Zaterdag 8 April 1922/
97'w Jaargang N\ 2796.
¥o@p de ^iiadltollaiidüebe en Meeitwselie Eilanden.
Eerste Blad.
Nationale Bukrereeniging
Orgaan
Antirevolutionair
IN HOC SIGNO VINCES
I-S
21
W, BOEKHOVEN 2@m@®s
Alle stukken voor de Redactie bestemd, Advertenties! en verdere Administratie fmneo toe te sendee aan de Uitgevers
WIJ ZIJN ANTI'S.
Reclames Üsdedealisiggn.
OP OEI UITKIJK.
s
Kantoor MIDDELHARNIS.
wat ik bg m|
i ik zou hen niet
roet meer terug
okken was. De
in zee
touw om m|n
I watteouder-
:1de ik een ge-
eten. Ik zoog
«t monterde m|
fcf b$j het vlieg-
ken. Ik heb "er
passeerde ver
isbg, dat ik er
r min keel was
roepen.
erd Moore door
kte Moore deel
n 1918,
er aan, dat
ff n laatste
!k front begon,
eerden door te
dat hst gros
a Fraak»)b ou
een totduever
uren duurde,
generaal Von
het pun?, waar
leger in Picar-
ieselfde dagen
Parfs met het
chut hadden
ed hefwonnea,
>ua terugtocht
enaief der Ga-
•Op 27 Maast
reecis voor
iile en de zee-
at de Fransche
en gescheiden,
en haastig uit
epartement op
edreigde bres,
lospa begon te
sch werd toea
nd van Asriens
e voornaamste
a belet.
Frankrijk ge-
ler§l naar Sjet
ter vervan-
welke saar de
westen waren
-_r VereeBigde
ddUlijk de in-
aste;
n Ciemasf.aeais
ddest Wiisoa
Ba van troepen
®et zooveel
lat er spoedig
emiddeld tlen-
1 en de legers
een infanterie -
Caf dea Duii-
fjespeald, zei
tsner, en dank
de ooslog ge -
a vrienden ca
o-
t
r°
Pi H
Deze Courant versch|nt eiken WOENSDAG en ZATERDAG,
ABONNEMENTSPRIJS per drie maanden franco per post 75 Csaf b% roorallStetaiSsgt
BUITENLAND b% vooruitbetaling f 8.50 per jaar.
EFZONDERLIJKE NUMMERS 5 CENT,
i
UITGEVERS s
SOMMBLfDjJK.
Telefoon liitonSHMiiBMl No. 202.
ADVERTENT1ËN 20 Cent per regel, RECLAMES 40 Cent per tsgei,
BOEKAANKONDIGING 10 cent per regel.
DIENST AANVRAGEN en DIENSTAANBIEDINGEN f 1.— per plaatsing.
Groots letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan.
Advarisatiln wordan ingewacht tot DINSDAG- en VRIJDAGMORGEN 10 UUR.
r-y
CD
bJ)
"n
CD
JL?
fl fl
qj .y
9
a
D
"Cl
~2
43 «S
a
0 fcX)
N '43
3 M
l|
I*
1 O
I
a S
CS
:ïh» O
*4
o
Wij zijn antirevolutionair
Tegen den geest van revolutie, zoo
als die zich vooral in den tijd van
17001800 door geheel Europa open
baarde en in den Franschen jaarkring
van 1789—1792 op zijn hevigst in
moord en doodslag op Gezag en Vrij
heid demonstreerde, en nadien in Li
beralisme en Socialisme, Communisme
/j|n Bolsjewisme, anarchisme en nihilisme
1 Voortleeft.
Antirevolutionair d.i. tegen dien geest
van ontkenning der Drieëenigheid Gods,
waar de Revolutie 't niet verder bren
gen kon, omdat ze de H Schrift als
Goddelijke openbaring miskende, dan
tot een Deïsme .en een Theïsme.
Deïsme en Theïsme zijn kankerge
zwellen aan 't lichaam des Christendoms
en jij zijn de krankheden der vorige
en der huidige eeuw. Door hen de po
litieke strijd al twee eeuwen. Door hen
de Schoolstrijd der vorige eeuw. Door
hen de onophoudelijke botsingen tus-
schen Rechts en Links in stad en dorp,
in 't Parlement en op 't Raadhuis.
En Verzoening is onmogelijk!
Zoomin de Goddelijke Heiligheid zich
met de zonde kan verzoenen, zoomin
kan de Rechterzijde ooit Linkerzijde
Ifvorden en omgekeerd. Steeds zal de
klove blijven, al is 't eok, dat er op
deze Aarde tal van omstandigheden,
tal van practische aangelegenheden zijn,
waarin Rechts en Links elkaar ont
moeten; ontmoeten kunnen, omdat niet
't lieele menschelijk leven door de diepste
grondbeginselen wordt beheerscht.
Rechts en Links bouwen aan een zelfde
woning. Ze zagen denzelftlen boom. Ze
bakken 't zelfde brood. Ze rijden in één
tram en ze varen op één boot. Lq helpen
elkaar wederkc-erig in leed en sm^rt en
Rechts en Links dragen elkanders lasten
en trachten voor elkaar 't gaede te
zoeken. Dat is de Algemeen e Godsgenade
die over Rechts en Links uitstraalt,
waardoor we elkaar achten, elkaar tot
samenwerking opwekken, voor zoover
't Geweten en Gods Woord dit toelaten.
Maar zoodra die algemeene omstan
digheden ophouden, keert ieder van
Rechts, en ieder van Links, terug tot
zijn eigen levenskring met zijn eigen
Gods- en Wereld en Levensbeschou
wing en overziet nog eens met ernst
't terrein van Samenwerking, öf hij
ook soms de Eere Gods heeft te kort
gedaan en dan, bij zelfbeschul
diging verbreekt hij zelfs de samenwer
king, en gaat voortaan zijn eigen weg.
Dan zoekt hij in isolement zijn kracht.
Deïsme en Theïsme zijn de wrange
vruchten van den Revolutietijd, en dus
ook de Souvereiniteit des Heeren Hoe
ren, die men niet begeerde.
Schijnbaar is er verschil tusschen
Deïsme en Theïsme, maar 't is slechts
schijn. Deïsme is afgeleid van een La-
tijnsch woord, Deo, dat God beteekent.
En Theïsme is afgeleid van een Grieksch
woord, Theos, dat ook God beteekent.
Al wordt er dus beweerd, dat Theïsme
zich vaster klemt aan 't Godsbegrip
dan 't Deïsme, heide theorieën der Re-
volutië loochenen den Drieëenigen God,
Vader, Zoon, en H, Geest, met al de
konsekwentien van Zonde, Zoenbloed,
Golgotha, Wedergeboorte, Heiligmaking
enz. enz. die uit die eeuwige Triniteit
of Drieënigheid voortvloeien.
Deïsme en Theïsme zijnde grondzuilen
der Revolutie. Aufklarurig, noemden de
Daitsehers 't in 1800 Verlichting, zei
den de Nederlanders Menschelijkheid,
werd 't door de Franschen geheeten.
Empirisme of Ervarifig, zoo betitelden
't dé Engelschen.
Maar èn Nederlander, èn Fransehman,
én Duitscher, en Engelsche wijsgeer
bedoelden met hun Deïsme en Theïsme
en Aufklarung en Humanité en Empi
risme niets anders dan een brute af
takeling van den Souvereinen, Drie
eenigen God, Vader, Zo n en H. Geest,
met al de dogma's, die de Kerke Christi
in den loop der eeuwen daaruit had
afgeleid.
't Was een omze'ting der geesten
't Was een geestelijke Kladderadatsch,
zoo&ls 't Communisme dat op stoffelijk
gebied wil. Alles onderste boven
Is er dan geen verschil tusschen De
isme en Theïsme, tusschen Aufklarung
en Humaniteit, tusschen Verlichtingen
Linkerzijde
Laat U nooit misleiden
Het verschil tusschen een gemoede
lijken theïst en een vaak ijskouden
Deist zit-em alleen maar hier in, dat
de theist dieper ingaat op 't Godsbegrip
meer naar den wortel zoekt; een wijs
geerïge verklaring eischt van dat Gods
bestaan. Maar overigens Deïst en The
ist zijn beiden geestelijke revolutionairen
en weigeren den Drieënigen God der
H. Schr. voor hun Denken en Daden
te aanvaarden, met al de ongeestelijke
gevolgen die voor Kerk en School daar
uit voortvloeien
Deïsme't is de Engélsclie term om
af te manen van 't geloof, dat er in
Hemel en Aarde een altijd Voorzienig
God is, Die dag en nacht voortgaat om
de wereld te besturen en te onder
houden, uit Wien, door Wien en tot
Wien van sekonde tot sekonde alle
adem, alle zucht, alle harteklop, alle
ziele- en lichaamsactie is. Maar 't zal
de Natuurwet zijn de „eeuwige" Natuur
wet, dia de dingen regelt en waarvan
af te hunnen wijken zelfs voor God
onmogelijk is.
Theïsme't is de Duitsche term om
af te marien van 't geloof, dat de De
istische God maar een uurwerkmaker
zou zijn, die 't horloge in elkaar heeft
gezet, 't heeft opgewonden en 't nu
maar loopen Iaat, totdat 't in elkaar
stuikt en de radertjes gaan weigeren
De Duitschers, wijsgeerige denkers,
als ze altijd geweest zijn, konden zich
met die horloge-theorie niet best ver
eenigen, en zocfiten naar een Persoonlijk
God, Die van eeuwigheid is en was en
zijn zal, en ze vonden dien, indenkende
't Wezen Gods, den Geest Gods, de
werken Gods maar den Drie
eenigen God vonden ze niet', konden
Hem uit de Natuur te vinden, omdat
Hij alléén in de H Schrift te zoeken
en te ontdekken is.
Ja! hier is de afgrond! Natuur of H.
Schrift. „Geloof of „Wet®n". Persoon
lijk God of Drieënig.
God met Natuurwet, öf God met
Christus en H. Geestmet Val van Adam,
Beloften van genade, Vleeschwording
des Woords, Bloedtheologie, Rechtvaar-
digmaking en Uitverkiezing, Christelijke
Politiek of Neutrale, Christelijke Kerk
öf Onafhankelijke van de dogma's der
eeuwenChristelijke School of Neutrale,
Christendom óf CultuurGoddelijke
wijsheid óf de „wijsheid" der zondaren
Bekeerd en verzoend met God of „Brave"
burger en burgeres, God Souveren of
't schepsel.
Die antithesen grijpen overal in!
Er is géén terrein des Levens, of men
voelt de tegenstelling tusschen een Anti
en een Liberaal, als men maar tot op
den wortel der dingen indringt. En
heel da Strijd des levens tusschen bur
gers en burgers, tusschen Ouders soms
en kinderen; tusschen families en fa
milies, ja, vaak tusschen de Natiën
(denk maar aan de vroegere Godsdienst
oorlogen, en heden nog om 't Zendings
wezen onder de w ilde volkerendie
strijd des Levens, der famiiien, der
geslachten, der Natiën, gaat om deze
vraagWie en wat is TJw God En
dus Wie en wat zijt gij zélf En dus
Wie en wat zijn uw naasten en welke
is ons aller verhouding voor Tijd en
Eeuwigheid tot dien God.
Bij 't antwoord op die vragen scheurt
de Wereld in tweeën.
En reparatie, verzoening is onmogelijk.
Wel kan de Verdraagzaamheid van
weerszijden wat zalf smeren op de
wondewel kan Naastenliefde tot
wederzijdsche groote daden in staat
stellen (deuk om de giften S.an den
Hongersnood der Bolsjewieken) maar
daarmee, met zoo'n gift, met zoo'n be
leefdheid, met zoo'n door God ge'eischte
Algemeene Menschenliefde bij honger
en brand en dijkbreuk en pestilenties
in gezinnen en provinciën, is de wortel
omes levens niet verlegdniet uitgedroogd.
Integendeel juist! Door die Verdraag
zaamheid en Naastenliefde wordt de
eigen geest wakkerder dan ooit en
moet ze zich rekenschap geven, hoeverre
ze in die Verdraagzaamheid wta^gaan
Wij gijn anti's.
En we stemmen anti., -
En geen fouten eener Chr. Regeering.
én geen tekortkomingen van onze Mi
nisters, zijn in staat om ons blind te
maken voor de geweldige antithese
tusschen Rechts en L'nks.
Over die antithese willen we niet, en
kunnen we niet heenstappen Ze is te
ingrijpend voor ons Volksbestaan.
Dat is gewetensrterk
We durven niet Links te stemmen,
omdat we den afgrond zien tusschen
hen en ons, met al de gevolgen, die
uit een heerschappij van de Linksche
beginselen voor ons Volksleven zouden
voortvloeien.
We willen niet Links.
We mogen niet L;nks
We kunnen niet Links.
We durven niet Links,
Daarom: Rechts! En altijd Rechts.
40 cent per regel.
k"
ZITDAGEN tpeös BEURS
Woe* SÜMKELSÖIJK -- TABBEBü
Donaerdac, DIHKSLAUD - 7. i DOEL
DoMeriag, OÜDDORP - FLOHIL
Vrijflag, OÜDE TOM -- GELUK
Nadruk verboden.
Eerbiedig buigen we het hooïd
„Hoogïr dan ónze wsgtingetuigen we
ven de leidingen Gods, die we gedenken
niet alléén op den eersten April, 350 jaren
na de inneming van Den Briel, maar ook in
de eessivoigende dagen daarna.
Ook dit laatste dient beklemtoond.
Ware het b? Den Briel gebléven, evenals
't in de Zuidelijke Nederlanden, in den zomer
desxelfdcn jsars b| Bergen in Henegouwen
blééf, dit zou Alva's met zin „No es nesda
„Het is niets I" hebben ge;ijk gehad.
Dèa zou Den Briel stellig hernomen zijn.
G Aijk ook Bergen vallen móést.
Daa ware 't slechts 'n kwestie van t ij d
geweest.
Waar in de volgende eeuw, in densclfdcn
vrijheidskrijg zelfs Ostende vallen moest,
alhoewel het dtie jaren iang over zee van
al het noodlge kon worden voorzien, daar
zou Den Bdel, dat ncch van de land- noch
van de zeezflde op onderstand hopen kon,
het zéker tegen een geregeld beleg niet lang
gehouden hebben.
Dddfom was prins Willem slechts matig b!ü
Verheugde hl zich, nu ja I omdat aam Alva
in een jaar, toen de Prins hoopte, dat zijn
vgand onder een samenloop van tegenspoeden
bezwijken zou, nog onverwacht een nieuwe
hindernis werd in den weg gelegd
Maar: hl verheugde zich met beving.
Want uit tactisch oogpunt was die
inneming van Den Briel 'n fout.
Een van tweeëa stond ts gebeuren:
O! de Watergeuzen zouden trachten de
stad te behouden, en dkn, vreesde Willem,
zouden ze zich vastwerken in een val, waaruit
se zich nizt meer zouden w ten te bevrijden
Of ze zouden, met zoo groot mogclpen
buit beladen, tijdig zee kiezen, maar dan
ook de stad aan Alva's wraak ten prooi lsten
en zich daardoor stikkende maken bij de
groote rrtasSK, op^wies welwillende hulp de
Prins immers in datzelfde jaar, als Alva van
twee kanten iegelijk zou worden aangegrepen,
een beroep zou doen.
Tóén kwam da onverwachte factor.
Als elke factor, die in 't leven werkt,
zóó door God voorbeschikt eu daarom vaa
Gods zijde bssien, gewóót, als ik rt zoo
zeggen mag, maar van des mcnschen kent
bekekrn óngedacht en óngewoon en zóé
verrassend, dat geen menschelijke berekening
dien factor in zijn plan had curve;; opnemen
De spontane opstand van Holland en Zeeland
Vllsslflgen, Eokhuizen, Veere, Dordrecht,
en straks schier geheel Noord en Zuid- Holland
mèt de Zeeuwsche eilanden, die 'tSpsansche
juk afwierpen en prins Willem als's Koniags
wettigen en eenigen vertegenwoordiger er
kenden.
Zie, dat likt oks heel gewoon.
W| lezen dat in oude. vergeelde bladen.
En wijj denkenNu, dat is te begrijpen
w zouden set zoo gedaan hebben
Wat er echter geheel vikii is!
Wat „wij" gedaan zouden hebben in het
zelfde gevat zuilen we maar onuitgerekend
latenzoo iets i s ook niet te berekenen,
want hier komt de „volksziel" in 't spel en
daarop kka men nu eenmaal niet als van de
eener klok sfleieu „hoe laat Het is"
Maar niemand zou 't is dien tgd ge
waagd hebben, er op te rekenen in zija
plannen, dat een simpel feit als de inneming
van Den Briel door een handjevol Water-
geuses?, het sein zou wezen voor cea tweetal
bdaisgrikQ provincitën, om het Spaansche
juk zich af te schudden,
Ja, stréks, dén was 't wat anders.
Als de onderhandelingen van Lodewijk van
Nassau met het hof van Frankrijk, geslaagd
zouden zijnais een sterk Fransch leger in
Vlaanderen viel en de Prins tegelflk met
s n nieuw aangeworven leger andermaal
over de Maas hekken sou; als dus de
Spaansche krQgsmacht in de Nederlanden
sou worden aangevallen door twee heken,
die elk op zichzelf reeds tegen die Spaansche
macht óp konden, dén werd het wat anders.
Daa, hoopte de Prins, zouden verschillende
steden hem als volksbevrijder Inhalen, de
poorten voor hem openende en zou het
platteland zorgen, dat zija heirm*cht geens
dicgs gebrek hebben zou
Maar met 1 April was 'i een ander geval I
De gewesten hadden nu vier jaren onder
Alva's druk geleefd en zear zeker was
daardoor de verbittering hoog gestegen, maar
aan den anderen kaat was ook zeer sterk de
indruk gevestigd, hoe uiterst moeilik 't sou
xgn, om zich aan den gicep van Alva's
macht te ontworstelen.
Wat in 1568 niet geschiedde, toen da
„consistoriëa" tevergeefs beproefden een
volksbeweging uit ie lokken en de Prins
zossder de hulp vau Egmond en de verder
politieke anti Spaansche elementen alle ver
weer nutteloos achttewat toen niet ge
schiedde, alhoewel men met het Alva-régime
toen nog géén kennis bad gemaakt: hoe
mocht- men hopen, dat het tbims gebeuren
sou, nu Alva's harde hand het „volk van
boter" vier jaren lang had gekneed
En juist r)ét geschiedde toch.
Wat onverwacht was en ongedacht I
Naar Prins Willem's berekening tevróég:
pas over enkele maanden sou hij, die natuurlik
ook den St. Bartholomeus- nacht niet had
kunnen voorzien, s|» slag probeeren te slaan
en vóór dien tijd, zoo vreesde hij, zou Alva
met de opgestane steden en gewesten al
volkomen afgerekend hebben.
Ook dat was manschelgk juist gezien.
Alva was in faktlek en strategie de eerste
veldheer zgner eeuw en zija Spaansche en
Italiaansche keurtroepen waren de kranlgste
vechtjassen van Europa.
Het was eenvoudig ondarskbaar't bestónd
niet, zou men in onzen tijd zeggen, dat zulke
troepen zeven maasden laag door de zwakke
wallen en door de mannen en vrouwen van
Haarlem zouden worden tegengehouden en
dat ze voor een piattelacdspuist als Alkmaar
was, het hoofd souden siooten
En toch, wat nirt bestond, gebéurde
Vier jfties lang hieïd de Prins het met
Hollend en Zeeland alléén uit tegen de Spaan
sche wereldmacht, h| zal in de lente van
'72 op geen vier maanden hebben durven ho
pen I
Dat lag foch immers voor de hand.
Half April kon Alva niet slechte een plan
tot herovering der opgestane gewesten hebben
uitgewerkt, maar zou ook tegel|k ds voor
bereiding reeds its uitvoering zgn overgegaan.
De eerste slagen zouden eenlge kracht
kosten
Maar dén zouden de wateren van den
opstand, ebbend, even snel z|n teruggeloopen,
als hun vloed was opgezet en de laatste
loodjes zouden het lichtst wegen.
Zóó moet ook Oranje 't hebben gezien.
En juist sis hf dan gereed was met zijn
nieuwe poging tot bevrijding van de Neder
landen en hij de opstands-énergie der land
zaten 't meest zou behoeven, dén zoude
vrees voor de Spaansche macht, grooter zijn
dan ooit.
Eu daarom, 't is zoo at» alles te merken,
verheugde Oranje zichmet beving,
Zeker, h^ verheugde zich ook 1
Want al kcasten dan ook Gods wegen
dwars door ptanneta heen, er zat toch
ook voor hem ia dit alles een element van
bemoediging, die hlj na al 't geen hem in
de laatste jaren eve? komen was, wei noodig
bad ea hem tevens verloste van zekeren
twftfel, die wel b$ hem opkomen móést.
Wat toch was hei geval
„Spanje" zegt ons, tegenwoordig, weinig:
't Land der stierengevechten, der militaire
dictators eis dat dan bovendien wat w|n en
wat zuidvruchten levert.
Maar dest^ds zei „Spanje" alles
En vooral nu, na den glorierijken zeeslag
bij Lepanio, de Torksche macht ter zes
vernietigd was; 4erw|l Frankrijk door in
wendige oorlogen verdeeldDuitschland door
inwendige twisten verscheurd was en Enge
land pas den eersten stap zette cp den weg
zijner toskomsiige grootheid, thans was
Spaoja, onbetwist, de eerste mogendheid in
Europa.
Spanje's positie in 1572 kan men 't beste,
zonder esrnlge overdriving, jal eer nog
met ondesschatting, vergelijken met die van
Duitschland vóór den oorlog en van Engeland
théns.
Spanje was „de" wereld-mogendheid.
De eerste militaire macht in Europa.
D e koloniale mogendheid van den eersten
rang; Spanje stond destijds op het toppunt
van zijn mseht.
Dat Willem van Oranje desniettemin het
tegen dit Spanje opnemen dorst, was van
hem een daad ten eetstu van hoog plichts-
en rospingsgevoelten tweede van zeldsamen
moed en werd in dese periode van hem
steeds meer een daad van bergenverzettend
geloof. Zonder dat plichtsgevoel, dien moed
en dat geloof, sou h| 't hebben gedurfd nóch
gedaan.
Doch dat geloof was geen wondergeloof.
Ed 't bracht den Prins ook niet tot wat
ia Z ij £5 oog ongetwijfeld een onbesuisde
daad had moeten heef en. Een Hertnftn de
Ruiter mocht Loevesteiu verrassen, van
Wiiiern van Oranje was een daarmee over
eenkomende daad niet te wachten.
Zjjn geloof rekende.
'k Zal niet zeggen, dat hij daarin nooit de
goede perken te buiten ging; dat het nooit
„berekening" werd, maar het feit, dit h|
eerst giig nederzitten en de kosten overre-
kettde, eer den toren van Nederlands onaf-
hackcipheid bouwen ging: dat feit op zich
zelf lag ongetwijfeld in de l|n der Heüige
Schrift.
Vandaar zijn hernieuwde pogingen, om
een goed tcegïiust leger bijeen te brengen,
waarmee hij Alva hoopte slag te leveren.
Vandaar de telkens weer beproefde onder
handelingen met bet toch zoo onbetrouwbaar
gebleken Hof van Frankr|k, omdat h| het
zonder bultealandsche hulp te gevaarlik vond.
Doch nu v/as er nóg een factor.
Een volk, dat bevsfld worden zal, moet
ook bevrijd willen zijn Tegen wil en dank
haalt men geen natie onder de tyrnnnie uit.
Er móét welwillende passieve medewerking
z|n bij de groote massa en b| het beste
deel des volks moet de bevr|der ook op
actieve hulp kunnen rekenen. In het tegen
gestelds geval is zulk eea volk de vrijheid
niet eens wéérd en er ztker niet voor rijp
i' 1
