Zaterdag 18 September 1920
85,u Jaargang
Antirevolutionair IJf Orgaan
f oor de üntilliollaiiflsclie en Zeeuwsche Eilanden.
Eerste Blad.
T. Gh
IN HOC SIGNO VINCES
W. BOEKHOVEN i Zenen,
0© nieuws vorm dor
Maatschappij.
lüiEZOHOEi MEÖEÖEELIHSEÜ
23 Boschlaan 23,
J. a KLEIKORST, Soschiaan 23, ROTTERDAM.
Rotterdam,
OP OEI UITKIJK.
irfiïên yft het Oentrssm.
UITGEVERS s
T®!e!ooa Intercommunaal No. 202.
Alle stukken voor de Redactie bestemd, Advertentiën en verdere Administratie franco toe te zenden aan de Uitgevers
Wa staan op een keerpunt in ons
sociale leven, want de twee oude be
ginselen v n Vrije Concurrentie en In
dividualisnse hebben afgedaan Rjeds
vóór den oorlog waren teekenen zicht
baar, dat die vervorming in matig tempo
werd voortgezet, want de Sociale Wet
geving, langzaam en traag van aard.
greep nochtans door haar Arbeidswet
ten en Coüectief Arbeidscontract in het
bedrijfleven in; greep in door haar fa-
briekswet'en, door baar Keuringswet
en merk en wet, enz. waardoor de indi-
vidueele werkgever belet werd zijn arti
kelen zoo te produceeren en te distri -
bueeren als hij zelf wel verkoos, met
het oog op zijn eigen winst en inko
men. De Verzekeringswetten bij onge
val, invaliditeit, ziekte en ouderdom
gaven een sociale gedachte aan den
Arbeid, waar nu voortaan bet bedrijf
niet alleen voor zichzelf, maar ook voor
zijn arbeiders zorgen zou. En hoe is in
de oorlog-jaren de concurrentie ge worgd
door overal geldende minimum- en
maximumprijzen, door inspecties op
alles en allerlei, door crisisbureaux, die
den geheelen handel van levensbenoo-
digden van haver tot gort nagingen.
Zoo deed de Wetgever voor en in
den oorlogen al is de crisistijd voor
bij de sociale Arbeidswetten zijn er
nog, en zullen zich nog vermenigvul
digen, totdat het gansche sociale
leven te land en te water, in fa
briek en op logger, in h a n d e 1 en
landbouw en scheepvaart, ja, over
al, waar maar een arbeider is, de macht
der wet zal gevce'en. Denk ota 8-uren-
dag. Om de internationole arbeidsbe-
.weging door de Vredesconferentie op
gercepeu ooi maatregelen te treffen
voor de arbeidswetgeving Denk om de
Congressen te Washington en die der
Internationale arbeidersgroepen.
Zoo deed de Regeering met de Huur-
commies en nu pas weer met de Duur-
tewet.
Maar buiten do Regeer'mg om, ont
stonden de Vakorganisat.es, do Corpo
raties, kartels en syndicaten, bouwver-
eenigingen, de bedrijfsorganisaties, en
heeft men den mond vol van sociali
satie der grootbedrijven.
En door al deze funcionairissen is
én het Individualisme én de Vrije Con-
eurrentia genekt; men kan als werk
gever niet meer doen wat men wil;
maar ook als werknemer niet;
want hij zit door zijn organisatie en
contract als individu volkomen gebon-
döJi aan zijn bestuursleden en aanzijn
patroon. Werkgevers- en werknemers
bonden hebben het sociaie element in
de samenleving naar voren geschoven
en daarmee, of men het ziet of niet
ziet, de oude economische vrijheid ver
nietigd, die eertijds elke werkgever en
elke werknemer had. En bewust of on
bewust zelfbedrog heerscht, maar in elk
geval het zelfbedrog, als men werkelijk
nog meent >zijn eigen baas» te zijn. Dat
is voorbij onherroepelijk voorbij
Niemand kan zichzelf meer leven, we
leven sociaal en de Maatschappij gaat
door den oorlog, infsweüer tempo dan
voorheen, die richting van saamleven
op. Maar in dat saamleven zal aan den
Arbeid de eereplaats worden b reid,
achteruitgezet als hij is, in de jaren,
toen hij het slachtoffer dier wreede
concurrentie en van dat al te zelfzuch
tige Individualisme was. Hij, de zoon,
gaat] de geleden scha inhalen; den
smaad wegnemen, dien men in ouden
tijd op de vaderen als slaafen last
dier* in de fabrieken,, hun, hun vrouw
en jeugdige kinderen oplegde. Dit na
geslacht wil zoo niet meer leven als
de vaderenen hetzij in woedenden
klassenstrijd als socialist, hetzij als so
Maris me als een Christenmaar onder
beiderlei vormen wil hij den Kapita-
listischen Staat uit en een nieuw saam
leven in. Wat dat Kapitalisme is voor
hem onbeperkte winstmakerij met al
Mar treurige gevolgen van haat jegens
eikaars concurrenten en dien3 aanleiding
tot allerlei corrupties, broodnijd, onder
kruiperij, werkstakingen en uitsluitin
gen, werkeloosheid, crisis en oorlog om
koloniën en afzetgebieden, geknoei van
diplomaten en ministers.
We gaan wear terog naar de Mid
deleeuwen, maar in den vorm en naar
't weten van degen tijd De Gildentijd,
doch met andere patroons en andere
knechts en andere productie en andere
distributie, alles naar 't wegen der 208
en niet naar dat d«r 14-16e eeuw
komt weerom. Het Kapitalisme was
maar tusschenspe). Het heeft veel goeds
tot stand gebracht, door zijn durf. ini
tiatisf, zoeken naar al hoagere techniek,
al meer bronnen om winst, waardoor
't aan millioenen werk verschafte, mil-
Harden guldens liet verdienen, en won
deren verichtte "op alle gebied, de on
bekende werelden ontdekte, de diepten
en hoogten der aarde doorzocht
maar bij zijn Winst doel de solidariteit
moe&t vergeten met zijn modemenschen,
want geld is een harde meester, en
„gij kunt God iiiat dienen en denMa-
monHet Kapitalisme is wrange vrucht
geweest van de revolutionaire bedrijfs-
vrijhsid, toen de Gilden ineenstortten,
en er geen enkel organisch verband
tusschen patroon en werknemer over
bleef Vrijheid I Vrijheidop alle terrein
Een ieder zichzelf! Maar solidair in
het Winstbejag ten koste van alle
standen
Die tijd is onherroepelijk voorbij.
Vervulling van de economische ge
meenschapstaak, dat ideaal wenkt! Het
wenkt op elk gebied. Toontje Solidair,
zoo is mijn naam zegt de kiassenstrij-
der, en hij roept de arbeiderswereld op
ota met hem de socialistische Maatschap
pij te stichten, waarvan hij gelooft, dat
ze de samenwerking aller standen en
volkskringen tot besliste openbaring zal
brengen. Toontje Solidair, zoo is mijn
naam, zegt de Christen, en hij roept
alle werkgevers en werknemers op, om
met hem, in navolging van den Chris
tus, die bet arme en verlatene lief had,
naar Zijn Woord en voorbeeld. God
lief te hebben en den naaste als eichtelf
den naaste d.i. de arbeider, hun gezin
nen, hun geestelijke en stoffelijke be
langen
Maar in wat vorm ook die Gemeen
schapstaak zich sai gaan openbaren,
hetzij in sociaiistischen vorm met of
zonder revolutie, hetzij in christelijken
vorm langs den weg des Evangelies door
reformatie der Maatschappij
in beide gevallen is uitbanning der
Kapit listische demonen doel, en doel
öök, economische Gemeenschapstaak
door bonden, concentraties van Bonden,
bedrijfsorganisaties in Landbouw, indus
trie, handel enz. Doei ia vereeniging,
verbetering, samenwerking, vernieuwing
maar de wegen van Socialist en Chris
ten zijn zeer verschillend. Zij roepen
om socialisatie en onteigening om tot
hun gemeenschap te komen. De chris
ten vraagt om venr'euwing des harten
op geestelijk gebied, om bedrijfsorga
nisatie op stoffelijk gebied, om wet en
gezag opdat 't historisch geworden e
niet al te zeer vertrapt worde. Maar
de smeekbede der nieuwa Maatschappij
is: geef ona rust door elkaar tot een
hand en een voet te zijn. Alle dealen
van het volk moeten samengroeien tot
één organisatie eenheid en ieder maakt
daarvan deel uit als dienend lid, die
nend door zijn kapitaal, door zijn ar
beidskracht, door zijn technische en
financieele kennis, de geheele Gemeen-
seh +p Allen voor allen
Wa staan reeds op dien wegDe
geest en gezindheid naar de Middel-
eeuwscbe tijden is er, naar die saam-
hoerigheid is er, omdat men in alle
klassm een eeuw gezucht heeft onder
't juk van zelfzucht en eigen baat.
Maar maar dan moet er,
zal die geest stand honden en vruchten
dragenook in de harten der menschen
wat kapot geslagen worden en ook
wat reparatie wei k moeten plaats heb
ben. Terug naar de Oude paden! en
in zijn ziel gevoelen die groote band
*3n ons aller God, wiens ordinantiën
op te volgen eisch zal wezen, om in
liefde en vr-.de saam de nieuwe sa
menleving op te bouwen,
Om zelfzucht tegen te gaan is dienen
van den bod aller miilicensa creaturen,
eerste plicht
Uit en door Hem te leven, is leven
voor elkaar,
GEEN GOEDKOOPER HORLOGE DAN BIJ
En wat de kleeding betreft;
b eii!
Deze Courant verschpt eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
ABONNEMENTSPRIJS per drie maanden franco per post ?S Cent bjj vooreftisetalLsg,
BUITENLAND bS vooruitbetaling f 5.50 per Jaar.
AFZONDERLIJKE NUMMERS 5 CENT.
SOMMELSDIJK.
ADVERTENTIËN 15 Cent per regel, RECLAMES 30 Cent per regel
BOEKAANKONDIGING 10 Cent per regel.
DIENST AANVRAGEN en DIENSTAANBIEDINGEN 75 Cent per plaatsing.
Groate letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die s§ beslaan.
AdvertentiEa worden Ingewacht tot DINSDAG- en VRIJDAGMORGEN IQ UUR,
Gekleeds jaswitte dashooge hoed.
Dat was dan al 't minste, waarmee men
zich kon tevreden stellen.
Zeer enkelen predikten destijds in rok.
'k Heb iemand gekend, die op audlëitle
bij den koning was geweest en voor die ge
legenheid soo'n kleedlngstuk had aangeschaft.
Later vond hl het jammer, om 't zoo maar
in de kast te hangen voor zin erfgenamen,
en daarom trok hl 't aan bl de preek,
er wéren er, die van dat oogeablik af, niet
slechts gesticht werden door 't woord Gods
en door 't geen de prediker ter verklaring cr
bl voegde, maar óók door 't kleed, dat hl
droeg.
Toch werd de rok nooit itsheemsefc.
Maar de „gefeleede" moest dan ook behoort
lik lang zijnde „hooge zijden" mocht nle-
afgezet en het witte strikje mocht ook door
do week niet worden afgelegd: men moest
aan 't uiterlijk steeds kunnen zien, dat men
„met 'n dominee te doen had".
En dï.t heeft lang geduurd I
Dat Is er aog niet geheel uit.
Ik voor ml ben juist van een tegengestelds
meening.
Ik zou zoo zeggenmen moet aan den
miis, aan zin ganschen persoon, aan sfn
doen en laten, aan zin spreken en zwlgea
kunnen merken, niet dat men met een do
minee, maar dat men met ecu christen tc
doen heeft.
Wat óók geldtvoor u en voor ml
'n Aparte ambtskieedlag voor den kansel,
nu, ik ben er niet vóór, doch er zit nog een
gedachte ia, De man op den kansrl; ia de
samenkomst der gemeente, staat daar al§ eea
ambassadeur van zin Zender; als iemand dia
een hooge, rijke, over dood en lever, beslis
sende boodschap brengt en er zóü iets voor
te zeggen zin, om deze zQn positie ook in
zin kleedisg af te teekenen.
30 cent per regel.
GOUDEN ZILVEREN en BYOUTERIE-ARTIKELEN, HORLOGES, KLOKKEN,
WEKKERS alles tegen de laagst mogeiqkan prijs, Massieve gladde RINGEN,
Blxander goedkoop. Eigen werkplaatsen voor reparaHën.
B B
i e
Nadruk verboden,
Elke saak heeft ook haar keerzij.
Zoo ook de zaak van de kleeding.
Niet alken die der Vrouwen, maar ook die
van den man en waar we in de vorige week
gewezen hebben op de zonde, die de tegen
woordige mode met same in de damt spee
ding, bedrijven doet en waarvan de christen
vrouw zich verre te houden heeft, daar wilen
we thans ook op enkele andere dingen wijzen,
die wel eens mogen worden genoemd.
Ia min jeugd bestond er geen „klcervrl-
held."
De „vrlhcid van denchiistenmessch"was
op <Sht punt zeer gering geworden en 'twas
bespottelijk om wat minieme reden de eene
broeder soms den anderen verbitterde, om
van de zusters maar te zwfjgen.
't Ergst had de predikant 't te verduren.
Nevens hem sijs vrouw en kroost,
De oude vromen hadden met weemoed
afstand gedaan van de afzonderlijke ambts-
klecding van den dominee: de korte broek
en de steek.
In de eerste jaren van de Afscheiding was
't nog vaak een oorzaak geweest van velerlei
getwist en werden de dominees maar al te
vaak aaa hun kier df| op zul verheid-in-de-leer
onderzocht, maar die tgden waren in min
jeugd tenminste voorbij.
'k Hèb nog enkele „steken" gekend.
Maar zQ waren, te zeldzaam geworden, dan
dat het steeklievend deel der gemeente vol
houden kon, dat alle andere predikanten den
nocdigen graad van zuiverheid nkt halen
konden.
Het tijdvak der „korte broek" was voorbij,
't Oudheidsminnecd kerkelijk publick had
zich in min jeugd meer op den baard ge
worpen, vond een glad geschoren gezicht
zooal niet een bewijs van, dan toch een sterk
sprekend vermoeden voor de rechtzinnigheid
des persoons en liet zich zelfs door een por
tret vanBogerman met-den-lacgen-baard niet
overtuigen dat een zeer behaard gelaat en
en blanke rechtzinnigheid best samen kon
den gaan,
.Maarbegint reeds een lezer.
Ja, jamijn broeder, ik weet reeds wat g!
zeggen wilt ea ik geef dadelijk toe, dat er
evenveel, misschien nog veel méér tegen
ambtskleeding te zeggen is, dan er
voor alleenUjk, Ik maakte maarzoo eea
losse opmerking, langs m'n neus weg, doch
ik ga er niet over debatfeeren en onze te
genwoordige dominees, zooais ze gewoon in
de kleeding van den deftlgen burger op den
kansel staan, zoo zijn ze mij bést.
'k Heb van dat debatteeren genoeg.
Ais 't tenminste over zulke dingen gaat.
Want ik wou er ditmaal juist ens de
aandacht op vestigen, dat we op 'f stuk vsn
de kleeding tweeërlei fs doen hebben, n.i,
eenerztjds tóónen in ons leven, dat de ver
maningen, die God in zgn woord geeft, niet
voor doovemarsoor gesproken rij a ea dat
we er 't hoongelach der wereld voor trot-
seeren willen, doch ook anderzids voor ons
zelf op 't stuk d« bleeding handhaven en nu
den broeder en de zuster eerbiedigende
vrijheid van den Chiistrnmessch.
In de groote stad, de centra der beschaving,
zal men zich zeer moeten wachten, om niet
uit te glippen ia de eene richting en de hand
te lichten met de vermaningen, die in Gods
Woord tot ona komen.
Maar ook in ander opzicht wordt gezondigd,
'k Sprak daarstraks over de dominees.
Och, och'k hèb het gehoord in zekere
gemeente, wat praat er ging, to;n dominee,
'n jong, ongehuwd na<! nog, maar ernstig
en degelijk in z?n preehen, en oprecht-vroom
in zijn levenswandel, met drie weken vacantie
zou uitgaan en op 't spoor stapte in een
nlet-precies zwart colbert, waar zelfs .lichte'
draden doosheen waren gewerkt, met eea
Biet-zwarte, zij 't ook donkere des om en een
strooien hoed op.
Hoe ging de man over de tong
En hg zag er toch waatlgk nog niet als
eea pronker, 'n fat of 'rs modegek uit, 't
was bij eikaar werkelijk nog een stemmig
gewaad, alleen 't was niet de domineesdracht
die de gemeente gewoon was.
Och, ieder weet er van mee te praten.
Vooral op kleine plaatsen wordt elke af-
wgklng van wat dddr nu eenmaal inheemsch
is, voor onwelvoegeiqk uitgekreten en, erger
aog, niet zelden «Ie des Christen onwaardig.
Eu nu durf ik beweren, dat er juist door
züike menachsn, die zooveel van een ander
te zeggen hebben, maar al te vaak op 't stuk
van de bleeding èu wat daaronder zit, het
lichaam, gezondigd wordt.
Om met het lichaam te beginnen.
Het is een schepping Gods.
Het heeft, ook onder de heerschappij der
zonde en in dezen staat der vernedering nog
zooveel schoons, dat een kunstenaar er niet
zelden door in verrukking komt. Meet dan
eééraan ef, wat dit lichaam eens worden zal
la den staat dar heerlpheid I
En nu Is 't maar zoo, Ik hoef daarover
niet ln bizonderheden te .treden, dat juist
onder hen, die op 't g?uk der kleeding er 't
rapsi bq zf», om hun aanmerkingen te maken,
er onder oas niet wrialgen gevonden worden,
die dit lichaam niet eens in eea behoor
lijken staat van reinheid houden en die b.v.
zich schamen zouden, als tot hen gezegd
werdDoe uw schoenen (en kousen) van uw
voeten, om de eenvoudige reden, dat gessgde
lichaamsteden, né hun baker-periode maar
hoogst zelden met het reinigende water zQn
la aanraking geweest.
De Bijbel kon 't hun al beter leeren.
Denk aan de Israëlitischs reinigingswetten
En dét was nu neg maar sehaduwdieasi
zou men dan w ariijk meenen, dat weihans
la de dagen der vervuiling met minder toe
kunnen ea het lichaam, dat God ona gaf en
dat Christus eenmaal ia heerlijkheid opwek
ben s&l, mogen verwaarioozen
Doch dit is slechts tusschen haakjes gezegd.
Ik had het nu over de kleedlag.
Ea su weet Ik het we!, dat de sociale
positie vaa velen oorzaak is, dat ze hun klee
ding niet verzorgen kunnen, gd§kzedlt wel
zouden willen en met name ln de gemeente
des Heeren zou 't wel het .toppunt" z|m als
men iemand om z§a schamele kleedij minder
durfde te achten.
Maat er is soms ook, b| hen die 't zeer
wel kunnen doen, een veronachtzamen van
de bleeding, die evengoed te veroordeelen
valt, ais alle modeprockerij.
Men kleedt zich dan met opzet zeer ou-
derwetsch.
Men verwaarloost zijn kleed, dat toch met
een weinig zorg en oplettendheid, ook als
de glans der nieuwheid er lang af is, tot het
laatst toe in goeden staat is te houden.
dat een jas door 't langdurig gebruik wat
verkleurt, ban de man niet, doch dat er hier
en glads slecht verwijderde vetvlekben op
zichtbaar zijn, kan hij zeer wel helpen; dat
e?n rok ietwat vaal wordt, kan de viouw
niet, doch dat z$ rafelt kan ze zeer wel
heipen
Men neemt soms 'n kleed, dat niet pést,
waar men 't toch in de macht zijner handen
had, om een passend gewaad te koopen.
Men laat ik eens 'n voorbeeld nemen
Een vrouw kleedt zich ln een eesbaar en
stemmig gewaad, msar z?J vraagt zich af of
de kleuren van de verschillende onderdeden
met elkaar harnioniëerenof de hoed wat
past bq mantel of jspon; ze vraagt zich af
wat beter past bij blent of bij donker haar;
wat een slanke vrouw 't beste kleedt, of nu
een sneer gedrongen lichaamsvorm het best
uitkomt, zie, ais je ast doet, dan noem
ik dit allerminst IJdelheid of pronkzucht.
Ik zou zelfs stout willen spreken:
'k Geloof, dat wij in deze diagen een
voorbeeld moeten geven.
Ook de wereld der schoonheid is van God,
Ook ons lichaam is van God gegeven en
door Hem zelf geboetseerd. En waar wij 't
nu hebben te bedekken om der zonde wil,
daar zij 't ons niet genoeg, dat we er wat
lappen en veilen omheen wikkelen, soodat
we er als eea vogelverschrikker ofhabbezak
uitzien, doch daar geve men aan dat lichaam
een passend, en zooveel dit kan, een schoon
omhulsel.
Niet om te pronken of te lokken.
Doch waar we een gouden sieraad, dat
menschenhanden hebben Jgemaakt, ln een
kostbaar, r|kgevcerd étui opbergen, daar mo
gen we waarlik ons lichaam, dat God zelf
tot Maker heeft, niet onachtzaam en met
verwaai loosing behandelen,
UITKIJK.
135
Amice,
Onze vlsschers noemen de uitmonding der
Wester-Scheids in de Noordzee wel eens
„den trechter."
Geen ongepaste naam, zooals een blik op
de kaart leert.
Daar, waar de kusüijneu van Walcheren
en Zeeuwsch Vlaanderen zich van elkaar of
bulgen, vormt zich de „trechter."
Een vaargeul, die dicht onder de Walcher-
sche duinen loopt, heet het Oostgat; een
andere, die ongeveer pararel loopt met de
