HTIGEN I Zaterdag 88 October 1982
S7éts Jaargang Ma„ JS854
[TDAG
KAAK
tawii
vóór 26 QctoDor
LF.
voor de iSnidlftollandselie en i5eeitw§elie Eilanden
erste Blad.
Nationale Bankvereeniging
skomen
SN
Antirevolutionair W Orgaan
IN HOC SIGNO VINCES
otterdam
wijders
ZUT GIJ CALVINIST?
Reclames MsdadasSingan.
kt op den
;R van 9-12 uur
Uwer
pt in
Uï de
voor
komende
e panden
pry zen
IIDDELHARNIS
akt, dat de
gebreid met:
Tóói 2 NOFefflttir
I, f/1. Ml LO Mil
COMTE.
Alle stukken voor de Redactie bestemd^ Advertentien en verdere Administratie franco toe t© eenden aan de Uitgevers
We vragen niet of gij orthodox zijt
Want met zoo'n Jan Klaasse-vraag
zijt ge net zoo dicht bij 't Latherdom
gebracht als bij 't Roomsch-Katholicisme
en staat ge tevens mijlen ver van 't
Calvinisme. Er is hieromtrent nog al
misverstand.
Orthodox wil volstrekt niet zeggen
^.rechtzinnig" in algemeenen zin, als nog
Vasthoudende aan eenige mysteriën
van 't Christendom, maar't wil bepaal
delijk zeggen: recht in de leer zijner
kerk. En daarom is er een Roomsche
orthodoxie, een Luthersche orthodoxie,
een Gereformeerde orthodoxie, een Ar-
miniaansche orthodoxie enz. enz.
Is er maar één kerkform&tie, en ieder
burger denkt als die kerk, dan is hij
orthodox. Voor de Reformatie uitkwam
in Europa, was de Roomsche Kerk al
gescheurd in een Westersche en een
Oostersche R. Kerk. Accoordl Maar de
Westerschen noemden zichzelf orthodox,
en ze noemden de Oosters chen heterodox
d.i. onrechtzinnig. Maar de üosterschen
in Konstantinopel zeiden: Wij zijn or
thodox, doch die van Eome zijn hetero
dox.
En zoo ging dat door alle eenwen
heen! Wie Arminiaan was, noemde zich
j(.ndat hfj aan zijn belijdenis vasthield
orthodoxwie Sociniaan was deed dat
ook. En als er honderd kerkformaties
zijn, zijn er ook honderd orthodoxieën,
omdat er in elke formatie menschen
zijn, die de belijdenis vasthouden.
Zeg dus nooit tegen uw tegenstander
„Man, ik ben orthodox", want dan loopt
ge grooten kans, dat hij n toevoegt:
„Ik ook" en dus staat ge in uw
debat nog even ver als te voren. Neen!
ge moet hem pertinent afvragen: waarin,
in wélke belijdenis zijt ge orthodox Dan
hebt ge vasten grond onder de voeten
Want dan zal hij u antwoorden„ik
ben orthodox-Luthersch öf orthodox
Gereformeerd, en dan pas kant ge de
discussie gaan aanvaarden.
Gewis, men stelt wel eens „orthodox"
tegenover „modern". En dan bedoelt
men, dat een orthodoxe nog aan waar
heden gelooft die de moderne niet meer
erkent b.v. de leer aangaande den Chris
tus. Maar die tegenstelling is beslist
foutief. Wie „modern" is, is de onge-
loovige aan den Godoaensch Christus,
en tegenover „modern" staat dan niet
de „orthodoxe", maar de géloovige.
't Is nietmodern tegenover orthodox,
maar 't isongéloovige aan de Vleesch
wording Christi èn géloovende daaraan.
En "t is dan ook onzin om te zeggen
die en de dominee is wel orthodox, maai
niet Gereformeerd. En 't is hierom onziu
omdat de leer der Hervormde Kerk Ge
reformeerd is; wie dat nu belijdt is
Gereformeerden hij is orthodox, omdat
hij die aparte kerkleer, die leer zijner
speciale Kerk onderschrijft. Wie in Ne
derland lid is der Hervormde Kerk, en
die leer dier Kerk wil handhaven; ze
voor eigen ziel aanvaardt is orthodox,
omdat hij handhaaften hij is Gerefor-
jjWMd, omdat die leer Gereformeerd is.
"daartegenover staatongereformeerd,
w61 gaaQ we °P d0Z0 titels niet
^ezen er op, omdat men met
fe 0e^UIging„ik ben orthodox'' midden
n t R. Katholicisme kan staan en dus
eer ver af van 't Calvinisme. Elk goed
kerklid is in zijn eigen oogen
ortnodox; maar hij noemt ons een ket
ter en wij zeggen„wacht even 1 vrind
is de ketter, en wij zijn orthodox,'
En zoo gaat dat met de honderden rieh-
tingen des geloofs.
Calvinist te zijn! is nog iets anders.
Men moet met dien titel voorzichtig
zijn. In Hongarije noemt men alle Pro
testanten Calvinist, al zijn ze modern.
In Engeland noemen zich de Baptisten
of Doopsgezinden èn de Methodisten,
voorzoover ze de particuliere genade
belijden, bij voorkeur Calvinisten. In ons
eigen Land wordt met Calvinisme tweeër
lei bedoeld,
Ten eerste bedoelt men'tin leerstel-
ligen zin en dan zijn Calvinisten zij,
die de predestinatie aanvaarden, de
uitverkiezing, de vóór-verordineering.
Dan is Calvinist bedoeld in één bepaald
dogmatisch kerkleerpunt,
Maar in de tweede plaats verstaat
men er onderhet godsdienstig-wijsgee-
rig stelsel, dat 't gansche menscheiijke
leven omvat.
Als een Amerikaansch schrijver aan
gaande zijn volk zegt: „Het enthousiasme
(geestdrift) van mijn volk vojr de vrij
heid, is geboren uit zijn geestdrift voor
't Calvinisme"dan voeit ieder, dat 't
Calvinisme in dat geval meer is dan
een kerkelijke gedachte, maar ook 't
Staatsleven raakt.
Als Groen van Pr. zegt: „In de cal
vinistische reformatie naar de H. Schrift
ligt oorsprong en waarborg der zege
ningen, waarvan 1789 de bedrieglijke
belofte en jammerlijke caricatuur gaf,
dan erkent ieder, die het jaartal 1789
als Fransch Revolutiejaar kent, dat Groen
hier meer bedoelt dan 't dogma der uit
verkiezing, maar tegenover 't revolutio
nair systeem dat Kerk, Maatschappij,
School. Gezin, Wetenschap enz, omspande,
plaatsen wil een Calvinistisch systeem
dat oplost, of tracht op te lossen bijna
alle vragen des levens van geestelijken
en algemeen stoffelijken aard. Dan om
vat Calvinisme Hemel en Aarde, idee
en werkelijkheid, God en demonen,
Schepping en herschepping, ja alie ele
menten, voor zoover ze door tmensehe-
lijk denken kunnen benaderd worden.
Dan is 't Calvinisme een Christelijke
verklaring van de levensopenbaringen
èn of 't Calvinisme daar
toe in staat is èn of 't
Calviaisme al een paar elementen vol
komen heeft verklaard? Zijn alle le
vensvragen al Calvinistisch doorgrond
Wat is de Calvinist in zijn persoon
tegenover Godtegenover zichzelfte
genover zijn naaste? Wat is een Cal
vinistisch gezin Een Calvinistische
kerk? Een Calvinistische School? Een
Calvinistische kunst Een Calvinistische
economie of maatschappijordening met
't oog op den handel en de nijverheid
en den landbouw Wat is Calvinistisch
strafrecht Wat is Calvinistisch Burger
lijk recht? Wat is Calvinistisch Vol
kenrecht? Wat is Calvinistisch Gezag
en Vrijheid Wat Calvinistische wetten
inzake 't sociale leven Wat een Cal
vinistische Letterkunde Een dito Na
tuurkunde. Een dito geneeskunde?
't Calvinisme moet, volgens Groen, een
stelsel zijn, dat van „zegeningen" de
oorsprong en de waarborg is; geen be
drieglijke belofte, geen caricatuur, maar
waarheid, waarmee een mensch en dier
en plant leven en sterven kaa; dat
hem tijdelijk en eeuwig geluk kan aan
brengen; dat God en schepsel, tijd en
eeuwigheid op de juiste plaats stelt en
de juiste verhouding.
Calvinisme moet harmonie zijneen
heid in de oplossing van de meeste
levensvragen inzicht in 't ontstaan,
de ontwikkeling, 't eind der dingen
tenzij God de Heere zich voorbehouden
heeft om over Zichzelf en 't menscheiijke
leven te zwijgen en geen reus
onder de denkers zelfs in staat zon zijn
om de Godsgeheimen te ontdekken
want in elk stelsel zullen vragen on
beantwoord moeten blijven. Waarom?
Waarom? Waarom? Hoe? En waar
blijft dan 't Daarom?
God is groot en wij begrijpen Hem niet
God is oneindig en wij zijn eindig. En er
zijn zonden, die 't verstand verduisteren.
Maar welke vragen dsn ook onbe
antwoord moeten blijven, (en 't is ook
volstrekt niet om allerlei antwoorden
te doen!) er zijn in't Calvinisme hoofd
gedachten. Er is een Souverein God.
Dat houde men in elk geval vast Sou
verein in natuur en in genade. En reeds
deze belijdenis plaatst ons tegen alle
revolutionair redebeleid. Plaatst ons
tegenover allerlei School, die in „ken
nen en kunnen", in „empirie of erva
ring", in „moeten zien" haar beginpunt
vindt Plaatst ons tegenover de almacht
der Rede. Tegenover de almacht van
den wil. Plaatst ons theo centrisch, öf
God-in 't midden, onder Hem en naast
elkander als medeschepselen.
Een maatregel op het
juiste ©ogenblik.
Kantoor MIDDELHARNIS.
ZITDAGEN tpens BEURS.
Woei* SÜIMELSDIJK -■ TABBEBS
DfiMeröag, DIRKSLAND - V. i DOEL
DoMerSag, ÖÏÏDDORP - FLOHIL
Vrijdag. OUDE TGNGE - GELUK
- en BONTEN, geleverd «ioo -
J. JANSEN, SOMIELSDIJK OUDDORP
GEVEN WAARBORG
VOOR HUN QUALITEIT
OP OEI UITKIJK.
-MELISSANT
ËMEEN BEHEER
N DIRKSLAND,
IEESTER 22173
85 No 9 f 72
SOTÖREN I
sa krachtgevend
iollandsche
J. J. HOFMAN, den
nemendheid.
roomitter.
RG, Secretaris.
WAAL- eo RIJNVORM,
VORSTEN, POTTEN,
- en BETONBUIZEN,
VUURKLEI, ASPHALT
vering per vrachtauto.
'evelend,
Deze Conrant verschlnt eiken WOENSDAG ei ZATERDAG.
ABONNEMENTSPRIJS per drie maanden franco pst post 75 CenS fe® veoratibsltfiSSsg,
BUITENLAND b| vooruitbetaling f 8.50 per jaar,
AFZONDERLIJKE NUMMERS 5 CENT.
ÜITSEVBRSi
W* BÖIKHOfll i l®a@Ms
SöMMBLgDIJK.
Telefoon Intereommanaa! Ne. 203,
ADVERTENTIÊN 20 Cent per regel, RECLAMES 40 per Cent r&gaL
BOEKAANKONDIGING 10 cent per regel.
DIENSTAANVRAGEN en DIENSTAANBIEDINGEN 1.— per pfestetsg.
Groot ie letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die «1 bosten*.
Adrerientiën werden Ingswaeht tot DINSDAG- en VRIJDAGMORGEN 10 UUR,
P78 ROTTERDAM
Staten en Raden
De verkiezingen werpen haar schaduw
reeds vooruit. Statcakieskringen en Kiesver-
ecoiglogen mg,km al aanstalten om propa
ganda te gaan vosten.
Allerlei voormannen zeggen lezingen toe
in de hoofdplaatsen. Maar wl, op Fiakkee,
hoe zuhen wl 't redderen. Zullen we op
ons zelf aangewezen zgn Door eigen kracht
moeten leven? Met eigen issntiëa? Met
eigen organisatie ontplooiing. Zonder hulp
vna buiten op eigen wiekan driven
Maar dsn mogen de Kiesverenigingen
haar stekjes al vast gaan uitsteken.
't Is in 1919 gebeurd, dat sommige kiesv.
te laat waren in haar actie, wat schade
oefende op onze politieke wenschen. Er Is
ook aan de organisatie watoptektlefateren.
Hoe gelukkig, dat er in onze Kies?, nog
flinke jongere krachten s|n, die 't werk den
ouderen uit de hand kunnen nemen. Hoe
gelukkig, dat er in alle derpen èn voor de
Raadsverkiezing in voor de Statenverkiezin
gen nog jonge mannen te vinden z|n, die
vol vuur en |ver de zaak willen aanpakken.
En dat is vrucht van Gods algemeens ge
nade I Dat is vrucht van 't Calvinisme, dat
nooit moedeloos wordt, wie 't ook aangr|nie
en hate. Dat is vrucht van de heeil|ke Jon-
geliugsvereenigiugea en Jangedochtersver-
eenlgingen op Gereformeerden grondslag, die
studeeren in de H. Schrift en in politieke
geschriften. Die 't verstaan, wat Algemeene
Genade beteekent, en hoe een flinke ontwik
keling 't Gemeenteleven in Stad en Dorp te
stade komt.
Studie is er noodlg, en de jongeren doen
dat ook. In orde I
Te meer, waar we niet alleen willen be
houden, wat we hebben; maar nog winst
willen maken ook.
En daar z|n de jongeren voor geknipt.
Wij ouderen gaan dat eu sacré, dat Hei
lige Vuur, geenrzics missen, maar willen
liever achteraf Btaan om te luisteren! In de
voorhoedede Jeugd I
Jonge mannen 1 komt eens voor den dagl
Trouw ter Kiesvereniging I
De oudjes roepen u een hartelfk welkom
toe. „Zonen van Calvin", zei Groen, helpt
een handje. En g|, Jongedochters I ge doet
toch ook mee I
Op dan I voor Staten en Raden I
Roomsche Universiteit.
Met gemengde gewaarwordingen is de
stichting eener Roomsche Universiteit, hier
te Lande, ontvangen. Wordt er van alle z|-
den lof en eere gebracht aan de Roomsche
bevolking voor haar gcootsche offervaardig
heid om reeds met drie faculteiten te kunnen
beginnèn nl. Godgeleerdheid, Rechten en
Letteren. Wordt er met lof op gewezen, hoe
de Bisschoppen vol vuur en |ver de kerk
aansporen om jaarl|ks in de maanden Oc
tober en November, te beginnen in 1923, in
alle parochiën collecten te honden, tot in
standhouding en uitbreiding der Universiteit
toch z|n in de Protestautache gele
deren de gewaarwordingen verschillend.
Er is een deel van 't Protestantisme, als
Chr.'Historisch wel bekend, dat klaagt over
de scheuring in de eenheid des volks. Eerst
Staatsuniversiteiten, toen een Vi|e Universi
teit op Geref. grondslag. Nu weer een Room
sche en 't hoofdorgaan schrijft„W|
krijgen een zieh steeds vermeerderend aantal
volkjes, ieder met een eigen geschiedenis,
een eigen ideaal, die binnen den kring van
het Nederlandsch een eigen taal spreken. Er
is geen volkskerk meer, er in geen volks
universiteit meer; er is geen volksschool
meer; er zal ten slotte slechts één punt van
eenheid overbleven nl. de registers van den
burgerlijken stand. Doch dan mogen wij be
denken, dat zulks 't begin van het eind is.
Als de band om den pglbundel is los ge
maakt, vallen de pijlara uit elkaar en worden
straks verbroken".
Zóó klaagde de Nederlander op 11 October li.
Uit dien mond, ais Chrlstelijk-Hlstorisch
orgaan, eerbiedigen we £lie klacht dat Neder
land niet een is, maar gaan thans op de oor
zaak niet In. Later weer eens, ais we eens
schr|ven gaan over de historie van de Chr.
School; en de historie der Vrfleèn Roomsche
Universiteiten naast de historie der Siaata-
creaturen. Want elke scheiding heeft haar
rechtsgrond. Niemand scheurt uit liefhebber!.
Daar liggen ideeëa ssa ten grondslag.
Er is ook een deel van 't Protestantisme,
dat de stichting een welkom toeroept. Niet
op grond, dat de scheuring grootse wordt,
die er aireede ia 't Nederlandschs Volk is,
maar op grond hiervan, dat de Roomsche
Kerk aflaat om van surrogaat Wetenschap
te leven, dat elke Staatsuniversiteit in neu
traliteit, den Roomschen student aanbiedt.
't Roomsche geloof vloekt met alie Neu
traliteit, Waar de Christusgestalte een plaats
heeft ia 't hart en in de Kerk, kan geen
surrogaat voldoen.
Wij willen scheuren maken.
W| willen scheuring en schelding.
Wl willen scheuren cm te verenigen allen
die Gereformeerd denken.
Ah, de schijn-eenheid l|ki zoo zoet, en de
scheiding drukt zoo wreed. Ja, dat is zoo I
Schelden baart smart, maar Vereenigen met
hen, die onze tegenvoeters zgn in Kerk en
School en Staat, dat baart nog dieper.smart.
Er is geen Vereenigen mogelQk met wat uit
een anderen Lerenewortel leeft. Willen de
Chr. Hlst. zich met 't Liberalisme vermengen
Nederland telt nu eenmaal duizenden, die
zlcb niet in de Volkskerk kunnen thuis ge
voelen omdat ze bellden, dat de Wortel
eener Volkskerk de kanker heeft, en geen
enkel tuinier ooit ofte Immer in staat is om
die kanker weg te snqden dan als
gevolg,de dood der Volkskerk otihet-
roepeilk. Het „Christendom", de „Volkskerk"
is Scbln, fictie, een woord I
Nederland telt zin ChrlstsSlke Schoten bl
honderden hoe kan er nu nog van één
Volksschool sprake zin. Er had sprake van
kunnen «Ie, in de vorige eeuw, ais de mach
ten, die nu over de scheiding kermen, zelf
die scheiding niet had geforceera. Er is geen
„Volkskerk", want In de Herv. Kerk tintelt
velerwege het Getef. Woord. Denk ook eens
om den Geref. Leerstoel I
't Is mooi praten: Scheur nietl Maar dan
moeten onze liberale raadgevers zelf die
schelding niet provoceeren, er toe drigvea.er
toe dringen, ze ontwikkelen.
Men kan met den duivel wel goede vrin
den bil ven, als ge zijn zin maar doet, «co
spreekt de Volksmond terecht.
En zoo is 't ook met 't oog op de ideeëte
en cultureele goederen van Ontwikkeling,
Kennis, Godsdienst, Kerk, Dogma, Weten
schap op alle terrein. Ja, sterker nog I Geen
tyrannic is grooter, dan daar waar de Een
heid triomfeert.
Zeker I ge kunt wel naast een £p gaan
zitten treuren; maar ge kunt er niet mee
bil ven leven en daarom wordt 't ten derde
dage plechtigllk ter aarde besteld. Leven
zoekt Leven. De Dood wordt bijgezet bl den
Dood.
Zoo doen we mei alle lik van Neutrale
Wetenschap; van een souteloosc chaotische
Volkskerk en Volksschool. We treuren erbij
en willen mee gaan ter begrafenis. Houden
desnoods een aanspraak op den doode.
Maar Fiakkee is precies als w$. Van daar
de Chr. Schoten. De Geref leer in de Herv.
Kerken. De Geref Jossgel en Jonged, Vereen,
't Is alles scheur en we zin er wat bil om I
Scheuren moet de Kerk, moet de School,
moet de Wetenschap, om niet zouteloos te
worden, om haar innerllke krachten te hand
haven, om de sintcis weer lu gloed te krlgen.
Alle massaliteit Is de dood voor een op
bloeiend geestellk leven.
Inkrimping brengt energie op alle terrein.
40 cent per regel.
MMinwn—lil HVJ3
pASSfilA-vANVALKESiBURC^
•jLEVERTR
•LEEUWARDEN'
Om te voorkomen dat de goede werking
der organen verhinderd wordt, is het vooral
noodig het bloed zin r$kdom te doen be
houden en den weerstand van het zenuw
stelsel niet te doen verminderen, want zoodra
het bloed verslapt en de zenuwen verzwa kken
gaat er niets meer goed in het lichaam' In
dat geval moet men, cm te voorkomen dat
de toestand erger wordt, zoo gauw mogeigk
sin toevlucht nemen tot een middel dat In
staat spoedig het bloed en de zenuwkrach
ten te herstellen, dat is te zeggen de Pink
Pillen te gebruiken, Dit had Mevr. Suzanne
Rosseau, wonen
de aan de zager!
Lesagete Fiam-
bois Güusix
(Seine et Mare,
Frankrp) den
goeden inval te
doen toen haar
gezondheidstoe
stand ging wan
kelen.
Mevr. Rosseau
ondervond de
kwalen dieeese
ves arming v. het
bload en een
(Cl. Exparcieux).
Mej, Rousseau
verzwakking der zenuwen aanduiden, met
name verstoring van den slaap en van den
eetlust, daarbij een steeds toenemende ver
zwakking en een voortdurende afmatting die
een zeer slecht voorteeken zin.
„De Pink Pillen, schreef ges Mevr, Suzanne
Rosseau, hebben m% het meeste goed gedaan
si gaitn ml bloed en krachten en maakten
dat ik m|n eetlust en min slaap terugkreeg.
Ik gevoel mi nu geheel gezond".
Om hunne buitengewone eigenschappen
als hersteller van het bloed en versterker
van hef zenuwstelsel worden de Piek Piilen
met zeer veel succes gebruikt tegen bloed
armoede, neurasthenie, algemeene verzwak
king, maagkwalen, verschietende pijaea en
zenuwachtige aandoeningen
De prijs der Pink Pillen bedraagt f 1 75
de doos, f 9,— da zes dooien, Z! worden
verkocht in het HoofddepöiNassaukade 314
te Amsterdam. Elsch dit adres m de Hol-
landscbe gebruiksaanwijzing. De Pink Pillen
zjjn ook te verkrijgen bi alle goede apothe
kers en drogisten, o.a. bi
D. VIJF YIN KEL - SGMHELSBUK
Scherp Con
curreerende
prijzen
Prachtige
sorteering
Nadruk verboden.
Er om zwlgen, heeft geen zin meer.
't Wordt besproken, uiet alleen op de
straten van Jerusalem, maar ook langs de
straten van Fenicië, op de muren van Gaza
en in de vlakke velden van Egypte, overal.
Zoolang zwijgen misschien nog helpen kan,
om het aangerichte kwaad niet verder te
verbreiden, dan noodzakel|k was, heb ik er
met geen enkel woord over gerept.
Maar nu weef toch leder het.
Of hl komt het eerstdaags te hoorec
De „ramp", met al wat er aan verbonden
Is, die van het christelik dagblad „De Am»
sterdammer, dat ruim tien jaren laag onder
i-:i
