Die ook Rome stellen zalals er ooit iets van komt We verdiepen ons niet in gissingen. Maar de invloed van Rome in zulk een geval zal niet gering zijn. En wij zien straks nog deanti-papistischegroo- te trom met rouwkrip omfloerst „Ik géén anti-papist. Het kan zijn antwoorden wij ds. Ling beek. Maar dit is het juist met zulke acties, er zitten geen positieve beginselen onder; gij ontketent een storm, maar daarna kunt ge dien niet besturen, noch tegenhouden. Een voorbeeld bewijze het. Op dezelfde vergaderii g te Amster dam, waar men ds. Lingbeek toezong Ps. 134:3 en waar hij zeide: Ik ben geen anti-papistdaar vervolgde hij als bewijs van 't geen hij zeide „Is er een voorstel gedaan, om ook de kloos ters aan te tasten? Of om de Jezuïeten orde in Nederland te verbieden Of om hun eenmaal verkregen rechten, ge lijk het houden van processiën in over wegend roomsche streken, te verbieden En, let er nu goed op Een spreker trad daar op. Die maande tot voortvaren I Van de Jezuieten-orde roept hijWeg er mee Mag in Nederland niet gedüld Ook de processiën beneden den Moer dijk moeten verdwijnen Luide werd hij toegejuicht. En, zooals ds Lingbeek art. 36 uit legtheeft die Haagsche spreker Dat is de vloek van zoo'n hetze. Ze eet haar eigen ouders op. De strijd tegen Rome behoort te zijn een geestelijke strijd, niet anders. ft@cSame-g^ededeelingen Het is zoo prettig goed te kunnen helpen als iemand zich verwondt. Akker's Kloosterbalsem zal de pijn stillen en U snel genezen. Deze Coura it veischijnt eiken WOENSDAG en ATERDAG. ABONNEM NTSl'RIJS per drie maanden franco per post 75 cent bfl vooruitbetaling. BlUTENLAN.t bij voc-uitbetaling f 8.50 per jaar. AFZONDEKLI KE NUMMERS 5 CENT. UITGEVERS SOMMELSDIJK Telef. interc. No. 202 Postbus No. 2 ADVERTENTIËN 20 cent, RECLAMES 40 cent, BOEKAANKONDIGING 10 cent per regel. DIENSTAANVRAGEN en DIENSTAANBIEDINGEN f 1.- per plaatsing. Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte, die zij beslaan. Advertentiën worden ingewacht tot DINSDAG- en VRIJDAGMORGEN !0 uur. Doel was en dat dóél lijkt voorloopig bereiktverbreking der Coalitie. Dienzelfden avond vergaderde in Den Haag de afdeeling van ds. L's partij. de-H.G.S. gelijk Beeld. U niets in. Wie nu onder ons werkelijk meenen mocht dat die Afschaffing van 't Gezantschap van den Paus een groot voordeel beteekent voor het Protestantisme en een groot nadeel voor Rome, die vergist zich zeer. Wij hebben om 't Gezantschap nooit ge» vraagd I 't Is ook van óns niet uitgegaan. En als men indertijd b.v. dr. Kuyper om raad had gevraagd hij, zou geantwoord hebben Beginnen we daar toch niet mee, want het kwaad voor de Coalitie zal veel erger zijn, dan de genoegdoening voor Rome. Precies als 't heden ten dage is. Maar straks, zonder Gezant? Zal er één Roomsche minder om gekozen worden in de Twééde Kamer? In de Eerste dan soms Zal Rome iets minder politieke invloed oefenen Er ook maar één hooglee» raar minder om aanstellen in Nijmegen Er één kind minder om doopen Och, geloof het maar niet. Rome's invloed blijft even groot. En wiit ge dien indammen, doe dan positief werk en onder Gods Zegen, kweek een geslacht dat buigt voor het Woord en alléén voor het Woord. Dit is mannenwerk tegen Rome. Die Gezant, dat was maar kwajongensspul. Nadruk verboda* ik. »Hoe oud was ze nu?« 't Lijkt wat op 'n begrafenis»vraag. Nu, zoo is 't niet precies, maar 't had er wel iets van, de vraag werd gesteld in ver» band met de Coalitie. Hoogstwaarschijnlijk 't jaar is nog niet uit zal in onze jaartallenboekjes staan 1925, verbreking der Coalitie. Maar wie in de vroegere zoeken gaat, zal daarin tevergeefs iets vinden, dat lijkt op een jaartal»De Coalitie gesioten«. De ouderen weten dit wèl. Maar de jongeren, wel 1 daar zullen er wel bij zijn voor wie de vóór» en de vroege ge» schiedenis der Coalitie liggen in 'n schemerig verleden, waar ze voor zichzelf weinig zeker» heid van hebben. Vandaar ook bovengenoemde vraag. En ik dacht wèl te doen, es enkele opmer» kingen over die oudere historie der Coalitie te maken; velen onzer zuilen ze bekend zijn, maar voor anderen zal het misschien nog kunnen strekken tot beter begrip der histo» riën van thans. Toen dr. Kuyper nog niet antirevolutionair was en hij Groen nog niet kende, is ook hij als opgroeiend jongeling 'n poos antipapist geweest, zóó zit dat ons protestantsche volk in 't bloed. Hij zelf heeft er in 't openbaar van ver» teldToen in 1853 Thorbecke zijn ontslag had moeten aanvragen, vanwege de April» bewiging, snelde hij een knaap nog maar in groote blijdschap naar zijn vader en riep Vader, vader I Thorbecke is gevallen I zoo blij was hij, dat de man die de oorzaak was, dat de protestanten zich zoo diep ge» kwetst gevoelden, uit de macht gestooten was. Omstreeks 1859 begon dr. Kuyper, eerst ietwat aarzelend, later meer beslist, mee te doen aan de politiek, als volgeling eerst, later als vriend en medestander van Groen en straks, als deze zich terug begint te trekken, als leider naast hem en na hem van de A.R. Partij. Men kon toen niet zeggen, dat hij alsnog antipapist was. Trouwens daar was geen reden voor. In 1868 was het zoogenaamde «Mandement der Bisschoppen« verschenen, waarbij Rome zich beslist verklaarde tegen de gemengde neutrale school, die dat zagen de Bisschop» pen goed in een geslacht van slappe libe» ralistische roomschen begon te kweeken. Al komen we hier op het terrein der gis» singen. Dr. Kuyper heeft het in dien tijd beslist noodzakelijk geacht, dat hem, onder Gods hulp, gelukken zou, bijna 't gansche geloovig» protestantsche deel der natie in ééne partij de antirevolutionaire of christelijk»historische te vereenigingen. Bij Groen was dit steeds tobben. Tegenover de »antirevolutionatren«. van Groen, stond de »ethisch»irenische« richting van de la Sausaye, Beets en anderen. Maar Kuyper oordeelde de grondtoon van ons volkskarakter vóór, in en na 1872 is cal» vinistisch. Daarom richtte hij zich, wat Groen niet kon, tot het volk. Voor de herleving van het calvinisme heeft Kuyper dan ook, als men weet, ongeloofelijk veel gedaan. En dat ontwakende Calvinistische volk, zoo hoopte hij, zou zich voegen bij de antirevolutionaire partij. De aanhang derande» ren zou slinken, vooral in de lagere volkskrin» gen. die tevens het talrijkst zijn, als die maar weer het heldere geluid van de calvinistische bazuin hooren. Dat was geen werk van een of twee jaar 1 En terwijl hij aan dat werk bezig was, kon hij geen Coalitie helpen opbouwen. Eerst moest het vaststaan ongeveer, hoeveel zoden wijzelf tot de Coalitie konden bij kruien, eer aan zoo iets kon worden gedicht. Het eerste christelijk kabinet, kon dan ook eigenlijk gezegd geen Coalitiekabinet heeten. Want er wis geen Coalitie. Vóór de stembus was geenerlei afspraak ge» maakt. Wel hadden bij de herstemmingen de roomschen over 't algemeen de antirevoluti» onairen gesteund, maar alléén omdat zij daar nu eenmaal voor hun eigen katholieke wen» schen, met name op schoolgebied, het meeste profijt in zagen. Toen nu de liberalen in de minderheid ble» ken te zijn en de Koning aan baron Mackay de vorming van een Kabinet opdroeg, zal deze natuurlijk wel eens gepolst en gepeild hebben maar 'n regeeringsprogram, waarop de twee partijen (chr. historischen waren er nog niet) De vroege winter gaf on reeds ijsvermaak te genieten. Bovenstaand^ foto werd genomen op de ijsbaan te Baarn een dag voor de dooi inviel. Ook zij stuurden van dat oogenblik af op Schoolwetherziening aan. Maar al waren Groen en Kuyper omstreeks 't jaar '70 zeker geen antbpapist, 't stond toch ook weer zoo, dat geen van tweeën dacht aan een Coalitie. Groen, als men weet, dacht aan heel wat anders I 't Bekende, droeve jaar '71 zag hem zich geheel terugtrekken in zijn isolement en al de antirevolutionaire stemmen vercenigen op het drietal Keuchenius, Kuyper en Van Ot> terloo. Bij die houding kon er natuurlijk geen ge» déchte zijn aan Coalitie. Trouwens, de Roomschen in die dagen voelden zich nogal sterk aangetrokken tot de Conservatieven, waarmee Groen juist braken zoodoende kón er nergens anders sprake van zijn dan van isolement. En wat dr." Kuyper omstreeks dien tijd be» treft Vergeet niet, hij kwam nog maar pas in de politiek en was van huis uit theoloog. Ook dr. Kuyper heeft als staatsman een zekere ontwikkelingsgang doorgemaakt en in '71 en '72 had bij hem de theoloog nog veel invloed op den politicus. En de geschiedenis van onze dagen leert het alweer dat juist de theo» loog voor antipapistische invloeden het meest bloot staat. Er was dus, bij 't optreden van dr. Kuyper in de politiek van iets, dat naar Coalitie zweemt, eenvoudig geen sprake. Er kon niet aan worden gedacht. Daar kwam nog iets by. hun fiat gaven, kan moeilijk zijn opgesteld ge» weest. Want wat gebeurde er Inzake de schoolkwestie was men eensge» zind. De Wet»Mackay werd aangenomen. Maar toen duurde 't geen jaar, of inzake een nieuwe Legerwet stonden anti»revolutionai» ren en roomschen lijnrecht tegenover elkaar. En in 1891 viel 't kabinet»Mackay. Toen kregen we de Tak»misère. De groote kieswet»strijd. Waarbij de groote menigte der roomsche kiezers ook weer lijnrecht tegen de ,anti»revo» lutionairen overstond en waaruit de breuk tusschen antirevolutionairen en chr. histori» schen (de scheuring) ontstond. De latere Coalitie»partijen stonden vinniger dan ooit tegenover elkaar, ook in het tijdvak van»Houten, van 1894—1897. En toch kiemde toen de Coalitie al. Van Houten was de bittere vijand der chris» telijke beginselen op elk gebied. En toen hij er nu in de Eerste Kamer zijn Kieswet dóór had waarna bij langzamerhand in 't politieke niet verzonken is misbruikte hij daar zijn positie als minister der Kroon, om achter de ministerstafel vandaan de verdeel» de liberalen krachtig op te roepen, met een schallenden krijgskreet, om nu alle kiesrecht» veeten te vergeten en te hernemen voorgoed de politieke macht in het vaderland. Dat maakte diepen indruk. Met name ook op de partijen der latere Coalitie Een nieuw tydvak van liberale overheer» sching en ondrukking der minderheden scheen te worden ingeluid Erger dan de «Scherpe Resolutie* wie weet I hing ons boven 't hoofd. Schaepman vooral, met Kuyper en Lobman, beide bevriend, zon op tegenweer en in zijn machtig brein heeft de Coalitieegedachte 't eerst den meest vasten vorm gekregsn. Kuyper is er de woordvoerder van geweest. Maar voor de idee van samenwerking moest hij indertijd eerst nog door Groen gewonnen worden en eerst in 1897, zien we wèl, ni de brutale krijgskreet der Van Houtens, die trou» wens de liberalen eer verdeelen dan saam» binden zou, begon hij aan te sturen op een wel gefundeerde coalitie tusschen de drie groe» pen van rechts. In '97 was er bij de stembus reeds zekere verstandhouding, maar vooral in het tijdvak van '97 tot '01 kwamen de groepen eerst in, straks ook buiten de Kamer steeds dichter bij elkaar en toen in 1901 dr. Kuyper een kabinet vormde, na vooraf omtrent een bepaald regee» ringsprogram fiat gekregen te hebben van alle de drie partijen, kon men zeggen, dat de Co» alitie ook als zoodanig naar buiten optrad. 40^cent per/regel. Akker'i Kloosterbalsem is door zijn bijzondere eigenschappen onover troffen bij ontvellingen, schrammen, brandbla ren, puisten, wonden, zweren, insectenbeten, wintervoeten. Ook bij spierverrekkingen, spit, spierpijnen, rheumatiek Pa groote pot vas 20 gram 50 cent. Potten van 50 gr. f 1.—: 100 gr. fl,75. Hoe grooter hoe vooideeüger. Alom verkrijgbaar Dr. Kuyper is haar tot zijn dood toe ver» der getrouw gebleven en zocht haar te be» vestigen en uit te breiden door de samen» werking op vast accoord al te beginnen vóór de Stembus. Men weet, hoe met name door den tegenstand der chr. historischen dit nooit recht lukken wilde. En toen de Evenredige Vertegenwoordiging kwam, was 't vanzelf met elke afspraak vóór de Stembus uitmen had elkaar bij de stem» bus niet meer noodig; de zweep achter de deur, dat n 1. de tegenstander met den buit zou gaan strijken, die zweep ontbrak. Ja, die Evenredige Vertegenwoordiging is eigenlijk, goed bekeken, 't begin van het einde geweest. En dat wel om verschillende redenen. Vooreerst, men had elkander bij de stem» bus niet meer noodig. Men kon zich dus de weelde veroorloven vó'ór de stembus zeer scherp de punten tegenovei elkaar op de i te zetten, wat de stemming niet ten goede kwam. Ten tweede, nü pas kwamen de Room» schen op hun volle getalsterkte in de Kamer en hadden de Coalitie dus minder noodig, om hun vollen invloed te kunnen uitoefenen. En ten derde, door een en ander begonnen de R. Katholieken ook meer hun eigen sterkte te gevoelen, en namen in en buiten het Ka» binet een positie in, waaraan ze vroeger niet zouden hebben gedacht, en dkt gaf weer het antipapisme een voedingsbodem, gelijk het nog nooit had gehad. En zóó kwam toen het onheil, Ploteling, als Borculo's ramp. In één nacht en morgen was 't beslist. UI I KIJK, Vergadering van den Gemeenteraad van MIDDELHARNIS, op Dinsdag 24 November des nam. 2 uur. De Voorzitter opent de vergadering met ge» bed, waarna de notulen worden voorgelezen en onveranderd worden vastgesteld. De heer VOGELAAR (a r.) wordt als Raads» lid beëedigd en door den Voorzitter toege» sproken.

Krantenbank Zeeland

Maas- en Scheldebode | 1925 | | pagina 1