87,t# Jaargang N#. 2868
Toor de Zuidliolltindlieiie en Zeeaniche fQilandeii.
PLANTA
Nationale Bankvereeniging
Zaterdag 16 December 1022
Antirevo lu tionair
Orgaan
Eerste Blad.
W. BOEKHOVEN k l§fi®m8
De Christelijke Universi-
teitsgedachte!
Reclames fM§d@eiinpfi»
fOBttl SUMMELSDIJK - fABBERS
Donöorflag, DMSLAHD - y. i DOEL
Dliderflag, ÜUDDORP - FLOHIL
Vrijflag, OUDE TONGB -• GELDE
OP DEI UITKIJK.
Alle stukken voor die Redactie bestemd, Advertenties en verdere Administratie franc© toe te eenden aan de Uitgevers.
PLANTENBOTER
Kantoor MIDDELHARNIS.
ZITDAGEN tjjdens BEURS.
Courant verschf nt eiken WOENSDAG ea ZATERDAG
ABONNEMENTSPRIJS per drie maanden ïïskcö pet pest 75 6»bï ëfjj ?s©fertsstssi8lsg6
IUITENLAND bg vooruitbetaling i 8.50 per Jaar,
AFZONDERLIJKE NUMMERS 5 CENT.
UITGEVERS.
§@MM8L8DIJ&.
Telefaa® IsteïaaMmuaiasl Na. 20§.
ADVERTENTIËN 20 Cent pst ssgel, RECLAMES 40 pee Cent reg®»-
BOEKAANKONDIGING 10 sent per regel.
niENSTAANVRAGEN m DIENSTAANBIEDINGEN 1.— per plaatsing»
G oote laters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zf beslaat?,
d e tiën »nrd«» 5ns?'*wéetit DINSDAG- VRIJDAGMORGEN 10 UUR.
Er is tweeërlei leven; tweeërlei ont
wikkeling; tweeërlei leven-doel, Er is
ee materieel en een ideeël leven. Er is
een cultuur der stof en een cultuur des
Wat is cultuur?
't Is de bea> beiding door den mensch
van alles wat de Natuur aanbiedt; en
waar deze zich overal openbaart als
Stof en Geest, zoo is er dus een stof
felijke ea een geestes cultuur
,n>, De stoffelijke is de Natuurarbeiding
m wat uw haüd tast, uw oog ontwaart
uw reuk ontdekt, uw oor scherpt, uw
tong proeft't is 't zichtbaie leven rond
om ons op straat en akker, op 'tveld
en in de fabriekop 't schip als in de
mijn't is de zichtbare en zierdijke
mensch die arbeidt om deze Maatschap
pij te bebouwen, te bewaren en mooier
en rijker en veelvoronger over te dra
gen aan zijn nageslacht om zoo, voort
gaande van kracht tot kracht, de Aar
de als stoffelijk creatuur van eeuw tot
eeuw te doen naderen tot dat hoogste
cultuurpunt als wanneer alle aardsche
krachten in haar nog sluimerend, zijn
ontdektalle elementen zijn nagevorscht;
alle bronnen zijn blootgelegden er
geen nieuws meer onder de zon wezen
zal
Dan zal de Wereld vergaan.
jCxo Vergaan omdat Hij ze geschapen heeft
Tnet 't eenig doel ouj Zijn Naam te ver
heerlijken, maar daarom ook in haar
legde een schat van te ontginnen krach
ten en te ontblooten machten, w sarin
Zijn Goddelijke mogendheid en majes
teit luisterrijk schitteren zou. En is de
mensch niet meer in staat in 't stof
felijk leven de ingelegde krachten te
vinden en te exploiteer en, dan kan de
Stof ook niets me r bijbrengen tot ver
meerdering der glorie Gods. Dan is de
mensch uitgeputonbekwaam gewor
den om de wetten der Natuur nog ver
der uit te vindendan is 't bouwen en
bebouwen der Aarde afgeloopen en de
krachten om te bewaren zinken in.
Dan zinkt de Aarde in, Dan is ze
onnut geworden.
Maar er is ook een ideeële taak te
vervullen't is geen hand en hundea
werk, nsar de bearbeiding door 's men-
sch«n geest van onze geestelijke wereld.
Ieder is daaraan bezig' omdat ieder een
ziel, een hoofd een hart he-ft ea dus
in ieder aanwerig is een aantal ver
standelijke vermogens, waardoor de ziel
gewaar wordtdie ziel waarneemtdie
ziel denktdie ziel fantaseerten dus
die ziel tot kennis en waarheid ge
schapen zijnde, streeft om de Waar
heid te benaderen, en zijn kënnis te
verrijken en af te ronden. Maar dan is
ook in ons 't Schoonheidsgevoel dat de
ideeële taak vervult om te genieten in
het rijk der klanken en der kleuren
en als een kristal op te vangen al de
heerlijkheid die dichters en prozaschrij
vers uit hun denkproducten deden uit
stralen De dich?-, beeldhouw ,sch lder-,
woordkunst, die 't Gevoel verheft en u
een andere, een hoogere wereld binnen
leidt dan in een guauofabriek, waar de
zware zweethand de machines drijft en
de materie van mest en ijzerwerk u a tn
een geheele andere cultuur herinnert. Fn
dan leeft naast d.t Denkvermogen en
dat Schoonheidsgevoel nog 't religieus
gevoel, dat U in contact houdt met een
ideeë'e, onzichtbare Persoonlijkheid, die
't aardsche materieele leven omkranst
met een stralenbundel van heiligende
reinigende, mystieke ideeën, waarvan
geen sterveling zich ontdoen kan, zich
ontdoen wil, omdat 't stralen zijn uit
een hoogere wereld waarnaar zelfs de
heidenen zuchten, waarnaar de gansche
Scheppng zucht; stralen van Hoop en
geloof ea Liefde en Verlossing en Ont
ferming.
Die Cultuur is de ideeëleze bear
beidt uw kennen en kunde en kunst;
ze brengt u de Waarheid óf den leugen
nader, 't Is de arbeid voor uw deuk
leven; voor uw etisch en moreel leven;
voor uw schoonheids en go ïsdienstig
loven, 't Zit in uw innerlijk zielsbestaan.
Die tweeërlei Arbeid, materieel en
ideeël zijn Hcheppingsordinantiën Lees
't maar in Genesis twee In 't 15e vers
gaat 't over 't materieele leven, en in
't 19e vers om 't ideeele. Er staat im
mers in 't 5e:
„Zoo nam de Heere God den mensch
en zette hem in den hof Eden, om
dien te bouwen en te bewaren".
Eden moest bebouwd om 't tot rijker
productie te brengenom de ingeschapen
natuurkrachten tot breeder zegen voor
de komende geslachten op te voeren
er uit te halen, wat God er in vol
maakten kiem (nochtans als kiemen
niet als volkomen rijpe macht en kracht
er in gelegd had „in den beginne", toen
Hij heme', en aarde schiep.
En Eden moest bewaard tegen een
booze bearbe ding van buiten, waar de
gevallen geesten en demonen rondslopen
om 't mooie Scheppingswerk te doen
verflensen wat ze gelukte toen Eva de
verboden vrucht van den Kennisboom
at, 't Edf-n moest prijsgegeven en door
nen en distelea, zweet des aanschijns
en tranen brood de bittere vrucht van
't niet-bewaren werd.
D tt was de materieele cultuurGods
Scheppingswerk door menschelijke hand
verrijken door gestage ontwikkeling van
in de Natuur en in den Mensch inge
schapen en ingeboren krachten.
Maar de ideeële cultuur leest ge in
vers 19:
„Want als de Heere God, uit de
aarde al 't gedierte des velds en al
't gevogelte des hemels gemaakt had,
zoo bracht Hij ze tot Adam om te
zien hoe hij ze noemen zouen zooals
Adam alle levende zielen noemen zou,
dat zou iijn naam zijn".
't Is de uitbottiDg van Adams levens-
koop. Adam kon nu al zijn geestelijke
gaven en talenten aanwendenal zijn
waarneming richten, al zijn denken
conct-ntreeren op 't innerlijk en uiterlijk
leven des diers. Al Adams taalsctiat;
zijn spraakvermogen en onderscheidings
gaven, zijn inzicht in den schijn en de
werkelijkheid zijn heele zielsactie legde
hij in den naam van dat dier, opdat
die weergave 't doel Gods en opdat hij
de eere Gods met de schepping van dat
gevleugeld en viervoetig gedierte op haar
juisten maat zette.
Want in een naam ligt thans nog
eere en schande.
Die ideeë'e bearbeiding; dat al meer
ontwikkelen; dat al meer tot rijpheid
brengen; dat „bouwen" en „bewaren"
van wat de Heere ons in onze denk
wereld schonk, dat breeder maken en
dieper van onzen geestelijken levens- en
gezichtskring; dat benaderen der „waar
heid"; dat meer en meer ontdekken en
blootleggen van den levensleugen dat
rekenen met de zonde, die de vermogens
der z'el krenkte; dat opzien naarGol-
hotha om ook door de verlossende ge
nade van Jezus Christus de Weten
schappelijke waarden juist le schatten
dat is 't werk van een Chris
telijke Universiteit.
Die ideeële bearbeiding is 't zoeken
der waarheid of de overeenstemming
tusschen denken en 't Zijatusschen
gedachte en werkelijkheidtusschen ons
kennen en de wereld rondom ons en
in ons.
Die ideeële bearbeiding is 't zoeken
van de Waarheid achter de waarheid.
Want hoa schitterend b.v de natuur
wetenschappen zich ook. zelfs in handen
van ongeloovigen, ontwikkeld hebben;
hoe rijk ook de laboratoria van instru
menten zijn voorzien; boe velerlei ex
periment de scheikundigen ook uilgevon
den hebben om de natuur tot in haar
allerkleinste elementen te ontledenhoe
nauwkeurig ook de wiskundige formules
zijn uitgerekendwat voor wetten ook
zijn ontdekt en hypothesen tot waarheid
verhevenin en rondom en daar
boven leeft de Geest Gods, die van alles
als Eersm Oorzaak, de auteur en ont
werper is
En die Eerste Oorzaak aller bewust
zijnsverschijnselen met al de reusachtige
resultaten van dat Kennen, te willen
ziener mee te tvillen rekenen er zijn
levens- en wereldbeschouwing op te fan
deerendat is 't werk een er Christelijke
Universiteit.
't IsGods souvereisiteii; erkennen over
ziel en lichaamover geest en stofbij
schepping en herschepping; bij zonde
en genade.
't Is 't Woord aanbidden, die de Lo
gos is, uit wien door wien entotwim
alle dingen zijn; 't Woord erkennen als
beslissende eeuwige waarheid, omdat
God 't sprak doorZ in 'oon, en't leven
leiden en richten tot Hem na 't ver
klaard te hebben uit Hem, als uit Hem
ontsproten.
't Is 't Creatuur aan de studenten
voorstellen onder den Goddelijken Sou-
verein voor tijd en eeuwigheid; en
dientengevolge Kerk en Staat en We
tenschap in kleinere-afmetingen onder
't Volk, op te heffen tot den Oorsprong
aller dingen Dien Oorsprong zeiven te
leeren kennen.
Een Christelijke Universiteit kan Cal
vinistisch zijn; Roomsch; Lnthersch
enz. Maar nooit is ze Christelijk als de
Souvereiniteit Gods geloochend, de zon
deval niet erkendde Verlossing door
't Kruis niet verheerlijkt wordt.
En zeer zeker zal een Christe'ijk-
Roonosche Universiteit andere besluiten
afleiden uit 't Woordanders „bouwen"
en anders „bewaren" de ideëele goede
ren van de menschelijke cnltuur; ze
moge tegenover Zonde en Genade een
ander standpunt innemen dan een Cal
vinistze moge in haar dogma's over
Leer en Leven en tradities een ander
licht laten vallen dan de Gereformeerde
vast staat, dat geen Christelijke Uni
versiteit denkbaar is, die niet gefundeerd
is op de profeten en apostelen en dus
ontkent Gods Souvereiniteit over al 't
geschapene, èn den Zondeval, èn de
Verlossing door Golgotha.
Juist in 't erkennen der Zonde ligt
de oorsprong eener Christelijke Univer
siteit. Om 't jeugdig geslacht die Zonde
te doen zien met de middelen tot cor
rectie of verbetering tot Schuld verg ffe-
nis en Wedergeboorte, Die zonde in
hen, rondom hen met al de droeve ge
volgen voor 't Wereldlevenmaar ook
de herstelling van alle Leven in Christus.
Voor een Christelijke Universiteit
moesten onze harten en beurzen wijd
open staan! En 't Protestantisme mag
zich wel schamen, dat 't da pretentie
nam om tegenover Rome 't gezag der
Schrift te handhaven, maar door zijn
moderne Schriftkritiek den Paus in 1910
er toe bracht om de Pauselijke Bijbel
commissie te doen uitspreken, voor de
gansche wereid, dat heel 't moderne,
pantheïstische impiratiebegrïp en de
critiek op Gods Woord voor den Room-
sche onaannemelijk was.
Zoo krijgt ook een Roomsche Uni
versiteit recht van bestaan voor het
Christelijk gelooven en denken.
40 cent per regel.
VOEDZAAM
HEERLUK
VOORDEELID
LEEUWARDEN - a
Nadruk verboden,
ja, hoe zal ik dat nu zéggen
Dan maar net zoo 't isDitmaal sal ik bet
hebban over een wereldberoemden „water
kg ker".
Neeu, er steekt niets achter.
En 't is ook geen woordspeling van mg.
De man in kwestie deed het merschetgk
„water" ia een flesch of kolf, niet èéa keer
doch vele malen en maakte van wat hg aan
en in dat „water" zag, zeer gezette studie en
beeft tenslotte met de resulfaten die hg vond
de gansche wetenicbappelgke wereld in span
ning gehouden en in 't eind tot bewondering
gebracht.
H| was óók „doctor".
Maar hg was géén arts.
En toch heeft de medische weten schip aan
hé a. die géén geneesheer was en nooit één
enkel receptje voor ook maar éèn patiënt ge
schreven heeft, méér te danken dan aan me
nig hoogtemaat in de medicgnen.
Hg wts dus géén „kwakzalver"
Ik gebruik nu dit populaire wcord maat
om voor mgn lezers duldelgk te zgn.
Hij beweerde niet, dat hg uit het „water"
iemands kwalen kon leeren kennen, zulk
een „watetkgkei" was hg niet; trouwens als
't é&èuop aankomt, zou i k denkelgk van ver
schillende lezers méér kunnen leeren dan zg
van mg, want ik tien nooit met een dezer
herren In relatie geweest.
Over dat bedtgf spreek Ik dns niet.
In goed noch afkeurenden zin.
Ik kan eenvoudig deze zaak niet beoorde
len ik heb er noch verstand, noch ondervin
ding van en dan doet men 't best er over te
awggen en héa aan 't woord te lateu, die er
mes? ervarkg van hebben en beter op de
hoogte zgn.
Toch nam ik mgn lezers niet bg den neus
wat ik beweerde Is alleszins juist en als ze
mg gelieven te volgen bg wat ik verder me
dedeel, zullen se mg volkomen gelgk geven
Ja ik wil stóüt spreken.
'k Durf beweren, dat de „waterkgker",
dien ik bedoel, méér gedaan beeft tet heil
der igdsnde mensefceiti, dan tien bekwame
artsen.
En dat die tien het zélf zullen toegeven
Zoodra ik den naam maar noem;
Louis Pasteur ,de grooteFranschman
wiens hoatierdjarige geboortedag kort gele
den door de gansche wereld weid herdacht
en wiens naam en faam niet slechts in de
wereld der-waterschap, maar die ook door
velen onder 'tienvoudige volk wordt gekénd
Z| hoorden van '1 isstituut-Pasteur.
Van de inenting tegen hondsdolheid.
Ea se weten wat „pasteuriseeren" is; ze
spreken van „gepasteuriseerde" melkerz.en
weten ook al vaak te vertellen dat die door
bisoadere bewerking en afsluiting „zlekle-
kienmg" is en blgven kan
'a Reus op 't terrein der Wetenschap.
En tevens een geloovig christen die
wel zgn christendom beleed in de roomsch-
ka holieke kerk, waartoe hg van huis uit
behoorde, doch die nét ons eerbiedig boeg
voor „God, den Vader, de Almachtige, Sckiep-
per des hemels en der aarde", en voor „Jezus
Ctsristus, Zgn eeniggeboren Zoon, onsen
Heere".
Dééfom scbrgf ik over hem.
Omdat hg was man-van wetenschap en dat
niet in den ardinaiten sin, waarin men zoo
veel duizenden, die met kunst- en vliegwerk
door hun academische examens wisten te
komen, ceder de wetenschappelgke Heden
rangschikt, neen I omdat hg een der weinige
koningen is, die door God gepracdesti-
neesd zgn, om in ééa kort menscbecleven
voor de Wetenschap te veroveren datgene
waarnaar zg vele jaren vo,-echte en zocht.
Déérom schrgf ik over hem.
E a, omdat deze ongekroonde koning tevens
was een kinderlgk-geloovig schepsel.
Niet maar een i&éun geloovige.
Neen! iemand die, zg het dan ook door de
nevelen van zgn eigen kerkleer heen, in
Chtisius' zoenoffer zgn zaligheid sag.
„Geloof' en „Wetenschap", nietwaar:
is ai wat over geschreven en getwist.
Velen zeggen't Kan niet samengaan I
Wie man-der wetenschap wil zgn, dte moet
zgn „geloof" afleggen, sootira h) den tempel
der Wetenschap betreedt, net als men stok
en ove.Jas achterlaat, wanneer men de huis
kamer binnengaat.
ZiVk geloof, natuurlgkl is geen geloof,
Dat is de groote fout geweest van de
openbare school, dat zg steende, men kon
zgn diepste, innigste overtuigingen aannemen
en afleggen naar men vsóü; men kon ze
laten meepraten en 't zwggen opleggen, net
naar 't uitkwam.
Zeldzaam oppervlakkige meening I
Die men zoo heeimóót niet verwachten
sou vaa 't „denkend deel der Natie"!
Toch wordt ze tóg vaak beschuldigd.
Anderen evenwel zien beter.
Ook onder onze tegenstanders en die
begtgpen, dat het „geloot" geen huisjasje
is en ook geen paar klompen, die men maar
even aanicblet, uittrekt en aflegt, net naar
't zoo gevalt.
Maar die zgn dsn ook nog érgerI
D i e zeggenHet Geloof is de v g a n d
der wetenschap, en op hüa standpunt zgn
ze tenminste konsekwent.
Ziehier nl het groote verschil I
Wie seggen sg ècbtdc Wetenschap
wil beoefenen, die moet beginnen met te
zeggen„Ik wéét niets 1" En d&a gaat hg
aan den slag: Zien, hooren, voelen, ruiken,
vergelgken, proeven nemen,en zóó
ve kfggt hg zgn wetenschap.
Niets staat hem daarbg in den weg.
Hg begint ais 'n blad wit papier,