Zaterdag 14 Januari 1922,
868te Jaargang N\ 8772.
voor de Znidhollandsehe en Zeenwuehe Hilanilei
Eerste Blad.
JUPGENS
FIINSTE REUNEE
DE BESTE WrSe
ABDIJSIROOP
Nationale Bankvereeniging
Antirevolutionair
IN HOC S1GNO VINCES
Catarrh
Bronchitis
Alle stukken voor de Redactie bestemd, Advertentien en verdere Administratie franco toe te zenden mm de Uitgevers.
kinkhoest,asthma .influenza,
schorheid bestrijdt men hei
best met een krachtig wer
kend middel .De
zonder verdoovende bestand
deelen,tast de kwaal tóch in
tijn oorzaak aan
Kantoor MIDDELHARNIS.
ZITDAGEN tijdens BEURS
Deze Courant verschijnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
ABONNEMENTSPRIJS per drie maanden franco per post 75 Cent fctf *aor«5tfee4aIlng.
BUITENLAND bi vooruitbetaling i 8.50 per Jaar.
AFZONDERLIJKE NUMMERS 5 CENT.
UITGEVERS s
S9MMBLSDQK.
Taletesn Interseamnnaal No. 203.
ADVERTENTIËN 20 Cent per regel, RECLAMES 40 Cset p«r ï#S«L
BOEKAANKONDIGING 10 cent per regel.
DIENSTAANVRAGEN en DIENSTAANBIEDINGEN t I.— m plaatsing.
Groote lettors en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte dig v.% beslaat?»
Advartewtlin werden lagawasiiS. tot DINSDAG- ec VRjjDAGMQROlN 10 UUR,
Da Hervormde Staatspartij
zonder toekomst.
In ons Blad stond reeds 't program
van de Herv. (Geref.) Staatspartij.
Ze erkent in tegenste ling met de
beginselen van Rome en van de Revo
lutiede Souvereiniteit Gods ais bron
van alle gezag en de H. Schrift als
eenige kenbron der waarheid en toetsteen
der beginselen. Aecoord
Maar dan haalt ze er de Kerk in:
»Ze erkent de Ned. Herv. kerk (Geref.)
ondanks haar tegenwoordigen toestand
van krankheid en gescheurdheid als de
historische, wettige openbaring van het
lichaam van Christus in Nederland«, en
neemt dus niet op de Gereformeerden
der Afscheiding en der Doleantie en
zooveel anderen, die 't vraagstuk der
Kerk willen bezien in 't licht van de
in 1798 tot stand gekomen Scheiding
van Kerk en Staat, en dus van den
Neutralen Staat eischen gelijke berechting
aller Kerkenbehoudens de historiscü
verkregen rechten.
Is de Ned. Herv. kerk de historische
wettige openbaring van het lichaam van
Christus, dan zijn de Geref. kerken de
»secte«, de »scheurmakers«, aan wie
dus de Staat niets mag toekennen, om
dat ze »onwettig« zijn en dus in het
Staatsleven niet thuis behooren; en er
slechts geduld mogen worden zonder
ooit, dan uit genade, ook eenige subsi
die te mogen ontvangen.
Maar we beluistert n in dat Program
nog andere klanken die volledig over
eenkomen met hetzelfde geluid, dat we
op 24 Maart 1898 ook hoorden toen de
Bond van Kiesv. op Chr. Hist, grond
slag in de provincie Friesland werd op
gelicht. Daar staat in Art, 2 (van 24
Maart 1898)
De Nederlandsche natie is volgens
haren oorsprong, hare historie en haar
karakter een gedoopte, protestantsche
hervormde natie.
Dat Christelijk, protestantsch, her
vormd karakter der natie behoort te
worden geëerbiedigd en gehandhaafd.
De huidige Hervormde Staatspartij
wil precies hetzelfde. Op 4 Jan. j.l. is
te Utrecht een Alg, Verg van deze par
tij gehouden, waar bij ontstentenis van
Ds, Gravenmeyer uit Amsterdam presi
deerde de heer F. A. Hagen. En wat zei
deze Voorzitter ia zijn openingswoord
»Wat zijn nu onze eischen? Het
gaat voor ons 'om de vyedergeboorte
van het volk, om reformatie der kerk
om reorganisatie der Ned. Herv. kerk.
Wij willen de Herv. kerk in 't mid
delpunt. Maken wij versnippering Het
vrije kerkendom en de onderwijswet
veroorzaken versplintering. Wij willen
het geheele volk vasthouden We wil
len 't wegzenden van den pauselijken
gezant, de mogelijkheid dat op de
openbare school de onderwijzer ge
schiedenis vertelt uit den Bijbelgeen
doorsnijding van de »zilveren koorde«
als dit den weg open maakt voor't
vrije kerkendom.
Bijna precies als staat in 't Program
'an beginselen van 24 Maart 1898, toen
onderteekend door mr. dr. Schokking
('t tegenwoordig 2e Kamerlid van Con
fessioneels richting) en door Ds. Wa
genaar, toen te Leeuwarden,
Dit werd op de Verg. van 4 Jan. ook
bevestigd door mr. Ankerman, Chr, Hist,
hd der 2e Kamer, die zei:
Ia 't betoog van den Voorzitter
voel ik kloppen den kern van de
Oude Friesche Chr. Hist, partij, waar
van ik zelf deelheb uitgemaakt. Maar
't is mij nog niet duidelijk wat de
nieuwe partij precies wil Is het niet
beter dat men in de Chr. Hist. Unie
(de Loümanpartij) zelf zijn beginselen
propageert? Wil men alleen een stu
diepartij vormen? Doch dan kan men
ook lid blijven van de Unie.
Wat die Herv, Staatspartij wil
Ze wil een Christelijken Hervormden
Staat. Met Hervormde Ministers. Met
Hervormde ambtenaren. Met Hervormde
Staatsinstellingen. Met Openbare Scholen
waarop Herv. onderwijzers den Bijbel
kunnen vertellen.
De Herv. Kerk ia 't middelpunt als tij
dens de Republiek, toen ieder, lid van de
Herv. kerk moest zijn. wilde hij een
ambt of betrekking kunnen bekleedan.
De rest des VolksRoomschen en Joden
en Remonstranten enz. waren niet in
teldie waren uitgesloten.
Zoo'n onhoudbare toestand is in 1795
gelukkig vernietigd maar de Herv.
Staatspartij komt die oude kost van
1600, nu na 3 eeuwen van strijd om
recht; na 3 eeuwen van ontwikkeling
onzer Staatsinstellingen in vrijen, Cal-
vinistischen zin nog eens opwarmen.
Die partij wil handhaving van art. 36
onzer Geloofsbelijdenis, waarin onze
Vaderen beleden, dat de Overheid het
recht heeft om met 't zwaard de valsche
leer uit te roeien, dat de Overheid de
Geref. leer en kerk moet handhaven enz.
al welke Overheidsbemoeiing, nu in 1922
naar onze Geref. overtuiging, ongepast
en roekeloos zou zijn.
Die partij wil geen Geref. Kerken
geen Geref, Universiteit, geen Geref.
gymnasia geen Geref. Hoogere B. S.,
geen Geref. Lag School: >dat is alles af
scheiding*maar er moeten komen Chr.
Universiteiten, Chr. Gymnasia enz waar
van de piofess. enz doer een Chr. Over
heid worden benoemd.
Die partij wil 't Ongeloof door de
Overheid laten uitroeien 't Geloof door
de Overheid laten verbreiden. En de
Overheid zal uitmaken wat Gëloof èn
wat ongeloof is. En de Herv. Kerk zal
haar daarbij tot gids dienen.
't Werd op die Verg. van 4 Januari
zelfs 't Chr. Hist Kamerlid, Snoek Hen-
kemans te machtig, en hij vroeg:
Vreest men niet't gevaar, dat de
poging van deze nieuwe partij om de
wereld te doordringen van den geest
eener bepaalde kerk, uitloopt op ver
wereldlijking dier kerke,
Die vraag was ter zake Want de
historie der Kerk heeft 't bewezen, dat
als de Overheid in en voor een Kerk
optreedt, de Kerken wel van goud kunnen
worden, maar de lidmaten dan van hout.
Dat Leer en Leven verwereldlijken
en de Maatschappij in een Revolutie
ondergaat.
Toen de Kerken waren van hout
Waren de Christenen van goud,
Maar toen de Kerken werden van goud
Werden de Christenen van hout.
De Overheid baas over de Kerk
en in de Kerk. en door de Kerk 't Volk
willen beinvloeden is de ondergaDg van
Overheid en Kerk beide,
De Kerk moet los staan van allen
wereldlijken invloed en alleen leunen en
steunen op haar HoofdJezus Christus.
En d9 Overheid moet Christelijk zijn.
Maar daarom heeft die nieuwe Staats
partij geen toekomst. Ze steunt op een
rietstaaf, die haar de handen doorboort.
9 tji
De Antirev. partij dwaalt in dezen
niet. Ze wil een Overheid, die als Gods
dienaresse, zich bewust is van hare af
hankelijkheid van God, als de Souverein
der Souvereinen, die in haar geweten
op publiek terrein met dien God rekenen
wil en 't Nederlandsche Volk als Chris
tenvolk van ouds, wil leiden op haar
eigen, door God haar gegeven Staats-
terrein. Ze wil een Kerk, di« los staat
van alle Overheid, en alléén daardoor
geestelijken en zedelijken invloed oefenen
kan en op 't Volk en op de Overheid
door de stille werking van den H. Geest
in gezin en school en in die kerk.
De Overheid eerbiedige alle religie en
alle geestelijke richtingJood en Heiden
Roomsch en Protestant, Lutherdom en
Doopsgezinde, wie en wat ook, godde
loos of vroom, maar zelve als Overheid
eere zij den Christus en brenge héar eigen
Christendom in de Wetgeving en
houde haur handen af van Kerk en
altaar, die zij wel als lidmaten moet
liefhebben, maar nooit als propagandiste
in de Staten-Genera ui mag vooropschui-
ven.
De Antirev. kent op Staatstewvin geen
Kerk.
Ze zijn hem alle ©ven na, Hij springt
voor alle kerken in de bres.
Maar als lid van een kerk is hij of
Herv. of Gereformeerd of Luthersch of
Doopsgezind.
REQLAMES iüEDEDEESJIOEü
40 cent per regel.
Pr|s per fllacon vsn 230 gram f 1,90.
van 500 gram f 3,60, van 1000 gram
f 6,—. Alom verkrijgbaar. Elsc'nt roeden band
met onze handteekenlng
L. I. AKKER - Rotterdam.
WOBiSdag SÜMMELSDIJK -- TABBERS
DinflerAag, DIBKSLAD - i L DOEL
Damlerflag, OUDDORP -- FLOHÏL
Vrpg, OUDE TOM -• GELUK
OP OEI UITKUL
Nadruk verboden.
Dezer dsgea las Ik van Keppler.
E«n der meest beroemde sterrekundigen,
uit het begin der Nieuwe Geêchledenlr, wiens
.wetten", die bij vond ten opzichte der
planeten nog behoorden tot de beiangfPste
op dit veld van onderzoek en wetenschap.
Keppler wss teveas een vroom christen.
Hl zou zeker nooit hebben Ingestemd met
't woord van een zijner ongeloovige collega's
uit later tgd, die spottend oppierkte, dat
hij met zijn telescoop de wereldtuimte had
doorvorscht, doch dat h$ nergens God had
ontdekt.
Kepjler zag God in de werken Zijner handen
Hij kende Hem uit Zijn Woord.
En had Hem Hef met verstand-en hart.
En nu trof me in de beschrijving, die ik
van hem las, de bizonderheld, dat hij zich
soms liet overhalen, om voor r|ke lieden,
die er flink voor betaalden, de horoscoop te
trekksn.
Men weet, wat dit was
Kort gezegd: sterrew'chelarij.
Uit den stand en den loop der sterren,
in verband met dag en uur van iemands
geboorte, werd dan zijn toekomst voorspeld.
Een echt .pagasaistisch" overblijfsel
Dat ook door de reformatie nog niet met
één slag uitgeroeid werd.
Enfin, de tegenwoordige wereld behoeft
zich niet aan te steden alsof zij zooveel
.verlichter" zou zijn.
Dat is paa weer éndets gezien
De voornaamste Parïlsche kranten hadden
een rubriak„Wat het Jaar 1922 ons brengen
zal" en dan bleek, dat ze een kwiek verslag
gever hadden gezonden naar de am of andere
beroemde waarzegster, die dan de kaart legde
in koffiedik roerde, .werkte" met een ei,
of iets dergelijks deed en dan haar lippen
opende, om de wereld te varkondigen datgene
wat, en iaat ik nu hier de tegenstelling
eens zoo schrijnend denkbaar mogen zeggen
datgene wat alléén God in den hemel
weet, die in Z$n eeuwigen raad besloten
heeft, hoe en wanneer het geschieden saL
En Keppler deed aan zoo iets mee?
Nu, hij was eerlijk genoeg, om te erkfnnen,
dat h? zelf er niet het minste geloof aan
hechtte. Maar de wereld wou bedrogen zijn
ea de .gtoote" wereld, die tot een beroemd
sterrekundige ais Keppler kwam, betaalde
r|k, Sn r- zegt hij openhartig, waar men m|
ondanks ue schoonste beloften gewoon gebrek
liet lijden, daar was ik om voor broodgebrek
bewaard te ulfv&a, wel genoodzaakt om die
bfgeloovlge lieden hun zin te geven.
W$ zullen er rnsar weinig van zeggen
Ik voor mg heb het gerangschikt onder
dezelfde rubriek, waarin de vraat? van Nraman
den Syriër aan Elisa, als hij 't heeft over het
gaan la het huif van sljas konlngs afgod,
Maar van een horoscoop gesproken
Ook wie aan zulks bijgdoavigheden in
geen geval meedoet, laat toch aan 't begin
van een nieuwjaar zijn gedachten wdeens
over de toekomst gaan en tracht al is 's dan
niet uit de sterren of uit het koffisdlk, dan
toch uit de omstandighede», waaronder het
jaar begint, ©p te maken wat het brengen kan.
Het zal geen jsar van voorspoed zijjn1922.
Dat kan kbi zónder koffiedik wei zeggen.
Al voeg Ik ®r dadelijk weer eerbiedig aan
toe, dat we met een verrassend God te does
hebben, in Wiens macht alléén hst staat, dat
de velden wetig voortbrengen, 't geboomte
overvloedig ooft geeft en de kudden
voorspoedig wassen ea toenemen en bate
geven.
Maar 't is met de maatschappij ais met
'n msnschs'lsjz lichaam.
Ook dat lichaam' »:sh krank zin.
Zóó kraak, dat de ervaren arts, die de
ziekte kent, naar den gewonen loop in 't
«enschelgk leven, wel zeggen kan: Daar
zëjt ge vooreerst niet af.
Zoo gaat 't nu ook in de maatschappij.
De „malaise" vreet diep ia
En wie er de corzask en den ossvaeg van
nagaat, kan slet ancters dan tot de conclusie
komen, dat zulk een kwaal, di® de maatschapcij
zóó diep aangreep, niet in den loop van ééo
eakel jaar zal weggenomen zijn.
Op .versobes ing" jral men dus vaak aan
gewezen zijn
En, helaas I zal dit voor vele gezinnen en
pesonen .versombering" z|n, en erger.
Mes spreekt tu van de Drentacke venen.
En, voorzeker! daar steeg de cood hou?.
Eu wat vooral zoo aangreep, was het
massale van dien nood.
Maar ga selfs slechts in uw eigen omgeving
na; het is haast overal zoo: Drenthe ligt
dichtbl
Zoovelen zfjn reeds zoolang zander werk.
En dat is su wel een vsn de sombsvste
vooruitzichten, die 1922 oplevert, 't helt lever
n,l. van degenen, die werken willen, g'éa-»
willen, maar niet bunnen .omdat niemand
hen gehuurd heeft".
Nu kikt men naar de Overheid.
Zoowel van 't Rijk als van de Gemeente,
En al geef ik natuurlik niet toe, dat eik
burger van den Staat recht heeft op west,
toch juich ik van hade toe elke poging^ die
wordt aan gewend, om werkloozen aan pro
ductieven arbeid te helpen.
'k Zeg er opzettelijk bSj .productief".
Daaruit volgt, dat ik bffv. voor keienkloppen
en hcuijesbakkesa niet zoo heel veel gevoel,
al Is 't altijd beter dan 't geven van geld
a o n d e r, dat er iets voor wordt gedaan.
Wat eigenlek wei wat is verzuimd
Bij onze veie, zoo noodige als overbodige
wetten, die ooi in de laatste jsress weer zia
gemaakt, een flink doorgedachte wet samen
te stellen en te behandelen .Tegen de
Werkeloosheid",
DaiJ hadden we gedaan als de mieren.
Die haar brood bereiden in den zomer.
We zouden dan nu niet met allerlei
bepalingen, besluiten, halve- en kwartmaat-
regelea behoeven te werken, maar de groote
Ifaen zouden zin getrokken geweest ea da
uitgevoerde bepalingen zouden klaar liggen,
om de werkeloosheid volgens vast systeem
te bestrijden.
Nu wil da een dit, de ander weer wat anders
Ailecki plensen worden geopperd.
Zoo kwam een inwoner uit de gemeente
Ea-.mee, die mee door de werkeloosheid op
den rand van haar ondergang gebracht wordt,
op het denkbeeld om het overvloedige veen,
waar de turf zoo weinig loont, te gebruiken
tot het opwekken ven electriciieit
Misschien wel een uitnemend idee.
Een groote Electrische Centrale zou dan
naar sin meening een groot d®ei van Drenthe
van licht en kracht kunnen voorzien en het
veen zou, bijna zonder eenige bewerking te
hebben ondergaan, zoo maar gebruikt zou
kunnen worden.
Hij meentzoo'n Centrale kan uit.
Kan zelfs goedkoop leveren.
En duizenden thans werkelooze veenarbei
ders souden geholpen sjjn.
Doch Iaat dit nu alles waar
Ea stel eens, dat zulk een zaak met
ongekemden spoed bevorderd werdleder
gevoelt toch wel, dat sulk ect> veelomvattend
plan op dit oogeablik, en daar komt 't toch
op aan, geen uitkomst biedt,
Ik kom op „versobering" terug.
Het woord is van hooge kom af, 't Is,
meen ik, het eerst aan de regeerings'afel
uitgesproken, maar 't zal wechtwoord moeten
sin voor regeering en volk in 't pas begonnen
jaar, ssi dit ni®t een der grootste rampjaren
worden, die Neder'aad heeft gekend, sinds het
als eigen Staat bestond.
Ons leven móét op lager peil gebracht,
ten opzichte van hetgeen w§ er vaa vragen.
Hoe oude? een volk wordt, hoerneer de
.cultuur" zich ontwikkelt, hoe hooger
