RAAK BURR! Si p'ijzes giriiiiii ons succes. KOOPT Nationale Bankvereeniging roppert. G. W. J. GOVERTS - ROTTERDAM I SCULMOE TWEE BLADEN. Tweede Blad WIN TER - OP RUIMING elus smous iriaven uit fiiit Cautruiu. pc - AFBRAAK Zaterdag 10 December 1921. No. 2762 SCHLRPSCHOTEN. RECLAMES MEDEDEEUNBEN. SLfZ, EHBAHK „QUDBORP". da Bergplaats Oost- bestaande uit Raam, ande ea a s der e ko- le Waal en lJselsteen, blauwe dakpannen, rmaron Schoorsteen- rare en lichte B nien korte maten, diveree n mser, Bri&f adres: plein 19, Botterdam, tvangende echte agent ft. J - DIRKSLAND BHDCSKNOWSES Eet Calvinisme endeMtnscïi V ZIE DE ETADAGES. Aanstaande Dinsdag 13 December 1921 begint onze alom bekende TAN ALLE DAMES- EN KINDER-CONFECTIE BONTEN, MUTSEN, SJAALS, ENZ. ENZ, Sclitedamsclieöijk 42-48 N. Binnenweg 431-433 Breede HMedijk 79, Telefoon 14092. TT^X-j^ /TY^i^o-rN e ïTasel Damesfoüonsess vanaf f0,9® J-jC11 y I t? w JsJ Costunmrokfcen vanaf f 1,29 RAIS^A-VAMVALKEÏIBÖRQ'S' ••ILEVERTR/ UW Verlovingsringen - Diamant Horloges - Kiokken - Pendules Barometers - - Goud- en Zilverwerken BIJ MIDDELHARNIS. In alle artikelen een fraaie sorteeriog, geschikt voor si Kantoor MIDDELHARNIS ZITDAeEN t|deM BEURS THAI SUMMELSÜIffi - TABBEM DoiMi, DIEESUUD - T. 1. DOBL DoUïrtm, ODDDORF - F10EII Tri* OBDS TONGS - «EOT sec beswaar, ie, volgens is, dat leu 3gen n moet vooral Bjet hasj seggea i vooraf oW gesproken, In den loon werden eenlge dagen nl favondes voor genoeg Sen, in den Hallasdschen la Piastagemiddenlaan en verkocht, sleunüjatea iften werden la ontvaagst d, na bekomen politie, iri gehouden, alles naar t gesticht St. Theresia ulme bidrage werd ven! serds evenwel naar haat ander de zusters met hei ïhouden feestavonden i» >en de overste schriftstal avonden succes hadden antwoord, dat nog niïsj lat op een saldo van gerekend. Het aldra, gelden werd echter ook nu eog g8. N. R. Ct; rdagavond heejt op da m instorting plaats se een tweetal personen uit HosBBÖioek var> de fgesloten. ZQ leven beiden worden Is het werk g». fcti Tal van mQnwerkars gang te maken hen soa. s reed de motorrijder j |k tegen een wagen vag' de op de duo sitting zit, uit Paortugaal werden geslingerd. Juffrouw Vaa den schrik vrQ, maar da ram. Zijn linkeronderbesy trambestuurder heeft ongeval. igd. De Belgische regse- erisg verzocht van A. sr, maker te Zarrea, die haf te Retrsnchemeaf, maat n bewaring te Middelburg se man wordt verdacht srd. ersoek van den vader e Middelburg proces ver< ges den onderwQier K, ol, wegens mishandeling den aanklager. alle voorkomende soorten ,sRAAM- en DEURKO- üveese maten, 5 STUKS IEN met spiesglas ea OCHT- en POR TE BR1- ZWARE SCHUURDEU- sa GLAS-en BEHANGEN N| n oarigije DAMWANfJi^l PALEN es BINTEN ia* 1 sn en zwaarfeo, 30 stuks BINNENDEUREN. 40 M2. JET, BEDSTEEKOZI], PEN, RAGGELS ea DELEN, diverse soorten, ieine KOZIJNTJES, lossa I, STORTBAKJES HOU- «MEREN MANTELS eass, .ERLOFS, Nieuwe Zaag- icek Rotte, ROTTERDAM AAT INT, koopt alle soorten werk- Psarden, BeleeM aan- 19088 snt geiden ma leden tegsa rs, Z§ neemt gelden op te- lasrs ook van nlet-Iedru. I en kunp.es dagelQbs wo? 1 b| ces dtr Sgdss' par. 15711 8 ea 22 Dec, dgs sa, i huJse van dan K&siiiU ÊN OOSTSNSRUCftm SE enREOHTEoaessen Eelfde adres eon OUD3 ielen tegen ïülijleii prijs m d Tel. 8760. VROUWENBOEK k i. p. na ontv. v. postw. Dit gammer bestaat ait lVat zoekt Gij Waar naar streeft de mensch? Waar strekt ,ga hand zich naar uit? Waarop vestigt zich zin oog vol verlangen Wat zoekt hij te bereiken en welk ideaal tracht hsj te ver- wezeolflken met de inspanning vaa al sijn krachten O 't antwoord op deze vraag laat nies Iaoe op zich wachten 1 Immers is bet voor ieder duHelQk, de mensch zoekt gelukkig te zijnl 't Verlangen naar geluk kaa soo ver terend weiken ia 's menschen ziel en gelijk de bloem altQd weer zich keert naar de ver kwikkende stalen van de zon, soo wil de mensch ztch baden In de stralen van de zon ^Nuis het niet gemakkel|k een Juiste definitie te ge»cn van het begrip .geluk". Ook. verstaan alle menschen niet precies het zelfde onder het woord .geluk". Dat blQkt het beste uit het groote verschil van het streven tsaar, ea het zoeken vaa het geluk. De één zoekt zijn geluk in het uitleven van zijn woeste hans- tochten, de ander Ia het gie'lglQk verza melen van geld en goed, een derde beschouwt het .zallg-nlets doen" als 't hoogste geluk, een vierde staat naar roem en eer of een hooge positie en zoo zouden we door kunnen gaan, maar ge kunt zelve deze reeks wel aanvullen. OpmerkeI|k is evenwel dat er b| al deze gelukioekers zoo weinig waar geluk gevonden wordt 't Is alles zoeken naar geluk maar nooit vinden van 't geluk, wel '4 tegen deel zie! men; die s|n hartstochten uitleeft gaat tenslotte met slappe gebukte gang z|n weg, het oog la dof, zonder eenlge tinteling uan leven, geheel z|n wezen draagt't cachet Anoden slaaf der zonde. Zoo ook die 't Gouden kalf aanbidt en 't «oud der wereld als 't hoogste goed beschouwt wordt door 't goud geknecht en getirauniseert zoodat h| niet van z|n geld en goed durft af te nemen om zich middelen te verschaffen die tot de nooddruft van den mensch belmoren. Hieruit valt de conclusie te trekken dat la het zoeken van stoffelQke goederen geen geluk gelegen is Er ig een andere catagorle van menschen, die het geluk zoekt in't bezit van geestelijken goederen, menschea die de groote problemen des levens trachten te door vorschen en Is het kennen der dingen bevrediging des ge» moeds en daardoor geluk toeken Maar als de grijze pbilosoof straks san het einde van het moeitevolle levenspad gekomen is, dan is slechts ééae zucht, hef s ot van al zQn werken ea zoeken, deze één ding weet ik sleeh'sdat ik ntefs weef'. De waarachtige kunstenaar zoekt geluk ia de wereld der tonnen of der kleuren of in het uitstorten van zijn r|k gemoedsleven ia verheven dichterstaal, maar ook hij heeft deebts aan het einde van zijn leven deze !éa klacht,,'t Is melancholie, al wat ik zie letzQ het avond Is of morgenal wat be staat, verlinkt, vergaat in een zwart meer van zorgen.'* Dus ook de geestelijke goederen brengen niet het ware geluk. Niet in de stof, niet in de geest het geluk Maar is dan al 's meuschen zoeken 3del, tl s|a werken, worstelen, ijveren «Pijlen slechts IJdelheid Zou dan slechts de sceo- ticus, de twijfelaar die zich met esn verach tend: „wat Is Waarheid," werpt in den zwarten stroom van het pessimisme, de waarheid gevonden hebben Als dat zoo Is, dan is er geen geluk, geen zegen, dan is er slechts een vloek die rust op alles, op het geld. het beilt, de kennis, de kunst, de liefde de schoonheid en dan Is de mensch gedoemd dien vloek als een zwae last te torschen tot aan het graf, dat dan eindelek de ver lossing brengen zal. Het Pessimisme, de hoogste Waarheid, neen de eenlge Waarheid Komen wQ allen tot deze conclusie, tot dit eindresultaat Neen, de mensch, die in alle op pervlakkigheid over alle levensraadselen heen huppelt, komt nooit tot deze erfeean'ng. Eu zulke menschea zijn er duizenden Men ziet >e wel loopeu over de boulevards en straten der groote steden met den blijden glimlach op de lippen, zich werpend vaa het eene ver maak des levens tn het andere, vermaken die het levea moeten opschroeven, die leugens zijn, evenals dia oppervlakkige, vermaakzoe- kende mensch zelf een leugen is tegenover zichzelf, want hl durfl het leven niet ln de oogen te zien, hQ durft het leven niet ie Isven, maar wordt geleefd dóór het leven. Maar zegt ge, die menschen toonen toch gelukkig te iljn, die blijde glimlach ln het glinsterend oog verraadt dat. Zeker, die men- tchen denken gelukkig te zQo, maar ze zëu het niet, hun geluk is slechts een negattef geluk, en dat Is geen geluk; ze zo? ken alles te negeeren wat ze zou kunnen verontrusten. Spreek hen niet over den dood, dat vinden ze te akelig en ze brengen het gesprek op zen eerstdaags op te voeren tooneelstuk in de Stadsschouwburg Spreek hen niet oyer armoede ln uw omgeving Ze geven U mis- achien een gave, maar niet uit medeleven, doch om spoedig van U af te zijn, en ze Peinzen over eea nieuw baltoilet. Spreek hen niet over de ellende, de raad- 'eten des levens, een diepzinnig onderwerp, ot de bestemming van den mensch, want ze vinden U droog, saai, vervelend en ze wen- dca zich vsn u sf om in aangename con versatie met de complimenteuze saletjonker afleiding te zoeken voor het even verontrust geweten, waarvan ge een nog gespannen «naar aanroerdet. Zulke menschen denken gelukkig te sgn, maar men vindt hun beeld den dommen struisvogel, die denk op ln het ><od steekt om het gevaar dat hem naakt Met te sien. Dus geen waarachtig geluk voor den mensch? Ja, wel waarachtig geluk, want behalve stoffelijke en geestelSke goederen is er nog een ander goed, het zielegoed, het hoogste, het hemelsch? goed drs geloofs, dat den mensch doet jubelen in zietsverruk- feiog: »'b Heb gelooid en daamtn zing ik, daarom zing ik van gena van ontferming, vau verlossing, in het bloed van G rlgoths I Dat geluk vindt ge in hef paleis van den ?pe, dat vindt ge ln de stulp van den arme, die xocht naar het zielegoed des geloofs Het sielegoed brengt dus het geluk, het ware geluk en wie dat zoekt vindt het! Wat zoekt g| Het atiffelljk goed? Maar wat baat hef den mensch zoo hQ geheel de wereld wint en lfj<H schade san zfjn ziel? Hei geesteUk g <cd Maar wat baatpet den mensch soo h$ de talen der menschea sprak en de Liefde niet had, die vrucht is van het klndschao Gods? Het ziele goed Zoekt eerst het kosinkrijk der Hemelen en z|a gerechtigheid en al deze dingen sullen U toegeworpen word-n. Maar dat zoeken en vinden van het ware geluk ligt alleen hierin, dat de mensch zijn leven zal willen verliezen, want wie ztya leven wil verliezen, die zal het be houden, maar die z$n leven behouden wil, die zal het verliezen. Ziedaar de voorwaarde tot het verkregen van het ware geluk. Verlies U zelve in dit leven, d.w.s loochen Uw grooten «terkea .Ik" verb eek Uwsfgo- d?n en buig U voor Gods Woord, zoo, maar zoo alléén zult ge Uw leven behouden, Hst Calvinisme en de mensch I Er Is een spreuk. .Terar dum Proslm". ïl-.t geef niet al verteer ik als ik maar nuttig ben Dat Is het zich geven met al z$n kracht, met geheel zijn leven aan den dienst van het Koningschap Christl. „Al verleer ik, mits ik maar nuttig ben". David verstoni het toen hij uitriep.de Qver Vin Uw huis heeft mfj verteerd". Paulus kende dat toen hQ wenschte voor de broederen verbannen te zQn. Maar ten slotte is hef clet anders dan de navolging van Christus, die ZQo Leven stelde voor den mensch. Dat eischt het Calvinisme van den mensch, zich geven, geheel geven, zich zelf verlooche nen. Niets minder dan dat. Wie zoo zf n leyea verliest, die gewint het, die behoudt het, rijken vol. Het staan met geheel zijn leven voor het aangezicht Gods Zoekt gij Gf zult vinden, maar eerst moet gij geven, geven U zelf, dan vindt ge, het zldegoed dat gelukkig maakt, gelukkig in de Eeuwigheid, gelukkig in dsn tQd. v. S. Kan uit de H. Schrift bewezen worden dat verkorting van den arbeidstijd in siegd zou zfa met den geopenbaardea wil G^ds? Zie daar de vraag waarop w| thans, ln verband met ons voorgaand schtQven, een antwoord hebben te geven. Sommigen hebben gemeend dat op grond van uitspraken der Schrift als.in het zweet uws aanschijn» zult gij uw brood etenof, .werkt zoolang hei dag i«" deze vraag be vestigd moet worden beantwoord en elk stre ven naar arbeidsbeperking onder invloed staat van socialistische of aaceie anti-Goddelijke sfioomlngen. BQ entnig nadenken springt reeds dadelijk in 't oog dat deze Schriftuitsprakea aller minst voor dergelijke uitlegging aanleiding geven. De eerste ziet op de door de zonde gewQsigde vorm waaronder de arbeid plaats g'Apt, welke door dca val moeizamer is ge worden. De tweede omvat niet alleen den arbeid voor het dagelQksbrood, maar breidt ztch ook uit tot alle werk in Gods K ramk- r$k, voor 't welk door Jezus den gehselen mensch opgeeischt wordt Een uit z$n «er- band gerukte tekst mag nimmer als bewQs- materkel w rden aangevoerd, doch steeds moet Schrift met Schrift worden vergeleken. Reeds CalvQr. pleitte voor een organische op vatting van Gods Woord tegenover de me chanischs die elk ketter in staat steld voor zijne beweringen een tekst aan te voeren. Van meet af moeten we vooropstellen dat arbeidsbeperking ia de Schrift niet veroor deeld wordt Trouwens niemand, heeft hier met eenig recht uitspraken kunnen aanhalen die van hef tegendeel getuigen. De eigenlijke kwestie is dat men, om welke oorsaak eau ook regeling van den arbeidsfuu; verkeerd vindt, en daarvoor nu in Gods Woord gaat zoeken om bewijsgronden aan te voeren trooi zij a houding. Doch men vindt ze er niet, daarom wordt het organisch karakter ontzenuwt en legt men er eigen meening in. In plsa!3 van exe gese of uitlegkunde ontaard het schiftgehruik in .inlegkunde". Alevel, niemand der tegen standers van arbeidslnkfimpiog zou de son ar quentie van sSn standpunt kunnen hand haven. Indien Jezus uitspraak.werkt zoolang het dag is" letterlek moest worden opgevat, zou daarmede ln onze samenleving s-er veel als zondig en strijdig met Gods Woord moe ten aangemerkt worden, wat toch inderdaad niet het geval is. Een rentenier b.v. die lichsmetQk nog zeer wel in sta&t is productleven arbeid te ver richten, en door eea ot andere redes stil gaat leven, zou handelen in strijd met Gods ge bod. Iemand die vacantle neemt, of enkele dagen voor plezier ui-gaat, of een gedeelte van zQn tijd doorbrengt met een of ander gepast vermaak b.v. jacht, vlnscherf en der- gelfjke, zou den ook ln tegenstelling hande len met wat de Heere eischt. En toch zal niemand er aan denken dit a'les strijdig te bevinden met het: .werkt zoolang het dag is". Daardoor geeft men dus ïcsds direct toe dat bfj dit woord aan geen absolute toepassing kan gedacht worden. Nog te meer worden we daarin versterkt wanneer d® natuurl|ke gang van het leven zelf al roept om eene practlsche regeling van den arbeid b| die bedrijven welke zoo uiter mate schadelijk z|n voor de gezondheid dat jonge mannen reeds oude menschen ziju ge wonden. W| denken hier b v. aan de lood- witfabricage, die lichaam en ziel aantast en vóór in dat bedrijf eene algemesne regeling werd ingevoerd, als een worm knaagde aan den mensch die daarin arbeidde. Voeg da«r- nog aan toe de arbeiders in kolen, kwikzil ver- en andere mjJnen, jutefabrieken enz welke den mensch ln den mensch deden sterken en meer en meer de oogen deden opengaan voor de ellende die er school in den vrijen en ongeregeldrn duur vaa den arbeid. Wfj weten dat ook tegenstanders van wettelijke regeling dit alles als uitzonderlagsgevallcn nog wel willen toegeven, ook zij es kennen dat er soorten van arbeid zgn die aanspraak maken op bescherming, alleen maar een uni forme regeling voor alle bedrijven achten zij uit den booze. Doch door deze erkenning geven zij hun absolute stelling pefjs en beperkt zich hef geschil over de ultgeapreidheid der regeling. Daarover zal natuurlijk wel verschil ble ven twerscitëfi, maar de tegenstanders moeten dan ook looijaal bekennes, dat de Schrift zich r iet stelt tegen beperkiag. Indien m zulks eer- IfjK doen, valt er verder omt de zaak te praten, en met meer kaas op goedsn uitslag, dan bi een hardnekkig handhaven van een de leden des gezlns als profeet, priester en koning te leeren, te leides en te regeeren. Wil hQ daaraan behoorlQk kunnen voldoen dan is daarvoor noodig tfjd en nog eens tfjd, Een vader dis van den morgen tot den avond uit zfjn gezin Is, en alleen des Zon dags voor zQn kinderen te spreken is, kaa onmogelijk zich voldoende van zQn taak kwijten, en dc vraag of dit wél mogelijk gemaakt moet worden door arbeidsbeperking is daardoor naar voren gekomen Op grond van de bevestigende beantwoording dezer vraag spreekt men in ChrlstelQke sociale kringen bl> voorkeur van tweeërlei nood zakelijkheid voor inkrimping van den ar beidsduur. Ten eerste aanvaardt men een .stoffelijke" begrenzing, waarmee men aan duidt dat elk arbeider rust moet hebben om nieuwe krachten te verzamelen om den ar beid voort te zettenten tweede een gees- telSka of zeddpe begrenslng, waardoor den nadruk wordt gelegd op de taak die de ar beider heeft ia zQn gezin, in Kerk, in Staat, in Maatschappij, kortom in Gods Koninkrijk, cm tot Zijne Eere werkzaam ie agn. Minis ter Aalbetse sprak reeds in 1909 bQ eea ka mer debat over den 10 urendag over een .ethisch maximum" waarmee hQ wilds te kennen geven dat de arbeid niet zoodanig beslag mag leggen op den tQd van den werk- 40 Cent per regel. w LEEUWARDER!-Af zelfzuchtig ingenomen standpunt, Om een of asdere zask zoo objectief mo gelijk te beriea is voor alles noodig dait men wesen en oorzaken tracht op ts sporen. H»t wezen van een streven naar ar beidsbeperking ligt in de roeping van den mensch. BQ onse verdere baschouwhwen stellen we ons op het standpunt van het ge zinsleven, waarbf den vader de taak is op gelegd zorg te clfEgen voor bet stc ff lijk en geestelQk wek|» daarvan. Dat hem die dcior God is toevertrouwd behoeft otcder oas g&tn verder betrog, daar het wordt erkend su's vaststaand feit. Da vader stelt dus z%v. kracht tot arbei den aan de Maatachappi otsch ktouar en ont vangt als kon daarvoo' soo<eel dat big er zijn gezin van kan onder houden. Maar daar naast heeft hQ nog hoo ger roepin g n 1. om nemer dat hem geen oogenblik zou resten om de zorgen voor gezin, Kerk, Staat en Maatsch. waar te nemen. Da stoffelSke sijds van het vrasgatuk of n 1, begrensing van den arbeid mogelijk is ln verband met da eischen van het produc tive ven moeten voor den Christen onder geschikt zijn aan de geestelijke side n.l. de arbeider is mensch Gods In zQn wezen hangt dus bet vraagstuk der inkrimslng samen met de roeping des arbei ders Es waaraan dankt hst z?n oorzaak Deze moet seventies worden in de levens- practfjk en in de ontwikkeling van de pro- ductieverhoudinges. Deuk nu niet dat dit vraagstuk is van ónzen tgd De middeleeuwen gingen ons daarin voor. la bet giidewezen was de arbeidsduur aan een algemeenen regel onderworpen Over 't algemeen werd e<r toen b.v weinig langer gewerkt dan 8 4 9 uur. Ds Fransehe revo lutie schafte de gilden af, en de arbeid bleef ongeorganiseerd. De uitvinding en toepassing van den stoom, en de immer voortgaande ver- deeilng van den arbeid scheidden den werk nemer van zijn voortbrengsel, waardoor het werk veel, zeer veel vaa zQa aantrekkel|k- heid verloor, de arbeidsvreugde verminderde, en ln de fabrieken, de arbeid werd verlaagd tot een eindelooze monotone, eeetcoaige handeling. De troostelooze oud-liberale srbelds- en loontheoiieën, welke elk uitzicht op betes ia- gen den toestand van den werkman vervaag den brachten h«t hunne er toe bij, om hem geestelijk en lichamelijk af te stompen, en af re slooven zoodat voois! in de groote fa- brlekscentra een geweldig® inzinking was waar te nemen. Eigenaardig was ook, op grond van betrouwbare statistieken, dat de elieitde van een 15 of 16 urigen werkdag on- Lsnsafceip gepaard ging met toenemend drankgebi ulk en misdaad. Is het wonder dat nd ln alle landen inge stelde erqiêses de oogen opengingen en de overheid, die het Recht Gods heeft te bestel len, werd tehuip geroepea om van Haar steiken arm gebruik te maken ea dera ar beider weer aan zich self en zfjn gezin te hergeven Is dat niet een matige reden om een oordeel op te schorten over arbeidsbe- psikLs?, zoneter uitgebreide kennisneming daarvan te hebben genomen Moet ren be roep op de Schrift tegen dergelijk iogrfjpen der Overheid niet als een belediging worden aanvaard tegen de roeping des menschen ons door de Schrift geboden? Genoeg hiervan. Uit den aard der zaak moesten we ia onse beschouwingen kort z{u. Er is nog heel wat meer van te zeggen. Ook houden we ors voor als nog niet berig met de vraag of er 8, 9 of 10 uur gewerkt moet worden. WQ wilden sleehls in groote trekken teekeceo dat het beglnsrl van arbeisbeperkiag niet met een beroep op God Wcord kin ver oordeeld worden, maar juist dat dc Schrift er zich geenszins tegen verzet en zede en his torie in verband met 's menschen roeping thans driegen naar de erkenning van de be voegdheid der Overheid den arbeidstQd te bezrmzen. Dit mag in onze kringen wel ee'S goed overdacht worden. Men is dikwQls zoo icht- vaardig in zijn oordeel, en voelt zoo weinig met anderen mede. Enkele misbruiken wor den soms zoo breed uitgemeten en als wa pen gericht tegen een gezond 1 vensbeglnsei, Ook ln dit geval si nuchterheid eisch. GERR1TSZ, VAN PUTTEN. Amice I Gfj weet zeker wel, dat de vrijheidsbond in zQn program ook een artikel heeft over den godsdienst. Daar staat nu erkend, dat het godsdienstig en geestelQk leven van waarde is voor maatschappij en staat. Op zichzelf is die erkenning verblijdend. Het liberalisme heeft toch zQn best gedaan om den godsdienst van hef publieke terrein te verbannen. Men behoorde met zfjn gods dienst de binnenkamer niet te veriaten. Van de waarde van den godsdienst voor hst hart wilde men afblijf wn Ieder moest zeil weten wat hQ wilde gelooven, maar zoodra men kwam op het terrein van den staat cf van de maatschappij, behoorde men van zij a godsdienstige belijdenis te zwQgen, Ia de schooi mocht er niet van werden gerept. In het publieke leven werd een spre ken over de ordinantiën Gods contrabande geacht. Op het terrein vac den staat viel uit het godsdienstig leven nu eenmaal niets af te leiden. En zoo heeft men zfn best gedaan het openbare leven te ontkerstenen. Over het algemeen wilden de vrijzinnigen dan ook van den grdsdienst niet weel weten. Nien stoorde zich aan de kerk heel weiaig. Alleen, ais men zorgen kon een orthodoxen predikant in de Ncd. Hervormde kerk te weren, maakte men het zich een oogen blik druk. Maar ale ds moderne domieé eenmaal gekozen was liet men hem voor stoeien en banken staan In het gezinsleven werd hier en daar het avondgebed voor de kinderen en het „stil- wezen" voor en na den maaltijd nog ge handhaafd, maar deze gewoonte sleet in breeden hrinc ook al meer uit Vai maar aan zoo heette h«t, het staat er toch op tafel. Waarvoor dan nog fe bidden. Van godsdienstig-vrijzinnige zijde is later wel getracht wee: eenige belangstelling voor het godsdienstig leven te wekken, maar veel succcb hadden die pogingen niet. De vrij zinnige predikanten hadden immers ook geen boodschap te brengen. In eik geval bevatte hun boodschap voor het arme menschenban zoo weinig troost. Daar verneemt men echter dat de Vrij heidsbond een andere weg wil inslaan. Het program geeft de reactie weer, die men in vsQziunigen kring vindt tegen het koude verstandsieveu der oude liberalen Men kr$gf weer cenig oog voor de eischen van het gemoed. Ook blQkt, dat de godsdienst toch van befeekenis is voor bet leven, Dat de vrijzinnigen dit begrepen kon hier en dear blQfeen uit de voorkeur die men gaf aan peisoneel dat den Christus heieed. Bij de stormen der revoiusie kwam toch maar uit dat het godsdienstig leven aau de natie een groote kracht geeft tot keedng van de re volutionaire dwaasheden. Vele vrijzinnigen hebben dit openlijk erkend En zoo kon ook worden aanvaard, dat men oprecht meende plaats te moeten maken voor godsdienstige gevoeleas ook op het terrein van het publieke leven. Er is voor ons antirevolutionairen aller minst reden om hierover maar eerigzins uit de hoogte te spreken. W| weten het toch wel dat een kennen en erkennea van den dienst Gods niet uit den mensch zelve voor komt, maar dat het louter genade is. Zij, die den Christus belQden als hun zaligmaker en Heer, weten heei goed, dat zQ niet uit zich zr-lve die keuze daden, maar dat het alles Gods werk is. Als er dus bij de vrQzinnige partijen een kenterkg kwam een wezenlijke kentering ten opzichte van het godsdienstige leven, dan zouden wQ ons daarover verheugen. Alleen bSQft het natuurlijk ons recht om te vragen la hoeverre mtn pisats wtlbiedeu aan den godsdienst. En welken godsdienst men bedorlt. Wsj willen wel zeggen, dat de verschil lende vrQdnnige politieke sprekers over dit onderwerp ons ten zeerste hebben teleurge steld. Om een enkel voorbeeld te geven, een vrijzinnig spreker in den Haag heeft gezegd dat dc rechtache partijen van tegenstand blijk gaven, omdat zQ bang sqn dat z| een groot verloop zullen zien onder hun leden. We souden willen vragen of zulke platte opmerking niet den ernst van den spreker in gerechte verdenking breogt. Hoe uu, souden wQ willen «ragen, heeft men dan in het program van den Vrijheids bard over den godsdienst gesproken om zieltjes voor de partij te winner:, om in kiezerstal vooruit te gaan, om san de rechfsche parfQen leden af te snoepen? Maar dat zou een misbruik maken van den godsdienst sQu, dat wij bij ernstige menschen toch niet mogen veroaderstellea. Wij nemen aan dat het de drang des harten is geweest die van de befeekenis van den godsdienst voor het staatkundig leven deed spreken. Wie den godsdienst zou misbruiken om politieke wiss! te behalen, sou Biet das de verachting verdienen van dkes> weldenkende Wij wetea wel dat wsn vrjjriBEige zfjde vroeger zulke verwfjtee gevingerd werden tegen de aaiirevolutionare partij, dat men, ais er van den godsdienst g«sproken werd, dacht san buichelaii en farizeïsme, maar die periode meenden wQ voorhij te zQu nu de waarde van het godsdienstig leven door den vrijzinnige zrlve erkend wordt. Het schfnf echter dat er hier vergissing mogelQk is. En dat het allerergste geval voor de deur ligt, n.l. dat men nu zelve op poli tieke winst uit wss Zoover zuilen wQ echter niet gaan. De zaak is voor ons vaa te hoogen ernst om des tegesstander te verwijten wat hi ocs voorheen verweet. Maar laat b$ dan van ons aannemen dat elke ernstige poging van vrQz>nnige zfjde 05B eerbied voor den dienst Gars te wekken op het politieke terrein ons met dankbaarheid vervult Mits die poging ernstig zij En wat bltfkt nu uit de redevoeringen in het kaap vsn des Vrijheipsbond? Dat aan dien ernst getwijfeld moet worden. Wat zegt men toch DL, dat het alleen hierom gaat, te erkennen, dat ook 't gevoel een rol speelt ia het aanvaarden van het politieke standpunt Dat het plaatsnemen aan de eece of andere tQde ook mede bepaald wordt door de geestelijke overtuiging van den mensch Nu is dat de erkenning van een heel eenvoudige waarheid Natuurlik Is de plaats, die de mensch op politiek terrein inneemt, niet slechts een zaak van koude veratsndsoverweglng. Zij is dat nimmer geweest en zal het ook nimmer zQn. Maar wat vordert men hiermede ten opzichte van den godsdienst? Er wordt voorts gezegd, dat de vrijzinnige zijn politieke overtuiging niet behorft af te lelden uit zQn godsdienstige overtuiging, maar, als hQ zulks meent te moeten doen, dan Is hQ daarin vrij. Mits hQ natuurlQk i

Krantenbank Zeeland

Maas- en Scheldebode | 1921 | | pagina 3