Zaterdag 26 Februari 1021.
85it(l Jaargang N\ 2680.
voor die MiiMliolIamdsclie en MeenwNelfie Ëllanden.
Eerste Blad.
Antirevolutionair p°" IgF Orgaan
SN HOC SIGNO VINQ
Os Paus Is ioms.
Mam@s lfdedi@llüg©n,
OP DEN UITKIJK.
W. BOEKHOVEN Ztnea,
Alle stukken voor de Redactie bestemd, Advertenties en vecdera Administratie franco toe te zenden aan de Uitgevers.
Deze Courant verschijnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
ABONNEMENTSPRIJS per drie maanden franco pst post 75 Cent bjj vooruitbetaling,
BUITENLAND bi vooruitbetaling f 5.50 per jaar.
AFZONDERLIJKE NUMMERS 5 CENT.
UITGEVERS 8
EaMMELSDlJK.
Telefoon lateieemmanaai No. 202.
ADVERTENTIËN 20 Cent per regel, RECLAMES 40 Cent per regel.
BOEKAANKONDIGING 10 cent per regel.
DIENST AAN VRAGEN en DIENSTAANBIEDINGEN I 1.- per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zl beslaan,
AdvsrteatiSa werden ingewacht tot DINSDAG- en VRIJDAGMORGEN 10 UUR.
Het debat over 't Vaste Gezantschap
bij den Paus wordt in sommige Chr.
Histor. Bladen voortgezet, en broederen
daar in die partij bestrijden elkaar
soms nog al heftig dat de Chr, Histor.
Kamerleden niet kïoeker van zich af
geslagen hebben, 't Gaat ons Antis
weinig aan, wat ze in de Chr. Hist,
partij doen Anti-papisme is ons vreemd
en voor onze Protestantsehe Kerk en
onze Protestantsehe beginselengeven
we geen rooien duit. Het Nederlandsche
en het Europeesche Protestantisme,
zooals we dat in zijn verwording en
dorre doodsbeenderenfacie dag aan dag
aanschouwen in zijn Liberalisme, Soci
alisme, Ongeloof en Afval, in zoo tal
van ouideëele openbaringen, deed ons
van den naam Protestant gewillig af
stand verklaren en wij schamen
ons Protestant te zijn. Scheld ons voor
alles maar de naam Protestant is de
ergste hoon, O staat niet uit uw gra
ven op, gij geloofshelden nit 't Marte
laarsboek Want is alles carricatuur
spotbeeld van dien ouden geest der
Lutheranen en Calvinisten. En we staan
aan de zijde van den dichter Genestet
(hoezeer zelden onze poëetals hij
spot:
Mijn Wetenschap en Mijn Geloof
Die leven saam en stoeien.
Efc Het is je een lust om aan te zien
Zoon recht geloovig knoeien
Dat is 't beeld van ons Protestan
tisme.
Maar we hadden 't over den Paus!
En 't Gezantschap
En nu een stukje historieSedert
1870 sloot de Paus verdragen, in allerlei
vorm met Engeland 12 <lan. 1890. Met
Duitschland 5 Dec. 1902 Met Rusland
op 24 Dec. 1882. Met Oostenrijk Hon
garije op 8 Juni 1881. Met Servië op
24 Juni 1914. Met Belgie op 26 Mei
1906. Met Frankrijk op 1 Sept. 1886
Met Zwitserland op 1 Sept. 1884. Met
Portugal op 23 Juni 1886. Met Monte
negro op 18 Aug. 1886. Enz, enz, Met
14 Staten waarvan 6 Protestantsehe.
Laten de Ned. Protestanten van zeker
ras dus niet zeggen dat 't Protestan
tisme in Enropa na 1870 den Paus den
rug heeft toegekeerd. Dat is zeer on
historisch. 't Is leugen.
Nog een stukje historie, Sedert 1870,
het voor den Paus zoo pijnlijke jaar
van Machtsbeperking, toen 't Italiaan-
sche leger Rome binnendrong en de
Kerkelijke Staat uit de handen van
Plus den 9den, bij de Porta Via weg
gapte ter wille van de eenheid van
Italia Sedert Paus Pius toen zijn
wereldlijke heerschappij zag vernietigd
en protesteerde .tegen Victor Emanuel,
den koning van Italië, die hem die
poets gebakken had, kwamen naar
Rome de koning van Denemarken in
1872, de keizer van Brazilië in 1877,
de keizer van Duitschland in 1888,
1893, 1903, de koning van Engeland
in 1903, de koning der Grieken in 1906,
de President der Vereenigde Staten
van Nd. Amerika in 1919. Enz. enz.
Is Engeland niet Protestant is
Duitschland niet Lutheraan en de oude
Keizer niet het Hoofd der Luthersche
Staatskerk
Gingen zij, die Staatshoofden „naar
Canossa ter boetedoening ©f om de
biecht te worden afgenomen? Zij, als
Protestanten, als hoofden van Protes
tantsehe Staatskerken, gingen een vi
site afleggen niet als Geloovigen of
verraders van hun Kerk, maar als
Staatslieden die ten eerste eenige mil-
lioenen Roomsch Katholieken hadden
ta leiden en te regeeren, die hun on
derdanen waren en mitsdien nooit en
nimmer tot ont- en miskenning der
Pauselijke Waardigheid konden of
mochten overgaan, maar ook Staatslie
den die wisten dat, al was de Wereld
lijke macht van dezen machtige te
Rome totaal vernietigd, zijn geestelijke
invloed was vergroot, al ware 't slechts
door de Onfeilbaarverklaring van Pius
door 't Vaticaansch Concilie, waardoor
de Paus ex cathedra, di. als leeraar
en herder de beslisser werd over en in
zaken van geloof en zedeleer.
Maar niet alleen die Onfeilbaarheids-
verklaring ex cathedra bond de ge
kroonde Staatshoofden asn den ont
troonden „Heiligen Vader", doch er
waren nog andere $t«afsfactoren.
Wie bond den strijd aan tegen de
Vrijzinnigheid, zoo gansch natuurlijk
uit den schoot der Revolutie ontsproten,
maar zoo gevaarlijk voor 't Christen
dom ook op politiek terrein? Het was
Pius.
Wie bracht de moderne Maatschappij
in rep en roer door zijn 80 artikelen
in den Sijllabus Errorum of Opsomming
der dwalinge in die kankerige Samen
leving, buiten God en tegen 't Geloof,
zoo dagelijks waarneembaar? Het was
Pius
Wie heeft de Rerum Novarum gescbre -
ven, dat beroemde beek voor Arbeiders
en Patroons, ja voor gansch de kranke
Maatschappij, 't Was de Paus,
Wie heeft doch genoeg om aan
te toonen, dat de Staatshoofden, ook
ter wille van eigen Gezag en eigen be
houd, zoo'n Paus, volslagen vijand der
Revolutieideeën op elk terrein en met
zooveel R.K. geestelijke onderdanen,
hem niet konden passeerenniet moch
ten negeeren al was hij na 1870 Staats
man in ruste geworden, en 't zwaard
van Petrus stukgeslagen op de rots der
Italiaansche Volkseenheid.
Maar er is in Nederland scheiding
van Kerk en Staat! En dus heeft ons
Land niets met den Paus te maken.
Gewiser is Scheidinger is maar een
finantieele band, een zilveren koorde
die Staat en Kerkgenootschappen ver
bindt. En rechtens en grondwettelijk
is de Staat van alle kerkelijke smetten
vrij. DochDa's in Duitschland, de
voedsterheer van 't Lutheranisme ook.
En toch gaf Ebert, de Socialistische
President, aan den Paus kennis van
de uitgeroepen Republiek in 1918. Dat
deed de Ebert der Revolutie aan den
Benediktus des Vredes.
Maar Nederland is niet Roomsch.
Het is een Protestantsehe Natie, die
in 1572 geboren werd aan de wateren
der Maze, to. n Alva op 1 April zijn
Bril of Brielle verlooren toen zijn er
Christelijk-Historische. Gereformeerde,
Calvinistische fundamenten gelegd,
waarop nog ons huidig leven rust.
In getal iijn we nog Protestant. Er
wonen er een 4 millioen, verdeeld over
fal van Kerkgenootschappen, maar ge
zien de groote verdeeldheid onder dat
Protestantisme, is ons de vraag ont
lokt: Wie rijt gij, Protestanten? Zijt
gij 't merg en bloed der Oude Geuzen,
die 't Soli Deo Gloria n^ast de Halve
Maan in 't vaandel droegen. Of i3 't
Solium Deo verbleekt, en 't schijnsel
van Mohameds maneschijf verhelderd?
Kan 't U, Protestanten nog wat schelen,
dat heldenzielsgloed èök voor Koning
Jezus, den Christus, uit uw verdroogde
karkas is weggevaagd. Treurt ge er
over, dat 't Beeld der Vadren zoo in
is verflauwd.
We zijn dan nog 't zij zoo leen Pro-
testantische natie, ma <r ook zoo'n natie
kan een gezantschap hebben, omdat
zeifs bij de meeste strenge orthodoktie
nochtans te Rome wereldlijke en niet
geloofszaken worden behandeld.
Dat de orthodoksen onder de Room-
schen er voor zich zelf in sLgen om
in zoo'n Gezantschap een heiligen groet
aan hun heiligen Vader en Geloofsheld
te zien, kan niemand ze kwalijk nemen,
maar de Staten van Europa zijn nog
niet des willens om zelfs hun flauwe
fakkellicht des geloofs uit te blazen om
van nu voortaan in den aureool, en
stralenkrans der Moeder Gods het zin
nebeeld te zien van toekomstige poli
tiek beleid. In hoe signo vincesin het
teeken des Kruises kan de Protestant
nog zijn politieke leven zettennooit
in elkander dogma dat specifiek Roomsch
is. Niet elk Rcomsche idee is voor
een Protestant te aanvaarden. En dus
kan ook geen staatkundig stelsel den
Protestant aangenaam zijn, dan alléén
dat op den doorleiden beleden Christus
der Schriften rust. Maar met en in dien
Christus dan ook kan elke Protestant
van goeden wille, steun verleenenaan
eiken Pius; aan eiken Leo; aan eiken.
Benediktusdie de moderne Maatschap
pij reformeeren wil naar den eischder
Goddelijke openbaring.
Barbertje moet hangen,
Bitderdp zeng vaak over zijn dood. Een
ziaer Doodsgedachten klinkt zoo
Ja, nog leef ik lieve vrienden,
Maar, die morgen wederkomt,
Als het mfddagklobjen bromt,
Zal mij die nog levend vinden.
Of mijn kaar&jen uitgedompt?
En lees nu waf de Standaard vernam.
Een nieuwe strop voor 't Chr. onderwas
is gedraald.
je weet tcch wat een strop is, sl b.'grijpt
ge 't Haagsche besluit niet precies.
Een nieuwe strop.
Men schrjjft ors.
In Den Haag is men bijzonder ongelukkig
de uitwerking der bepalingen van de La
ger Onderwijswet in algemeens maatregelen
van brsluit. Het besiult inzake de benoe
mingen, zelfs ten sterkste afgekeurd door
den Bond van Openbare Onderwijzers (voor
zitter de heer Oasendorp), wacht nog op
herziening en reeds nu doen zich weer nieu
we moeilijkheden voor. Bij besiult van 31
Dec. 1920 no. 953 is geregeld de wjjze,
waarop een schoolbestuur een gebouw moet
aanvragen aan den Gemeenteraad. Nu is het
algemeen bekend dat de meeste gemeente
besturen en daaronder vooral die van de
groott gemeenten, niet veel aardigheid er in
hebben hun medewerking daarbij te vetlee-
nen. En zie, nu heeft het bovenbedoeld K,
B. hun de gelegenheid gegeven het aan de
schoolbesturen zoo lastig mogelijk te maken
want art. 2 zegt: .Het bestuur der instelling
of vereenlging is verplicht, zonder voorbe
houd alle inlichtingen te verstrekken, welke
het gemeentebestuur voor de beoordeeling
van de aanvrage, bedoeld in art. 72, en van
de stukken, bedoeld in art. 77, 5e lid, der
wet noodig acht en zulks binnen een door
het gemeentebestuur daarvoor te stellen ter
mijn."
Hier wordt aan het gemeentebestuur een
onbegrensde macht gegeven, want het mag
slet alleen vragen wat noodig is, maar alles
wat het noodig achDe gevolgen doen zich
nu reeds gevoelen. Een Schoolbestuur vraagt
om medewerking tot het stichten van een
school. De stukken worden teruggestuurd
met acht opmerkingen. Daaronder ook hst
volgende„W§ wenschen te zien overgelegd
een lijst van leerlingen, die da school bij de
opening zullen bezoeken, welke lijst zal moe
ten vermeiden ten aanzien van lederen leer
ling den nasm, de(s) voornaam(en), de ge
boortedatum, den naam en den woonplaats,
van den vader (of moeder of verzorger)".
.By de lijst, bedoeld hierboven, behoort
te worden overgelegd een onderteekende ver
klaring (of afzonderiyke verklaringen) van de
ouders, dat zl hun kind (kinderen) bi de
opening op de op te richten school zullen
laten gaan en dat het kind (de kinderen) de
school zal (zullen) bezoeken."
Aan dit schrijven was toegevoegd de her
innering aan art. 2 van het K. B. zocais dit
hierboven is weergegeven en waarin de
woorden .zonder voorbehoud" dik zin on
derstreept.
Hier wordt dus alweer meer gevrsagd,
veel meer dan de Wet elscht. Art, 73 spreekt
eenvoudig van een verklaring, waaruit blikt
dat de school door tenminste 100 of 40, of
18 leerlingen zal worden bezocht. Toen van
onze zijde opgemerkt werd, dat het soms
moeilik zou zin de handieekeniug der ouders
te krijgen omdat op vele dorpen dan dade
lijk de broodkorf voor die menschen te hoog
zou gehangen worden, heeft „Di Nederlan
der" opgemerkt, dat die hanóteekening ook
volstrekt niet noodig was, zelfs de namen
behoefden aiet vermeld te wordenhet be
stuur kon de verklaring afgeven zonder meer.
We zfn nu wel benieuwd, wat „De Neder
lander" van dezen nieuwen strop zal zeggen.
Volgens dat blad hebben de Schoolbesturen
door het K. B Inzake benoemingen een nieuw
recht verkregen en moesten ze dus blij zin
isplaats van te klagen Is dit soms bier weer
het geval Als niet jurist kan ik daarover
niet aordeelen.
Gezantschap bij den Paus.
Op onse Nededand- Christelijke-Historische
erve zitten er heel wat in de penarie over
't nu vast geworden, eertijds tijdelijk gezant
schap bi dea Paus. Engeland, ook een
Protestactenland heeft er evenzeer een vaate
verbinding met den Paus, en louter uit In
ternationale belangen, maar niet uit geloofs-
overeer?komst. Met den Paus als Geloofsman,
als Hoofd der Roomsche Kerk, heeft niet één
Protestant, wèar ook, iets te maken dan in
zooverre, dat elk verstandig protestant te
luisteren heeft naar een verstandige uitspraak
van een anders geloovige, W0 luisteren naar
vrlzinnlgen en Roomschen, naar Isralleten
en Mohamedanen, mits ze de, of een waar
heid zeggen.
Maar gaan toornen tegen 't Gezantschap,
waar dit niet 't Geloof, maar de Staatkunde
der Volken betreft, is dwaasheid. En onzer
zijds juichen we elk Gezantschap van onzent-
wege toe, zelfs bij de Russische Sovjets.
Gezantschap is geen verwantschap, maar
erkenning van Gezag daar en daaren waar
Gezag is, is Macht. De .invloed en kracht
dier Macht te weten te komen: daarvoor
dient een Gezantschap.
Wat zou er dus, zelfs staande op anti-
Roomschen bodem, tegen een vast Gezant
schap zin. Men is er voor uit nationaal
oogpuist. En omdat de Paus invloed op men-
schenharten heeft.
40 cent per regel.
Hsdffik verboden.
Eerlik gezegd: 'k heb ml geschaamd.
En 'k heb me ernstig afgevraagd: zal ik
er over schrijven In een blad, dat door leder,
dus ook door den tegenstander kan gelezen
worden, op gevaar af, dat men smalen
zalZiethoe lief ze elkander hebben
Dat Is altld een moeilik geval.
En in den regel, als er lets is, dat niet tot
eere der broederen strekt, maar 't is niet
verder gekomen dan den eigen, kleinen kring,
zwijg Ik er over in.alle talea, want wie zin
neus schendt, die schendt zin aangezicht.
Doch hier is het een ander geval.
't Verhaal heeft eerst in geuren en kleuren
gestaan in de „Christel- Oaderw." en vandaar
j??n weg naar het Christelfk schoolblad .Oaze
Vacatures", dat in duizenden exemplaren door
het land gaat en ook op de bureaux onzer
groote pers Iverig wordt nagesnuffeld.
't Is dus reedt onder 't groote publiek.
En ik, wat ml betreft, zal het zoo sober
tnogellk verhalen, want ik vind er niets
.moois" aan, maar ik neem het tot uitgangs
punt, om eenige opmerkingen ie maken, die
in onzen tijd niet overbodig zin.
Er staat te H. een Chr. School.
Den nasm van 't hoofd ken ik niet.
Maar 't blikt uit 't verhaalhet is een
plattelandsschool en dan ontmoet men ook
plattelandstoestanden.
Ik heb b.v. zoo'n school gekend, waar zeker
wel drie vierden der kinderen des middags
moest .overbllven", ze woonden eenvou
dig zoo ver van school, dat er met name bi
oegunstig weder, geen denken san was, om
dien afstand viermaal daags af te leggen.
Zoo was 't ook hier naar 't schlnt.
De middagpauze was van 11 tot één uur
en dearvoor brachten dan de bllvers hun
boterhammen mee, welke gedurende die
pauze in de school onder toezicht werden
veroiberd.
Tot zoover gaat alles goed.
Op zoo'n klein dorp is natuurlik geen
meiksalon, waar de kiiiders heen kunnen en
als ze van jongs, af er aan worden gewend,
om zelfs den laatsten kruimel te houden
binnen de grenzen van het papier, waarop
de boterham Is neergelegd, dan heeft de
school er niet den minsten hinder van,
Maar nu komt de moeilijkheid.
Waar zullen ze bil ven tot ild en wils,
dat de mlddagBschool weer aanvangt?
Z g nu niet: 'n kleinigheid.
Want als 't verkeerd gaat, dan wordt dit
een kwestie, die evenveel kwaad doet, als
op menige plaats de .klompenkwestie" heeft
gedaan.
Tenminste hier ging dit zoo.
.Meester" wil natuurlik ook eten.
Ook wel graag rustig eten.
En is die wenach niet volkomen billik
Wij denken er, als 't ons zelf betreft, allen
precies eender over.
De binders kunnen maar niet zoo zonder
meer in de lokalen aan zichzelf worden over
gelaten, want we weten met elkaar wel, hoe
't dan gaat, als meester dan terugkomt
ligt er inkt over de tafels, staan er banken
scheef, is er op de borden gekrast, misschien
wel met een potlood op de platen geknoeid
en, in den winter, bil ken er met de aantrek
kelijke kachel allerlei aardigheden uligehaald.
Nogeens, het la een moeilik geval.
Maar meester had het op zijn manier op
gelost sloot de binnen schooldeuren af en
wees de jeugd de gsng aan als verblffplaats,
tot fjjd en wile hijzelf gegeten had.
Daarover nu rezen klachten.
En dat ban ik óók weer begrijpen
Al hangt er natuurlik veel van af, hoe
ldag die binders in die gang een wijkplaats
moesten vladen, of se koud en tochtig was
of niet, meester zegt van niet en als dan
da lokaaldeur 'a poos flhk open stond, och 1
dan is 't ia zoo'n gang ook wel weer te
houden.
Doch daar staat weer tegenover
Stel, dat ik 'n zwak, wat tenger of .klier
achtig" kind had, dan zou ik, waar ik het
thuis bi ruw weer zelf graag koesier bi de
kachel, er ook wel wat bezwaar tegen hebben,
om het b.v. zoo'n uurtje in een altld toch
wat sombere en kille, vaak met steeaen be
vloerde gang te laten kleumen.
Doch wat geschiedde nu hier?
Hoogstwaargchlullb is er wel een lange
vóór-geschiedenis geweest, die niet verteld
is, maar op een slechten dag, komt een der
bestaui sleden naar school, terw§I meester eet,
maakt het lokaal open en zegt In zin dialect
.Vooruit maar, jongens I bi de kachel I"
Zeer ongepast, dat spreekt.
Als dan ook later meester komt is deze
over dit eigenmachtig optreden van den
boven schoolbestuurder verontwaardigd en
er vallen harde woorden, ja erger nog 1 de
man windt zich zoo op, dat hl meester
aangript, bi den kraag neemt, tegen den
muur drukt enzoovoort.
Tot zoover het sober gehouden verhaal.
Nu begin ik met te zeggen, dat iets der-
gelQks zeker wel een hooge uitzondering Is
in de jaarboeken van ons Christellk school
wezen en als er een tegenstander es al te
hard over blaffen mochtnü, Ckn weten
we uit die kringen, als er dan es even ge
beten worden moet, nog wel andere ergere
staaltjes te verteilen.
Maar als 't dan zoo'n uitzondering is
Waarom er dan over geschreven
Wel, In de eerste plaats, omdat zelfs
een hooge uitzondering een zeer booze en
zwarte vlek is op ons Christellk schoolwezen,
waarover we ons met elkander hebben te
verootmoedigen, omdat er is saamhoorigheld
ook in schuld.
Wi toch hebben onzen adelbrief.
En die stelt ons zware elschen.
Een geval als dit doet den naam van onsen
Heiland nog langen tld smaden en daarover
hebben we ons diep te schamen en niet slechts
er tegen te waken, dat iets dergcliks zich
niet herfaale dat zou wel 't toppunt zin
maar dat we onsxel! eens afvragen, of
werkelik in onze Christellk school door alle