voor de Zuidhollandsche en Zeeuwsche Eilanden.
Antire voluiionair
Orgaan
IN HOC SIGNO YINCES
No. 3176
ZATERDAG 28 NOVEMBER 1925
40STE JAARGANG
EERSTE BLAD.
Anti-papisme
Op deo Uitkijftu
Een pot
Kloosterbalsem
in huis is een
groot gemak
Gemeenteraad.
W. BOEKHOVEN 3S0MEN
Alle stukken voor de Redactie bestemd, Adverteatiën en verdere 'Administratie, franco toe te zenden aan d® Uitgevers
„Ik ben geen anti-papist".
Aldus ds. Lingbeek, op een vergade
ring kort geleden te Amsterdam
Heeft hij daarin gelijk
Of bedriegt hij soms zichzelf
T We zijn geneigd om te antwoorden
beide. En nemen de gelegenheid te baat
om een en ander aangaande het anti
papisme naar voren te brengen.
Als ds. Lingbeek zegt„Ik ben geen
anti-papist", en er bijvoegt: „Ik haat
Rome nfét", dan nemen we dit van
hem aan, maar voegen er aan toe, dat
men ook zonder Rome te „haten" een
anti-papist kan zijn.
Wat toch is daar het voornaamste
kenmerk van Dit, naar ons dunkt
dat men zéér eenzijdig spreekt van het
„Roomsche gevaar", er tegen schrijft,
vergadert enz. en terwijl allerlei ander
gevaar, totaal vergeet of er nauwelijks
naar wijst.
Met name het revolutie-gevaar.
Wie zijn het, die |in 1908, in den
middellijken weg de revolutie keerden
De |Calvinisten en de Roomschen
saam.
Toen de liberale burgemeester van
een der grootste steden al overwoog
op wat wijs hij, als 't nood deed, het
best 't gezag zou overgeven, zijn het
de kloeke jongens uit Friesland en Lim
burg en elders weg, die het hebben
gestuit.
Of ds. Lingbeek anti-papist is, laten
we voorts is 't midden en als hem in
t%>?isterdam een pslamvers toegezongen
wordt, dan zal dit bij velen ongetwij
feld zijn geweest de vertolking van wat
er leeft in hun ziel.
Als zoodanig eerbiedigen wij het.
Maar ook met een psalmvers kan
men zijn op den verkeerden weg
uver 't uezantschap zwijgen we.
Dat was tenslotte de aanleiding.
En dat achten we zoo eenzijdig 1
Er moet toch voor die Coalitie iets
anders in de plaats komen en dan zijn
er in 't algemeen twee mogelijkheden
een parlementair kabinet en een zaken
kabinet. tn nu zullen onze anti-papisten
in beide gevallen merken, dat ze alsdan
van wat zij almee achtten het grootste
kwaad tot erger zijn geraakt.
Dit willen wij aantoonen.
Neem eerst het Zaken-kabinet.
Men verstaat daardoor een kabinet
van bekwame mannen uit verschillende
partijen of ook wel partijloos, die het
land helpen besturen en trachten een
aantal wetten tot stand te brengen, waar
bij de beginselen niet of haast niet,
in 't geding zijn.
Een ideaal is 't zoo niet.
Maar 'f kèn in bepaalde omstandig
heden een uitkomst zijn. Voor elke wet
van beteekenis zoekt zulk een kabinet
dan een meerderheid bij elkaar te krij
gen in de kamer.
Vooral ook door geven-en-nemen.
En natuurlijk, hoe grooter een partij
is, hoe meer stemmen zij uitorengt, hoe
meer invloed zij heeft bij zulk een
Zaken-kabinet.
En wat is dan de grootste partij
De Roomsch-Katholieke, met 30 31
jeden. Krijgen we dan ook een Zaken
kabinet, zoo zal waarlijk de invloed
aezer partij niet gering blijken te zijn
Nog sterker is dat, wanneer het gelukt
een parlementair kabinet bijeen te krij
gen, waarbij we 't er allen over eens
j-ijn, dat dit aileen kan op basis van
bet Roomsch-Rood.
Een-en-dertig roomschen en even
zooveel vrijzinnig- en sociaal-democra
ten.
En het geloovig protestantisme
Niets.
Natuurlijk komt ook zulk een combi
natie niet tot stand, z jnder huwelijksche
voorwaarden. Die ook Rome stellen
zalals er ooit iets van komt
We verdiepen ons niet in gissingen.
Maar de invloed van Rome in zulk
een geval zal niet gering zijn. En wij
zien straks nog deanti-papistischegroo-
te trom met rouwkrip omfloerst
„Ik géén anti-papist.
Het kan zijn antwoorden wij ds. Ling
beek.
Maar dit is het juist met zulke acties,
er zitten geen positieve beginselen
onder; gij ontketent een storm, maar
daarna kunt ge dien niet besturen, noch
tegenhouden.
Een voorbeeld bewijze het.
Op dezelfde vergaderii g te Amster
dam, waar men ds. Lingbeek toezong
Ps. 134:3 en waar hij zeide: Ik ben
geen anti-papistdaar vervolgde hij
als bewijs van 't geen hij zeide „Is er
een voorstel gedaan, om ook de kloos
ters aan te tasten? Of om de Jezuïeten
orde in Nederland te verbieden Of
om hun eenmaal verkregen rechten, ge
lijk het houden van processiën in over
wegend roomsche streken, te verbieden
En, let er nu goed op
Een spreker trad daar op.
Die maande tot voortvaren I
Van de Jezuieten-orde roept hijWeg
er mee Mag in Nederland niet gedüld
Ook de processiën beneden den Moer
dijk moeten verdwijnen
Luide werd hij toegejuicht.
En, zooals ds Lingbeek art. 36 uit
legtheeft die Haagsche spreker
Dat is de vloek van zoo'n hetze.
Ze eet haar eigen ouders op.
De strijd tegen Rome behoort te zijn
een geestelijke strijd, niet anders.
ft@cSame-g^ededeelingen
Het is zoo prettig goed te
kunnen helpen als iemand
zich verwondt. Akker's
Kloosterbalsem zal de pijn
stillen en U snel genezen.
Deze Coura it veischijnt eiken WOENSDAG en ATERDAG.
ABONNEM NTSl'RIJS per drie maanden franco per post 75 cent bfl vooruitbetaling.
BlUTENLAN.t bij voc-uitbetaling f 8.50 per jaar.
AFZONDEKLI KE NUMMERS 5 CENT.
UITGEVERS
SOMMELSDIJK
Telef. interc. No. 202 Postbus No. 2
ADVERTENTIËN 20 cent, RECLAMES 40 cent, BOEKAANKONDIGING 10 cent per regel.
DIENSTAANVRAGEN en DIENSTAANBIEDINGEN f 1.- per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte, die zij beslaan.
Advertentiën worden ingewacht tot DINSDAG- en VRIJDAGMORGEN !0 uur.
Doel was en dat dóél lijkt voorloopig
bereiktverbreking der Coalitie.
Dienzelfden avond vergaderde in Den
Haag de afdeeling van ds. L's partij.
de-H.G.S.
gelijk
Beeld. U niets in.
Wie nu onder ons werkelijk meenen mocht
dat die Afschaffing van 't Gezantschap van
den Paus een groot voordeel beteekent voor
het Protestantisme en een groot nadeel voor
Rome, die vergist zich zeer.
Wij hebben om 't Gezantschap nooit ge»
vraagd I
't Is ook van óns niet uitgegaan.
En als men indertijd b.v. dr. Kuyper om
raad had gevraagd hij, zou geantwoord hebben
Beginnen we daar toch niet mee, want het
kwaad voor de Coalitie zal veel erger zijn,
dan de genoegdoening voor Rome.
Precies als 't heden ten dage is.
Maar straks, zonder Gezant?
Zal er één Roomsche minder om gekozen
worden in de Twééde Kamer? In de Eerste
dan soms Zal Rome iets minder politieke
invloed oefenen Er ook maar één hooglee»
raar minder om aanstellen in Nijmegen Er
één kind minder om doopen
Och, geloof het maar niet.
Rome's invloed blijft even groot.
En wiit ge dien indammen, doe dan positief
werk en onder Gods Zegen, kweek een geslacht
dat buigt voor het Woord en alléén voor het
Woord. Dit is mannenwerk tegen Rome.
Die Gezant, dat was maar kwajongensspul.
Nadruk verboda*
ik.
»Hoe oud was ze nu?«
't Lijkt wat op 'n begrafenis»vraag.
Nu, zoo is 't niet precies, maar 't had er
wel iets van, de vraag werd gesteld in ver»
band met de Coalitie.
Hoogstwaarschijnlijk 't jaar is nog niet
uit zal in onze jaartallenboekjes staan
1925, verbreking der Coalitie. Maar wie in
de vroegere zoeken gaat, zal daarin tevergeefs
iets vinden, dat lijkt op een jaartal»De
Coalitie gesioten«.
De ouderen weten dit wèl.
Maar de jongeren, wel 1 daar zullen er wel
bij zijn voor wie de vóór» en de vroege ge»
schiedenis der Coalitie liggen in 'n schemerig
verleden, waar ze voor zichzelf weinig zeker»
heid van hebben.
Vandaar ook bovengenoemde vraag.
En ik dacht wèl te doen, es enkele opmer»
kingen over die oudere historie der Coalitie
te maken; velen onzer zuilen ze bekend zijn,
maar voor anderen zal het misschien nog
kunnen strekken tot beter begrip der histo»
riën van thans.
Toen dr. Kuyper nog niet antirevolutionair
was en hij Groen nog niet kende, is ook hij
als opgroeiend jongeling 'n poos antipapist
geweest, zóó zit dat ons protestantsche volk
in 't bloed.
Hij zelf heeft er in 't openbaar van ver»
teldToen in 1853 Thorbecke zijn ontslag
had moeten aanvragen, vanwege de April»
bewiging, snelde hij een knaap nog maar
in groote blijdschap naar zijn vader en riep
Vader, vader I Thorbecke is gevallen I
zoo blij was hij, dat de man die de oorzaak
was, dat de protestanten zich zoo diep ge»
kwetst gevoelden, uit de macht gestooten was.
Omstreeks 1859 begon dr. Kuyper, eerst
ietwat aarzelend, later meer beslist, mee te
doen aan de politiek, als volgeling eerst, later
als vriend en medestander van Groen en
straks, als deze zich terug begint te trekken,
als leider naast hem en na hem van de A.R.
Partij.
Men kon toen niet zeggen, dat hij alsnog
antipapist was.
Trouwens daar was geen reden voor.
In 1868 was het zoogenaamde «Mandement
der Bisschoppen« verschenen, waarbij Rome
zich beslist verklaarde tegen de gemengde
neutrale school, die dat zagen de Bisschop»
pen goed in een geslacht van slappe libe»
ralistische roomschen begon te kweeken.
Al komen we hier op het terrein der gis»
singen.
Dr. Kuyper heeft het in dien tijd beslist
noodzakelijk geacht, dat hem, onder Gods
hulp, gelukken zou, bijna 't gansche geloovig»
protestantsche deel der natie in ééne partij
de antirevolutionaire of christelijk»historische
te vereenigingen.
Bij Groen was dit steeds tobben.
Tegenover de »antirevolutionatren«. van
Groen, stond de »ethisch»irenische« richting
van de la Sausaye, Beets en anderen.
Maar Kuyper oordeelde de grondtoon van
ons volkskarakter vóór, in en na 1872 is cal»
vinistisch.
Daarom richtte hij zich, wat Groen niet
kon, tot het volk.
Voor de herleving van het calvinisme heeft
Kuyper dan ook, als men weet, ongeloofelijk
veel gedaan. En dat ontwakende Calvinistische
volk, zoo hoopte hij, zou zich voegen bij de
antirevolutionaire partij. De aanhang derande»
ren zou slinken, vooral in de lagere volkskrin»
gen. die tevens het talrijkst zijn, als die maar
weer het heldere geluid van de calvinistische
bazuin hooren.
Dat was geen werk van een of twee jaar 1
En terwijl hij aan dat werk bezig was, kon
hij geen Coalitie helpen opbouwen. Eerst
moest het vaststaan ongeveer, hoeveel zoden
wijzelf tot de Coalitie konden bij kruien, eer
aan zoo iets kon worden gedicht.
Het eerste christelijk kabinet, kon dan ook
eigenlijk gezegd geen Coalitiekabinet heeten.
Want er wis geen Coalitie.
Vóór de stembus was geenerlei afspraak ge»
maakt. Wel hadden bij de herstemmingen de
roomschen over 't algemeen de antirevoluti»
onairen gesteund, maar alléén omdat zij daar
nu eenmaal voor hun eigen katholieke wen»
schen, met name op schoolgebied, het meeste
profijt in zagen.
Toen nu de liberalen in de minderheid ble»
ken te zijn en de Koning aan baron Mackay
de vorming van een Kabinet opdroeg, zal deze
natuurlijk wel eens gepolst en gepeild hebben
maar 'n regeeringsprogram, waarop de twee
partijen (chr. historischen waren er nog niet)
De vroege winter gaf on reeds ijsvermaak te genieten. Bovenstaand^ foto werd
genomen op de ijsbaan te Baarn een dag voor de dooi inviel.
Ook zij stuurden van dat oogenblik af op
Schoolwetherziening aan.
Maar al waren Groen en Kuyper omstreeks
't jaar '70 zeker geen antbpapist, 't stond toch
ook weer zoo, dat geen van tweeën dacht
aan een Coalitie.
Groen, als men weet, dacht aan heel wat
anders I
't Bekende, droeve jaar '71 zag hem zich
geheel terugtrekken in zijn isolement en al
de antirevolutionaire stemmen vercenigen op
het drietal Keuchenius, Kuyper en Van Ot>
terloo.
Bij die houding kon er natuurlijk geen ge»
déchte zijn aan Coalitie.
Trouwens, de Roomschen in die dagen
voelden zich nogal sterk aangetrokken tot de
Conservatieven, waarmee Groen juist braken
zoodoende kón er nergens anders sprake van
zijn dan van isolement.
En wat dr." Kuyper omstreeks dien tijd be»
treft
Vergeet niet, hij kwam nog maar pas in de
politiek en was van huis uit theoloog. Ook
dr. Kuyper heeft als staatsman een zekere
ontwikkelingsgang doorgemaakt en in '71 en
'72 had bij hem de theoloog nog veel invloed
op den politicus. En de geschiedenis van
onze dagen leert het alweer dat juist de theo»
loog voor antipapistische invloeden het meest
bloot staat.
Er was dus, bij 't optreden van dr. Kuyper
in de politiek van iets, dat naar Coalitie
zweemt, eenvoudig geen sprake.
Er kon niet aan worden gedacht.
Daar kwam nog iets by.
hun fiat gaven, kan moeilijk zijn opgesteld ge»
weest.
Want wat gebeurde er
Inzake de schoolkwestie was men eensge»
zind.
De Wet»Mackay werd aangenomen.
Maar toen duurde 't geen jaar, of inzake
een nieuwe Legerwet stonden anti»revolutionai»
ren en roomschen lijnrecht tegenover elkaar.
En in 1891 viel 't kabinet»Mackay.
Toen kregen we de Tak»misère.
De groote kieswet»strijd.
Waarbij de groote menigte der roomsche
kiezers ook weer lijnrecht tegen de ,anti»revo»
lutionairen overstond en waaruit de breuk
tusschen antirevolutionairen en chr. histori»
schen (de scheuring) ontstond.
De latere Coalitie»partijen stonden vinniger
dan ooit tegenover elkaar, ook in het tijdvak
van»Houten, van 1894—1897.
En toch kiemde toen de Coalitie al.
Van Houten was de bittere vijand der chris»
telijke beginselen op elk gebied.
En toen hij er nu in de Eerste Kamer zijn
Kieswet dóór had waarna bij langzamerhand
in 't politieke niet verzonken is misbruikte
hij daar zijn positie als minister der Kroon,
om achter de ministerstafel vandaan de verdeel»
de liberalen krachtig op te roepen, met een
schallenden krijgskreet, om nu alle kiesrecht»
veeten te vergeten en te hernemen voorgoed
de politieke macht in het vaderland.
Dat maakte diepen indruk.
Met name ook op de partijen der latere
Coalitie
Een nieuw tydvak van liberale overheer»
sching en ondrukking der minderheden scheen
te worden ingeluid Erger dan de «Scherpe
Resolutie* wie weet I hing ons boven 't hoofd.
Schaepman vooral, met Kuyper en Lobman,
beide bevriend, zon op tegenweer en in zijn
machtig brein heeft de Coalitieegedachte 't
eerst den meest vasten vorm gekregsn.
Kuyper is er de woordvoerder van geweest.
Maar voor de idee van samenwerking moest
hij indertijd eerst nog door Groen gewonnen
worden en eerst in 1897, zien we wèl, ni de
brutale krijgskreet der Van Houtens, die trou»
wens de liberalen eer verdeelen dan saam»
binden zou, begon hij aan te sturen op een
wel gefundeerde coalitie tusschen de drie groe»
pen van rechts.
In '97 was er bij de stembus reeds zekere
verstandhouding, maar vooral in het tijdvak
van '97 tot '01 kwamen de groepen eerst in,
straks ook buiten de Kamer steeds dichter bij
elkaar en toen in 1901 dr. Kuyper een kabinet
vormde, na vooraf omtrent een bepaald regee»
ringsprogram fiat gekregen te hebben van alle
de drie partijen, kon men zeggen, dat de Co»
alitie ook als zoodanig naar buiten optrad.
40^cent per/regel.
Akker'i Kloosterbalsem
is door zijn bijzondere
eigenschappen onover
troffen bij ontvellingen,
schrammen, brandbla
ren, puisten, wonden,
zweren, insectenbeten,
wintervoeten. Ook bij
spierverrekkingen, spit,
spierpijnen, rheumatiek
Pa groote pot vas 20 gram
50 cent. Potten van 50 gr. f 1.—:
100 gr. fl,75. Hoe grooter hoe
vooideeüger. Alom verkrijgbaar
Dr. Kuyper is haar tot zijn dood toe ver»
der getrouw gebleven en zocht haar te be»
vestigen en uit te breiden door de samen»
werking op vast accoord al te beginnen vóór
de Stembus. Men weet, hoe met name door
den tegenstand der chr. historischen dit nooit
recht lukken wilde.
En toen de Evenredige Vertegenwoordiging
kwam, was 't vanzelf met elke afspraak vóór
de Stembus uitmen had elkaar bij de stem»
bus niet meer noodig; de zweep achter de
deur, dat n 1. de tegenstander met den buit
zou gaan strijken, die zweep ontbrak.
Ja, die Evenredige Vertegenwoordiging is
eigenlijk, goed bekeken, 't begin van het einde
geweest.
En dat wel om verschillende redenen.
Vooreerst, men had elkander bij de stem»
bus niet meer noodig. Men kon zich dus de
weelde veroorloven vó'ór de stembus zeer
scherp de punten tegenovei elkaar op de i
te zetten, wat de stemming niet ten goede
kwam.
Ten tweede, nü pas kwamen de Room»
schen op hun volle getalsterkte in de Kamer
en hadden de Coalitie dus minder noodig, om
hun vollen invloed te kunnen uitoefenen.
En ten derde, door een en ander begonnen
de R. Katholieken ook meer hun eigen sterkte
te gevoelen, en namen in en buiten het Ka»
binet een positie in, waaraan ze vroeger niet
zouden hebben gedacht, en dkt gaf weer het
antipapisme een voedingsbodem, gelijk het
nog nooit had gehad.
En zóó kwam toen het onheil,
Ploteling, als Borculo's ramp.
In één nacht en morgen was 't beslist.
UI I KIJK,
Vergadering van den Gemeenteraad van
MIDDELHARNIS, op Dinsdag 24
November des nam. 2 uur.
De Voorzitter opent de vergadering met ge»
bed, waarna de notulen worden voorgelezen
en onveranderd worden vastgesteld.
De heer VOGELAAR (a r.) wordt als Raads»
lid beëedigd en door den Voorzitter toege»
sproken.