werk
Zaterdag 17 Februari 1923
878te Jaargang BP. 2886.
PJerste Blad.
Nationale Bankvereeniging
iLVEREN
mn Zmm
Antirevolutionair tyr llff Orgaan
IN HOC SIGNO VINCES
i Graszaden,
ITPÜNT
&IEIDE Jz.
0EKH0VEN
ILLIJKE PHIJZES
OVEN Zn,
rielta
woop de SSnldliollaDtiscIie am Heeiiwstolie MlamtMaia,
Drieërlei Predikatie,
ü@clam@s Madedeelingen
Op twintigjarigan leeftijd.
Woeisdag SUKMSLSDLTK -- ÏABBER1
Donderdag, DIRKSLANB -• t. d. DOEL
Donderdag, OUDDORP - FLOHIL
Vrijdag, DODE TONUS - GELUK
OP OEN UITKIJK.
'ELHARNIS.
ria's, Aurocaria's,
rens enz,
ECHTE
FCACHETTE
ELSDIJK
per
mdspak
in ons-
is pakjes
yraasyssss
W. BOEKHOVEN Z@H«IL
Alle stukken voor de Redactie bestemd, Advertentién en verdere Administratie franco toe te zenden item de Uitgevers
Alg. Vergadering der Hulpc (D.V).
op WOENSDAG 2! Febr. 's m. half
1 in de Chr. Schooi te Middeihamis
Bestaursleden en afgevaardigden enz.
enz. worden allen verwacht.
AGENDA:
1. Statenverkiezing,
2. Finantiën.
3. Organisatie,
4. 't Concept.
Namens 't Bestuur,
De Secretaris
J. v. d. WAAL.
Kantoor MIDDELHARNIS.
ZITDAGEN tfldens BEURS.
fan: 15 paarden, 36
boerenwagens, veer-
'kar, vijl ploegen, 8
tensnqder en verderen
taiis
ut 1923, v.m, 10 uur
stede ent en verzoeke
hieter, van: 20 paar
se en verderen groo-
en machineriëa.
rt 1923 des voorrn. 10
ten verzoeke van den
tad aau 't Haringvliet,
iks hoornvee, 1 brik,
rolblok, 3 sleepers,
maaimachlne, hooi-
2 aanaardmachlnes,
d, wieisleden, water
en verderen uitge-
taris.
PRIJSOPGAAF.
gbaar tegen concur-
de pr|zen,
4ELSDIJK,
mnrdea als Hlei«r
v BoekbladerJl,
iD, Middel harn is.
ig van uw kamer
kweekerij
ingewezen adres
ken van bloemen-
sjes.
nten
- Matige prezen
3
verstopping (trage
il. siqm, koortsig-
)f hoofdpfn, geen
ite solsverteilug
dan Wortelboer's
fortelbosi's Pillen
Maria Wortelboe?
:dig weer hersteld,
ifl gbaar h 60 et.
EN®, ZAKDOEK-
1EDOOZSD weer
en in den Boek-
del van
22599
Deze Courant verzchqnt alken WOENSDAG an ZATERDAG.
ABONNEMENTSPRIJS per drie maanden franco per post 78 Gent fei| voofeitfeataifng
BUITENLAND bq vooruitbetaling t 8.50 per jaar.
&PZONDERLIJKB NUMMERS 5 CENT.
80MMBL8DIJK.
TaJeSosn Ifstareoiarsjnraaa! Ne. 202
ADVERTENTIÉN 20 Cent per regel, RECLAMES 40 Ceat par regal.
BOEKAANKONDIGING 10 Cent per regel.
DIENSTAANVRAGEN en DIENSTAANBIEDINGEN f 1.— per plaatsing.
Qroote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zq bestaan.
Advertentie» worden Ingewacht tot DINSDAG- an VRRDAGMORGEN 10 UUR.
Er zijn drie soorten van predikaties
Voorwerpelijke preeken.
Onderwerpelijke preeken en
Gereformeerde preeken.
Over elk schrijven we een artikel,
omdat we meermalen merkten hoe
hier misverstand in 't spel is. We waren
eens ergens in een Geref. leeskerk, en
de ouderling meende beslist, dat hij
een puur onderwerpelijke preek voorlas,
maar toen de man klaar was bleek 't
een zuiver voorwerpelijke preek te zijn,
want 't was er een uit de 184e eeuw,
uit den Patriottentijd, toen de Herv.
Kerk met al er wat aan vast zat, in
diep verval was en toestanden werden
geschetst van gansch ander Karakter
df'&n thans. Die ouderling had zich laten
misleiden door de krachttermen in die
„donderpreek'', en door de „dreigemen
ten" die in die preek tegen de Over
heden en 't liberale Kerkpubliek geuit
werden.
Die goede ouderling begreep van
Onderwerpelijk en Voorwerpelijk geen
sikkepit. Hij dacht't gaat toch eens
flink over hel en verdoemenis en afval
enz,, dusik lever een zuivere onder
werpelijke preek.
Hoe hij zich vergiste Zijn preek was
met al dat gekerm in 1780, en met al
dat gezwets tegen de leege Kerken
toen, en met al dat toornen op het
toen voor zeer, zeer velen nagelaten
Avondmaal en de ijskoude Doop uit
fatsoen, otn toch maar zijn band met
de Staatskerk biet te verliezen ook al
terwille van 't Staatsbaantje, dat men
anders misliep heel die preek in
1922 gehouden in een Geref.
Kerkwas een voorwerpelijke
preek en maakte, als onderwerpelijke
preek, op niemand dien indruk dien de
Ouderling er zeker van verwacht had.
't Was een mislukte preek voor het
gros der hoorders.
Wat is dan een voorwerpelijke preek
't Is zulk een prediking, die de waarheid
Gods zoo zuiver en zoo volledig mogelijk
in 't midden der gemeente verkond gt,
maar zonder dat het verhand van die
waarheid noch met den prediker, noch
met de gemeente, noch met zijn Kerk
in 't geheel, uitkomt.
Een voorwerpelijke preek is een „zui
vere" preek; daar zit geen korrelske
foutieve dogmatiek inze is gegrond op
de Waarheid Gods in Christusze is
als exegese of uitlegging onberispelijk;
als apologie of verdediging tegen dwa
lingen onweerlegbaarals ontwikkeling
uit tekstcritiek der voorvaderlijke doku-
menten, die soms foutief werden over
geschreven, helder als glas; als betere
vertaling uit 't Hebreeuwsch of 't
Grieksch zelfs in afwijking van den
geldenden tekst uit 1618—1635 door
4e Dortsche Synode ons overgeleverd,
zeer precies; als hermeneutische rede
voering prachtig d.w.z. logisch zich
binden aan den tekst èn aan wat er
voorafgaat, er op volgt, èn aan'tont
staan èn 't zóó geschreven moeten zijn
van dien tekstgoed doordacht en his
torisch begrepen in den lijst van den
tijd, waarin dat vers geboren werden
opgeschreven door dien en dien profeet
of apostel onder de werking des H.
Geestes
De preek houdt U voor: den rijken
Christus en den armen zondaar; en
Christus en zondaar worden geschetst
in den zuiver historischen vorm, zooals
die in de openbaring Gods of Zijn Woord
tot ons gekomen is als product van
wat 't V eeschgeworden Woord aan 't
Volk Israëls en den enkelen heiden in
gelijkenissen, wonderteekenen, lijden en
strijden openbaardewoorden van Jezus
als van den Vader afkomstig met be
roep op Wet en Profeten des Ouden
Verbonds, die ons den weg der zalig
heid bekend maken en ons verantwoor
delijk stellen voor eigen wel of wee.
In orde, zegt geDaar ontbreekt
niets aanWat woudt ge meer
Er ontbreekt maar één ding aan:
de ziel is eruit, of liever: er zat wel
geest in die preek, maar de ziel is er
niet in geweest. En er .was géén ziel
in, omdat de predikant 't verband met
zijn eigen ziel had losgelaten, en met
de ziel van zijn gemeente géén contact
kreeg.
De prediker had net zoo goed zijn
preek in 't Oosten van 't Land kunnen
houden als in 't We ten; net zoogoed
voor studenten die luisteren als voor
Zondagskristenen, die toch ook eens
naar de Kerk willen, want dat thuis
zitten, zoo heel den dag is toch ook
niks geen Zondag, en in da Kerk op
z'n gemak gaan zitten en een flinken
dut gaan doen is toch ook een rusten
op den Sabbath.
Wie preekt of wie hoort: 't doet er
niet toe 1 Uit 't hoofd opgezegd of voor
gelezen: 't is heide in orde.
Die preek gedrukt a 5 cent per stuk,
en rondgedeeld bij de kerkdeur aan die
komen: 't zou ook al gaan
Een fonograaf gehuurd met die preek
erop, en dan afgedraaid, klaar is Kees 1
Een preekuit 1500 of uit 1923 overgansch
andere menschen met andere toestanden
in ander Kerkverband en andere sa
menleving op allerlei gebied, zonder
contact met eigen toestanden en eigen
noodstanden en eigen Ziels- en Kerkbe
geerten maar historisch-Bijbelsch
zeer juist 't is alles voorwerpelijk
Voorwerpelijk preeken is 't neerleggen
van de waarheid als waarheid in 't
midden der Kerken omdat die waar
heid eeuw in eeuw uit dezelfde is, is
't totaal onverschillig wie preekt, en
moet 't ook aan de preek niet te hooren
zijn wat de prediker zelf er over ge
looft en of hij er zeif in leeft.
En waarom deugt zoo'n preek nu n;et,
en is ze even slecht als een onderwer
pelijke. Hierom niet, omdat'tuirgangs-
punt niet deugt Wat is dan 't foutieve
uitgangspunt? Dit: de voorwerpelijke
prediker legt de waarheid Gods, ook in
den hoogsten ernst en eerbied, neer op
hope van en in afsmeeking van de Onmid
dellijke Werking Gods; zonder dat bij
verstaat, dat de H. Geest een bedding
moet hebben om in te gaan in de zielen
der hoorders.
De voorwerpelijke prediker erkent en
belijdt, dat er een hart vol zonde is
duisternis rondsom, en God de Waar
heid aan dat hart heiligen en openbaren
moeten dat die Waarheid als Waar
heid moet verkondigd worden, om op
Gods tijd de toepassing der Waarheid
ia dat Kerklid te aanschouwen.
Die beschouwing is mis 1
Waar is natuurlijk, dat de Waarheid
Gods haar vrucht zal dragen ten val
of ter opstandingwaar is óók, dat
God de majesteit van 6ijn Worrd zelf
zal handhaver en dat de predikanten
maar intrumenten zijn, die slechts de
Waarheid kunnen aanbrengen, en 't
daarna aan den Geest móéten overlaten
of 't ten leven óf des doods zal zijn.
Maar dit wordt vergeten n.l. dat de
H Geest niet werken wil en zaltenzij
er een „geopende deur" is, tenzij de
zielen der hoorders aanraking krijgen
met de predikingtenzij er in de pre
diking een geluid gehoord wordt, waar
van in de ziel de echo naklinkt.
Dienst des Woords is juist zulk een
prediking die U doet zeggen das voor
mij èn 't is nu voor mij. Er mag geen
onmiddellijke werking dan en dan op
Gods tijd verondersteld worden, maar
de werking moet er voor ieder kerkganger
dadelijk zijn.
En voor de Jeugd trilt de ziel anders
dan voor den grijsaard; voor den man
anders dan voor de vrouw; voor den
Avondmaalganger en Gedoopte anders
40 cent psr regel,
Een jonge vrouw van twintig jaren most
volgens de natuurwet moeder worden en
stevige en gezonde kinderen hebben, Daartoe
moet alle mogelijke voorzorgsmaatregelen
nemen, dat wil zeggen op haar gezondheid
passen, zich verste ken als zg zwak Is en
vooral zich een krachtig bloed bezorgen, wat
men niet zoo gemakkcl|k, krijgt want men
weet dikwqis niet wat het zekerste middel
Is om het bloed te versterken.
Er bestaat zulk een middel waarop w|
met vertrouwen de aandacht vestigen, want
het heeft sedert langen i|d zulke resultaten
gegeven dat het wetkciqk Jammer zou ziju
het niet te gebruiken Het gebruik ervan Is
zeer eenvoudig en vereischt geen speciale
behandeling die aan de gewoonten van het
leven kan hinderen. Wq vestigen de aandacht
op de Plak Pillen dis ledereen kent en die
men niet aarzelen moet te gebruiken Zf
worden algemeen gebruikt en de vele verkla
ringen van genezing zflu een zekere waarborg
voor hunne werkdadigheid,
Niemand zal wlilea aarzelen gebruik ervan
te maken, zooals Mej M. Klein dit heeft ge
daan, die het ons zelve in se volgende woor
den schaft: Ik ondergetcekende,Mejuff ouw
Maria Klein, geb Boudels, wonende Carlsbor-
weg 19 se Heerleiheide oud 20 jaar verklaar
met deze gaarne dat Ik de Pink Pillen heb
gebruikt tegen zwakte, hoofdpijnen en gebrek
aan eetlust. Ik heb met deze pillen het groot
ste succes verkregen en sta de publicatie
van deze verklaring onder alle mogelijke vor
men toe."
Deze jonge vrouw vertoonde alle versch|n-
sslen vau bloedarmoede. De Pink Pillen heb
ben haar bloed herstelt en daarmee haarzelve
kracht en gezondheid weergegeven,
De prijs der Pink Pillen bedraagt f 1,75
ds doos, f 9 de zes doozen. Zl] worden
verkocht in het Hoofddepot:Nassankade314
te Amsterdam. Etsch dit adres en de Holland-
sche gtbrulkaaanwUzlag. De Pink Pillen zqn
ook te verkrijgen bq alle goede apothekers
en drogisten, na. bq D VIJFVINKEL.
dan voor den kerkganger uit opvoeding
en fatsoen.
Welnudatkontakttusschen deWaar-
heid èn den hoorder is er bij een Voor
werpelijke preek niet, net zoo cain als
bij een Onderwerpelijke, die daarom
even slecht is als de Voorwerpelijke.
De H. Geest zegt„Ik sta aan de deur
en ik klop'maar er is niemand, die Hem
opendoet omdat er in die voorwerpelijk
prediking geen zielenherder tot zielen
sprakhij sprak wel over zielen, maar niet
tot die ziele a daar in zijn Gemeentehij
sprak wel over de zielen en z eltoestan -
den maar niet uit eigen ziel tot die
en die Ouden en tot die en die Jeug
digen, tot die en die bedroefden en tot
gindsche verblijden.
Voor een voorwerpelijk prediker is
er in beginsel geen Kerkelijk plaatselijk
leven noodig, waarin de Jeugdidealen
in 't Gezin gekoesterd, of buiten 't Gezin
soms vermoord, in de prediking tot bun
rechten aard en geoorloofde positie wor
den teruggebracht.
Voor hem bestaat er feitelijk geen
Kerkelijk instituut, dateensameagroeisel
is van allerlei individuen met allerlei
karakters, zeden, denk- en geloofste
kortkomingen, zedelijke en geestelijke
gebreken die daar in dat dorp en in
die Streek inheemsch zijn.
Hij verkondigt de Waarheid zuiver;
maar hij zet de deur niet open, opdat
de Koning der Eere inrijde
Zooals een onderwerpelijke presk de
dood is voor 't Gemeentelijke leven, even
treurig is 't gesteld met de Voorwerpe
lijke prediking.
Slechts een Geref prediking is de
eenig noodige, omdat die voor den H.
Geest den weg baant aan oud en jong,
bekeerd en onbekeerd, arm en rijk, aan
heel de Gemeente daar ter plaatse.
Doch eerst nog over de Onderwerpe
lijke prediking!
Nadruk verboden.
„Da'a 6us vak, Kriel I"
De man, die 't zei, is allang dood.
Hij wss directeur van een RSksnormaalles
en in z|n kring en tqd een vermaard pae
dagoog, die ver In 't rond een goeden naam
had.
Van huls uit, was hfl „orthodox".
Maar al heel spoedig had hq 't geloof
xflner vaderen den rug toegekeerd en zich
uit volle overtuiging en met een thèns on
gekende geestdrift geschaard onder 't vaandel
van het destijds pas opkomende modernisme
op godsdienstig en van de moderne levens
beschouwing op algemeen mecscheiqk terrein.
Hl „gelóófde In z|n ongeloof.
Eu daarom was hq niet „onverschillig".
Hl propageerde gaarne s n geloof.
Van nature was hg een nobel man en dat
behoedde hem voor 't geen dest|ds zoo vaak
hinderde: een onbeteugelde spotzucht, die
opzettelijk hoonde en neerhaalde wat hè at
heilig w»s
Spotternij kon hg heftig geeselan.
Daarbg werkte zgo opvoeding nog na: wie
zijn eigen, lieve moeder na Bange, bange
krankheid, „veilig In je us' armen" liggen ziet,
als de doodsure naakt, die kan en moet ook
wel in zijn ongeloovlg hast overleggen, dat
de kranke zich bl| maakt met iets waarvan
ie nog maar moet afwachten wat het wezen
zalmaar die zal toch zljs leven lang
heel onderin zijn ziel de wensch koesteren
„Mocht Ik ook eenmaal zóó rustig henen
gaan I"
En, zoolang nog eenige rltsellng der „ge-
mtene gratie" in z|n ziel nawerkt:
Spot hq met 't geloof z|ner moeder niet
Zoo was 't ook met dezen directeur.
Spotten was hem een gruwel.
Maar het geloof bestreden deed hq wel;
dat was hem zelf* een soort van roeplog;
hq roemde in zqn moderne levensbeschou
wing; hq geloofde In baar; hq verwachtte
van haar het heil voor de toekomst.
Hq was er bQv. vast van overtuigd
Wat ge voor het onderwgs uitgeeft, dat
spaart ge aan gevangenissen uit
„Da's óns vak, Kriel", zei hq.
„Kriel" was 'n jongen, die ik kende.
Of liever 'n „jongmecsch" van 17 jaar die
bq den directeur op de „Nor" ging en prak
tisch werkzaam was op een chilsteiqke school.
Zqn eigeciqke naam was erg kort; had
ook dienselfden ie-kiar.k, terwü/iq van per
soon heel lang en naa? den aard zqns leef-
t|ds tamelijk „dun" was, dit alles bq elkaar
hid hem den ironUchen naam van „Kriel"
bezorgd.
Hq was een goedig jongeling.
Liet zich dat naampje gewillig aanleunen
cn waar de verhouding tusschen directeur
en leerlingen zeer barteiqk was, mocht deze
gerust zoo'n enkelen keer familiaar den bq-
naam bezigen.
„Kriel" hield van zqa leermeester.
Kwam er es heel enkel iets ter sprake,
waarvoor men den Bqbel kennen moest, dan
Het de directeur „Kriel" de noodige inlich
ting geven en eens zei bq eerlQkweg: „Ja,
jongelui! eigenlik gezegd is het wel een
weinig schande, dat we zoo weinig in den
Bqbel thuis *qn
Maar„Dit ls nu óns vak I"
De directeur gaf les in Natuurkunde en
Nstuuriqkc Historie. Hq was daar knap in.
Hq hield van z|n vakken. Hq vereerde ze.
H| dweepte er mee Ja, sqn studie van de
natuur in ai haar vormen en geheimenissen
was hem tot een sroit van religie geworden
waarvoor hq nu ook zqn discipelen In geest-
drilt trachtte te doen ontvlammen.
Het was een soort contra-religie.
De „vromen" hadden hun „bqbel".
Hielden zich aan de „openbaring Gods",
waarvoor hq. als behooresde tot bet denkend
deel d?r natie, zich niet kon buigen
Hq hield zich aan wat hq waarnam.
Aan da „natuur", die niet liegen kon.
Daarin verlustigde hq zich.
Hoe die natuur geworden was, geiqk z|
zich aan s|n zintuigen vertoonde, wist hq
niet,
Maarmen kwam A\ nader.
Ook dit zou men eenmaal verstaan.
En alg, 't sóii een lange weg worden,
voorzeker, maar als eenmaal de laatste ge
heimenis der natuur zou ontsluierd zqn, dan
zou ook de kennis volmaakt en het wate
geluk volkomen geworden z|n.
En daarom„Dat is nu óns vak, Kriel I"
't Was dus geen plager!, neen I
Kriel werd dan ook niet boos.
Ea waar bq tóéa zoo gauw het antwoord
vandaan haalde, zoo heeft hq me later wel
verteld, wist hq niet, 't was of het hem
ingegeven we d, maar prompt liet hq er op
volgen, zonder eenige uitdaging, op denzelf
den goedwillig-schertsenden toon, waarop
de directeur begonnen was.
„Pes dan maar op, dat we het u niet af
nemen, meneer 1"
De klas lachte er eens om.
Als zocda&ig werd het ook door den direc
teur beschouwd, die goedkeurend knikte, maar
nog even zei: „Nu, ó&&t ben Ik voorloopig
niet bang voor, Kriel 1"
H| kóu dit totn zoo zeggen.
De toen opkomende calvinistische groep
in ons vaderland, ex „nachtschool" nog in
de oogen der „verlichte" Nederlanders, had
te vechten voor haar bestédukon zich slechts
met moeite staande houden op hef kleine
pleksken grond, dat ze veroverd had en was
er nog in lang niet aan toe, om uit te gaan en
eenige verovering te maken op het veld der
natuurkundige wetenschap.
Nu ttog hteft bet ongeloof ruim baan.
Zelfs de komende Katholieke universiteit,
die met drie goed bezette faculteiten begienen
wil, schakelt voor tal van Jaren de natuur
kunde nog uit.
Maar toch, er is een begin Van veran
dering.
Van „afnemen", neen 1 is nog geen sprake.
Of „Kilei* nog leeft, verklap ik niet. Maar
als b| nog leeft, zal h| 't wel geenszins be
leven, dat zqn woord geheel in vervulling
gaat.
Maar nogeens, 'n begin is er toch.
De directeur wou tegen „Ktiel" zeggen:
„Kqz, de bijbel, dat ls jullie „vak*daar
squ jullie knap in maar de „natuur"
en hdir bennis, dat ls ons vak; dat staat
geheel buiten den bqbel; op ddt terrein zqn
w| heer en meester.
Wat heeft die directeur nooit gedróómd
Dat na veertig jaar er in ons land zou
z!n een groeiende Universiteit, een „Vtqe",
die zich absoluut onderwerpt aan en stelt
op den grondslag van dat Wooid van God.
Dat aan die Universiteit ook zouden z|n
hoogleerereu in de faculteit der natuurkunde,
Dat een dier hoogleeraren reeds na enkele
jaren een vermaard man zou geworden zin
in z|n vaderland, voor wiens natuurkundige
ptoeven elk man van wetenschap zich In
teresseert en dat b| op weg zou wezen om
Iemand te worden met wereld reputatie
En din aan 'n „Vtqe", „fqne" Universiteit,
Neen, d&t had mqn directeur niet geloofd.
En dat die hoogleeraar b| dit alles zich
onroorwaardeiqk voor dienzelfden, een hal-
w
