Zaterdag 2 October 1920.
85*'* Jaargang BP, 2688
voor de Kuldhollandgelie en SSeeuwsclie ISilandeii.
ierste
IN HOC SIGNO VINCES
Antirevolutionair w" '"JgF Orgaam 1
K\
ss0® mm, dia lij bij
mij g®gi¥in fisbt".
INGEZONDEN MEOEDEEUNSEN.
T. Gk ÏCLBXSÖÏiSST
23 BosehSsao 23,
Rotterdam,
J. 0. KLEIKORST, Boschlaan ROTTERDAM.
OP BEI UITKIJK.
Brieven uit lit Centrum.
6g®S58fi?!SB5K33^5SSS
W. BOEKHOVEN Zenen,
Alle stukken voor de Redactie be temd3 Advertentiën en verdere Administratie franco toe te zenden aan de Uitgevers.
Deze Courant verschijnt eiker» WOENSDAG en ZATERDAG,
ABONNEMENTSPRIJS pes drie maanden franco per pos? 78 Cent bij vooruitbetaling,
BUITENLAND b| vooruitbetaling f 5,50 per jaar,
AFZONDERLIJKE NUMMERS 5 CENT.
UITGEVERS i
8 M M E L3 BI] K,
Telefoon Intercommunaal No. 202,
ADVERTENTIËN 15 Cent per regef; RECLAMES 30 Cent per regel.
BOEKAANKONDIGING 10 Cent per regel.
DIENSTAANVRAGEN es DIENSTAANBIEDINGEN 75 Cent per plaatsing,
Groote letters en vignettes worden berekend naar de plaatsruimte dis s| beslas»
Advertcntign worden ingewacht tot PJNSDAQ- en VRIJDAGMORGEN 10 UUR.
Toen zeide Ad >ro»De vrouw, dia
Gij bij mij gegeven hebt, die heeft mij
van dien b ;om gegeven, en ik Leb ge
geten c, zoo staat >n Gen. 3 11. In
de eerste plaats was dit een beuzel
achtige verontschuldiging; zeer klein
van een man, die zich het hoofd der
Schepping wist, die het wist dat zij
>bij« hem, naast hem als zijn »hulpe«
gegeven was, en dus hoog genoeg had
moeten sta .n cm een beslist „Neen"
te zeggen, toen zij hem de vrucht aan
boodmaar ook om een beslist Ja«"
te zeggen op de Goddelijke vraag:
»Adam, hebt gij van dien boom gege
ten, van welke Ik u gebood, dat gij
daarvan niet eten zoudtf* In de tweede
plaats was een schandelijke aanklacht
tegen zijn Schepper alsof Deze de schuld
van de overtreding ware geweest, me
deplichtig aan de zonde zijner levens
gezellin alsof God de Schepper ooit de
oorzaak van een misbruik konde zijn,
oorzaak van een onwil tot goed doen,
oorzaak van een ongehoorzaamheid en
zonde. God verzoekt nooit tot zondigen
maar tot standhouden en handhaven
van Zijn geboden.
Diezelfde Adamslafheid, diezelfde
Adamsonridderlijkheid, diezelfde Adams
oniechtvaardigheid om wel een vrouw
eerst te beschuldigen, maar haar ver
der aan het oordeel Gods over te ge
ven inplaats voor heiden om genade
te smeeken met hst: >Ja, zóó is ze
nu eenmaal*, heerscht in onzen tijd
nog, En in zijn hart voegt men er dan
nog bij: »God heeft ze nu eenmaal zoo
geschapen, dus ik bemoei me er ver
der niet mes, het is het noodlot, dat
hoven haar hoofd zal blijven har gen
tot de wereld vergaat en das trek ik
mijn hand van haar af.«
Da vrouwenkwestie, de vrouwennood,
de vrouwenbegeerten, de vrouwengtiijd
over de gansche wereld ze is de
schuld van den man, die door alle
eeuwen heen met een grap en een
schampere glimlach over dat vrouwen
gedee zich heeft uitgelaten. Hij, heer
der Schepping, critiseerdo wel de vrouw
maar stak geen hand uit om haar te
helpen, ook niet toen tegen het begin
sel des Christendoms in, dat haar op
hief uit vernedering des heidendoms, dat
opheffen in dubbele mate noodzakelijk
was door allerlei sociale noodlottighe
den, waarvan zij het slachtoffer werd.
't Christendom heeft tegenover 't Hei
dendom de vrouw gesteund, haar ge-
eerd, maar de Christen zelf, in dat
Christendom de Man, schoot te kort om
de vrouw de plaats te geven, die haar
als vrouw in en buiten huwelijk toe
kwam. In de 19e eeuw werd het aan
gezicht der Maatschappij veranderd.
Had men in alle eeuwen ziekenverple
gers en regentessen van weeshuizen en
diakonessen, instellingen van armen
zorg en weldadigheid, had men in alle
eeuwen dichteressen en prozaschrijfsters
meisjes en vrouwen voor zondagsscho
len en evangelisaties de 19e esuw
veranderde de toestanden door de om
wenteling in de industrie. Had men in
alle eeuwen door handwerk, waarin de
vrouw5- zelf haar linnen spon, haar brood
bakte enzdoor de machines kon hét
huiswerk gestaakt, en de overbodige
huiselijke krachten gingen naar de fa
briek, en om niet overbodig te zijn en
doelloos rond te loopen als er in een
teveel aan meisjes was, maar ook om
hot gezm financieel te steunen, waar
de loonen laag en de werkeloosheid
groot was.
Zóó dus kreeg men tweecatagorien van
vrouwen: de »dames« en de fabrieks
meid». De dames oefenden weldadig
heid en brachten als pleegzusters, be
waarschooljuffrouwen, zondagsschool-
onderwijzeressen, regentessen, dioko-
nessen, hulp daad en raad onder kl in
en groot, oud en jong. En de fabrieks
meid ging als minderwaardige der bur
geressen van 's ochtends tot 's avonds
het huis uit om werkelijk slavin te zijn
met al de onzedelijke en noodlottige
gevolgen, die harden dienst, jenever
misbruik, in koppel werken van jon
gens, meiden en lichtzinnige meesters-
knechts, na zich sleepten. Meisjes, we
duwen werden zóó ontvrouwd.
Maar dit had voor beide gro' pen ge
volgen; da dames begonnen behoefte
te gevoelen, zelf, om zich voor haar taak
te ontwikkelen, om tevens de patiënten
bij wie ze zooveel onkunde opmerken,
tot ontwikkeling aan te sporen. En de
fabrieksmeiden kregen betere kennis,
doordat de patroons met zulke onge
schcoïde ruwe meiden zich benadeeld
zag in zijn zaken on das een opleiding
ging eischen op zijn eigen opgerichte
school of elders. Ontwikkeling, opvoe
ding der Vrouw werd het wachtwoord,
om daardoor beter haar taak te kun
nen vervullen. En toen de ontwikke
ling kw-m, kwam ook het huiselijk en
publiek leven der vrouw aan de orde,
haar macht en onmacht, haar gezag
en rechteloosheid.
De Vrouw kwam over de Vrouw
aan 't woordwat ze eertijdswat
ze nu was als moeder, e:htgenoote,
opvoedster naast en tegenover haar
man; als kostwinner, als toekomstige
vrouwin de Maatschappij, in den
Staat, in de kerk en overal, wa r 't
vrouwenleven zich openbaardehaar
plichten, haar rechten, haar mensch
waardige bejegening; haar wegstoot®n
van den man uit de fabriek, uit 't
land, de school, 't kantoor en waar zij
maar een stuk brood kon verdienen,
de keuze van haar beroep, haar studiën
haar geestelijke en lichamelijke krach
ten,
Dat was de Vrouwenheweg'ng, die
eenwijdig liep met do opgekomen Ar
beidersbeweging met ds democratische
stroom, die door de wereld vloeide;
met het verzet tegen 't Kapitalisme én
den Godsdienst, die in die
Vrouwenbeweging niet altijd even hel
der gloorde. En de nood der Tijden
zette tot actie aan,
Maar in die actie voor sen goed©
zaak begon men een gif te mengen
een revolutionair beginsel drong in de
Vrouwenbeweging door. Emancipatie
losmaking uit historische, traditioneel®
banden, en precies sis de maD zijn, en
precies als de man doen, werd het
wachtwoord, 't Christendom kon zich
met den op et der oorspronkelijke
Vrouwenactie zeer wel vereenigen, en
allerlei Christenen en Christinnen ston
den naast Neutralen om 't doel te he
reikenopheffing en verbetering van de
positie der vrouw." Maar de radicale,
nieuwe strooming èischtegelijkheid van
man en vrouw; bevordering van maat
schappelijke en staatkundige belangen,
zoodat de Vrouw den Man in alles even
aarde, deselfde maatschappelijke en staat
kundige rechten kreeg, Maak een vrouw
politie agent, want de man is 't ook.
Geef de vrouw 't stemreent, want de
man heeft het ook, Laat de vrouw in
haar huwelijk vrij en onafhankelijk,
want de m in is het ook. De huisvader
een schoolmeester, maar dan ook zijn
vrouw 't recht om onderwijzeres te zijn.
De man Eerste Kamer-lid, maar zijn
vrouw ook. In den Haag zijn een man
en zijn echtgenoote beiden raadslid.
Man en vrouw hetzelfde kantoor met
dezelfde verdiensten. Maar de kinderen
Die zijn er door Malthus niet! Of de
keukenmeid voedt ze op 1 En de wasch
en de kleeren en de meubelen!
't gaat buiten ons onderwerp ©m over
zoo'n geëmancipeerde samenleving
(want gezin is 't nietverder meerdere
mededeenngen te doen.
De oorspronkelijke Vrouwenbeweging
is in verkeerde banen getreden. Maar
gelukkig is daarnaast 't Christelijk Vrou
wenleven ontwaakt, dat beter wegen
betreedt; dat 't gevoelt wat Mevrouw
Bulow sprak toen zij het Internationale
Vrouwencongres van 1904 in haar sa-
Ion ontvingnik ben er verblijd over,
dat de vrouwen opnieuw vrouwen wil
len zijn;" dat het gevoelt, wat een
andere Duifsche dame haar zusteren
toeriep>Aan het schoonste en het
hoogste, dat wij vrouwen bezitten aan
onze bestemming van echtgenoote en
moeder, mceten wij vasthouden."
En dat 't ook gevoelt, wat Ten Kate
eens zong:
Tweeling is de mensch geboren
Maar toch in zijn tweeheid één helft
en wederhelft, eene z.ele
Beide elkanders vleesch en been.
En God zelve zette aan den ingang
van 's Werelds leven aan da poort v&n
het Paradijs: »Die twee zuilen tot één
vleesch zijn «De Vrouw de hulpe de3
Mans."
Wel eenheid en gelijkwaardigheid,
want beide zijn Mensch; beiden zon
daars, heiden beelddragers Gods; bei
den hebben de wedergeboorte noodig
maar er is onderscheid en ongelijkheid,
dat door de revolutionair© Vrouwen
beweging miskend wordt.
Maar moet de antirev. Vrouw dan
wei 't kies- en stemrecht hebben
Ze moet 't hebben, snaar niet op grond
van gelijkhe'd met den manmaar op
gr nd van 't bezit door andere, aan
wie, het evenmin toekomt, Waarover
later 1,
gen„ook al gelukt het ges, staat en maat
schappij geheel naar socialistische beginse
len in te richten, dan hebt ge daarvan voor
uw geloof niets te vreezen".
Zij zouden ons niet dwingen.
Wat v/ij in ons binnenste denken en in
ons hart gelooven wilden, zou hun absoluut
koud laten
Z>i zouden ons niet als wijlen de koning
van Syrië deed tegenover de joden, dwin
gen om varkensvkesch te etennoch om
wierook te offeren voor den Cesar, waartos
de eerste christenen gedwongen werden,
noch om uit te roepen: Allah is grootI ge
lijk dweepziekte mohamedanen plegen te
doen.
Doch daarmee is 't pleit niet beslist.
Er zit bier méér aan vast!
Godsdienst toch is „dienst van God", het
woord zegt het duidelijk genoeg. Niet al
léén dus, wat de meesten, die er zelf buiten
staan, vaak meeneneen zeker religieus ge
voel des harten, 'n soort van aandoening,
'a gewlegel van de golfjes des gemceds,
waarop we ons wat iaten spelevaren
neen, het is dienst van God.
't Hoeft er natuurlijk voor ons publiek niet
te worden bijgezegd, dat dit dienen geen
verdienen is!
Het Is en blijft al genade
Maar wie door den Heiligen Geest is over
gebracht uit de duisternis tot Gods wonder
baar licht, die kis en wil es még ook niet
anders dan God dienen raar Z|n Woord,
En dat naar vaste regelen.
Naar gjdaci|ke wetten.
En nu iaat zich allerlei gevallen voordoen,
waarin de regelen, die de socialistische maat
schappij ten nutte der gemeer schap stelt, in
botsing komen met de regelen, die God stelt
voor Zijn dienstd&u is het conflict
daardan zal juist in naam van het
„godsdienst is privaatzaak," het socialisme
op publiek terrein eischen onderwerping aan
zijn geboden,
Zegge vooral niemand dat is theorie.
Laten we eens practisch spreken.
Nu reeds gveren de socialisten voor school-
voeding, schoolkleding, schoolbadcn, sehool-
klompen en dito pantoffels enz.
In die richting zijn natuurlijk nog heel wat
kocsekwenties te maken, ais we eens werke
lijk kregen den socialistisch geregeerden
staatschoolhedden, zchooispeclgocd, school
dit en school dat.
Zegt menJa, maar in de socialistische
maatschappij zal de sociale positie der ouders
soo zia dat al deze diagen onnoodig wor
den, dan stelten wij daar tegenover, dat het
economisch een groote kostenbesparing geeft,
ais men alles centraal en in 't groot doet,
als mee van de heele kinderverzorging een
tak van staatsdienst maakt, 's groote be
sparing, vergeleken bi ai die pletterige huis
houdinkjes van thans I
't Is economisch gesproken de dwaast ma-
gelijke verkwisting, om b.v. in een stad als
Amsterdam, inplaats van duizend reuzen
huiehoudingen er een honderdduizend in mi-
t latuur op na te houden.
30 cent per regel.
GEEN GOEÖKOOPEB HORLOGE DAN BIJ
GOUDEN ZILVEREN en BYOUTERIE-ARTIKELEN, HORLOGES, KLOKKEN,
WEKKERS alles tegen de laag3t mogelpen Massieve gladde RINGEN.
Bifzonder goedkoop- Eigen werkplaatsen voor reparaüëa.
Nadruk verboden.
„Godsdienst Is prlvaaizaafe."
Dat is, ais men weet, de stelling van het
socialisme.
Men weet, wat het er mee zeggen wit.
Wat gq gelooven of niet gelooven wil, dat
gaat den socialist niet aan. Het kan hem niets
schelen. Als socialist is hem alle geloof pre
cies eender. H| is zoo royaal in dat opzicht
als 'f maar hoeft.
Ieder moet, naar de uitspraak van den be
kenden Pruisischen koning op z|n eigen ma
nier kunnen zalig worden.
„Godsdienst Is privaatzaak"
Kwam ooit, waar dan ook, het socialisme
tot de macht, het zou zeker niet opzetteiQk
dezen grondregel met voeten treden.
D&t stellen we op den voorgrond.
W| nemen zonder voorbehoud aan, dat de
socialisten het oprecht meeaen, ais z| zeg
Bovendien, man en vrouw s?a$a gelijk.
Hebben belden hun taak van 't maalsehap-
peiqk leven.
Is 't niet de dwaasheid gekroond, om dui
zend moeders „thuis" vast te leggen teneinde
er op gebrekkige wijze in duizend gezinnetjes
een 3 4 duizend kinderen op te kweeken,
als men 't met een honderdtal gediplomeerde
en goed opgeleide kinderverpleegsters in
groote ruimte, naar de laatste hygiënische
eischen ingerichte kinderhuizen doen kan
Ik tart elfeen kènner, om in deze redenee
ring ook maar iets on-socialistisch te vin
den. Ik zou het zelfs zeer onwaarschqulgk
achten, dat in een socialistische raaatschappi
de kinderverzorging zich jin deze richting
tot den einde toe ontwikkelde.
Wq mogen aan zooiets niet meedoen.
st Is de ontwrichting van 't gezien.
Een ontrouw worden aan de belofte, die
we b| den H. Doop voor 't aangezicht van
God en Z|n gemeente hebben afgelegd.
Ja, maar zal men zeggen de socia
listische maatschappl zal u niet dwingen,
Daar zqn we primo zoo zeker niet van
In naam der vrqhsid en van vele andere
kostelgke zaken, zal er nooit op aarde zoo
lyrauaisch gedwongen worden als in de so
cialistische maatschappij.
Doch stellen we het eens even.
Niemand wordt tot iets gedwongen.
Dan zeggen wq op onze beurt. Dat is nu
theorie I
Dat is dezelfde prachtige theorie die wq
kennen uit onzen vroegere n schoolstrqdl
Niemand werd met den sterben arm ge
dwongen, sija kinderen naar de openbare
school te sturen e. maar als men eerst
zelf die school mocht meebetalen, dan niets
kreeg voor z|n eigca school, voorts 'n heel
gewoon burgertje wa®, daa stond men a!
gauw voor de keus, of z'n kind geheel zon
der oaderwijs laten, of het te zenden naar
de openbare school,
Zoo zou 't dan ook gaan.
Tegen de staatsmacht, tegen de staatswet
ten, tegen het staatsgeld of liever de staats
instellingen zou men gewoon niet op kunnen
en 't eiud zou z!§r?, dat men zich gedwon
gen zag in de opvoeding sqner kinderen
niet de regelen te volgen, die God stelt in
Z|n Woord, maar wei de regelen, die de
socialistische staat stelt in de hoogheid z|»)S
gezags.
En dat is nu op één punt.
Op slechts een énkel terrein.
Zoo zou er veel te noemen sla
Waar dan nog iets bijkomt, dat men ia
dit geding vooral niet vergeten moet.
De overheid in een socialistischs maat-
schappq heeft de macht, om u en de uweu
als ge bij conflict zeggen biqft: „Hier sta
ik, ik kAa niet anders te laten verhonge
ren in dea meest volstrekten zia des woords.
De „kapitalistische" overheid heeft heel
wat minder macht.
Zij kan u niet beletten, als 'i b.v. met de
eenen patroon hokt, den anderen te zoeken
en te vinden.
Maar in de socialistische maatschappq zijn
al de voorthrengings middelenbodem werk
tuigen, werkplaatsen enz. enz, in één hand,
die der „gemeenschap" gekomen en daarmee
beschikt die „gemeenschap" en de soorte
ment „overheid", die har dan besturen zal
over dood en leven van elk der leden,
'n Groot woord, zegt iemand.
Ja zeker I een vresseiqk woord
Maar men meet zich dan ook ecu conflict
in de socialistische maatschappij tusschen
den dienst-van-God en de re gelen-der-ge
meenschap, tot het uiterste doorgetrokken
denken: men ziet thans, wat in Rusland al
niet wordt gedurfd, dan beven wq terug
voor 't moment, dat de „gemeenschap" zeg
gen gaatNu gssn wa het laatste en afdoende
middel gebruiken legen de lieden, die wat
zjj „Gods ordinantiën" noemen, gelden iaten
boven ónze Inzettingen I
Da Heer© God beware er ons voor.
UITKIJK.
Amice l
139
Eenige weken geleden schreef ik je over
vacantia, over rust nemen.
ik heb je er toen op gewezen, dat men
niet vacantia moet nemen, met de voorop
gezette meesïng: nu ga ik eens rust nemen,
want dan gaat het verkeerd,
wq moeten bq alles, wat we hier op aarde
deen en nalaten, bedenken dat de rust ons
hier nooit worde geschonken, dat we op reis
zqn naar een beter vaderland, waar de echte
rust ons wacht.
Die gedachte heeft ook steeds de Pelgrim
vaders bezield.
Zij gingen wel op reis naar het voer hen
onbekende Amerika. Zij wisten niet, wat hun
daar sou wedervaren. Maar omdat zij zich
wisten op reis naar een beter vaderland, gin
gen zij in Delfshaven gerusteiqk scheep,
wetend, dat God het zou weimaken.
Je zult vragen-hoe komt ge nu in eens
weer op de Pelgrimvaders
WelIk heb je toen ter tqd vrat geschre
ven, dat ik in ndja vacantle onder meer ook
veel lees?
En wat is nu geschikter lectuur dan in de
bladen de verslagen te volgen over de her
denking der Peigrlmvaders
We hebbes in Leiden, Amsterdam en Rot
terdam groote vergaderingen gehad, waar
het werk der Pelgrimvaders is herdacht.
Met belangstelling heb Ik de lange ko
lommen verslagen gelezen.
Het doet het vaderlandsche hart goed, te
lezen, hoeveel vreemdelingen uit Amerika,
Engeland, Frankrijk naar ons land zqn ge
komen, om de Pelgrimvaders te huldigen.
H. M. onze Koningin heeft de buiienland-
sehe deelnemers dan ook op Het Loo onf-
