Zaterdag 36 Juni 1920.
35"u J aargang N*. 2610
Antirevolutionair
Orgaan
voor de Zaidhollandsche en Zeenwsehe Eilanden.
Eerste Blad.
IN HOC SIGNO VINCES
De Vrijz, Democraten.
INGEZONDEN MEDEQEEUNGEN.
T-
23 Bosdiiaan 23,
x ffottedam,
J. 8. KLEIKORST, Soschlaan 23$ ROTTERDAM.
OP DEN~uiïKlJK.
W. BOEKHOVEN Zonen,
Alle stukken voor de Redactie bestemd, Advertentien en verdere
Administratie franco toe te zenden aan de Uitgevers,
Deze Courant verschlnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
ABONNEMENTSPRIJS per drie maanden franco per post 75 Cent bij vooruitbetaling,
BUITENLAND b§ vooruitbetaling f 5.50 per jaar,
AFZONDERLIJKE NUMMERS 5 CENT.
UITGEVERS
SOMMEL3DIJK.
Telefoon Intercommunaal Nc. 202.
ADVERTENTÏËN 15 Cent per regel, RECLAMES 30 Cent per regel.
BOEKAANKONDIGING 5 cent per regel.
DIENSTAANVRApEN en DIENSTAANBIEDINGEN 75 Cent per plaatsing.
Groote letters en Vignetten worden berekend nasr de plaatsruimte die zf beslaan.
AdvertentiSn worden ingewacht tot DINSDAG- en VRIJDAGMORGEN 10 UUR.
't Is nu tweemaal in dit half jaar
1920, dat de Vrijz. Democr, in de Ka
mer vreemd stemmen. In Febr, was
't ever de duurtewet, waar ze tegen
waren en nu weer tegen de Antin vc-
lutiewet, De oppositie tegen de Duurte
wet zat em in art. 3, wasj van juridi-
schen aard. Over art. 2 was de heer
Marchant tevreden, want dit luidde:
De Centrale duurteraad
a stelt in de takken van nijverheid,
handel, landbouw en verkeer waar
zulks naar zijn oordeel of naar dat
van onzen Minister v. LandbNijv.
en Handel, in 't algemeen belang der
bevolking gewenscht is, onderzoek
in naar de oorzaken van de duurte
van goederen en diensten, en brengt van
de resultaten van zijn ondersoek aan
onzen, voornoemden Minister verslag
uit,
b verstrekt aan 't publiek da door hem
nuttig geachte wenken en mededee-
lingen, de bestrijding der duurte be
treffende,
c vestigt de aandacht van onzen Min.
v. L., N en H. op maatregelen, die
naar 't oordeel van den raad zijn te
nemen tot bestrijding der duurte,
d dient onzen M. v. L., N. en H. des-
gewaagd van bericht en raad in alle
zaken, de bestrijding der duurte be
treffende.
Voor dit artikel bracht de heer Mar
chant de regeering hulde, en zei(bldz.
1401 Hand 2e K.) „Mijnheer deVoorz.
Ik wil er gaarne aan toevoegen een
woord van hulde aan de regeering, dat
zij dit heeft voorgesteld, waarj zoo van
verschillende zijden aandrang op haar
is geoefend om tegen de duurte iets
te doen en dat zij dit gedaan he eft met
zoo grooten spoed,"
Maar art. 3 was hem vijandig. Eu
of Schaper al betcfcgde, dat zonder d,t
art. 3 de heele wet een „lor" was, de
heer Marchant had er zich bij de al-
gemeene beschouwingen flagrant tegen
verklaard en nu, bij de artikelsgewijze
behandeling, was 't weer van 't zelfde
laken een pak. Hoe luidde dat door
hem gebate artikel? Zoo:
De Centrale duurteraad is bevoegd,
om, indien en voorzoover dit in 't al
gemeen belang der bevolking van 't
Rijk ïn Europa ter bestrijding van
't onredelijk opdrijven of hoog hou
den van prijzen of goederen of dien
sten in takken van nijverheid han
del, landbouw en verkeer noodig is,
een bij overeenkomst bedongen prijs
terug te brengen tot wat alle omstan
digheden in. aanmerking genomen, een
redelijke prijs mag geacht worden
een bediDg, waarbij de vrijheid om
te produceeren ©f om overeenkomsten
aan te gaan wordt beperkt, geheel
of gedeeltelijk te vernietigen,
een overeenkomst, waarhij een niet
redelijk geachte prijs is bedongen of
een beding, als bedoeld onder b is
gemaakt, geheel of gedeeltelijk te ver
nietigen, indien door de toepassiag
van t, bepaalde onder a of b een
redelijke verhouding tusschen de ver
plichtingen, welke voor partijen, uit
de gewijzigde overeenkomst zouden
voortvloeien, niet aanwezig zijn.
De heer Marchant was er tegen op
ons onbegrijpelijke gronden. En heeft
met zijn medeleden er ook tegen gestemd.
Als de woeker getemd moet worden
(en 't heele Ned. Volk leefde in die
overtuiging!) is er geen andere weg
dan om de handelsbedingen en over
eenkomsten, uit welke die woeker voort
spruiten kan, te vernietigen. Er is geen
andere wfcg. En nu mocht mr. Marchant
dit wetsontwerp ongrondwettig noemen
enz. maar naast die afbrekende kritiek
had hij dan een opbouwende moeten
geven en moeten zeggen, hoe ge den
woeker dan wel kunt bestrijden.
Mr. March nt was met art. 2 tevree,
met de enquete en de publ icaties. Maar
't komt ons voor, dat een Volk er recht
op heeft, niet om te weten, waarom,
eenig artikel zo© duur is maar om de
mogelijkheid van duurte den kop in te
drukken. Um dien prijsroof tegen te
gaan Natuurlijk grijpt zoo'n maatregel
kras in, want de handelsovereenkomst
is eenmaal gesloten,doch de werking
der wet is preventief, voorkomend. Men
weet 't nu in Nederland, dat wie door
zekere handelsbedingen de burgerij 't
vel over de ooren wil stroopen, kans
beloopt om gestraft te worden. En dat
geeft aan de handelslui wat voorzich
tigheid bij 't sluiten hunner overeen
komsten en al de producenten wat
schuchterheid om de cmsumenten niet
't mes op de keel te zetten.
Het is ons niet gemakkelijk te verkla
ren, hoe het stemmen tegen de Duur
tewet en „Vrijzinnig en democratisch-'
was. Vrijzinnig was het niet, omdat
aan de ondernemers de volle vrijheid
bleef om hun prijszetting naar eigen
willekeur te bepahn ten koste van de
consumenten. De prijszetting wordt in
en door den Werkgeversbönd vastge
briek dan zoo als fabrikantje tobbend-
en zwoegende zonder flink materiaal
te moeten voortsukkelen. En dezesuke
keiaars beslissen over de prijzen. Dezen
sukkelaars worden door den Bond den
hand boven 't hoofd gehouden ja, maar
dan ten koste van de consumenten.
Prijsoyereenkomsten door Bonden van
Werkgevers vinden we best, maar dan
moet 't productieproces er door gebaat
wordener moet bedrijfsorganisatie zijn,
waarop Kapitaal en Arbeid kan bezui
nigd worden; dan daim de prijzen. Maar
als de Bond slechts dit bedoelt om door
zijn Organisatie een Huis van Sociale
Barmhartigheid te stichten om de tob-
bers in 't fabriekwezen te helpen leveu
dan zeggen wedank u zeer
Dat kost aan de consumenten duizen
den èn de productie zelf is er niets door
gebaat. Gekartelleerde prijszetting, d.w z.
prijsbepaling door den Bond omdeon-
gelukkigsten t nder hen te helpen, is
in strijd met 't algemeen belang; is
een onsociale, onmaatschappelijke han
deling van boven af en dus verkeerd.
En zou de Regeering daar niet tusschen
mogen komen? Ons dunkt van wel.
Georganiseerde prijspolitiek kan goed
zijn èn voor de arbeiders èn voor de
werkgevers èn voor consumenten, maar
dan moet ze gevoig zijn van een be
drijfsorganisatie, waarin men de beste
bedrijven als voorbeeld neemt en niet
de slechtste. Want een gevolg is grootere
duurte dan noodig is en als gevolg
daarvan weer werkeloosheid omdat 't
artikel door zijn duurte geen koopers
30 cent per regel.
GEEN GOEJÖKOOPER HORLOGE DAN BIJ
GOUDEN ZILVEREN en BYOUTERIE-ARTIKELEN, HORLOGES, KLOKKEN,
WEKKERS alles tegen dc laagst mogelijken prijs. Massieve gladde RINGEN.
Bljïomler goedkoop. Eigen werkplaatsen voor reparatlën.
steld zóó, dat de slechtst geoutilleerde
bedrijven, de minst capabele fabrikan
ten nog een goed stuk brood er uit ha
len. Do prijsovereenlcomst tusschen de
goede en slechte bedrijven, waarbij de
slechte bevoordeeld worden, hoewel ze
't met verdienen, komt op 't hoofd der
verbruikers terecht. Maar waarom zou
dan een Duurtewet die vrijheid der ge
organiseer ie werkgevers niet lam mo
gen slaan De vereen gde producenten
schakelen alle concurrentie uit en hou
den stelselmatig in stand den eigenaar
mat dc geringste energie, den zwaksten
broeder met de minste bekwaamheid.,
de fabriek met de slechtste installatie,
den ondernemer met de geringste za
kenkennis. In plaats van de prijspolitiek
de prijszetting te baseeren op den bes
ten, fiinksten, energiekste!) fabrikant,
(en dus lagere prijzen te wachten waren)
gaat zoon Bond rekening houden met
de traagste bedrijfjes, en dus
blijven de artikelen duurder Nu komt
de Duurtewet ^en snijdt zulke overef in
komsten afNeen, zegt mr. Marchant
afblijven! We viuden dit Vrijz Demcr.
optreden gansch niet vrijzinnig, maar
kwellend voor den consument. En dus
ondemoctatischOndemocratisch, want
't snijdt de beurzen der consumenten
en houdt staande hen die werkelijk
beter failliet konden gaan, omdat ze
zoo miserabel geinstalleerd en geoutil
leerd zijn, dat hun bedrijfsleven toch
een dagelijkse he pijniging is, en zijzelf
als patroontje er beter mee waren mees
terknecht te worden in een groote fa
meer trekt, en als gevolg een laten
werken door goedkoope buitenlandsche
firma's Een gekartelleerde Bond
moet do draag en wilskracht van 't
publiek niet gaan overschatten en over
belasten want dan haalt hij zelf een
reuzen strop. In zake deze kwestie mag
op 't Drukkersbedrijf als Kartel met
zijn hooge prijzen wel eens gewezen
worden en we zien niet in, waarom
de Regeering door de Duurtewet hier
niet zou mogen optreden, temeer, om
dat hier ook de gansche geestolijke
cultuur van ons Volk bij betrokken
wordt doordat er tal van Christelijke
blaadjes al gestorven zijn door te hooge
papier en drukkosten en loonen enz.
Hoe we de zaak ook bezien'tkomt
ons voor, dat de Vrijz. Democr. bij de
Duurtewet verkeerd zijn opgetreden
Al te juridischMet" al te veel gevaar
voor ,strijdmetde Grond*etft en,staats
rechtelijke dwalingen" De Regeering
moet 't recht hebben om in de prijzen
in te grijpen en dat recht geeft de Duur
tewet; maar wat de heer Marchant
wilde n.l. slechts een onderzoek, een
publicatie daar schiet de consu
ment niets mee op. De Regeering heeft
haar goeden plicht gedaan Om de duurte
te bestrijden heeft ze Un eerste loons-
verhoogiDgen aan haar personeel toe
gekend heeft ze ten tweede crisistoe
slagen gegeven op levensmiddelen, de
nog bekende broodkaarten; heeft ze
ten derde levensmiddelen aan gekocht
als bevroren rundvleeschkoelhuisboter;
gort geleverd aan de gortpellerijeii be,
neden kostprijs kreeg de Coöperatieve
Handelskamer te Rotterdam eenregee-
ringscredieten nu ten vierde kwam
ze met de Duurtewet, waar ieder om
geroepen had. Nu kwam ze, de wet!
t n het artikel art. 3, waar alles op
aankwam, wordt door de Vrijz Demcr.
niet aanvaard. Die houding is ons niet
Vrijz., noch democratischZe is totaal
foutief. En zoo is 't ook bij de Anti-
revolutiewetWaartegen mr Marchant
en Teenstra stemden. Daarover meer
in een ander artikel.
Nadenk verboden.
Herinnert men zich „den ouden Van Lum
mel
Wie „Van Strld en Zegen" heeft, of las,
natuurlijk wèl, en ik hoop dat er ook buiten
dezen velen zullen zijn, die zin naam heb
ben hooren noemen en weten, wat bi voor
het Christelijk onderwijs is geweest I
Van de tweede generatie „hoofden" onzer
scholendie na de alleroudste, meest uit
de openbare school geweken voortrekkers,
gekomen zijn, hebben er heel wat bij hem of
met zin medewerking hun opleiding gehad.
Ze zijn nu óók reeds meest ter ziele.
Of leven nog voort, gepensioneerd.
Hl moet toch wel een veelzijdig ontwik
keld tn werkzaam man geweest zijn, die
oude Stichtsche schoolmeester I
't Warer. toen géén 40-leeriings-klassen I
Voor en na schooltijd, de opleiding.
Daarnaast„Ctirislelijke werkzaamheden"...
En bQ dat alles vond hl nog den tld,
om zyn bekende schoolplaten te ontwer
pen èn om pakkende verhalen te schrij
ven voor de jeugd, verhalen echter, die
ook door de ouderen met graagte gelezen
werden.
Ik denk aan de bekende „Utrechtsche Frits",
„Smidsgezel", „Bijlhouwer",.. „Hopmans-
vrouw", 'tzou me niets verwonderen,
als ze in de bibliotheken, waar ze gevonden
worden, nóg steeds goeden aftrek hebben!
't Is zeker wel 30 a 35 jaar geleden, dat
ik ze las, maar sommige tafereelen staan me
nog zoo helder voor den geest, dat ik ze
direct precies zoo navertellen kan.
Daar hebt ge bv. dien „bijlhouwer."
Ofteweltimmerman meubelmaker.
Herinner u, als ge 'tboek gelezen hebt,
hoe op een gegeven oogenbllk al de knechten
uit de werkplaats bewonderend staan roadom
een prachtige kast, een bi na afgewerkt meu
bel, door den baas ontworpen en door hem
cn onderzin toezicht vervaardigd, rik gelakt
met ornamenten versierd: een prachtstuk,
waarvoor thans, ais antiek, vele honderden
guldens geboden zou worden.
Het werk prees hier den meester.
En dc knechts prezen het werk.
Zij hadden het onder hun oogen zien wor
den tot wat het nu was en ook wie er zelf
geen hand aan geslagen hadden, waren er
toch trots op, dat in de werkplaats van hun
meester, den overman van 'tgild, zulk een
stuk vervaardigd was.
Het koa niet overtroffen worden.
Elk zou het zien en prezen.
Er den naam van hun meester bi noemen.
'tZou hun in hun volgend leven nooit
kwaad doen, als men wist, dat ze zich in
zijn werkplaats in 't vak hadden bekwaamd.
En ze hoopten maar, als zij eenmaal hun
„proefstuk" moesten maken, waarvan het af
hangen zou of ze zich zelfstandig ais „baas
mochten vestigen, dat dan het maaksel hun
ner handen niet al te zeer bij wat de baas
hier had gewrocht, achterbil ven zou.
Het is maar een kleine episode.
Toch teekenend voor dien tfld.
Een tld, die zóó nimmer terugkeeren kan.
maar waarin toch het leven-van-den-arbeid
veel vóór had op wat het in onze eeuw ge
worden is.
De tqtl spoedt steeds voorwaarts.
Te willen probceren om wat eens gewéést
is en onherroepelqk vervormde of verdween,
meer als In oude tlden te reconstrueeren,
het is van te voren met onvruchtbaar heijl
geslagen.
Oude tlden keeren niet weder!
Doch daarom is de kenais van wat vroeger
was, nog wel van waarde, vooral ook orn
te kunnen vergeleken en beter te begrjfpen
het leven van den tegenwoordigen tld
Er was, in vroegeren eeuw, meer arbeids
vreugde.
En dit is ook wei te begrijpen.
Laat me, om dit duidelijk te maken, weer
eens een herinnering uit m'n eigen leven
mogen ophalen.
Ergens, in «Holland" heb ik 'nboer gekend.
Nu zin er «boeren" in soorten.
Er zgn ook «domme" boeren. Net zoo goed
als er ook «domme" bakkers, smeden en
diamantsllpeis, ja .domme" onderwgzsrs,
advokaten en kranteschrlvers oftewel
journalisten sin.
Het zin nu eenmaal niet allen koks, die
lange messen dragen
Maar deze boer was niet dom.
Vooreerst niet in zQn bedrijf, doch daarbl
had hl een eigenaardige, aangeboren gave
tot „knutselen".
Ja. 't was meer dan knutselen.
Nó door oefening, 's winters in zfin vrijen
tld, had hl 't zoover gebracht, dat 1:1 al
lerlei huisraad en gebruiksvoorwerpen in
zin boerderij vervaardigde, even goed als
de beste timmerman en meubelmaker.
Nu had d^, man nogal correspondentie
Hf zat overal «in". Men haalde hem, van
wege zin helder hoofd ia kerkeraad en
schoolbestuur, Iri polder- ea waterschaps
besturen. Daarbl was hl vertegenwoordlger
van 'u paarassura^Ue-maafschappIene. d.g.
zoodst er bi hem heel wat papieren in huis
kwameu en hl vaak wat te schrijven had.
Waar anders 'n beer het wel af kan met
een aparte iade in zin vrouws „kabinet",
daar had hl wel een eigen schrijfbureau
noodig.
Er een gaan koopen
Eerlik gezegd, 't begrootte hem.
Een boer kwan er in dien tld nog niet
zoo gauw toe, om zooveel geld uit te geven
voor 'ra improductief meubelstuk, 'n Orgel,
tikt ging nog, dóór had men nog muziek
van, maar ests bureau Verbeeld u, 'n
boer bi zoo'n nieuw gekocht schrijfbureau
„Ik móók hetl" dacht onze boer.
Eerst wachte hl even z'n tijd af; kocht
toen op 'n vendutie een noteboom; hield er
zelf zooveel van, dat daar met glans 'u bu
reau uit kon en verkocht de rest aan een
meubelmaker, zóó dat ie zijn hout ongeveer
had voor niemendal.
Zin gereedschap had hl
Hoofd en hand zouden 't verdere doen.
'k Zal er kort over zin: hl heefteen
prachtig cylinder-bureau gemaakt, groot en
forsch, met vele laden en sierlik bewerkt,
waarvan later 'n meubelmaker getuigde, dat
er niets aan mankeerde en dat hl er méér
voor bood dan voor eenig schrijfbureau, dat
hl in zijn magazln had staan.
Ik kwam vaak bi hem
En zoo heb ik 't bureau, eerst in z'n hoofd
en; vervolgens onder z'n handen zien worden.
'k Weet nog heel goed, wat hoofdbreken
't hem kostte, om het hout voor den cylinder
met zin primitieve werktuigen zóó te krijgen,
dat allts volkomen glad liep, eu ik zie
nog zin blldschap, toen hl eindelik ge
vonden had, hoe hij er mee óóa moest vangen
en het onder zin handen zag gelukken.
Dat was rechte „vreugde-in-den-arbeid".
Niet in de eerste plaats, omdat hl iets
maakte voor zichzelf, waaraan hl later zelf
't gebruiksgenot hebben zou,- maar sim-
pelllk omdat hl Iets wróchtomdat hij zég,
hoe door zin arbeid uit het vormelooze hout
zulk een sierlik en nuttig gebruiksvoorwerp
werd gevormd.
Dit geeft vreugde-in-den-arbeid.
Nu moet men dit goed verstaan.
Voor den christen is er, behóórt er te zin
iets hoogers,
Hl moet kennen zijn «goddellk beroep".
En al zóü de Heere God, in Zin voorzienig
bestel, nu aan Iemand tot levenstaak gegeven
hebben, om uur na uur, dag in dag uit, aan
dezelfde plaatsen, drie, vier hoogst eenvou
dige handgrepen te doen, zoo zal de christen
dat aller-eentonigst bedrijf nog niet vervioe-
.ken, maar er God voor danken, ten eerste
dót Deze haar nog arbeid geeft en ten tweede,
dat hl in dien weg gewinnen mag zin da-
gel ij fcsch brood.
Evenwel, wl blijven menschen.
En als zoo iemand ook maar ergens een
gaatje open ziet, om een meer gevariëerd
beroep te kunnen krijgen, dan zal Hij daar
op zin knieën God voor danken en er gretig
gebruik van maken.
Want 't is hóórt te zwaar voor den mensch
En tóch zin in onze moderne industrie
honderdduizenden tot zulk ren weekleven
verplicht, willen z! behoorlik te eten hebben
en wil de industrie kunnen bestaan.
Dit moet men ook in 't oog nemen bi 't
beoordeelen van veler achturigen werkdag.
Toen ik jonger was, heb ik vaak twaalf
uur per dag voor mijn schrijftafel gezeten bi
geestelijk-zwaren arbeid.
Maar ik kon dit best uithouden.
Ik had afwisseling genoeg.
Doch ik kan me best voorstellen, dat een
meisje b.v. op Fhilips gloeilampenfabriek die
den ganscben dag, de gansche week 't gansche
jaar dóór een draad door dezelfde drie, vier
gaatjes halen moet, of al maar 't zelfde soort
etiket op 't zelfde soort doosje plakken moet,
als je dit acht uur lang op één dag vol
hield, óf en óp ls en zegt: Nu kón ik niet
meer
