Zaterdag 18 Februari 1928
mm Jaargang N\ 2782
tooi* de ZSnidliollaiiilsclie e nZceuwsehe ISllandeii.
I
Nationale Bankvereeniging
V
Antirevolutionair
Orgaan
IN HOC SIGNv VINCES
Eerste Blad.
Eigendom en 't monsch®-
lijki hart.
Alle stukken voor de Redactie bestemd, Advertenties en verder Administratie franco toe te zenden aan de Uitgevers.
:ing.
Kantoor MIDDELHARNIS.
WOBïSiag SÜMMEIMJK -- TABBERS
I Deze Courant verschijnt eiken WOENSDAQ en ZATERDAG.
I ABONNEMENTSPRIJS per drie maanden franco per post 75 Cent vooralSbetalïsg,
BUITENLAND b| vooruitbetaling f 8,50 per jaar,
AFZONDERLIJKE NUMMERS 5 CENT.
UITGEVERS'
W. B0EKM0Y1H Z®n©m,
SiMMiLSDSj
Talefasjs Isieraosa. anneal No. 203.
ADVERTENTlEN 20 Cent per regel, RECLAMES 40 Cent per regel.
BOEKAANKONDIGING 10 cent per regel.
DIENSTAANVRAGEN en DIENSTAANBIEDINGEN f 1.- per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die z| beslaan.
Advartentita worden Ingewacht tot DINSDAG- en VRIJDAGMORGEN 10 UUR.
ij die zich nu abonneeren ont
vangen de nog in deze maand
verschijnende nummers ggratü*
Privaat
I gf( ,'leofd.
bezit is naar de H Schrif
Oud en Nieuw Testament
er vol vanoveral leest ge van
landerijen, have en vee, huizen en
die aan eenig mensch toebe
hoorden. Abraham moest 't graf voor
f zijn vrouw koopen, al had God de
leere hem zelfs heel Kanaan reeds
Itoegezegd. En de strijd der Richteren
ging óók om de verloren stoffelijke
[eigendommen aan de handen van de
omliggende volken te ontnemen. Ana
nias zondigde volstrekt niet, toen hij
met zijn vrouw JBaffra afsprak om maar
een deel van zijn verkochte landerij
aan de armen af te staan; maar zijn'
zonde bestond in den leugen. Paulus
gebiedt den slaaf, hoewel Christen ge
worden, terug te koeren tot zijn mees
ter, wiens eigendom hij was naar de
toen geldende wetsordening.
In één woordde H, S. staat op 't
sf-dpunt van 't privaat bezitmaar
mot deze beperkingenGod is de Eerste
eigenaar en de mensch heeft alles slechts
als rentmeester, in bruikleen, met ver
antwoording op zijn sterfbed van zijn
ren'meesterschap. En daarbij als richt
snoer; de eerste en tweede tafel der
10 Geboden; God liefhebben én Hem
met den naaste meedeelen van zijn
goederenKerk en School en armen
onderhouden en handreiking doen, om
voorts in loonen en daggelden de
werknemer uit eigen bezit, een mensch-
waardig bestaan te verschaffenterwijl
de Staat voorts 't recht heeft door
belastingheffing eenerzijds, en door So
ciale wetgeving anderzijds te wakerf
voor eigen en auderer bestaan in den
weg van Recht voor Allen.
7<oo krijgt men een goede Sociale en
een goede Staatsorde. De „politiek" en
de „sociologie" en de „economie" zijn
hier de sehoone Wetenschappen, die
aan Staatslieden en de leden der Maat
schappen den weg moeten voorschrijven,
wat echter tonder kennis van God en
de H, S. nooit anders dan tot vergissen
aan leiding kan gevenzoodat ook hier,
in dit Staats- en Sociaal- en Eigen
domsgeding, de Theologische Weten
schap, de Stemme Gods in de natuur
en in de Chr. Kerk, de Historie der
Wereld door Hem gegeven in Zijn open
baring, een ernstig woord hebben mee
ie spreken. „Uw woord is mij een
lamp vorr mijnen voet; een pad ten
licht om 't donker op te klaren".
Eigendomswaardijmaar bezien
hij hemelsch licht en onder aardsche
zondige omstandigheden ze punc
tueel vast te stellen is een grootsche,
Kiaar zware taak voor de Wetenschap.
En de eeuwen zien er op neer. En de
Socialisatie schuift 't onderwerp weer
naar voren in onzen ontredderden Tijd,
Maar er is nog een factor bij de
bespreking dier Socialisatie of Eigen-
oom-aan-de-Gemeenschap, n.l. het men
selijk karakter, dat maar zeer po
yertjes de Gemeenschapsidee kan vast
bonden,
Een mensch is een zondaar, jamaar
hij bezit vooral de zoude der Zelfzucht,
Altijd naar zich toe halen zelfs
in gemeenschappen en gezelschappen.
Een Naamlooze Vennootschap, een
Coöperatie, een Monopolie, een Gemeen
tebedrijf, een Staatsbedrijf, een Trust,
een Kartel, een Syndicaaten
op geestelijk gebied de gemeenschap
van Huis, Kerk, School, Evangelisatie,
Religieus, communisme, hoe 't heete
overal komt die „Ik" te voorschijn in
velerlei vorm al naar den vorm dier
Gemeenschap is. En als „Ik" van zijn
plaats moet om voo.' een anderen „Ik"
op te staan, dandoch neen,
laten we zwijgen, hoe dan dat Ik zich
te weer stelt m woord en daad.
Het menschelijkt araktcr is zelfs niet
in staat om de juiste plaats ook in de
kleinste Gemeenschap in te nemen. En
jaloezie, haat, bitterheid wordt in kleine
Menschen- en Levenskringen 't ergst
ontwaard. Het menschelijk karakter,
zelfs door teedera opvoeding en omgang,
door waarschuwing en vermaan, ge
temperd; door levenssmart verzacht;
door weldadigheid en trouw van zijn
allerscherpste kanten ontdaanhet beste
van het menschelijk karakter is nog
dagelijks aan zelfcontrole te onderwer
pen, en door zelfcritiek te verbeteren.
01 ais alles voor den wind gaat
Als milde zegen- en voorspoedstroomen
ons een ander den loef doen afsteken
Als we Boven Jau, e#n ander Onder
ons zien, ja! dan kan een vleug van
Gemeenschapsliefde o*ar ons strijken
zoo als een zonnestraal ee» sneeuwkleed
aanraakt in garen wintertijd maar
zelfs in dien vleug van Sociale liefde komt
't Ik, „zoover heb Ik 't gebracht", dat
trotsehe, eigenlievend hart om den kier
turen,
leven voor de gemeenschap I Ja,
maar voor haar, of voor V zelfgij
redevoerende volksmenner I Voor de
Gemeenschap produceeren, of om huizen
bij huizen en akkers bij akkers te trek
ken voor U »df? Voor de Gemeenschap
pleiten of wilt ge zelf op de schouders
der onnoozele kiezers gezeten, de Kamers
ingedragen worden om met f 5000 een
naamkaartje met „Lid der Tweede Ka
mer der Staten-Generaal", toegang te
krijgen in kringen, waar men zich eerst
Uwe bsduidendheid niet bewust was
misschien nooit bewust wordt
Een hart hebben voor de Gemeen
schap en voor haar vooral? Man van
Kennis en Wetenschap, fabrikant, koop
man, arbeider, coöperator, commissaris
eener Vennootschap wat ligt an
ders op den bodem der ziel dan Uw Ik,
dat uit de Gemeenschap en dóór die
Gemeenschap profiteeren wil.
Arbeider 1 zijt ge ooit tevree 1 Duiten
dief, wanneer zijt ge ooit verzadigd
Waarom vervalscht gij de levensmid
delen, verknoeier der Gemeenschap.
Waarom? Om op de puinhoopen van
anderer gezondheid Uw schatten te tel
len, die ge met bedrog, ten koste van
't heerlijke Gemeenschapsleven, het af
gestolen hebt.
Waarom, gij werknemers, uw Vak-
vereeniging? Alleen uit pure lief de voor
de Gemeenschap? of om Uw macht te
toonen
Waarom gij, werkgevers, uw Bond
Alleen ter wille der Gemeenschap? of
om op de loonen te kunnen beknibbelen
of om prijsdaling door Uw kartel tegen
te gaan, en door Uw prijsstelling, ons
consumenten of gebruikers, af te stroo
pen
Deez' Aarde was ef-
Nu is ze vaak e"
Paradijs,
1.
Socialisatie! Zat 7.0 elf zucht ver
nietigen
Een sluier masker, dekkleed, wat
[het zij,
Dat dienen moet 0 i iets aan 't
[oog t") onttrekken.
Kan veelalleen zty zeiven niet
[bedekken,
Niets is zoo openbaai jls mommerij
Socialisatie! Maar d 1^.vliegt nooit
een adelaar zoo hoog, 0* $}ij moet zijn
kost op aarde zoeken. Ei op die Aarde
huizen menschelijke kara kters van ego»
isme of zelfzucht, en bei (>er- en win-
en heersch- en machtszui it
Jade Aarde heeft rar> kostgangers
Houdt ze, houdt ze in Je g*ten
Wees vertrouwd, maar vertrouwt
niemand, wantrouw je elf 't meest!
&@Gfan?8s Mederaellngen.
40 cent per re&-i.
vernietigen de bact6rien van
verkoudheid, influenza, angina,
roodvonk enz., in mond en
keel en beschermen
ZITDAGEN tpens BEURS.
DonMag, DIB.KELAHD -- Y, i. DOEL
Donderdag, OüDDORP -• FLOHtL
trijdag, OUDE fONGE - GELUK
oor opleiding tot RIJKSKLERK, KOM
MIES, POLITIE-AGENT, BEWAAR
DER. ofHULPKEURMEES TjE R
schsijvc men aan P. BOER, Nienw-
Amsterdam.
SF OEI UITKUK.
Socialisatie, wegneming van 't privaat
bezit, en dat over de gansche wereld
Och, waren alle menschen wij*
En deden daarbij wel
Nadruk verboden.
Werkelijk, ik wou dat ik 't wist:
Wit eu wel .pEOteslantfch-chrlsteUjk" Is.
Zeker, ik weet, wat het niet is; 'tis
niet roomsch maar ellieve I met die
negatieve wetenschap kom ik niet veel verder,
net zoo min ais 't m| bant te we tea, welke
schatten en rijkdommen ik niet bexlt, op
m|n bezit komt het aan.
Wat het niet is,' zegt niets.
Daar las Ik dezer dagen nog een frappant
bew|s voor I
Op zekere plaats in den Geiderschen
Achterhoek is de kerkeraad van dc Ned.
Herv. Kerk orthodox en zorgt dus ook voor
een „orthodoxe" prediking.
Dan blijver, de vrijzinnigen thuis.
Want dat is voor hen niéts.
Toch hebben wij zoo redeneerden
zi ook onze geest el|ke behoeftenboven
dien betalen w| ons plaatsengeld en onzen
hoofdel|ken omslag net zoo goed alB de
ortordoxie, wij hebben dus waarlik
er wel eeuig recht op, dat er met onze be
hoeften gerekend wordt.
Dies dienden ze een verzoekschrift in.
'k Moet zeggen, ze vroegen niet veel,
Slechts enkele morgenbeurten in 't jaar, en
dan zouden z| voor een spreker zorgen, als
de kerkeraad hun de „beurt" maar wou
afstaan
Natuurlik kó s de kerkeraad dit niet doen.
Want een kerk is geen „volksuniversiteit".
In de kerk is slechts één Koning en mag
-alleen worden toegelaten datgene, wat naar
den wil des Konifigs Is.
In die:; zin antwoordde de kerkeraad.
De bewoordingen waren vr| zacht.
Er werd op gewezen, dat de kerkeraad
„het Evangelie van Jezus Christus" prediken
liet en dat dit het Eéaige Noodlge Is, maar
dcu ook voor aller behoeften voldoende.
Wat antwoordden nu de vragers?
Zij gaven den keikeraad schoon gelik 1
Zg deelden mede, dat het ook hèa nergens
aiders om te doen was, dan om te laten
prediken het „Evangelie van Jezus Christus",
maar dat men nu eenmaal uit dat Evangelie
verschillend licht ontving, en dat z fl met
hun geestelijke behoeften, het in ,vr|zinnl-
gen" geest verlangden verklaard en gepre
dikt te zien.
Niet waar, daar hèbt ge 't.
Beide parties, in dit geding, zullen zich
met zekere voorliefde „protestantsch-chrlste-
l|k" noemen, doch waar z| zoo vierkant
tegen elkaar óver staan, daar volgt dan ook
uit dit voorbeeld, dat „protestantsch-christe-
l|k" op de keper bekeken, een nietszeggende
term is
P e s 111 c f chiistelik" dan
Ook een term, dis vaak wordt gebruikt.
Schijnbaar, zoo op 't gehoor, op den klank
af, zegt dit iets meer. Vooral dat „positief",
wat martiaal met z'n vele scherpe medeklin
kers, die niets „soepels" hebben, uitgespro
ken, moet het dan dóén.
Maar alweer: zeg me wat het isl
Geef me er 'n Juiste omschrfvingvan
Zie, de beere» en dames paedsgogen nemen
tegenwoordig allerlei „sideproeven", zai ik
se maar noemen, met de kinderen op school.
Tenminste, ik lees daar veel van
En de uitkomsten van een menigte over
eenkomstige proeven worden dan zorgvuldig
.verzameld, opgeteekend, tot statistieken ver
werkt en uit vele, zéér vele bizondere waar
nemingen, tracht men dan te komen tot
aigemeene wetten, waardoor het zielsleven
van kinderen, dat door oss, volwassenen zoo
moeilijk benaderd worden ksn, mms duidelijk
voor ons in licht treedt.
Als 't góéd gedaan wordt, 'n mooi werk.
Al zal er ook in dit opzicht door sommigen
geherbait en gemontessoriad worden op
sen aileronbenulligste manier
Doch ddar trekke niemand zich iets van
aan:
Een der proeven, die men vaak neemt,
schijnt deze te zgn.
Een I|8»ja van vragen werd opgesteld.
Zorgvuldig overwogen en uitgezocht.
Elk kind zit met pen en papier gereed,
■naar zoo dat ze van elkaar niets kunnen
afzien.
Plotseling wordt een vraag gedaan, 't
moeten gemakkelgke vragen z|n, waarover
niet behoeft ie worden nagedacht, maar de
klederen moeten dan ook onmiddelijk het
antwoordt opschrijven.
Om dat „onmiddellk" is 't te doen.
Om te weten te komen hoe de ziel van
het kisd niet na overléggen, nadenken en
vergeleken, maar spontaan op de vraag re
ageert.
Ik laat dit nu verder rusten.
Maar ik zou willen, dat ik eens een klas
van vlfentwfnfig mijner lezers en lezeressen
zoo vóór me had zitten en dat ik ze dan,
onvoorbereid, inééns op deze twee vragen 't
antwoord mocht laten opschrijven:
„Wat is proiestantach-chrlêtelijk
„Wat is positief-christel|k?"
Het zou me een staalkaart geven I
En nu wil ik eerlik en blllfk z|n.
Ik geef toe, dat het tot op zekere hoogte
met Mie „termen" zoo is, dat er zekere speel
ruimte overblijft.
Neem bfjv. het woord „gereformeerd".
Ook ds. Netelenbos noemde zich tot ua
de Synode van Leeuwarden „gereformeerd",
cü schijnt h|, meer overeenkomstig de
positie die h| inneemt, de naam „etlsch" te
verkiezen.
Maar overigens,
Nu, ik kan onmiddel3|k tien mannen van
naam uit onze kerkel|ke wereld noemen, die
zich alle tien „gereformeerd" heeten en de
Formulieren van Eenigheld onderteekenen,
doch die op eikaars gereformeerdheid nogal
iets hebben aan te merken.
Begrenzing is a 11Q d betrekkelijk.
Dat geef ik eiken tegenstander toe.
Maar Juist d&Mom en omdat verflauwing
en vervloeiing der grenzen zoo gevaarlik Is,
meen ik dat we de grenzen zoo scherp moe
ten trekken als mogelijk is.
Er is reden, dit te zeggen.
Er is toch een richting zich aan 't aftee-
kenen onder de „antirevolutionairen" in de
politiek en de „gereformeerden" wat hun be-
ifjdenis aangaat, die met de oude begrenzing
géén genoegen neemt cn meent, ik zeg er
direct b|met de beste bedoelingen en in
den hoogsten, heiligsien ernst, méént dat de
grenzen moeten worden uitgezet.
't fs min of meer de „mentaliteit" onzer
eeuw.
Die ietwat andera is, dan die van de laatste
helft der voorgaande eeuw.
Voorbeelden verduidel|ken zoo best, wat
men bedoelt.
In de laatste 10 k 20 jaren de? vorige eeuw
kwam onder ons chrisienvolk op een sterke
drang tot het betooaen van barmhartigheid.
Denk b|v. aan deze drie voorbeeldende
verzorging van krankzinnigen, de verzorging
van zenuwlijders en het onderwijs aan Idioten.
Géén speciaal werk voor de kerken.
Maar werd toch destQds, met opzet, wel
bewust, door mannen als prol. Lindeooom,
dr. mr. Van den Bergh, ds Sikkel en zooveel
anderen, als grond van samenwerking gekozen
de gereformeerde belijdenis.
Waren die mannen zoo exclusief?
Och, men weet het wel beter I
Maar z| zeiden eenvoudig: W| moeten
hebben, om zulk een groot werk eensgezind
te kunnen verrichten, een gemeenschappelijke
bodem, waarop w| staan. Die moet z|n van
„christellken" aard. Welnu, wat kunnen we
dan in óns land, mei z|n calvinistische his
torie beier doen dan te nemen de gerefor
meerde belijdenis?
En dien weg kozen z| toen.
En dat, zonder curieuselijjk te onderzoeken
of elk meisje, dat zich voor hulp in de kerken
aanmeldde, precies wist wat er In eik van de
27 geloofsartikelen stónd.
Later ging men welbewust 'n anderen weg.
De vakbeweging op christülflfc erf, werd
onder leiding van dr. Taima „christelfjk-pro-
testantsch", wat dan ook tengevolge heeft
gehad, dat in menigsn Christel ij ken vakbond
mannen kwamen, die méér anti socialistisch,
dan nu juist „posi!ief-ch(istel|k" waren.
Ik veroordeel niet; 'kconstateeruuslechts.
Trouwens, op sociaal terrein Ipt't me toe,
dat Iemand als prof. Diepenhorst, hoogleeraar
aan een gereformeerde universiteit, geen an
dere bails voor samenwerking zou wenschen
dan de gemeenschappelijk-christei|k6 begin
selen, die bijv. hèm en den ethlschen hoog-
leeraar Dr. Slotemaker de Bruine gemeen z|n.
Nu móét men de terreinen onderschei
den
Ik teeken nu ook slechts, wat ik zie. Of
tenminste méén te zien.
En nu is dr. Vaa der Vaart Smit nog een
staptje verder gegaan en wenscht, daar komt
't op neer, de Vr|e Universiteit af te lichten
van den „gereformeerden" grondslag, waarop
Kuyper en Keuchenius en Eloui en Groen,
haar stellig niet dan na langdurige en gron
dige overwegingen hebben gebouwd, om
haar ts „verrollen" op een nieuw fondament,
dat dan „algemeen-christelijk", „protestausch-
christelijk" of „posltief-cbristelik" zou moe
ten zijn. v
Ons blad nam dezer dagen de desbetref
fende passage uit zfjn artikel over, zo adat
de lezer er zelf over oordeelen kan.
De theologische faculteit zou dan-,'als ik
't goed begr|p, wat van haar plaats worden
gezetze moet „gereformeerd" bleven maar
ia „los" verband staan met de andere facul
teiten. De „Juridische" faculteit wordt niet
genoemd, maar als die bf de andere drie,
voor welke de „breedere" grondslag wordt
gewenacht, gerekend wordt, dan in Seinpost
indertld, niet slechts in den vorm, maar
ook in het wezen es» vergissing geweest
en in heel dr. Kuyper's stichting, die den
opbloei der Wetenschap naar Waarheid Gods,
gelfk die in de gereformeerde belijdenis, 't
zuiverst uit Gods Woord is opgevangen,
feitelijk een vergissing geweest.
Dan moet men liquideeren.
Dan moeten de gereformeerde kerken niet
anders dan één groote, saamgevoegde Theolo
gische School hebben en zóu men verder
eigenlik ook wel met „protestansche chris-
telijks" bizondere leerstoelen, daar waar 't
noodig bl|kt aan onze Riksuniversiteiten
kunnen volstaan.
Maar ik kan er niet aan meedoen
En d&t zegt op zichzelf nietstienduizenden
met m| kunnen er niet aan meedoen.
Wat i s „protestantsch-chrlstelijk"
Is e t h 1 s c h het ook, ja of neen
Zie ik veroordeel niemand, allerminst in
z|n staat voor God en ik beu er zeker van,
dat daar reeds veie „ethlschen" juichen voor
den Troon en dat er „gereformeerde" mond-
bel|ders z|n, die zullen worden buitenge-
worpen.
Maar 't gaat nu om de beigdenis, om den
grondslage
En neem dan iemand als prof dr. Cramer.
Den man, wiens benoeming te Utrecht 't
vorige jaar zooveel sprekers en schr|vers
heeft uitgelokt.
Neem hem in zijn Jongste boek; „Zeker
heid, een boek over Jezus Christus", dat stel
lig déze deugd heeft, dat het geen twijfel
overlaat aan de opinie van den schrlver.
Wanneer heeft voor hem iets „zekerheid".
Niet als het in den Bjjbel staat.
Maar alleen, als hl b| eigen er
varing wéét, dat hetwaar is. Zoo heeft Jezus
ilchamelike verrijzenis voor hem volkomen
zekerheid, w|l hQ baar ervaart, doordat he
