Zaterdag 3 Juli 1920
35#t* Jaargang
Antirevolutionair w' IfF Or^aam
IN HOC SÏGNO VÏNCES
voor de Xaldhollandiiche en Zeevwiche Eilanden.
Eerste Blad.
T- Gk Z:lbihosst
De Vrijzinnigheid en de
Zondagswet.
UIT HET LEVEN.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEÜ
23 Boschlaan 23,
Rotterdam,
J. G. KLEI HORST, Boschlaan 23, ROTTERDAM.
W. BOEKHOVEN Zonen,
Alle stukken voor de Redactie bestemd, Advertentien en verdere Administratie franco toe te zenden aan de Uitgevers,
Deze Courant verschflnt eiken WOENSDAG es ZATERDAG.
ABONNEMENTSPRIJS per drie maanden franco per post 75 Cent bjj vooruitbetaling;.
BUITENLAND bij vooruitbetaling f 5.50 per Jaar.
AFZONDERLIJKE NUMMERS 5 CENT.
UITGEVERS:
SOMMELSDIJK,
Telefoon Intercommunaal No. 202.
ADVERTENTIËN 15 Cent per regel, RECLAMES 30 Cent per regel.
BOEKAANKONDIGING 10 cent per regel.
DIENSTAANVRAGEN en DIENSTAANBIEDINGEN 75 Cent par plaatsing,
Groote letters en vignetten worden berekend naar de. plaatsruimte die sl beslaan.
Advertentlên worden ingewacht tot DINSDAG- en VRIJDAGMÓRGEN 10 UUR.
Te 's-Hage was er op Zoadagm iddag
27 Juni een protestmeeting belegd door
de Nieuwe Vrijz. kiesv. 's Gravenhage,
Ziehier den oproep.
:PRÜTl£STMEETING
inzake het ontwerp Zondagswet »Ruijsc
Te wapen voor onze Vrijheid!
De N. Vrijzinnige Kiesvereeniging
»'s-Gravenhage< roept Zondagmiddag
27 Juni, in den Dierentuin, des nam.
half 3 allen samen die van meen:ng
zijn
Dat de Vrijheid is ons dierbaarst bezit.
Dat de geestelijke Dwang is de ergste
van allen dwang en onvermijdelijk leidt
tot onwaarachtigheid.
Dat de Staat nooit de taak kan heb
ben, den wensch van een kleine min-
deiheid aan alltn op te leggen
Dat Zondagbheidging is de taak van
de Kerk en niet van den Staat
Dat de Zondagswet is een product
van bekrompen kerkelijke politiek.
Dat in Nederland ieder vrij meet
blijven zijn Zondag te besteden, zooals
hem zelf goeddunkt.
Dat de Zondagswet enkel een nieuwe
splijtzwam in 0113 volk kan werpen.
Niemand blijve thuis, waar het gaat
om de verdediging van het heiligst be
ginsel voor allen die zijn van vrijzinnigen
huize.
In Nederland viere en bestede een
ieder zijn Zondag zooals hemzelf goed
dunkt, zonder elkander te hiuderen
maar ook zonder elkander te dwingen.
Op, voor de alombekende en veel
benijde vrijheid van den Nederlandschen
Staatsburger
Als sprekers zullen optreden
Prof. DrEerdmans.
D. Hans.
E. H'i'ktJiHJanies.
Bij gunstig weêr in den tuin, anders
in de groote zaal van den Dierentuin
Gedurende de pauze Concert der
Huzaren.
Onder dien oproep staan re namen
van een Eere Comité en die van 't Co
mité van Actie. We Jejen er namen
van Vrijz Kamerleden, ötalen'eden,
Raadsleden van den directeur van 't
Konk, Conservatorium, van den Dir. van
't Residentieorkest, van den Secret, van
't Tooneelverbond; van 't Zeebad Sche-
veningenvan den Voorzitter van den
Ned. Voetbalbond; van den directeur
van t Gebouw van Kunsten en Weten
schappen en van den Vice Voorz, van
den Ned. B. O. V.
Al erkennen we de achtbaarheid der
namen en functies, toch zien we 't doel
liggen, dat getroffen moet worden JRw
giek, zang^ zeebad, tooneél, voetbal enz.
komt in t geweer en vezet zich tegen
de vrijheid. Wij kunnen 't begrijpen
dat de Vrijzinnigheid in 't algemeen
't Wetsontwerp haat. Ze zietdwang*
ze ziet »bekrompen kerkelijke politiek*
ze ziet de oude »splijtzwam«ze ziet
»haar heiligst beginsel van vrijheid*
aangerand. En in Nederland moet ieder
zijn Zondag vieren en besteden zooals
hem zelf goeddunkt, zonder elkander
te hinderen, maar ook zonder elkander
te dwingen en daarom Opvoor de
alombekende en veel benijde vrijheid
van den Ned, Staatsburger I
e
Uit al de namen blijkt, dat 't de
Stadsche, de steedsche Vrijzinnigheid
is, die zich schrap zet, omdat daar 't
voetbalspel, de komedie, de kunst, de
muziek enz op Zondag haar uitgangs
dag heeft. Zondags is daar de tijd van
genot en profiteerentemeer, omdat
de Kerk daar niet de waardij bezit,
die ze op 't Plattelani nog heeft; of
omdat op 't Platteland er veel minder
gelegenheid is om zich op Zondag te
vermaken. Hoe dit zijpraktisch komt
de plattelandsche Vrijzinnigheid zeer
weinig in de gelegenheid om Zondags
uit te gaan en ze houdt haar gemak
met uitzondering van wat actie op
Voetbal en Temiisveld, 's middags na
1 uur, op besloten door de Wet ge
oorloofde terreinen. Maar de Steedsche
Vrijzinnigheid is op haar post, omdat
de Zondagswet iets verbiedt in Art 9.
Er staat daar:
Het is verboden op Zondag eeniqe
openbare vermakelijkheid te houden,
daaraan JLeéL te nemen of daarvoor
gelegenlieW te verschaffen. Onder
openbare vermakelijkheid begrijpt
deze wet mede alle tentoonstellingen,
vertooningenopvoeringen, ivedstrij-
den en spélen, waa: toe, al dan ïr.et
tegen betaling, toeschouwers wor
den toegelaten. Spelen in de open
lucht, die niet 't karakter dragen
van wedstrijd, waarvoor de deel
nemers geen betaling ontvangen,
noch van de toeschouwers betaling
wordt gevorderd, zijn geen openbare
vermakelijkheden in den zin der
wet.De gemeenteraadkan b j verorde
ning voor de uren na den middag
op het verbod van dit artikel
uitzonderingen toestaan,v
De Vrijzinnigheid noemt dat artikel
vooral aanranding van de Vrijheid.
Maar een Christelijke Overheid is in
haar volste recht om een zoodanige
Zondagsche Vrijheid aan banden te leg
gen. Op Zondag mag maar niet alles
wat door de week gebeurt. Er zijn zes
werkdagen en de zevende is een dag,
Hom gewijd en om te rusten. Dat de
Vrijzinnigheid dat getuigenis Gods, die
ordinantie op Staatkundig terrein niet
aanvaardt, doet aan het bestaan van
die ordinantie en aan degeöischte toe
passiüg door élke Overheid en tenmin
ste door een Chr. Overheid niets te
kort Het wordt dan hoog tijd, niet dat
de ordinantie verandert, en nietdat
de Chr. Overheid ze half toepast maa^
dat de Vrijzi nigheid van de dwaling
haars wegs bekeerd wordt. Gods Woord
moet niet naar deVrijzinnigheid gefatsoe
neerd en niet om haars wil verfrom
meld en verkreukt worden, maar de
Vrijzinnigheid en elk schepsel moet
zich regelen in zijn handel en wandel
in zijn 6daagschen arbeid en zijn Rust
dag naar de voorschriften Godes Het
gansche menschelijk leven moet zij néén
aanbidding en één dankzegging van
onzen God en Schepper. Hetzij gij eet
hetzij gij [drinkt, hetzij gij iets anders
doet, doet 't al ter eere Gods* zoo
luidt Zijn voorschrift en daarmee is aile
praat over »Vrijheidsbero:ving« tot
zwijgen gebracht voor iedereen. Vrijheid
ja! maar binnen de Wet Gods. Vrij
heid ja! maar om zich Zijner uit
te leven, in Ziju dienst en naar Zijn
keus en in de door hem gestelde prak
tijk.
Gewis I er is nu eenmaal een Vrij
zinnige gedachte op Neerlands eif, die
dat ontkent. Die met Gods uiispraken
niet zoo wil relcenr n als een Chr. Over
heid dat meent te moeten doen. En
met die Vrijzinnige gedachte moet elke
Overheid rekening houden. In een zuiver
Chr. Staat met enkel Chr.-geloovigen
kan de Overheid zeggen (al behoeft
dat dan niet): Heilig den Sabbat, en
niemand werke dan voorzooverre de ab
solute noodzakelijkheid er is. Maar onze
Ned. Staat is wel een Chr. Staat doch
lelt eenige millioenen niet belijders van
's Heeren Naam op publiek terrein. En
met die bnrgers moet de Overheid ook
rekening houden wat ze doet, In
de Sociale wetten sis voor alle Werk
lieden een Rustdag op den voorgrond
gesteld. Zondags vrij zooveel, zooveel
mogelijk. Daarmee heeft dus de Chr.
Overheid een plicht vervuld voor de
werklieden en hun Gods gebod voor
gelegd, hun en de werkgevers. En de
Vrijiinnigheid ging met die Sociale
wetten accoord maar nu
haar pleizier er van afhangtlaat
ze toch de menschen werken in de ko
medie; de Rijks en Gemeentepolitie
om de orde te handhaven de mu
zikanten om te blazen, de sporters en
turners om te kampen. Stop wat! zegt
de Overheid. We hebben een Zondag
gegeven aan alle arbeiders om te rus
ten en geen Vrijzinnigheid heeft't recht
daarop uitzondering te gaan maken en
de Rust aan haar laars te lappen. Dan
moeten de pleziertjes maar uit zijn
dan hebben de politieagenten rust en
de tooneelisten rust en alle personen,
die bij die pretjes betrokken zijn. Daar
om zegt de Memorie van Toelichting
op de Zondagswet ook terecht:
„Het spreekt nochtans van zelf
dat de Chr Levensbeschouwing,
welke den Zondag als den door God
verordenden rustdag erkent, niet
door de wet kan worden opgedron
gen. Maar van de Overheid
kan met grond verwacht worden,
dat zij zelve bij het inrichten en
regelen van den publieken dienst't
goede voorbeeld geeft en dat zij
voorts maatregelen treft welke voor
komen dat de wijding van den Zon
dag buiten bepaalde noodzaak wor
de verstoord, welke d© mogelijkheid
van vervulling van Godsdienstplich
ten in den ruimsten zin bevorderen
welke eindelijk tegengaan, dat aan
de uitspanning van sommigen de
rust van anderen worde opgeofferd.
De Overheid gmit aan de Vrijzin
nigheid haar genot, maar de Sabbats-
wijding moet niet door onnoodige pu
blieke vermakelijkheden worden ge
stoord, en de politie moet gelegenheid
hebben om naar de kerk to gaan, het
trampersoneel moet niet dubbel zwaar
belast worden door meerdere trams die
loopen moeten en van den bondag'een
dubbelen werkdag makenpost en
telegraaf en telefoon moet, kunnen ge
nieten kellnors, deursuppoosten con-
ck rg.es, helpers in de kleedkamers enz,
enz. allemaal werkmenschen moeten
rust hebben of ze naar de kerk willen
ja dan neen
H Waarvoor dan de Haagsche protest-
mee iing Vrijheid willen we allen Gees
telijken dwang wil niemand. Zondags
heiliging is taak der Kerk en niet van
den Staat. ei doch! de Overheid
vraagt ook niet dat de menschen in
Nederland den Zondag in de kerk hei
ligen, ze neemt slechts de Vrijzinnige
publieke versperringen wegde publieke
pretjes om zoo aller rust te handhaven.
Maar wie niet naar de Kerk wil, hij
blijve thuis. Wie wil gaan wandelen
op Zondag, hij gaWie wil gaan fietsen
hij gaAlles mag net als vroeger, maar
de Vrijzinnigheid wordt belet om ten
koste van een andermans rust en lust
om ter kerk te gaan, haar eigen genot
uit te leven.
'n Eenvoudig man.
Harm Coster had nu bepaald èlks achting.
Dat kan niet vaak worden gezegd in deze
wereld, waarvan de schuld iigt zoowel bü
onszelf als bij de menschen om ons heen.
Wl] staan In hun midden met onze .onvol
komenheden", zooals velen dit noemen;met
onze .zonden", zooals Gods Woord leert, dat
er geen doekjes om windt, maar de menschen
gelfk ze van nature z|n teekent als .hatelijk
zijnde en elkander hatende"; dat ook de we
dergeboorte lerrt, maar tevens den wederge
borene klein houdt door de beperking, dat
ook de allerheiligste, zoolang hij In dit leven
is, nog maar een klein beginsel der volmaakte
gehoorzaamheid kent.
Van de .hatelijkheid" bllft aan deze zQde
van 't graf nog maar al te veel over
en Harm zou de eerste steeds iljn, om het
te erkennen.
Hg kon er niet tegen, geprezen ie worden.
.Daur zijn er niet veel. Harm i die zouden
doen wat j| doet, manwas zoo 't gewone
zeggen van kennis en vriend.
Dan maakte Harm een krachtig gebaar.
In den regel, tgdens een gewoon gesprek
leunde hg met den arm op tafel of op de leu
ning van een stoel en kon danhetpgpie,dat
wanneer hg zwéég stevig In den mond ge
klemd was, nog zoowat tusschen de lippen
houden, wat niet bevorderlijk was aan de
duidelijkheid van zgn spreken, maar wel aan
de gemakkelgkheld waarmee hij de woorden
voortbracht, ja zelfs aan de vlugheid van zgn
denken.
Doch er wArcn uitzonderingen.
Als men hem een goede grap vertelde want
Harm had geen somber karakter en een open
oog voor de komitche zgde vin leven.
Als hg iets hoorde, dat trein in -verbazing
bracht.
En ook, ais hg boos werd.
Dan zwaaide zgn arm, met de pgp In de
hand, In een hoogen boog van zgn lichaam
af, 'n eigenaardig gebaar, dat iedereen van
hem kende, doch dat niemand zoo nadeed, al
probeerde men 't dikwijls uit gekheid :,Kgk,
zóó doet Harm Coster dan I"
De vrouwen waren er ietwat bang voor.
Want Harm dacht in zoo'n geval in 't minst
niet aan den inhoud van zgn pgp, zoodat de
tabakasch, of ais hg pas aangestoken had de
vuurvonken naar alle kanten heen vlogen, zon
der dat hg er ook maar aan dicht waar ze kon
den terechtkomen de vrouw of de doch
ter des huizes haasten zich dan, om deasch
weg te vegen of het vuur uit te Gappen.
Het Allerkrachtigst was zgn gebaar als ie
mand hem prgzen wou.
Eén was er, die dat nooit deed.
Zgn eigen moeder, en hg was er haar
dankbaar voor.
Zg prees hem in heur hart, alle dagen we
derom zg dankte God voor zulk een zoen,
in élk gebed dat ze opzond, maar ze zei
er hem nooit wat van, omdat ze nu eenmaal
wist, dat hg dit niet hebben kon.
Haar man had 't zoo eenvoudig gezegd.
Nog daags vóór zgn sterven; denlaat&ien
keer dat hg geregeld denken en ietszeggen kon.
.Met mg loopt het ten einde", zei hg .Maar
je hebt Harm ea ais God wil en hem ,t leven
spaart, zal die voor Je zorgen."
Zoo eenvoudig weg werd 't gezegd.
Door een, die zéker is van z'n zaak.
Hg kende zgn jongen door en doorhg had
hem van jongsaf gadegeslagenhij had at
vroeg opgemerkt dat in hem iets goeds was
v @r den Heere en tevens hoe groote, diepe
liefde voor zgu ouders een rgkc schat was
weike God hem én ais natuurlijk sieraad en
als genadegave had meegegeven op zgn weg.
Gerust legde vader 't hoofd ter neder.
Na langdurig igden was de dood voor hem
een verlossing.
Zgn rekening bg God was „effen" door en
in Christus: de Rechter der weduwen de Vader
der weezen zou voor zgn vrouw en kinderen
blgven zorgen I
Tech zóu er wegreden tot bezorgdheid zijn
geweest
Harm's vader was als arbeider begonnen.
Door eigen vleit én doordat zgn vrouw'n
huisje met 'n .lapje" grond had geerfd, was
hg klein-boer geworden en dat levenslang
gebleven, waarbg de. nadruk vooral op 't woor
deken .klein" moet worden gelegd.
Drie kinderen liet hg na.
Harm, die toen 20 was, voorts 'n meisje van
12 en dan de kleine broêr 6 jaar oud toen
zgn vader stierf: in 't gedenkboek van hun
echtelgk leven stonden veel ziekten en veel
sterfgevallen opgeteekend onder de kinderen,
die God hun gegeven had
Na vaders dood werd Harm de „boer".
Er was veel bouwland bg het plaatsjeei
genlek had Harm én 't jaar van vaders ziekte
én na zgn dood, wel 'n knecht mogen hebben,
in elk geval een .aankomende"
Maar hg nam er geen.
DAt kon vfen de opbrengst niet af.
DAn bleef er zulk een schijntje over dat
moeder er niet van leven kon en de huishou
ding niet aan de meest bescheiden eischeu
kon voldoen.
Gelukkig! Harm is gezond en sterk.
En 't werk dat vroeger vader en hg samen
deden, doet hg voortaan alléén, met af en toe
'n losse arbeider, als bet ngpen gaat.
De buurt vond het een sterk stuk.
't Eerst van alten was Harm aitgd op 't
veld en als anderen reeds huiswaars togen,
was hg nog aan den arbeid. Vermoeienis ken
de hg niet, naar 't scheen; verpoosing had
hg niet noodlgwat vacantie was, zou hg niet
kunnen zeggen: hg werkte, zwoegde,jaarm
jaar uit alleen de dag des sat bats bracht
de zoo noodige ruste en schonk hem naar
lichaam en ziel weer kracht tot het zesdaag-
sche werk.
Twintig jaar was hg, toen zijn vader stierf.
Drieëndertig, toen ook zgn moeder henenging.
Eén keer was 't in die jaren feest geweest
in de nederige woning Toes had op een
door-de-weeksche dag ook Hatmzgu Zondag-
sche kleeren aangetrokken en had hg waarlgk
een arbeider genomen om ie doen 't werk dat
onmogelijk ook maar ééa dag wachten kon.
Zelfs zat b| dien dag zonder pgp
Er waren sigaren gebracht, die hier anders
nooit in huis kwamen, zélfs niet om een be
zoeker aan te bieden: wie een pgp bij zich
had, zag zich gul de tabakspot toegeschoven
maar sigaren I wel, de menschen mochten ge
rust weten, dat hier de uiterste zuinigheid
moest worden betracht, hg zelf had bg
anderen ook steeds siandvastlng voor 'n si
gaar bedankt en vroeg alleen 'n beetje tabak
voor zgn pgp
Zelfs was er wga op tafel geweest.
En er waren gebakjes gegeten
Eigenlijk hadden de Ccsters zich metal die
weelde niet op bun gemak geroeidmoeder
had 't met minder willen doen, maar Harm,
die zelden iets doorzette en aitgd moeder't
huisbeleid liet, had tóén dien éésen keer zich
onverzettelijk betoond en zoo hg zei was 't
gebeurd.
't Was de trouwdag van zijn zuster.
Ea al iiet hg 't nooit merken, met woord
noch blik Harm was tégen dat huwelgk
geweest.
Tegen den zwager zelf had hg niets.
Had hg den man voor zgn .zuster moeten
uitzoeken, hg zou onder zgn kennissen geen
betere gevonden hebben.
Maar 't feit zsif, dat zgn zuster trouwen
ging, veroordeelde hg.
Zg was nog zooveel jonger dan hg.
Ze had zgn voorbeeld kunnen volgen.
Ea 't was voor zijn moeder 't nioeiijkste
gesprek geworden, dat ze ha r gsusche le
ven had gevoerd, torn zc Harm, die niets
zei en niets merken liet, maar van wicn zg
met fgn moederlijk gevoel tóch den verbor
gen tegenstand tastte, aaa 't praten brengen
moest, zoadat hg tegenover haar sprèk.
't Zou een ander nooit zijs gelukt.
Maar voor hAar kwam 't er uit
„Ze hadden kunnen wachten, moeder
Waarom zoo'n haast Hier, bg óns, is Driek
't eerst en 't meest noodig; u kunt haar
eigenlijk niet missen en ze is immers nog
jong genoeg I"
Driek was drie en twintig toen.
Zeker, ze kón wachtenwaar
om niet?
30 cent per regel.
GEEN GOEDKOOPER HORLOGE DAN BIJ
GOUDEN ZILVEREN cn BY OUTER1E-ARTIKELEN, HORLOGES, KLOKKEN,
WEKKERS alles tegen de laagst mogdijken prijs. Massieve gladde RINGEN.
Bi tonder goedkoop. Eigen werkplaatsen voor reparation.