MPOEDERS
li WOï'lÊH
Zaterdag 5 Maart 1921
mm Jaargang N\2682
Eerste Blad,
Antirevolutionair
Orgaan
genaamd
irmitan" van
Hi fiisii
etar dan alia andere
delen en mogen niet
eld worden met Worm»
-koekjes, -torentjes,
em. daar deze ssidde-
die kracht bezitten die
r wacht wordt.
kMPOEDERS
mé „Fsrmitan"
en bijzondere vinding-
menstaiiiag, verdrijven
oei-, made-, maag- m
^wands wormen, zoowel
ssenen als big kinderen,
er dcaS; 3 doozen f 2.40.
verkrijgbaar of direct
3ude Pekela,
isfeipjas i 11
TrouwsnHS
f««p de Ziildliolljiniïicllie en üeeiiw^eii© Eilanden.
W. BOEKHOVEN i Z&natL
Alle stukken voor de Redactie bestemd, Advertentiën es verdere Administratie franco toe te zenden aan de Uitgevers
I! - MliiÉ
Door het geregeld
stijgen onzer oplagen
is het niet langer doenlijk ons blad
per post te verzenden, en daarom
hebben we besloten Isa Iedere
gemeente op Flakkee, behalve
Sommelsdijk, Middelharnis en
Dirksland, ons blad rechtstreeks
te deen foezergess.
Hij die als besteller daarvan in
aanmerking wenscht te komen, ge
lieve zich schriftelijk aan te melden
aan ons Bureau.
Elk tijdvak heeft zijn afgod.
M
M
tzi
a
'S3
a
a
a
H
1
a
a
s?
s a
a
a
g
Geen eeuw is in den tijdstroom weg
gezonken, of de een of andere idee had
zich daarin op den voorgrond geplaatst.
Begin maar om niet al te ver af te
dwalen met de eerste jaren na Christus'
geboorte, 't Waren de eeuwen van 't
ontluikende, opbloeiende en bestreden
Christendom. Toea het zich in Europa
had gekristaliseerd na bloedigen strijd,
1 en in alle steden en dorpen de kruisen
bij de torenspitsen den triomf van Gol
gotha hoog boven de velden afteeken-
jK «kden. Toen de Torenspitsen zich hemel-
^rhoog verhieven en heen wezen naar 't
Oord der Rust, door den Heiland zijn
nagevoigden kruisdragers beloofd, die
vermoeid en belast waren. Toen de
Halve Maan der Mohamedanen den
Kruisvaarders in de Middeleeuwen ten
oorlog spaarzaam voorlichtte, en dat
half Christendom van den Islam de
bloedplassen toch niet kon verbergen,
waarin onschuldige kinderen Gods zich
wentelden, gemarteld, gehooi, gestraft
als ze werden, als honden als Chris
tenhonden, door de volgers van Moham
med. Toen 't „God wil het", „Godwil
het"twee eeuwen klonk langs de oevers
der Noord- en Middellaadsche Zee, over
de Alpen en langs de randen van de
Afrikaansche zandwoestijn in Egypte.
Toen was 't Christendom het middel
punt van allen en aller strijd, 't Was
't Ideaal, 't Was 't leveu en streven
der Volken en gezinnen. Staat en Maat
schappij zogen er hun sappen uit. De
Kerk, de Christelijke, was Moederkerk,
en aan hare borst laafden zich milli-
oenen, wier voorouderen voor hout en
steen zich gebogen en de offerande
hunner dankkaarheid op bloederige
altaren hadden neergevlijd. De afgoden
der bosschen waren weggeruimd. Maar
een andere afgod had hun plaats in
genomen. Maar een nieuw Ideaal wenkte
i uit trotsche Kathedralen en Domkerken,
j En in Koorgezangen en uit nieuwe
Priesterlijke en Bisschoppelijke gewaden
hoorde en zag men den nieuwen Tijd,
met nieuwe offeraars en nieuwe offe
randen, met koorknapen der Nieuwe
Religie en priesters van 't Katholiek
geloof, dat Europa ophief uit zijnbar-
baarschheid.
De eerste worsteling was voorbij, 't
Christendom had op 't Heidendom in
Europa getriomfeerd. De tweede wor
steling begon. Beeldstormers sloegen de
afgoden en beelden kapot en Aiva zou
zich wreken. De Moederberk scheurde
*u duizesden harer zonen verlieten
haar, En de godsdienstoorlogen volgden
den een den ander in al hun gruwe
lijkheden op. 't Reformatonische tijd
vak brak aan, en door stroomen bloeds
waadden Protestant en Roomsch-Kat-
holiek. Ze gaven elkaar geen kamp.
Staal tegen staal. Berg en dal daver
den van het brijsrumoer. De hemel zag
rood van het branden der dorpen en
steden. Alle vezel des lichaams en der
ziel trilde bij 't ruiken slceht van het
aas. Als hengsten steigerden ketters en
vervolgers, ^t Was een nieuw Ideaal.
Een nieuwe afgod verrees. En men
aanbad den eenen en vei vloekte en
verwenschte den anderen, Europa bracht
zijn cijns aan nieuwen religievorm en
holle, kale berken met simpele een
kleurige en stemmige zwarte gewaden
vervingen den glans van goud en kris
tal en borduursel. De boren zwegen en
de sch ire zong de liederen van Luther
on Datheen, En Rome hield zijn afgod
omklemd, zooals de Reformatie den
zijnen. En beiden meenden de Waar
heid te bezitten die in Christus Jezus
is. En beiden sliepen in, vermoeid van
den strijd, waar een nieuwe vijand loer
de, die hun beider afgod verbrijzelen
zou, zoo hjj.hoopte,
De tweede worsteling was voorbij.
De derde begon. Roomsch en Onroomsch
waren ingedut, Gereformeerde en Room
scha i%erk droegen in 't hart den Jan
Saliegeest: De afmatting was er. De
uitputting deed kwaad. En de Revolu
tieidee zocht een uitweg. Vrijheid, ge
lijkheid en broederschapEn priesters
en abten en gereformeerden, 't zong
alles mee in dat liedeke. En allen
verjoegen za Stadhouders en guilloti
neerden ze Konhigen en Keizers. Wrake
des Hemels op afgodendienst en sla
perigheid voor t heilige. Verlichting en
wetenschapziedaar da nieuwe afgod
dc-r nieuwe eeuw. 't Geloof aan critiek
onderworpen.
Gods woord niet meer richtsnoer, maar
bron van dispuut. Niet meer leidsman,
maar gedaagde ter rechtbank van de
Rede. Niet meer rechter, die veroordeelt
maar beklaagde op de bank der mis
dadigers. En 't Geloof verzwond en het
Ongeloof dook uit alle aardhoeken op.
't Werd afgod der Eeuw; haar verderf
en pest des Tijds. 't Was een epidemie
die de Wereld tot een groote doodsvallei
maakte.
Verlichting zonder de zonne der Ge
rechtigheid! Wetenschap die van den
Allerhoogste geen kennis droeg Kennis
maar gespeend aan of I03 van de fun
damenten der eeuwige Waarheid.
De nieuwe afgod was er. En Europa
aanbad. De gansche wereld zag zijn
glans, 't Gouden beeld schitterde, en
wierp over Staten en Maatschappijen
en Kerken en Seholen en Vorsten en
onderdanen een helder licht. Een nieuwe
wereld en levensbeschouwing maakte
zich haan. De realiteit was 't eenige
criterium en God was niet te zien, noch
te wegen en te meten. De Natuur de
grondslag. Hei geloof voor de dompers
en lomperds. Bewijzen en verklaren,
werd 't wachtwoordmaar God is noch
te bewijzen noch te verklaren.
God is een voorwerp des Geloofs,
nooit object van bewijsvoeringnooit
object van weerlegging, God is geen
object der Rede, Hij is voorwerp der
ziel des harten, dat aanbidt den On
zienlijke. In den Geest. Door 't Geloof.
Toen schrok de ware Christen op, en
sloeg de hand aan 't gevest. En hij
deed aan „den helm der zaligheid1', en
„'t schild des geloofs" en ,,'t schoeisel
der bereidwilligheid'' om het Evangelie
te verdedigen. De strijd brak uit. Hij
was geweldig. En Getuigt het, jaren
van 1800 tot 1900Getuigt het Scholen
en Kerkenpartijen en coalitiesjonge
lingen en grijsaardsvrouwen en man
nen in den strijd der Antitheses op alle
terrein Hoort uit Pauselijken mond en
herderlijke Bisschoppelijke brieven, of
de kamp niet zwaar is. En niet zwaar
der worden zal.
Christenstaatslieden en Christendich-
ters 1 Woordvoerders in 't Parlement of
die de lier lieten runchen ter e;re Gods
Mannen der Christelijke Pers en dor
Christelijke litteratuur.
Getuigt van den zwaren strijd in die
vergane Eeuw-
Wetenschap en Verlichting waren
de afgod voor wie men knielde. Erfgoed
van Fr.anschen bodem, maar met zware
schulden belast.
Nog houdt 't schriklijk pleit van dwang
en vrijheid aan Maar de afgod der 20e
eeuw in de nieuwste beeltenis boeit
reeds 't oog. Wetenschap en Verlich
ting in ordeMaar voor wie
Voor den Arleid! En Demos roept om
adoratie. Knielt, knielt, knielt voor
Demos gij rijken, gij vorsten, gij Par'e
menten, gij dichters en prozaïstenBukt,
bukt voor de zwoegers in de industrie,
in hmdel en zeevaart en landbouw 1 't
Proletariaat heeft gijn wetenschap en
gijn verlichting en zijn Kerk, en gijn
tempel en zijn bijbel en zijn gebeden
boek, En zijn haat en zijn liefde.
De 20e eeuw heeft een nieuwen afgod
En de lofzangen klinken te zijner eer
uit de achteibuurten der groote steden
uit grauw, gore sloppen, raw en wild
maar ook, in fijnen klank uit de wonin
gen der gelettenden, der beschaafden,
der denkers en dichters en geleerden.
De nienwe afgod is er. Zijn religie
trekt aan. Een nieuw paradijs ontsluit
zich, hier op aarde, 't He melsche krijgt
ge cadeau, op den koop toe Vreugde
vuren worden ontstoken, 't Altaar rookt.
Weg de Christus der Vaderen. Hij zal
de Christus eener nieuwe verlossing zijn.
Verlost van 't Kapitalisme, van't Gezag
der Overheden, van slavendienst. De
afgod zal Vrijheid schenken aan de
slaven en slavinnen van den Arbeid,
't Kapitaal kapot.
De nieuwe afgod! Rusland -knielt.
En Troelstra buigt. En Wijnkoop aan
bidt. Beeldstormers van het Oude.
Wie brengt den nieuweling geen
groet
Elk tijdvak heeft zijn afgod? Ziet ge
den onzen
Riclamis fMaMf§ig§n.
INK.
ERSONNES
OP HEI UITKIJK.
iriifü till M Oeotruos.
I
1
1
1
wordt door de Nederland-
beschermd. Wormpoeders
sn vaa het woord Fermiisii,
namaak beschouwd,
hte zich dus voor namaak 1
Salon- en Hulskamesnieu-
I T*Ms, Stoelen, Linnea-
Spiegels, Schilderden,
sli, Eikenhouten BuBat-
fketika8ten, Clubfauteuil,
nlueh© ameublementen,
jfiblemeuten, Kapoksaa-
j Wollen- en Satinds&eBS,
[trassen, enz. ens, Spat-
II Beste adws voor Jon-
et huwelijksplannen.
trast 44b, feeveafiula
Sehtekade, ROTTER»
Telefoon 12800,
m.
Deze Courant verschlnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
ABONNEMENTSPRIJS per drie maanden franco per post ÏS Cent bfj vooruitbetaling,
SUITENLAND b| vooruitbetaling f 6.50 per jaar.
AFZONDERLIJKE NUMMERS 5 CENT.
UITGEVERS s
g 0 M M E L 8 D IJ K.
Telefoon Intercommunaal No, 202.
ADVERTENTIËN 20 Cent per regel, RECLAMES 40 Cent pes rage!.
BOEKAANKONDIGING 10 Cent per regel.
DIENST AANVRAGEN en DIENSTAANBIEDINGEN f I.- per pisafïtag,
Groote letters ga vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die z% beslaan.
Advertenffgn wordau Ingewacht tot DINSDAG- en VRIJDAGMORGEN 10 UUR
HM gijn steeds in alls aoor-
Indea tegen concurrerende
18520
Telegramadres „Baart"
a
a
CD
f-4
a
O
a
-*-3
cS
aS
fcO
<D
-4-J
fcfi
O
O
a
0
a
O
•r—a
ccS
a
CD
bO
ttj
M
CS
O
m a
CS <D
CS JD
lê
<v -ü
w if
--
-s
lï'ag
N O N
.S
a
O O
X
E»4
"CJ
O
O
en
a3
O
■4-»
W
a
:a*
©4
H
S5
•oS
4^
09
53
eö
bb
O
0
co
O
N
a
O
M
ra
'rS
a
X
f-i
-ö
p
cS
cS
3
CO
- a
ff-S
M CO
M 4-^ rtf
2? s J
cö
4"> Üfi
-j.
o
P
SS
a
<e
3
g»
s
M
<v
I
o
&D O
0 X
i© O
«4^3
O
•f1
<2. 3
a* o
42 O
A
O
sa
ÖD
cd
PI
«8
oJ
40 cent per regel.
De kiekte van alle fydee
Ten allen tyde was de bloedarmoede een der
meest verspreide ziekten. Om haar te bestryden,
beschikt de moderne geneeskunde over buitenge
woon werkzame middelen, waaronder de PINK
PILLEN vooraan staan, omdat hunne samenstelling
byzonder geschikt is voor teergevoelige gestellen.
De PINK PILLEN werken in der daad te gely-
kertyd op het bloed, het zenuwstelsel en de le
vensfuncties. Zoo stimuleeren zy, op langzaam
toenemende wyze en zonder hevigheid in hunne
werking, de verzwakte organismen, die, doordat
zy op deze wyze voortdurend worden gesteund,
zich spoedig kunnen herstellen.
Sedert 3o jaren is het erkend dat de PINK
PILLEN een der krachtigste middelen zyn tegen
de herhaalde aandoeningen eq storingen die een
verslapping van het bloed of een verzwakking van
het zenuwstelsel tot eorzaak hebben.
"De Vrys der Pink "Pitten bedraagt f. i .j5 de doos
f.~9.oo de zes doozen, Zy worden verkocht in het
Jioofddepot: NassavU.de 3/ 4 te Amsterdam. Men
eische dit adres en de hottandsche gebrtiiksaanwy-
zingDe Pink Pillen zyn ook te verkrygen by de
goede apothekers en drogisten in Nederland,
\\_\J LJ&.2>
A JL.E SS
ML
Nadfttk mbsüïea,
Goed beziea, cm waahoplg ie
N.l. voor een engdoovig measch,
Laten we nader uitleggen, wear we 'toog
op hebben,
Sinds vele jaren is er een streven in
de wereld, dat ook op allerlei wQs tot
praktische maatregelen aanleiding gaf, om
iedereen ia dese wereld soovael mcgd§k
dezelfde kansen te geven, otn vooruit te ko
men; om sfjn .toekomst" te maken,
't Liberali8mj begon daar al mee.
ZfS 't dm ook uiterst eenzijdig.
Een vaa de vele keurspreukets toch vaa
d t liberalisme, waa.Kennis is Macht", op
de waarheid waarvan de historie heei wat
heeft af te dingen gehad.
Maar de liberaal geloofde er in.
Hoe meer kennis iemand vergaarde,
hoe grooier z%n „toekomstkans." Wat uiterst
eenz|dig Is, zeiden we. Want kennis is wel
ééa van de factoren, dis In aanmerking komen,
doch er z|n er verscheiden andere en die
van méér beteekcnls zijn ook, denk alleen
maar aaa dese twsetact ea aanleg.
Esfisr, 't liberalisme dacht zoo.
En 't heeft het zijne gedaan, dit kan nlft
ontkend, om door verschillende enderwüs-
regeiingea werkelijk aile menschen, naar
zyn mseniag dan, dezelfde kans te geven
voor de toekomst.
Het socialisme gaat hierin verder,
Dit begreep, eerder dan de doctrinaire
Vrijzinnigheid, dia nü echter ook tot audete
gedachten komt, dat een hoofd vel kennis
op zichzelf ea sonde? meer groote ballast
kan z|n. Dat die kennis most worden toe
gepast op het practische leven en dat dit
oak de richting van het onderwas bepalen
moet.
Trouwens, dat hadden ónze voormannen
ai l&ng fcegkpen.
Eerst Groen van Piinsterer en naderhand
Kuyper zijn altijd weer met kracht opgekomen
tegen de eenzijdig intellectueels (verstande
lijke) richting van het onderwijs.
Het kunnen staat boven het kennen
GslQk men steeds meer gaat inzien,
Al ontbreekt vaak de toepassing nog.
Maar de sociaal-democraten gaas ook
hierin verder, dat ze niet slechts door kos
teloos onderwijs, doch zoo noodig door
kostelcoze leermiddelen, voeding, kieeding
enz. ens. de ksmsen voor de toekomst voor
Ieder zoo gei ijk moge!Bk willen maken.
Dit i&ten wj thans „zwemmen."
Krachtens onze beginselen hebben v/IJ
ook in dit opzicht ons eigen standpunt en
on eigen pract|k, die gedeeltelik met de
socialistische evenwijdig loopt, gedeelelik
dasrvan gatiScheiQk afwijkt,
Maar waarop we komen wliien;
Stel au eens, dat het gelukt, om werkelijk
de kansen volkomen gelik te makes, zoodat
laten we zeggen alle jongens even gemakke
lijk voor arts of advokaat kunaen keren, wat
leert dan het levende ervaring
Zeg, dat er tien jongens z%n.
Ze krijgen alis tien dezelfde kans.
Ze hebben alia tien evenveel wilskracht en
ze toonea evenveel Sverkortom alles wat
van kèa afhangt, is gelijk
Dan zal de uitkomst leeren, dat er vac. die
tien misschien ééa zijn diploma of bul haait
en dat de andere negen met al hun geploe
ter verongelukken.
Ja 't kan nog sterker gezegd
't Kim ,-ifJn, dat juist die ééae, die er kómt
in |ver óm er te komen achterbleef h'4 de
andere negen, maar dat nu eenmaal de ver
standelijke vermogens die hij had zoover
uitblonken boven die der anderen, dat hf
bereikte, wat anderen ontging.
We kunnen nog verder gaan.
Stel, dat er van die negen een drietal
tijdig begrepen, dat 't niet lukte en alle drie,
weer precies op dezelfde voorwa&rdea ca
met dezelfde vooruitzichten in den handel
gingen waarvoor hun aanleg veel beter ge
schikt was.
Zeg weerze doen even flink hun best.
Ze beginnen met gelijke, kleine zaken.
Alle bij omstandigheden z@n ook gelijk,
Dan kaa het al weer gebeuren, dat twee
van die drie heel gewone winkeliers worden,
die goed hun brood hebben maar meer ook
niet, terw|i de derde, die nu eenmaal een
geniale neus heeft, om zQn voordeel te ruiken,
iets alweer dat men niet aanleert, doch waar
mee men geboren moet zijn, een machtig
koopman wordt en een der pilaren op de
goederenbeurs.
Zoo zouden we kunnen voortgaan.
Al bewfsen van déze waarheid:
Wat de mensch wórdt in deze wereld, is
maar voor een klein deel te danken aan zQn
eigen |ver en krachtsinspanning eu voor
verreweg 't grootste deel aan 't geen hg bjj
zijn geboorte meebrengt,
Aan zin aanleg, gaven en karakter.
Stellig, er kaa „ontwikkeld" worden,
Miar zal iets kuaaen ontwikkeld worden
dan moet het er toch eerst zija.
En dat ligt bulten den mensch.
Daar doet hfj zelf niets aan toe of af.
Ook zija ouders niet Niemand.
Dit nu is voor den ongelpovigs om wan
hopig te wordsn en, als hijzelf of zijn kin
deren in dit opzicht min gunstig bedeeld z^n,
om ia opstand te,;komsn tegen het „noodlot",
dat zoo „wreed" voor hem is
Wie God vreest, staat daar zoo geheel
anders tegenover en heeft als hij récht
staat I zooveel gemakkelijker tevea
Al zal de bestrijding niet ontbreken
H§ toch weet,: Al wat God doet, is goed.
't Moet juist zóó en niet anders.
Daar legt hij zich voor zichzelf en al de
zijnen niet slechts hQ zéér, maar dat is zgn
rust en zijn vrede. God gaf ook hém in 't
leven precies mee, wat hij noodig had en
hebben kon. En hij weet daaraavess, dat hoe
nederig zija plaats en hoe eenvoudig z|n
arbeid ook is, God hem heeft ingevoegd als
eea schakel in 't groot gchsel, En dat ten
slotte van oneindig grooter beteekcnls dan
de vraag wat hU is en wordt in dit leven,
dé re is of h(j deel heeft a&a hei eeuwige
leven.
Te*rw|! tenslotte h§ sok dit weet:
De aardsche gaven en fslenten, die b| voor.
alt leven bij zijn geboorte ia beginsel mee-
ktügt beslissen nog niets inzake de vraag,
wie en wat hij zQn zal in 't R§k der heer
lijkheid. Vele laaisten naar aardscnen maat
staf zullen cfédr de eersten zija.
Niets dus, om wanhoopig te zijn I
Maar om geloovlg-eerbiadig te zeggen
„Rust, mfjn zlell uw God is Koning I"
UITKIJK.
Amice I
Behalve vele andere zaken heeft de Duli-
sche revolutie vaa '18 ons ook aangetoond,
hoe gevaarlik het is voor een kerk, els z|
volkskerk wil siJn, als zij dus het gehsele
volk wil omvatten.
Dat was mei de Duitsche Luthersche kerk
het geval
Die wilde het geheele volk omspaanen, op
het geheele volk invloed uitoefenen, wat nu
vooral is gebleken een absolute onmegeifik-
h ia te sla.
Want wat was opjdes duur in tal vaa stre
ken ia Duiizeklarsc; het geval 1
Dat men sog wal bij da kerk bleef; dat
men zin kinderen sog wel Het doopendat
men op het sterfoed van den dornine (pastor)
nog wel een opbeurend woordje wildemaar
dat was dan ook alles.
Voar de rest had mea de kerk den rug toege
draaid, bemoeide men zich niet meer met
haar.
Daarbij kwam da socialistische revolutis-
prediking, die, voornamelijk in de industrie-
plaatsen, ds menichen geheel van de kerk
aftrok,
De kerk ihad dan ook niet den gsringsten
invloed, waasb§ vooral niet uit het oog moet
worden verloren, dat de predikanten moesten
betrokken worden van de Staats-Universitei
ten, waar ds oadermijKtrig van GodsWoord
algemeen was geworden.
En ten slotte komt hier nog bij, dat de kerk
niet d@ minste zelfstandigheid hsd, maar
geheel stond onder zeggingschap van dehcoge
Ziehier in enkele korte trekken geschetst
de toestand van de Duitsche kerk, die volks
kerk wilde sijn, vóór de revolutie.
Dan komt oe revolutie.
Die de socialisten aan het bewind bracht,
die maar onmiddellijk hun leus: schelding
van kerk en staat wlidea doorvoeren.
Hiermede kwam natuurlek de staatskerk ia
gedrang.
Want dat beieekende het doorsolden van
de zilveren koorde, dat beteekende, dat de
kerk geen geld meer sou ontvangen, tenge
volge waarvan zij met lamheid zou zijn ge
slagen.
Ieder, die opmerkte, zag met het bioote
oog, wat de toekomst zou s|neen gemeente,
die zich niet meer aan de kerk stoorde, er
geen liefde voor had en een staat, die haar
het geld ter ondersteuning weigerde.
Zóó zou de toestand s@n geworden, indien
in kerkelijks kringen tneu het gevaar niet
onder de oogea had gezien en indien er daar
geen verzet was gerezen.
Er rees echter tegeu da revolutionaire plan
nen zoo groot verzet, dat de regeedng wel
moest inbinden. Daaruit bl|kt reeds, dat het
maar niet zoo gemakkelijk valt, wat eeuwen
heeft stand gehouden, onderstboven te wer
pen
Hos is nu de toestand?
