Zaterdag 4 November 19291.
87*u Jaargang N'. 2856
¥oof de Znldliollaiiilsclie fik ZffuwscIif Eilanden.
Eerst© Blad.
Antirevolutionair Orgaan
IN HOC S1GNO VINCES
W. BOEKHOVEN Ztmtm,
De üoomsche Universiteit
en de Vrije te Amsterdam.
RECLAMES MEDEDEEUNGEN.
Alle stukken voor de Redactie bestemd, Advertentien en verdere Administratie franco toe te zenden aan de Uitgevers,
In de Nederlander 11 Oct. j.l werd
met liefde gepleit voor één Volkskerk,
voor één Volksuniversiteit, voor één
Volksschool. Door al dat scheiden en
scheuren zou er volgaas dat Chr. Hist,
hoofdorgaan geen andere eenheid. meer
overschieten dan die van de registers
iflran den Burgerlijken Stand, waarin
feeler moet zijn ingeschreven,
Het orgaan overdrijft hier wel wat
al te zeer de splitsing en scheuring,
omdat de praktijk duidelijk aantoont,
dat de scholen slechts verdeeld zijn in
drie groepenChristelijke, Openbare en
Roomsche. Dat de kerken ook maar
verdeeld zijn in drieënHervormd-
Gereformeerd Roomsch. Dat de Weten
schap maar verdeeld is in tweeën: 4
Staats- en Gemeenteuniversiteiten en
slechts één Gereformeerde, waar dan
aanstonds de Roomsche zal bij komen.
De „Registers van den Burg, Stand"
zijn dus als voorbeeld slecht gekozen,
want in verband met School, Kerk en
Wetenschap mag men gelukkiglijk con-
stateeren, dat op die „Registers'staan
een zelfde twee millioen Roomschen;
een drie millioen Hervormden en een
tfrklein millioen Gereformeerden. De Split-
sing is dus maar in drieënen de tijd
zal nooit komen, dat ieder zijn eigen
schooltje heeft en zijn eigen kerkje en
zijn eigen Wetenschap.
Het Nederlandsche volk is individu
alistisch aangelegd, maar zooveel gezond
verstand heeft 't nog wel, dat 't niet
tot in 't oneindige gaat scheuren en
splitsen. Er blijven reusachtige groote
groepen bestaan, die elk nog hun tien
duizenden maal duizend tot zich trek
ken en er Protestantsche of Roomsche
aGtie door voeren.
Scheuring in Staat en Kerk en School
en Wetenschap is er in ons kleine Ne
derland; maar die is overal; en is in
Nederland niets erger dan in andere
Landen met gemengde bevolking, In
alle Landen, rondom ons, in Duitschland,
in Frankrijk, in Engeland, in België
enz. is er ook scheuring in Staat en
Kerk en School en Universiteit. En de
Nationeéle Eenheid is daardoor in geen
enkel opzicht geschokt en geschud Adres
aan den Oorlog 19141918 en aan onze
mobilisatie en nationale liefde voor de
Koningin, als symbool van de eenheid
des Rijks.
Ja, precies Andersom!
Dd&r, waar de menschelijke persoon
lijkheid, gestoord door een brutale één
zijdige wetgeving van exclusieve Mi
nisters en Kamerleden, tracht vermoord
te worden, daar, ja daar is wrevel en
haat van burger tegen burger, van Kerk
tegen Kerk, van Wetenschap tegen We
tenschap! Ddar is despotisme, tyrannie,
verzet, protest, petitionnement, oppo
sitie tot obstructie of afbraak toe. Daar
is de vrijheid dood en de haat levendig.
We laten nu dat Christ, Hist, „register
van den B. Stand" als laatste overschot
eener ingezonken Eenheid rusten, 't Is
puur overdrijverij.
Maar deze vraag dient naar voren
te komenOp welken grond is er men
dan toch toe gekomen om, zooals de
Geref. en Roomschen doen, te gaan
scheuren? En nu vragen we dit niet
met 't oog op een scheuring in den Staat
n.lt als politieke partygroepeeringen van
Anti's en Liberaal en Roomsch enz,
Ook niet met 't oog op kerkelijke insti
tuten; óók niet met 't oog op School-
instituten, maar uitsluitend met 't oog
op de Wetenschap-schemmg.
Waarom zullen er nu aanstonds zijn
Staatswetenschap, Geref. Wetenschap en
Roomsche Wetenschap in;drie afzonder
lijke Instituten gedoceerd: de Staats
wetenschap te Leiden, Utrecht, Gro
ningen; de Vrije te Amsterdam; de
Roomsche te Nijmegen waarschijnlijk.
Over de scheuring in de Lagere en
Middelbare School; èn over de kerke
lijke scheuren van 1834, 1886, Geref.
Bond, Confessioneel, Ethisch enz, der
Volkskerk zwijgen we. Nu slechts over
de Universiteit.
En dan zit em de scheuring princi
pieel gesproken in 't organisme der We
tenschap. Wat is dat? 'tIs de absolute
afhankelijkheid der faculteiten van een
Belijdenis, ja dan neen.'t Is de absolute
afhankelijkheid der faculteiten onderling.
Of wil ge: Er is scheuringomdat er
op 't veld van Wetenschap Eenheid moet
zijn. Er is scheuring, omdat er samen
hang is. Eenheid moet er zijn, tusschen
subject en object of tusschen Mensche
lijke ziel en de Studiestof.
Vreemde paradox! Er is scheuring,
omdat er Eenheid moet zijn,
Er is bij de Gereformeerden t n Room
schen een bewustzijn van den organi-
schen samenhang en samengang van
Ziel en Stndiemateriaal. O, ware dat be
wustzijn op de Staatsuniversiteiten maar
nooit te loor gegaan; en geble
ven ware dat bewustzijn dan
maar nooit anti nationaal, modern ge<
wordenèn puur Christelijk gebleven.
Toen de moderne Ziel van zich spreken
deed op de katheders rommelde 't aan
onze Staatsuniversiteiten, zoogoed in da
theologische faculteit als in de juridische.
Professoren, Ministers, Kamerleden,
meest conservatief, niet levend uit een
eigen beginsel, hielden nochtans vast
aan oudere traditiën van Geloof en Open
baring, doch moesten voor den modernen
geest wijken en katheder na katheder,
faculteit na faculteit kwam in handen
van de Anti-Openbaring. En de Staat
bevorderde dat door zijn benoemingen.
Zoo ging de zuiging door over heel 't
veld van wetenschap en werkte na, uit
de Universiteit, op de Staatsideeën. Kerk
ideeën, Lagere Schoolideeën enz. Heel
't raderwerk van Staat en Maatschappij
werd door den modernen geest der
Staatsuniversiteiten omgezet.
Ah! hadde zich die samenhang en
samengang van Subject en Object, d.i
van Zielsprincipe èn Studiestofmaar
tot één katheder, tot één faculteit be
paald, zeg b.v. alléén tot de theologische,
dan hadde men die theologiscge facul
teit, onttroond daar, aan een apart
Seminirie kannen laten doceerén; wat
dan, erkennend de Scheiding van Kerk
en Staat, nog een allergekste moeilijk
heid zou opgeleverd hebben, omdat de
Staat dan nog voor dit vraagstuk kwam
te staanWegnemend de theol. faculteit
van de Staatsuniversiteit en ze over
brengend naar een Theologische Staats-
schoolmaar wat voor Godsleer zou de
Neutrale Staat daar dan moeten laten
docaeren Afgedacht dan nog van 't feit,
dat dan de Staatsuniversiteit ook geen
volledige Universiteit zou zijn, 'tDenk
beeld om de theolog. faculteit dan ook
seminaristisch te behandelen, is te zot
om alleen te loopen. Ergo: bij al de
faculteiten, zonder er één te missen,
moet Ziel en Studiemateriaal, subject
en object samengaan. En wordt die ver
houding „modern", ongeloovig, dan lijdt
elke faculteit onder zoo'n levens- en
Christusbeschouwing,
Al beitaat een Universiteit uit pro
fessoren, die in hun vakken los van
elkander leven, toch is er géén „droog
zand", dat niet aan elkaar hangt.
Elke professor heeft een Ziel en geeft
Les. En zooals in 't menschelijke lichaam
saamhang is van hart en Hoeden ook
in de maatschappij verband is tusschen
individu en gemeenschapzooals er noch
in 't licha im, noch in de Maatschappij
autonomie iszooals er noch in 't lichaam
noch in de Maatschappij isolement is,
maar overal bond, band, relatie of be
trekking, afhankelijkheid, wisselwerking
beperking en bepaling van eikaars be
weging zoo ook is er organische
samenhang tusschen Subjet en Objet:
de Ziel giet de diDgen al naar zij als
Ziel geconstrueerd gebouwd, geïnspireerd
betooud en betokkeld en besnaard is,
èn het Objet of 't Studiemateriaal wordt
gekneed en behandeld al naar de Geest
dit gebiedt.
En daarom, omdat er maar tweeërlei
Ziel mogelijk is, is er ook tweeërlei
samenhang en band. Is 't Subject, de
Ziel, draagster van de moedergedachte
„Christ avant tont" d.w.z Christus bo
ven alles; dan zal ze ook het Object
of de Kennis uit dat oogpunt bezien en
behandelen.
Maar is de Moedergedachte, 't pri
mordiale beginsel niet GodsWoord, niet
de Kerkleer, niet de Traditie, niet de
Belijdenis, doch de Rede, dan is er ja
zeker ook samenhang van Ziel en Leer
stof, maar 't is een filosofisch, rationa
listische, empirische in kwaden zin.
Er is maar tweeërlei band tusschen
Subject en Object: de professor leeft
uit de school der H. Scbrifture of uit
die der Philosophic, en daarom gaat bij
de Vrije Universiteit en de Roomsche
de leidende en bezielende gedachte over
alle faculteiten (óók omdat 't veld van
Wetenschap maar één veld is, zij't met
afgebakende terreinen voor 't Recht,
voor Wiskunde, Geneeskunde enz. enz
van de Theologie uiten bij de Staats
universiteiten van de Letteren enPhi-
losofie of de Rede.
Behalve dezen principieelen band tus
schen Subject en Object, is er natuur
lijk ook een formeeie band. En zelfs
daar nog is er onderscheid.
Het staat natuurlijk vast, dat een
Geref. èn een Roomsch professor for
meel, beiden, gebonden zijn aan dezelfde
denkwetten. Er is een Logica, een Wet,
wetten van denkenwetten van onder
zoek, om juist te stellen, juist terede
neeren, juist te concludeeren en geen
valsche conclusion te trekken enz. Dat
formeeie is overal, bij alle menschen,
gelijk: bij Heiden, Christen, Israëliet of
wie ook al zal zelfs bij dat for
meele beginsel de Christen toch beden
ken óók mijn denken en denkregels en
denkvoorschriften lijden onder den vloek
der zonde en slechts in den Hemel zal
't Denken gelouterd zijn van zonde en
't schuim der zonde. Dat formeeie is
nu nog als „een duistere rede" „als
een spiegel", maar eens zullen we zien
„van aangezicht tot aangezicht"
en dit geldt zoowel 't principieele als 't
formeeie. Alles gaat gedrnkt onderden
Zondeval.
Zo© dus is er tweeërlei school, al
naar de Ziel de Leerstof omvatèn de
Leerstof weer reageert of terug- en in
werkt op de Ziel. 't Is de Band aan
God of de band aan de filosophie. 't Is
Schrifture of Rede.
't Kompas naar Golgotha, ja dan neen
De Geref. Universiteit en de Room
sche 't is honend gezegd eij zijn
de afhankelijke Universiteitenha&r
wetenschap is géén wetenschap, want
de echte Wetenschap is VrijMaar
die twee zijn „gebonden."
O, wat vergissingOok de Staats
wetenschap is gebonden, want er
is organische samenhang tusschen de
Moderne ziel en de filosofie. De ééne
drinkt de andere in met gulzige tengen.
Er is wellustcontact tusschen de Chris-
tushatende ziel en de Wetenschap waar
in men God niet zien wü.
En waar nu de Staatuniversiteit de
professorenziel bindt aan nentraliteit en
filosofiewaar de faculteiten onderling
saamhangen, omdat er geen Wetenschap
is met loketjes, maar één machtig ge
heel, daar moet hij, die staart op Gol
gotha, zijn eigen weg gaan en dus
scheuren maken.
Geref. Meisjes I
Deze Courant vetsch|nt eiken WOENSDAQ en ZATERDAG.
ABONNEMENTSPRIJS pet drie maanden Stance pet peat 75 Cent hg vonraltbotnilsg,
BUITENLAND bl vooruitbetaling f 8.50 pet Iaat,
AFZONDERLIJKE NUMMERS 5 CENT.
UITGEVERS i
BOMMELS DIJK.
Velefsee Interee&manaai No. 70S.
IADVERTENTIËN 20 Cent pet tegel, RECLAMES 40 pet Cent regel,
BOEKAANKONDIGING 10 cent pet regel.
DIENSTAANVRAOEN en DIENSTAANBIEDINGEN 1.— per plaateing.
Gioote lettere en vignetten wcrdea berekend naar de plaatsruimte die sl beslaan.
Athetteetlën worden Ingeweeht tot D1NSDAO- an VRUDAOMQPQBN 10 UUR.
40 Cent per regel.
Waarom bl|vea er nog dorpen achterlik
in 't organiseeren van melsjetvereeniglugen
Bedenk toch' dat de Geref. dochter een
roeping heeft te vervullen als staande in 't
ambt jder geloovigen. met Christus als Koning
aan 't hoofd Bedenk toch, dat in de Nieuwe
Maatichappl die we i|n ingetreden de taak
der vrouw een andere geworden Is dan eer-
t|ds. Ii 't Vrouwenkiesrecht dat in de Grond
wet ataat en er nooit meer uitgaat, niet een
afdoend bew|s, dat God de Heere ook de
Vrouw tot ontwikkeling noopt en verplicht.
Is er geen „Vrouwenkwestie" in 't Sociale
leven
De Maatschappel|ke en Kerkellke Vragen
sin ioo velerlei In dese bewogen t|den,
waarin leder roept„B| mf is 't Geluk I B|
ons is 't Heil", dat de vrouw ilch wel dege-
l|k af moet gaan vragen of er niet nog wat
andera te doen la dan kousenstoppen en
aarepeUschUlea.
Ziet toch In de toekomst, meisjes wsarin
de geesten uit den afgrond hoe langs zoo
meer opkomende sielen aanranden't re
delik en geestel|k leven onderdrukken; de
man en de vrouw gaan losmaken van 't Va
derhart, Ondersoek dan toch den B|bel en
de Historie en 't Leven van uw volk 1
De vrouw kr|gt vu Godswege eenedeler
plaats, een hoogere plaats in 't huwelijksleven
maar ook In 't Sociale leven, In dat der
School, der Kerk, der Wetenschappen. Neen,
geen Emanclpatlezucht mag U drijven Geen
Baasschap. Geen onnatuurlijke heerschsppl
In welken kriag. Maar ge x|t ook beelddra
ger Gods en hebt ook heerschappl te oefenen
over 't geschapene door Uw vrouwel|k hart,
door Uw vrouwel|ke aandriften, die anders
z|n dan vu den Man. En dat alles onder
Koning Jeius. In vcreeniging met die U nastaan I
Naast den man cn met den man dient ge
Uw kènnis te verrijken, Uw hart ontvanke-
Igker te maken door samenwerking van alle
Geref. meisjes naast U Tot Eere Gods Tot
voorultbrenging van 't Leven. Tot meer ge
luk van 't Gezin.
•- 't Liberalisme moet klagen.
Terecht klaagt de Vr|heid, 't Liberale or
gaan. Er z|n Liberalen, die alleen gaan staan
en alzoo de kracht verswakken. Lees maar,
wat de Vr. zegt. En de laatste regel Is al zeer
ter zake.
NOQ NIETS GELEERD.
De vrlxlnnlgen sch|nen nóg dieper iu de
put te moeten geraken, voor de bezinning
b| sommigen terugkeert.
De splltslngszucht en persoonlijke IJdel
heid, die b| de jongste Kamerverkiezingen
aan verscheidene nienwepart|tjrs het aan
zien schonk, werken door. Tegenover het
bloc van Kerkel|ken, en het bloc van So
cialisten b| wie het waarlik ook niet
aan nuances ontbreekt bl|ven vrtsla-
nlgen hun t|d en hun goede geld offeren
om het Liberalisme te beletten tot her
nieuwden bloei te garaken'
Dezer dagen bereikte ons de meededen
