Zaterdag 80 October 1920
85,u Jaargang N*. 2046
DERS
Merste Blad.
:akun-
Antirevolutionair
Orgaan
IN HOC SIGNO VINCES
m urn mmm.
IlHlÉjl
ifbo
ii»
nftan"
r
wirii
I
¥@or «ie KnidlioIlan«iiielie en Üeenwüeiie Eilanden,
iterkhsrvorming en
ethische richtingen.
INGEZONDEN MEDEDEELIN8£N.
23 Bosshlaan 23,
Rotterdam,
J. G, KLEIKORST, Boschlaan 23, ROTTERDAM.
MALARIA.
roeftuin
van
:ela.
JERIJEM,
van alle
Alle stukken voor de Redactie bestemd, Advertentiën en verdere Administratie franco toe te zenden aan de Uitgevers
GEEN GÖEDKOÖPER HORLOGE DAN BIJ
«pel- en Perea*
Bessen, Fratn-
heesters, Rosses
t vak behoort,
en voor aanleg
ulaeo, 18182
BMBiBMi.
Separaten?.
aaahsmtes.
ids in alle goor*
:oncarreerende
18520
mdres .Baart"
RFLAKKEE ta
g) is op elkea
Menden GRA-
wenacht gegft
jen, die sioeh-
«7491
lie andere
ogen niet
iet Worm-
torentj sg,
eze raidde-
ezitten die
't
tfc.
e vinding-
verdrijven
maag en
ieo, zoowel
kinderen,
«zen f2,40.
of direct
xr
Nederland*
ortnpoeders
d Fcrmitan,
uwd.
or namaak I
h| beslist
Geef me
het adres
jst en waar
u ff rouw Is
en weet lb
Q j?. Maar
ban gaan.
voorzlch-
an te gaan.
ïwde zin.
de zaak
morgen
nders was
hq hardop,
st zich de
H| komt
zoon. Dan
gaan we
komen we
an vrouw
vond. We
ïgen weg.
migdj
A i_J
s i
Deze Courant verschflnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG. UETOEYERSï
ABONNEMENTSPRIJS per drie maanden franco per post 76 Cent bij vooraltbetaHug. BOEKHOVEN ZSÏÏ@H,
BUITENLAND b| vooruitbetaling t 5.50 per Jasr. SOM M ELS» SJ K.
AFZONDERLIIKE NUMMERS 5 CENT. Telefoon Intercoairaunaal No. 202.
ADVERTENTIËN 15 Cent per regel, RECLAMES 30 Cent per regel
BOEKAANKONDIGING 10 Cent per regel.
D1ENSTAANVRAQEN en DIENSTAANBIEDINGEN 75 Cent per plaatsing.
Groote letters en visnetten worden berekend tiaar de plaatsruimte die z% beslaan.
Advertentign worden ingewacht tot DINSDAG- en VRUDAQMORGEN EO UUR.
Op 31 Oct. herdenkt het Protestan
tisme zijn geboortedag, maar het ligt
niet in de bedoeling van een politiek
orgaan, om te gaan baden in kerkelij
ke wateren. Wel willen we dien 31sten
October uit een ander oogpunt bezien,
nl. in verband met nieuw opgekomen
«-lachten .die toch weer oud zijn,
&.I de Historie geraadpleegd wordt. We
bedoelen den klemtoon, die er tegen
woordig ook in R K. kerken nadrukke
lijk gelegd wordt op 't etirsche leven
tegenover t dogmatische in de kerker,
't Is de oorlog, die ook daarvoor de
oogdn geopend heeft, 't is de onbedui
dende mvloed der kerken, de weinige
invloed der predikanten en andere gees
telijkon op 't groote volksleven, de wei
nige böteekenis die de religie nog oefent
op de harten van mtiiioentn ge-
doopten én ongedoopten. Br wordt in
't volksleven gezien een leunen ej
steunen oh de Leer, terwijl het leven,
het ethische leven, het ware leven uit
den tl. Geest, gemist wordt. Wat is 't
kenmerkende der hervorming? Niets
dan 't erkennen der H. Schrift als ken
bron der Waarheid, en dat erkennen
/y- een kracht van het persoonlijk ge
hol tegenover een veruitwendiging der
genade en een dood kerkgeloof, 't Per
soonlijk geloof, en dus een persoon;ijk
saamleven en inleven en leven uit God,
geen Mozes tusschen ons en den Eeu
wige, geen hoogepriester. noch priester,
geen belijdenis, noch traditie, geen do
minee of pastoor of heilige of bidder
of bidster, die ons in verhouding plaat
sen en betrek k ng brengen kan met
den God der genade. Alle menschelij
ke hulp is uitgesloten en ia dus door
den Eeuwigen God totaal onbegeerd.
Vrijheid om op eigea manier, in eigen
gestalte, zonder eenigen voorbidder en
voorspraak, die mensch is en 't zondige
met ons gemeen heeft, tot God te
gaan. Vrijheid om alleen te gaan om
genade. Vrijheid om door zuchten en
stamelen slechts, maar met een oprecht
hart, den Rechter te smeeken om ont
ferming. Weg alle dominees, weg alle
fiastoors, weg alle vromen en god ia
igen, weg aiie heiligen, weg ouders ep.
grootouders (en nu zullen we den af-
gezaagden term gebruiken van Flak-
keesihe menschen)weg allen d;e
»bidden geleerd hebben" Die allen
van nul en geen beteekenis als 't er
op aan komt de verzoening te vinden
tusschen Hem en onze ziel. Die men
schen moAen leidsiieden zijn naar de
Bron, maar waar het juist op aankomt
't Bronwater 't Water des
Levens om nietdat vermag geen
opperste der heiligen ons te schenken.
Mozes en Abraham, Jesaja en Daniel,
Zacharia en Petras, Elia en Johannes,
Panlus en Augustinus ze zijn zelf
zondaren, ze kunnen nochtans geeste
lijke padvinders zijn voor elke dwalen
de en onkundige zielmaar nooit
en nimmer plaatsvervanger van den
eenigen Middelaar. Door Christus tot
den Vader, zonder eenige hulp of voor
spraak èn dientengevolge: één recht
streeks spreken van den Geest tot on
ze zi l, zonder tasschenstation. »De
geest getuigt met onzen geest dat wij
kindereu Gods zijn, en een andermans
getuigenis hebben wij niet noodig.»
Slechts mag een paBtoor of dominee of
geestelijke leider oos wel wijzen op een
dwalen, meenende dat de Geest in ons
is, zou dit toch op misverstand kunnen
berusten, maar dan zal dit uit onze
daden en woorden als niet overeenkom
stig de kracht en den eisch des Geestes
moeten blijken.
VrijheidVrijheiddoor persoonlijk
contact met Goddat is de Kerkher
vorming staar toch weer gebon
aan de H. Schrift als de eenige ken
bron dier Vrijheid en haar grenzen, en
dus gebonden aan de Leer, aan de dog
mata, in den loop der eeuwen door de
kerk vastgesteld.
Maar nu staat, 't Protestantisme voor
dit probleem en dat is ernstig en moei
lijk n 1. Wij zijn vrij, maar toch aan
de leer gebonden. Vraga nuIs de leer
de hoofdzaak of 't laven. Is de belijde
nis 't een en 't al, of de betrachting 't
een en 't al. Is de leiding des Geestes 't
een en al dan wel de Kerkleer. Na
tuurlijk: er is nog een andere kwestie
in dat Protestantisme, maar die laten
we in dit artikel rusten nl. Vrijheid
zooals 't Modernisme die begeert of vrij
heid, zooals da Gereformeerde die er
langt.
Het Modernisme en de Gereformeerde
roepen beiden om 't Protestantisme d i.
om vrijheid, los van alle priesterlijke
tusschenkomst tusschen God en ons
geweten, ma r dit is 't groot
ste verschil't Modernisme sticht een
fundament der vrijheid op eigen na
denken, de Gereformeerde sticht 't op
de zijns inziens, door 't Geloof aan
vaarde onwankelbare en eeuwige Gods
waarheden neergelegd in den Bijbel,
die voor hen Gods Woord i3. Maar
over dat verschil tusschen Modernen
en Gar fonneerden zwijgen we. We
vergelijken in dit artikel twea andere
stroomingen, én, die beiden staan op
't zelfde fundament van de door den
H. Geest geïnspireende, of ingegeven
Schrift. En ondor die zijn twee richtin
gen of men kan zich »dood» staren
op dogma en de Belijdenis der Kerk en
zeggenals ik de Belijdenis maar vast
houd dan gaat 't al een heel gangetje
Of men kan zich de Belijdenis van zrjn
schouders werpen en zeggenAls mijn
leven maar etfcisch is, dan komt 't er
met mijn belijdenis en die 37 rirtt. al
bitter weinig op aan, van watervree
ger op Kerkvergaderingen en Synodes
is vastgesteld trek ik me een beetje
aan, ik geloof mij toch een kind va:i
God en leef er naar en drijf verder op
eigen wieken. Ja! er is zelfs nog een
derde richting en die staat tusschen
bovengenoemde twee in. Er is een
richting aan 't opkomen, die zegt wel
vasthouden aan de Leer, maar veel
ipeer uit de Ethiek, uit de Daad leven
en men no-mt ze wat vreemd Ethisch-
Gereformeerd.
Deze laatste richting is al sinds een
jaar of drie op de praat en men spreekt
dan ook van de Jong-Gereformeerden
wier tolk ds. Netelenbos zou zijn, door
de Geref. Synode in dezen zomer uit
zijn mbt ontzet.
Davraag, op 31 Oct. aan de orde
gesteld is dus voor 't Heden deze vraag
Wilt ge een uitwendig Geref. kerkgeloof
op de batis van de Belijdenis van 1618
Of uüt ga de Belijdenis naast U neer
leggen ea alleen eog hebben vooreen
zalig saamleven, een etische gemeen
schap met weinige vromen in een on
der onsje, los van de kerk, of soms
een ethisch lief en hartelijk leven als
geheele Kerkgemeente? Of wilt ge als
de allernieuwste richting, als de Jong-
Gereformeerde beleving der waarheid,
naast waardeering der andere kerken,
naast persoonlijk zich uitleven voor zijn
God én wat losheid van den strengen
keur der Schrift en dogma's.
Wij gaan niet zitten in den ouden
stoel van Mozes. Die is ons al te wrak.
We plaatsen ons ook niet op den stoel
van Petrus. Die is ons al te hoog. Maar
we leggen den 3!sten October voor 't
geweten van alle protestanten. Wat is
voor IJ de Kerkhervorming Is eij
vrijheid in den zin der Ethischen Is
rij vrijheid om zich met handen en voe
ten te binden alleen aan de Belijdenis
en voorts maar kond voor een waar
Godzakg leven? Is zij vrijheid ein de
Kerk een schop te geven en in kleine
clubjes en gezelschapjes »de zoete ge
meeuschap Gods* te ervaren op Zon
dagmiildag ea morgen en avond Is
eij vrijieid om als Jong Gereformeerde
de Herv. Kerk wat a in te hangen en
lief te hebben, omdat er in dat Syno
dale genootschap toch nog duizenden
ware kinderen Gcds zija? Aanhangen
om huns wil in „gemeenschap der hei
ligen*
31 October 1920. Wat geeft ge ons
ter meditifie
Htel in 't begin was 't ietwat komisch.l
Voor ml persoonlek, wel te verstaan.
Er werd een psalm opgegeven, een van
die heel bekende, waarvan in onze kringen,
vermoed Ik, 't wiegekindje de wQsallnzich
opneemt en die 't schootkindeken al mee
neuriën gaat, welke, weet ik niet meer,
doch dat «loet er niet toe
O! Ik nu 'n erg wereldsch aangezicht heb
weet ik niet.
Maar wel, dat er een gedienstig .suppoost",
zal 'k maar zeggen, op me toeschoot en m|
een soort liederen-traktaatje voorhield, waar
verzen op stonden, die zouden gezongen
worden.
'k Schudde afwerend van neen.
't Was wat „branie" van me, maar 'k
waagde 't er op.
Wat de psalmen betrof, zouden ze in de
.Tent" wel binnen 't kringetje van de „meest
bekende" blijven; gezangen werden, dat wist
ik, b| ons tenminste weinig opgegeven, om
geen gevoeligheden te wekken misschien en
de liederen ook, b| mij thuis zongen
ze uit de bekende .bandels" liederen do
zijnen: 'k wou 't zonder .papiertje* wBgeis.
De gedienstige trok zich teleurgesteld terug.
Keek me eens meelldend aan.
Maar toen ik me makkelijk in m'n stoel
zette en uit volle borst meezong van.Hoe
zalig is het volk of misschien ook
wel .Zoo hoog z|n troon Ik weet
het niet meer, toen trok afjn eaagezkht op
es zal hit misschien b| zichzelf gedacht
hebbenSchijn bedriegt
Er waren drie sprekers diea avond:
'n Gereformeerde dominee, 'a evangelist
en een Hervormd predikant en ze hielden
geen van drkës seu preek, want hoe noodlg
en nuttig die ook zfjn, als ontsluiting des
Woords in de samenkomst der gemeente, 't
30 cent per regel.
GOUDEN ZILVEREN en BYOUTERIE-ARTIKELEN, HORLOGES, KLOKKEN,
WEKKERS alles tegen de laagst mogeiqken pr|». Massieve gladde RINGEN.
BS zonder goedkoop. Eigen werkplaatsen voor reparation.
Een ééncellig wezen komt door den steek
van een mug in het bloed, leeft ten koste
van dat bloed: de mensch wordt ziek.
Wordt kinine gebruikt, dan sterven de pa
rasieten de melarlalijder is genezen
maar niet hersteld.
Kinine is niet in staat het bloed te her
stellen. De .genezen" malarialijder bljjft
zich ellendig gevoelen en wordt steeds weer-
standsloozer
Om malaria geheel te boven te komen,
moet men een middel gebruiken, dat de
bloed stof opnieuw vormt. Dit middel is het
bekende Sanatogen, welks herstellende ei
genschap in universiteitsklinieken werd aan
getoond. Dat het in staat is de gevolgen
van malaria te overwinnen, bl|kt uit een
brief van dr. Premsela te Amsterdam
„Wat betreft mijn dikwijls aan aanvallen
van malaria lijdeed kind, kan ik u mede-
dteles, dat Ik over Saaatogen zeer tevreden
beo, rnecr dan over eenig ander tot dusver
in gebruik s|nd preparaat
De brochure „Malaria", kosteloos verkrijg
baar b| bet Generaal Agentschap, Stadhou
derskade 156-A'dam, ge* ft nadere inlichtingen.
Nadrnk verboden.
Eens in m'n leven, ben ik in de „Tent"
geweest.
.Tent", met een hoofdletter.
'r Is er maar één zoo in ons land.
Het is zeker al een doz|n jaar geleden,
maar 'k herinner het nog zeer duidelijk I
We zaten onder 't reusachtige testd >ek, op
stoelen en onder onze voeten groende het
gras, 't was in den zomer't kon zoo best,
Hoeveel menschen er waren, weet ik niet.
Maar de Tent was vol't kunnen er beat
een twaalfhonderd geweest zijnmannen en
vrouwen, vooral ook veel jongelui.
't Ging alles in de beste orde.
En wc hadden 't er goedwe zongen veel
psalmen en lofzangen en geestellke liederen
en we luisterden met instemming naar de
woorden, die ven 't podium tot ons kwamen.
was hier om iets anders te doen.
Het ging hier om een Getuigenis,
Hoofddoel was, om de schare, die van de
kerk vervreemd was, daarheen terug te lok
ken, om de duizenden die zich nog nooit
om de parel van groote waarde bekommerd
hadden, te prikkelen dat ze deze zoeken
zouden, om de scharen op den berg van
Samaria onrustig te maken.
't Was dus vóór alles: Evangelisatie.
Eu 't gesproken woord had daardoor meer
een persoonlijk karakter, zonder dat ik nu
juist zeggen kan. dat de Christus door den
Christen op den achtergrond gedrongen werd
Integendeel 1
Nogeens: het was een goede avond.
Ik maakte toen echter voor mexelf een
paar opmerkingen, die ik nooit heb uitge
sproken of neergeschreven er was geen
aanleiding toe doch die ik onlangs door
gezaghebbende menschen vond geuit en
waarvan ik fo-n direct zeggen moestJa,
net wat ik destijds al dacht I
De .Tent" stond daa, nu enkele weken
terug, in Amsterdam.
Ze was daar opgericht in een stadskwar
tier waar de kleine burger! en de „gezeten"
arbeider wonen: klrine middenstand dus en
daa omtrent.
De geest was er nogal .rood".
Maar ook de .kerk" had er haar getrouwen
wonen.
Avond aan avond was de Tent vol.
De sprekers hadden 'n dankbaar gehoor.
De zang klonk opgewekt, om niet texeg-
gen enthousiast, er was, dat voelde men,
geestelijk contact tusschen hen, die getuig
den op 't podium eu de menschen ia de
.zaal'; zoo ook tusschen wie luisterden on
derling, het gaf gedurig weer een goede
avond
Eu dat duurde enkele weken lang.
'n Mooi .succes" dus, als dat woord bq
dezen arbeid niet te veel ia verkeerden zin
Hellsleger-achtig klonk.
En toch en tóch nn komt een
m&i'
't Eerst zag Ik bet neergeschreven in de
.Nederlander* die het, meen lk, weer had
overgenomen uit de .Jongelingsbode", maar
dat wil ik kwqt zqn.
Die schrqver dan, blikbaar een ooggetui
ge, wees er op, hoe verreweg 't grootste
deel der bezoekers „kerfcraenschen" was co.
H| schatte hen op zeker wei 90 procen»
Och, je kunt zoo iets gauw genoeg aan 't
zingen, b| 't bidden, aan 't luisteren, aar,
alles merken, net als die „suppoost* aan
mq direct zag, dat het ulteriqktenminsv
met me .in orde" wss<
Slechts zeer sporadisch kwam er en s
iemand binnen, die nu werkelijk van alk.,
godsdienst vervreemd was, de giootemaaea
der ontkerkten wil eenvoudig oak in dezen
vorm vaa religie niets weten, komt zelfs n et
luisteren, gaat overschlllig of vlandig voor h«3
Was dat nu zoo iu Amsterdam alleen
Spoedig kreeg ik daarop het antwoord.
Ik las n 1. een stuk, geschreven door de
leiding dezer .Feestzending" ea waan-
rondweg toegegeven werd, dat nu in 10 a
12 jaren het doel dezer Zending niet was
bereikt.
Alom glag 't la denzelfders trant.
De belfders kwamen in de Tent.
Maar zg, die de Tent in de ;-erste pla.-ts
lokksa wilde, kwamen zelden of nooit, h i
doel om langs dezen weg k t Evangelie r
te dragen o^der hen, die er op andere w|z
nimmer vau hoorden, was niet bereikt eu
men kon nu, na zooveel ja-ea ssrbeids, ook
wei gerust zeggen, dat hei niet bereikt wor
den zou.
In zekeren sin 'u ontmoedigend feit.
'k Zeg met nadruk: in zekeren zin.
Wrat w| rekenen, al» 't het koninkrijk
der hemelen betreft, nog snaar al ie veel met
het getal.
Ook op 't terrein der .Zending".
W| vragen, of er velen gedoopt zijnvel n
ten Avondmaal komen, of er veel kinde eu
schoolonderwijs genieten enz.
Is dat zoo, üwi is 't heerlijk.
En als op den duur de stem der kerk op
een bepaalde plaats zonder weerklank blgtt,
dan kan zeer zeker de t$d komen, dat z|
het stof van haar voeten schudt en ztch
ders begeeft, om het in den N iarn van Jezus
uit te roepen, dat de rust i$ voor allen, trie
vermoeid zijn van den dienst huaaer |dds
goden,
Maar w| mogen nooit onderschatten <5e
waarde uwer enkele zH.
Er kwamen dan toch ook messchen in At
Tent, dte nog nimmer va» Jezus hadden ge
hoord en ah er nu van de zocdanlgen fci :r
en daar slechts n enkele menscbetuid het
eeuwig heil vond, dan mag zeker nlemaKd
zeggen, dat het werk der Tent vruchteloos
was.
Dat wordt dan ook niet gezegd
Maar jat als men bedoert, dat grootse s
verwachtingen, als zou op die breeds sch; .-,
welke naar de kerk niet meer vraagt en do r
de kerk ambtelijk op geen enkele ra ai, Lr
meer wordt bereikt, grooten Invloed uitga»
zoodat ze bij massa's zich zouden bekee. i
tot God, dat zulke verwachtingen werrLn
teleurgesteld, dan geven we dit toe.
Maarhebben zulke verwachtingen
grond
Gods wegen zqn hoogcr dan onze wegen.
Voor den Heere is ook niets te wocderltk.
Hq kan ongetwijfeld deze ganscbe tegtc
woordige wereld hoofd voor hoofd, of o k
groote massa's tegelijk, gr|ptn in het harr
en brengen aan dea voet vac 't Kruis.
Ook leert oas de geschiedenis, hoe öe
Heere niet zelden, gasseh osverwach In rr
dorre woestijn een milden regen z|eer go
nsde deed nederdalen.
Dit alles staat onder eras vast.
Ook heeft Gods volk nimmer af te laten
van het werk der Evangelisatie, omdat h t
als 'i waarlik Gods volk is, tegenover di
wereld niet tw|gen kaï en niet zwegen m&g
en tsiet zwijgen wil.
Maar wq moeten ook „nuchter" bl?v»ri.
Wat God doen kan ia onbeperkt, wat H l
doen zal weten w| niet, doch wat de ge
wone gang der historie is, die toch nooit
iet» anders ksn z|n, dan mdg ik het zoo
eens zeggen? het afrollen van de film
van Z|a eeuwig Raadsbesluit,wat di r
gewone gang is weten wq wel.
Dat Is ia eea van God afgevallen wereld
nog nóóit de m?s«a-bekeetisg geweest, maa:
hoogstens 't behoud -an de enkelinge
waarna die van God geëmancipeerde cultuur
zichzelf ten onaergang di|ft, zooaïs de lo
comotief, die uit de rails vloog, zichzelf ver
nielt.
ÜEn of er dan uit dat verstervend cultuur
leven nog weer een nLuwe nwatscliaor ij
met nieuwe kans en frlsch Icvera zich los
maken en ontplooien zal, dat hangt er »r.n
af of de lever,de gemeente des Heeren a'uit
mee verstorven is.
Daarmee kom ik, waar ik z|o wil.
.Evangelisatie'1 naar buiten blijft onz"
roeping.
Maar stellig niet minder het betrekken vso
de wacht saar-binnen, van 't gif te
weren, dat in eigen boezem z|n verdervend
werking altqd weer tracht door te zetten.
Er it meer reden voor daa óóit
