Zaterdag 25 September 1920
859t# Jaargang N*. 2686
v®#r lie Znidhollandiiche
JEifeiifiei!.:
Eerste Blad,
L a, KLEIHQRST, ioschSsan 23, ROTTE
IN HOC SIGN© V1NCE
0EKH0VBNl
Oht, Bouwarbtlders.
IÜGEZQÜ0EN «OEBEELlilEI..
23 Boschlaan 23,
Rotterdam,
OP REI .UITKIJK.
Brieven uit het Cintrpm
Alle stukken voor de Redactie bestemd, Advertentiën en verdere Administratie franco toe te zenden asa de Uitgevers
Amiiremlmtiemmt
Orgmmm
Deze Courant verschoot eikes WOENSDAG en ZATERDAG,
ABONNEP4ENTSPRIJS per drie maanden franco per post 73 €«st bij vooruitbetaling. %s
BUITENLAND b| vooruitbetaling f 5.50 per Jaar,
AFZONDERLIJKE NUMMERS 5 CENT.
WTGÉ&m
tt B
SOMMBLSDJJK,
Telefoon jtaiercomissinsal No.
202.
ADVERTENTIËN 15 Cent per regel, RECLAMES 30 Cent per regel
BOEKAANKONDIGING 10 Cerii per regel.
DIENSTAANVRAGEN ca DIENSTAANBIEDINGEN 75 Cent per plaatsing,
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die g| beslaan.
AdvertentlCn worden iagew&eht tot DINSDAG- en VRIJDAGMORGEN 10 UUR.
Zoovele malen is over Klassenstrijd
gesproken en geschrevenmaar als de
Bouwwereld, onze timmerlui, metse
laars, grond rheiders enz. dien strijd
aan den lijve gew ar worden, er tegen
in worstelen, en de propageering van
dien klassenstrijd tegenwerken met der
daad en theoretisch, dan verhoogt dat
ons respect voor dien Arbeiderskring,
die zoo moeizaam zaait, blind in de
toekomst, maar ziende op 't gebod.
Daarom nemen we uit De Opbouw",
hun orgaan, het derde h lasaenstrijdarti
kei over.
DE KLASSENSTRIJD,
ill
„Het gras is verdord en zijne bloem
is afgevallen, maar het Woord des
Heeren blijft in der eeuwigheid."
1 Petrus 1 24 en 25.
Tegen hetgeen we la eaze voorafgaande
artikelen hebben ontwikkeld, zou men kuancn
inbrengen, da£ het historisch-materialisme
onder de sociaaldemocraten niet meer keft.
Deze tegenwerping mirt echter doei. Men
moge oader bea veis vinden, die bet „in
zijn uitgangspunt te beperkt en ia zijn me
thode ie eenzijdig vinden, maar wis even
de socialistische literatuur nagaat, zal grif
moeten toegeven, dat de socllogische be
schouwing der sociaal-democraten, wel waar-
lp is opgetrokken op het historisch-mate-
<.~c rlailsme,
Vl Volkomen in overeenstemming met deze
leer was het, toen de sociaal-democratischs
kamerfractie, ia een toelichting op een inge
diend wetsontwerp tot herziening der grond
wet, opmerkte dat voor hen het recht een maat
schappelijk begrip te, ea de uitdrukking van
de verhoudingen der burge?s onderling.
Volgens hen gaf de stand der voortbrsn-
gisgswü-s d55raaa ese doorslag en kunnen
de wijzigingen in de recb'sbegicselen, zoowel
als de verovering van d@ politieke macht ia
den grosd der zsak niet asders verklaard
worden, dan uit de ontwikkeling dezer voort»
brengingswijza.
Alzos volkomen duidelijke taai
Ds „wfizlgisgen" in da recht ibegisseles
gevolg vaa de verandering der vcoribren-
gingswSse.
Van Christel!k standpunt is een wij d ging
In d? beginselen van het rscht, reeds onmo
gelijk, omdat dia eeuwig vaat liggen in Gods
Woord, hoeveel te meer das, een wijziging,
die. zou voortvloeien uit de materteele sarfc,
als de veraaderirag in de voortbrengiagswq-
ze ia.
Mee zou tnij nu nog tegen kuaen werpen
dat dit alles wel da politieke rartg geldt,
maar geenszins de socialistische vakbewe
ging.
Ook deze tegenwerping houdt gscn steek.
Wei is waar, spreekt ?.e nergens over deze
materialistische opvatting der geschiedenis,
maar het blijkt telkens, maar al te duidelijk
dat hst de grondslag vormt waarop de socia
listische vakshewegiasptopaganda rust
Zoo is b.v. hst spreken over een „politiek"
of een „kapitalistisch" Christendom "alleen te
verklaren uit den gexich! shock van deze leer.
Als J v. d. Tempel dan ook zegt, dat de
christelijke maatschappij beschouwing in dezen
tijd door en door kapitalistisch is, d n is dat
aflees te verklaren uit sijri materialistische
beschouwing vaa het leve?!.
Van da beteekenis der Chrtetci^ke religie
voor hst maatschappelijk leven, heeft hij niet
het minste verstand, en dus ook niet van het
wezen der christelijke maatschappq-beschou-
wlsg.
Het zelfde komt te voorschqn als deze
schrijver het over de Christelijke arbeiders
hg; ft als over stakkersdie door hun be
trekking tot de Kerk zich tot zóó onnatuur
lijk optreden laten bewegen. Hij beklaagt ons
dus, omdat we ons door de kerk laten be
wegen, om voor „het kapitalisme" te kiezen.
Dat noemt b| onraatuurigk en dus de Kerk
kapitalistische kerk.
En h^ staat werkelgk niet alleen.
Een breede rij van sprekers en schrijvers
ïn de socialistische vakbeweging, geven tel
kens ie verataa», dat deze beweging geheel
beheerscht wordt door het voor een Chris
ten absoluut verwerpelijke materialisme.
Later hopen wij hierop nog terug te bo
men.
Korte!! k samenvattende wat we tot nu toe
geschreven hebben, Is onze conclude deze
Marx e.a. hibben de Eeuwigs vastheid vps
Godsdienst, Recht, Moraal ontkend, deze be
grippen vervormd tot iooze klanken, welke
door eea bepaalden economischer toestand
in een bepaalde tijd een andere inhoud krij
gen.
Direct daaruit vogt, ook dat se onder ver
schillende economische toestanden, la eea
zelfde t|d, voor tegenover elkander slaande
volksgroepen een anders bsteekesis krijgen,
Als Christen kunnen wij noch dêzs leer, noch
hsre consequenties aanvaarden.
Wij geluovea, dat da Almachtige God la
zijn Heiligs Wet ons hef recht en de moraal
geschonken he-ft voor alle eeuwea en elk
tjjdvak Die Wet is ons gegsven tot een
eeuwigs maatstaf ea vasten vorm voor goed
en kwaad. Tot een Goddeiga criterium voor
alle doen en denken, van alle menschen its
olie tijden ea onder alle omstandigheden.
Wij betuigen onze volle instemming niet
Dr. Schaapman'® gedicht:
Het volk is van den Heers
Zijn eenheid is van Gvd.
Zij'a eenheid wonder-stralead
Ia hoog ea lager lot.
Zijn eenheid, die voor ellen
Eén liefde kent, één rseht
Door Eeraen Geest die velen
Onbreekbaar ssmeahecht
W| z|a gekomen aan het putst, v/aar de
leer van denk!agseasteidatemet|zerenood-
zakel|khtid vosrtvioeid uii het h.'storisch-
Eiateririisme van Msrx.
ii| heeft hei duideiqk gemaakt, dat er een
klasse verschil is dat diep in het ievea ingrijp?.
Om rsu lot öen klassen strijd te komen, was
noódig, dat hij aantoonde, hoe cat klasse-
verschil voert tot de oorsprong van dea klas
senstrijd, dl. de ktefsjtegeusielling.
Toch vatte men het materialisme van Ms«x
niet al te eng op,
Het is niet zoo, dat alk verschil ia levens
omstandigheden voert tot csa eigen geeste
lijk leven. Was dat zoo, dan zou er einde-
looze vetscheidcnhied sijn, die aan wanorde
grensde.
Eerst das, als de maatschappelijke groe
pen gansch. geheel verschillend staan tegen
over de próductie-w|ze, leven ze eigen gees-
kii'fs tcgESSvrï gesteld leven.
Uit de productie-wijze moet voor elke groep
voortvloeien een £SQn055i®chsn toestand, die
gansch verschillend Is. Een bepaald niaat-
sehappelp-sp, dat onverbreekbaar met de
heerséhende voertbrer gingswlze is verbonden
daarmede als 't ware vlsesch en bloed ge
worden is.
Een elgea geestelijk leven wordt eerst dss
hun deel, als de economische toestand voor
de eens groep rdel kan varanderen, dan door
omverwerping van het bestasr.de stelsel, en
daarmede, dus door verdringing van de an
dere gsoep, welke juist belang heeft bij het
voo bi staan vga het oude.
Is de toestand f.66, dan bolste de*bclat>
gen en botsen ook de gcestel|b overtuiging.
Dan s|n se van beiden aan elkander vreemd,
en ?s da klassenstrijd ouverm|del|k.
De vraag is dus niet: zijt gij rijk of arm?
Proletatlër met of zonder hoed maar deze
Is hgt uw belang dat het bestaande stelsel
gehandhaafd bl|ft, of nïei
ite'ot gij er gem belang b|, welnu, dan
zijt gij onze man.
Zoo g| echter desniettemin u door reli
gieuze frazen laat aftrekken van uw broede
ren dan zlji g'j een bastaard, dis gansch on
natuurlijk een kapitalistische religie aanhangt.
Een stakker, eea maffer, een I
Voor Mirx die historisch-materigüs was
ea dea kiais;cs:f3d daarop btscerde, w?s
het dus absoluut noodig, dat zfa theorie de
critlek der feiten kon doorstaan Hij moest
weten of er, of althans aangeheven oM er in
da maatschappelijk ontwikkeling einsenten
waren, waaruit tot ds bovengenoemde tegea-
stelllagen kon besloten worden.
Was er inderdaad au'k een verschil la de
economischen toestand der maatschappelijke
gïoepeu, dat van vereffening geen sprake
kon zijn onder het regiem van de bestaande
voortbrengingswijze
H| had een verbindingschakel noodig tus-
schen historisch-materialiame ea klgsaenstfgd.
Door een derde theorie, moest bij bewijzen,
dat de klassenstrijd een feit was, dat princi
pieel voortvloeide uit de werking der mate
rieels factorera.
Wordt vervolgd).
M. L. N.
De Troonrede.
king der weermacht noödzakelfk, zij 't ook
met vermindering vara den persoonlijker, ea
gsldelijkca druk. Minder belasting dus?
Geenszins Wel vloeien de inkomsten mild,
maar de Uirg, z|n niet minder groot en ver-
sie:king der inkomsten kaa niet «ItbiSven,
want nog verschillende maatregelen zija in
voorbereiding, die geld zulten kosten Spaar
zaamheid is aan ieder geboden, en die waar
schuwing wordt ook gericht aaa de plaatselijke
Overheden, al is 't ook, dat ze, in nood ge-
zaten, Rüksuilkeeringen zullen erlangen. Ont
werpen tot gedeeltelijke herziening van da
Grondwet sijn te verwachten en daar zal
mee bedoeld sjja Troonop volging en Buitenl.
Zakeg enz. De Kieswet, die technischs fouten
heeft, zsl herzien worden en de Wet op 't
M O. zal geheel worden herzien. Dat mag
wel ook I Want zs is 50 jaar oud en in dseh
tijd is er ook op 't gebied van 't Midd. Oaöw.
ieta gewijzigd. Middelbaar en Lager Land
bouwonderwijs sullen uit't wat ongeordende
bestaan in een wet worden neergelegd. En
de huisindustrie zal wettelijk aan bepalingen
gebonden worden, wat hoog tf!d wordt.
Zoo legt dus ook deze Troonrede weer
da vinger op den mond Maar me! zuchten
komt men er niet. En de Mteisters hebben
ook dit j,tar weer wat te does. Moge hen
groote kracht geschonken worden tot heil
des Volks te arbeiden.
Moge 't een rssiig jsar zijn, met weinig
siskin gen, maar met veel productie. Eb spare
Hg Kemingia en familie voor noodlottige po
litieke botsingen.
dat Gods Geest haar bizoucterifjk leidt is
voor hem van den allergrootste beteeksriis...
Alleen, fc§ b!|ft „gereformeerd".
Ea daarom is ze voor hem niet het eind
van «lis tegenspreken en op grond daarvan
durf ik het wggesi op etn enkel punt feet te
betreuren, dat een uitspraak dezer Syaode,
waarop terecht het gansehe land ziet, niet
een weinig anders, een weinig b;siister uit
gevallen is.
Reeds duldde Ik 't onderwerp aan.
Reeds bleek me ook, dat daaromtrerat eaniga
verkeerde gedachten bij sommigen zijn inge
slopen, die zich Eu achter 't geen zij vaa de
Synode lazen, verschuilen willen om door
een gansch gewrongea uitlegging te blijven
voortgaan op een weg, die iaat ik 't «acht
zeggen vol strikken ee klemmen Hgt,
Wat toch is er gebeurd.
De Synode her ft het noodig geacht, harer
zijds een vermsnesd Getuigenis te doen uit
gaan le tegen allerlei „secfen" en sectarl-
sche gevoelen ea tea tweede tegen de sonde
der wereldgelljkvortnigheid.
Inzake leer en laven dus,
Moge God er zegen op geven
Mogen velen de vermaning, die op zoo
plechtige en aangapende whjsa jJoor alie
Kerken te samen, onder haar hoofd, Christus,
vergaderd, gegeven wordt, ter harte nemen
Opdat het gelouterd goud niet verdonker»
Opdat het goede zout eiet smakeloos worde
Maar nu hoorde of las mes van 't geen
cr bij deze gelegenheid is gesproken ea
daarover dreigen verkeerde meeningen post
30 seat per regel.
$EM ÖOEDKÜÖPBR HORLOGE DAN BIJ
S®§i
GOUDEN ZILVEREN era BYOUTER1E-ARTIKELEN, HORLOGES, KLOKKEN,
WEKKERS alles tegen de laagst mogeipen prijs. Massieve gladde RINGEN.
Bizonder goedkoop Eigen werkplaatsen voor reparaties.
Nadruk vsutjoSsra
Ze staat midden in 'i Ievea. De -oorlogs-
fakkel nog brandend, segt de Koningin, en
altes duur, en dus is de toestand raog zorg
wekkend. Door dien fakkel kan ook Neder
land z|n bewapening niet missen en is sier-
„Zsf wares eendrachtelijk bijsta".
Dat getuigenis geeft, met een dankbaar
hart, Dr. Bouma van Leeuwarden in het
„Frlesoh Kerkblad" van ds Synode der Ge-
reformeerde Kerken, die aldaar gehoudenis.
En zoo iemand, h| kaa 'i weten.
H§' toch was geen lid der Syaode, nam
dus aan haar werkxaamheden geen deel, maar
heeft toch alls vergaderingen als lid van hst
Pers-coffiilé mee b|gewoond en had dus een
kostelijke gelegenheid om „indrukken" op te
doen,
Hg koa de Synode vaa buiten bekijken,
En zat er toch eek weer midden-ia.
Daarbij gsgevea een heldere blik, gesn bril
eis een vlug begrip, daa zijn er de eigen
schappen wel, om eea objectief, juist een
scherp oordeel te vormen.
„De Synode der eensgezindheid
'k Gsloof, dat ze daarmee goed geteekend
is, maar ik sw|g dsar nu verder over, want
ik steek in dit blad mijn neus niet irs ksr-
te!|ke zake», laat ik 't zoo zeggenzakea,
die van «tiver-kerkcl|ken aasd zija.
Er is ook een gemengd terrein.
En daar beweeg ik wel.
-Als de Syaode handelt over het lid
zijn eeuer vakvereeaigir'g, daa raakt diteok
het Sociale ievea, sis s| het heeft over Ga
zangen, daa raakt dit ook het terrein der
Kunst ea als zf handelt over Spel, Dana en
Tooneel, dan fe-; treedt zi ook het breeds erf
der Gemecne Gratie en al wat daarmee sa-
meraharagt.
Nu ben ik fe!| dat ik protestant
ben
Bi ij, met sa|u gereformeerde belijdenis.
'n Gereformeerd snenseh acht het ambt
hoog en geeft den ambtsdrager alle eere. Ds
kerk heeft hij zsei Hef en wat Gods amb
assadeur hem ambtelijk la die kerk te zeg
gen heeft, h| zal het niet lichtvaardig ver
werpen I
Nog hooger acht h| de „meerdere verga
derlegen".
Een „advies" of „uitspraak" eener classis
of particuliere Synode weegt bl hem zeer
zwaar, ook wanneer het niet geldt een zuiver-
kerLelpe zaak, maar meer het christelijk
leven in 't algemeen wordt bedoeld.
En een synodale vergadering van alle ker
ken, waarop ook het buitenland vertegen
woordigd is, en waarvan hij gelaoveu mag,
te vatten, waarom 't wei goed is een en
„V - - -*
Biiurï crew ecenx tc SPTCCB*
Men bent den gang vaa zaken.
Door een der hoogleeraren werd bij deze
gelegenheid de gedachte geopperd, dat het
wel goed zou zija, in dat „Getuigenis" som
mige zonden bij name te noemen ea als
voorbeelden gsf h§jSchouwburg; Kaartspel
en Dans.
Dal is toea niet doorgegaan.
Ea daaromtrent zouden nu sommige on
vaste menschen allicht een gevolgtrekking
busneiJ misschien wel willen nuken
die niet door den beugel kaa ea de waarheid
verdraaien tot hun eigen verderf,
Hoe woedt er dan geredeneerd
Al is 't daa maar door enkelen
Ziet f zegt kisa daa, deze gereformeerde
Syaode verklaart des Schouwburg, het Kaart
spel en den Dsns nist voor zondig en dus
kunnen w| daar mat een vrij geweten heen
gaara en er sen deelnemen.
Dwaast zegt g?, tot uw dienst, maar
de rnensch heeft tt allen tijde, om met een
gepaaide consciëntie op des verkeerden weg
te kunnen wandelen, vele vonden gezocht.
Daarom moet zulk eea „vondst", al is zij
in onze oogen nog zoo dwaas, hem uit de
handen geslagen warden.
Tea eerste heeft de Synode over deze drie
puntsa in 'f minst geen uitspraak gedasa,-ea
allerminst, 't rij dan actief of passief, door
drad of zwijgen, aan de leden der Kerk een
vrijbrief willen geven, om te dezes opzichte
maar hua gang te gaan I
Hat tegesdeel is waar.
Het „Getuigenis", wnarvaa ik boven gewag
maakte, is een hoogst ernstig tijdwoord,
't Richt zich regelrecht tot de consciëntie,
't Waarschuwt met heiligen ernst tegen
„wereldgeigbvormigheid".
En ik zou des man of vrouw wsteens wil
les zien, die na straks dit „Getuigenis",
gehoord of gelezen te hebban, hrengaat
zeggende; „ZiezooI nu ga ik dat nieuwe
stuk in den schouwburg eens zien en na
afloop met hi ga tafelronde een fesart je leggen
of op het publieke bat eea dausje maken" I
Dat vloekt, 't een met 't ander.
't Zou juist zfln zich verharden in het
slordige, wereidgelpvormlge leven, waarte
gen de Synode op zoo aangrijpende wgze
waarschuwen wil.
Wat er daa wel gebeurd is?
Prof. Baviack had, toen drie speciale punten
eenmaal genoemd waren, bezwaar om deze
drie mst name in het „Getuigenis" te nóémen,
En dat wel uit tweeërlei hoofde.
Als Ik ftet wel begrepen heb, natuurlek
bunnen straks de „Acts" pas volledig uit
sluitsel geven, wat er woordciflk en letterlijk
is gezegd.
Tets ccste, wilde h§ niet dea schijn wek
ken alsof, wie zich speciaal van öese drie
zaken onthield, voorts in de zonde der „we-
reWgeSgkvormighfid" vrff uit ging.
Er zijn, zeide hij, ook andere zonden.
Even sprekead, even „roepefid".
Denk aan de zonden, die ia en na den
Crisistijd op den voorgrond getreden zijn.
zoosls woekerera, O.W. makeé, sluikhandel
drijven, smokkelen ens. en h?S wilde niet den
indruk wekken, alsof de Syaode door zuika
punten niet ie noemen era andere we), da
eerstgenoemde van minder beieekenis achtte I
Nu, daar kaa Ik tets voor voelen.
Vaa betrouwbare sfSde Is mij uit een ge
meente buiten deze landstreek, indertijd het
volgende verhaald:
Er kwam een broeder van buiten ia
Mat 'a „saateekenlsg" bij zija attestatie.
HU was In zijt- vorige woonplaats voor
werp van kerkelijks vermaning geweest, juist
wegens crisis ksvaad.
Ea toea meest in zijn nieuwe gemeente de
Iseraar mst droefheid das harten eonslateeren
Broeders i hoe künnen w| dese vermaning
voortzetten dan zouden we is deze, onze
eigen kerk, meer dan ds helft der ledera onder
kerkelijke behandeling moeten semen I
Nu wa3 dit gelukkig uitsondering.
De locale omstandigheden werkten daar ia
dien tijd het uitg!ippe«, op 'f zeer glibberig
pad, ten zeerste ia de hand.
Maar 'k wil maar zeggen, er zóü wel reden
zfn, om ook nog Andere zonden In onze dagen
met name te noemen, doch men kon het eene
doea ea !t andere niet nalatener zijn in
Oüze formulieren ook wel voorbeelden van
zulke opsommingen, waar dm aan 't eind
door een verzamelwoord duidelijk te kennen
gegeven wordt, dat de som hiermee waarlijk
Biet uifgeput isl
't Volk is vaak als de kintlerfeecs
't WH de dingen bij name genoemd.
In de tweede plaats wilde'prof Bavlnck,
wien Gïd weldra algehsrle herstelling geve I
de drie genoemde zaken niet in absolutsr
zin ais zonde gestempeld zien.
Nu is ook dat geea nieuws,
W g weten aliea zeer wel, dat er mei kaarten
zóó gespeeld kan worden, dat het in het
miest gsan hazardspel is, dat er voorts
eea zich rhy»m^ "„"óónriewegen op de maat
der muziek, dat tegen geen enkel van Gods
geboden ingaat era dat zelfs Calvfla in Genéva
wel klassieke s'ukkea opvoeren liet.
Niemand zal dit tegenspreken.
Maar. eerigk ges^gd .hier zat toch
de proffessor wat ai te veel op de studeer
kamer ea hield h| een academisch betoog,
dat naar oaze bescheiden meening, met de
werkelpheid zoo ongeveer in 't geheel geen
verbacd biels.
De kerk richt zich tot het volk.
Moet zich wel bsseeren op den huldigen
toestand,
Ea daa is 't toch onweersprekelijk, dat
Schouwburg, kaartspel en Dans, zooala za
thans bestaan en dus niet socals ze in 'taf-
getrokkeke misschien zouden küanca zlra,
drie machtige factoren zga, osn met nsrue
onze jeugd van het heil'g terrein af fa lakken,
ze wereld gelijkvormig te maken, om als
God het niet verhoedt en gij tot bakeering
komera, ze als echte Hffrawaaten des duivels
voorgoed voor de heilige, algsmeene, Chris
tel ?ke berk te doea verloren gaan.
Met 'n enkele beperkende zirswendlng had
ook dit bezwaar onderworpen bunnen wórden.
Era laten straks gerust onze opzieners, hier
mee OEgstejjfeld handelende ia dea geest
der Synode, eas.r luid vsa hat .„Getuigenis"
vooral ook tegen het moderne Tooaeel, tegen
den huidige» Dans m tegen het immoreele
Kaartspel, gelik ze zich thans htbbea Inge
burgerd ia de zeden des voik3 era déérmee
hebben we toch maar te maten hun
waarschuwing krachrig doen .uitgaan.
UITKIJK.
137
Amice i
De plaats, waar ik een groot gedeelte van
mijn vacantia doorbreng is een oude stad.
Dsar hou ik veel vaa: van oude steden.
Als Ik lees ven steden uit de Middeleeu
wen dan stel Ik mg steeds een stad voor
oogen als een plaats, waar ik thans vertoef.
Aan alles is te zien, dat het hier een oude
plaats is.
Alvast al aan de gebouwen. Die stevige,
groote Patrlciërshuisjes, opgetrokken in Go-
thlschea stgi bekoren me. Z% sgss mg het
bewijs van rpdom, van kracht, voor energie
van onz® voorvaderen.
En weet je, wat mq altqd aantrekt in die
oude huisjes, althans in heet veel er van
