Zaterdag 12 Juni 1920.
Jaargang N". 2006.
voor de Zuidhollandsclie en Zeeuwsehe Eilanden.
Eerste Blad.
TSOBV- n lERLBfINBSRINSEN naai maat
Antirevolutionair r ijpr. Orgaan 1
IN HOC SIGNO VïNCES
Predikantstraktementen,
OP DEN UITKIJK.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN.
23 Boschlaan 23,
Rotterdam,
W. BOEKHOVEN Zonen,
Alle stukken voor de Redactie bestemd, Advertentiën en verdere Adminisi
tratie franco toe te zenden aan de Uitgevers
T- O-. SEUHIKOIKS©
im
Deze Courant verschint eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
ABONNEMENTSPRIJS per drie maanden franco per post 75 Cent bjj vooruitbetaling.
BUITENLAND b| vooruitbetaling f 5.50 per jaar.
AFZONDERLIJKE NUMMERS 5 CENT.
UITGEVERS:
80MMEL3DIJK.
Telefoon Intercommunaal No. 202.
ADVERTENTIËN 15 Cent per regel, RECLAMES 30 Cent per régel.
BOEKAANKONDIGING 5 Cent per regel.
DIENSTAANVRAGEN en DIENSTAANBIEDINGEN 75 Cent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zf beslaan.
Advertentiën worden ingewacht tót DINSDAG- en VRIJDAGMORGEN 10 UUR,
De dure tijden deden ook hun in
vloed gelden, en doen 't nog op de
traktementen der predikanten. Er was
in tal van predikants gezinnen nood.
En wie de Pers, de Kerkelijke Pers
gevolgd heeft, van week tot week,
sinds de oorlogsjaren, heeft allerdroef
ste tafreelen zien opgehangen van hui
selijke ellende. Predikanten gingen over
tot een anderen staat des levens, namen
^allerlei bijbaantjes ter hand, teerden
hun bezit in, verkochten eigendommen,
die voor hen innige waarde bezaten,
om buiten schulden te blijven. Ze
organiseerden zich als »Vakvereeniging«
om met kracht te kunnen optreden al
protesteerend en propageerend. Er was
pericula in mora d.i. op vele plaatsen
hooge, uiterste nood.
Zoo lazen we in 't Protestantenblad
voor de classis Brielle, maandblad in
Vrijz, Christ, geest, het volgende stuk
van Ds. W. de Voogd van der Straten
te Nieuwenhoorn, die schreef:
OM 'T BEHOUD DER (N. Herv.) KERK
Een betere regeling der predikants-
tractementen.
Zoo ligt dan voor ons in brochure
vorm het rapport van de commissie
I voor piedikantstractement en predi
kantspensioen vanwege de algemeene
Synode der Ned. Hervormde Kerk.
Waar onze groote dagbladen een zoo
breede plaats inruimen voor het kerk
nieuws, zullen wij de voorgeschiedenis
ervan en de onverkwikkelijke kwestie,
welke zich opdeed, alvorens het in een
buitengewone zitting der Synode werd
aangenomen met op één na algemeene
stemmen, achterwege laten en als be
kend veronderstellen. Dank zij het
krachtig optreden van het hoofdbestuur
van den Bond van Nederlandsche Pre
dikanten werd het ontwerp niet ter
zijde gelegd tot de gewone Synodale
vergadering van Juli as. waardoor de
kans om nog dit jaar tot een defini
tieve regeling te geraken geheel ver
keken zou zijn geweest. Nu komt het
echter op het menu der Classicale Ver
gadering van Juni a.s.
Het heeft zijn nut den lezers nog
even de hoofdzaken van het rapport
in herinnering te brengen. Zij zullen
het wellicht reeds in de Nieuwe Rot-
terdamsche Courant onder oogen gehad
hebben, doch het doorwerken van zulke
stukken vereischt veel tijd en aandacht.
De commissie, welker arbeidsvrucht
het voorwerp onzer bespreking uit
maakt, bestond uit de heer en: Dr G
J. Weijland, Ds. D. Boer, H. Veenman,
Dr. M. J. A. de Vrijer en Ds. Eilerts
de Haan. Deze personen werden bij
hun arbeid geholpen door het advies
van Prof. Mr. M. W. P. Treub, oud
minister van Financien enDr.Holwer-
da, wiskundig adviseur der Nationale
Verzekeringsbank.
Nu de inhoud van het rapport.
'De tegenwoordige wijze van han
delen, waarbij iedere gemeente voor
»zich zelve zorgt en geheel vrij is in
»het bepalen van het tractement, is
»niet in staat gebleken om allen pre
dikanten een eenigszins voldoende
'bezoldiging te verschaffen en zal dat
>ook niet kunnen doen". Fr móet dus
een algemeene, alle gemeenten omvat
tende regeling komen.
De tractementsregeling wordt nu
voor een deel genomen uit de handen
der plaatselijke beheerscolleges en over
gebracht bij de kerk, opdat deze waar
lijk uniform en billijk zij. Want zooals
de zaken nu geregeld worden gaat het
niet langer. Immers aan de willekeur
is alle gelegenheid gegeven. Daarnaast
staat onvermogen, waar men van de
onvoldoendheid ten volle overtu'gd is.
De groote pers verhaalt ons herhaal
delijk sterke staaltjes van wanbeheer
en het is alleen te betreuren dat de
namen van dergelijke beheerders niet
volledig gepubliceerd worden. Zij ver
huren b.v. het land ondershands voor
een veel te lagen prijs en de huurders
steken zoo een deel van het predi-
kantstractement in hun zak. 't Mooiste
van zulke gevallen is dat de leden der
beheerscolleges somwijlen huurder zijn.
.Men walgt eenvoudig van zulk een
bedrijf! Gelukkig worden deze gevallen
tegenwoordig wereldkundig gemaakt.
Valt de predikant eenigszira in den
smaak van het beheerscollege, dan krijgt
hij misschien wat verhooging. maar in
den regel lang niet in die mate dat
hem eenzelfde waarde uitbetaald wordt
als waarop hij beroepen werd. Maar
dat laatste ziet men eenvoudig over
het hoofd. Het tractement is immers
verhoogd! En zoo boeren de predikan
ten gestadig achteruit en terecht zegt
het rapport: »De kerk moet zorgen
»voor hare dienaren en het hoogste
'kerkbestuur mag niet langer lijdelijk
'toezien, dat de financieele positie van
»de predikanten onhoudbaar is en steeds
»meer wordt. Dit mag zij niet in het
'belang der predikanten maar evenmin
»in dat der kerk zelve die wegens de
'treurige bezoldiging het getal maar
»ook het gehalte van hare leeraren
»steeds meer zal zien achteruitgaan".
Dat de toestanden zoo ellendig zijn
als thans, is een smet, die op alle ge
meenten kleeft, waar men niet de
uiterste krachten inspande om den
predikant een behoorlijk salaris te geven
Waar totaal onvermogen bestaat, daar
kan men den toestand betreuren, doch
gasn de beheerscolleges vrij uit.
De Roomsch Katholieken en Gere
formeerden hebben in den regel heel
wat meer voor het onderhoud van hun
godsdienstig leven over dan de Her
vormden, waaronder eeD heele groep
in bedenkelijken graad 'gematigd-
onverschillige is
Worden de tractement en der Gerefor
meerde predikanten n:et bijeengebracht
uit bijdragen van particulieren? Ook
dit maakt nog wel eenig verschil uit
of men het geld uit de kerkekas kan
nemen of dat men het tot den laatsten
cent zelve moet opbrengen!
Zooals de zaken nu stp.au, gaat het
eenvoudig niet langer. De financieele
positie der predikanten is in de meeste
gevallen onhoudbaar geworden. Het
leven is peperduur en hun inkomsten
zijn door de waardeverm ndering van
het geld aanzienlijk verminderd. Zij
zoeken bijverdiensten of teren wat zij
misschen mogen hebben geheel op.
Maar gelukkig zijn er in onze beheers
colleges 'ook kerkvoogden en notabelen,
die een gezonden kijk «p de dingen
hebben en blijk geven den toestand te
begrijpen en zich van goeden wil be
toonen. Eere zulke strijders te midden
van allerlei despotisme en conservatis
me, waarvan de predikanten afhanke
lijk kunnen zijn! Eere hun, die ook een
open oog hebben voor de nooden en
zorgen van anderen en wier horizon
niet begrensd wordt door het wereldje
van hun eigen belangen!
De kerk bepaalt lo het minimum
tractement, dat als volgt is
f 2500 voor gemeenten met minder
dan 1000 leden per predikantsplaats
f 3000 voor gemeente met 1000 tot
2000 leden per predikantspaats
f 3500 voor gemeenten met meer dan
2000 leden, per predikantsplaats allen
met vrije woning.
Dan vo'gen 2o tien tweejaarlijksche
verhoogingen van f 200.
Dan Ho kindergelden, varieerend naar
getal en leeftijd der kinderen.
Ten plotte 4o pensioenen, die nog ge
regeld moeten worden, waarvoor van
de predikanten een aanzienlijk bedrag
zal worden geëiseht,
Uit welke middelen wordendezegel-
den gevonden?
»Om het minimum aanvangssalaris
»met vergoeding voor vrije woning te
'verkrijgen moeten eerst gebruikt wor-
»den de inkomsten uit pastoralia en
»andere goederen en rechten, bepaalde
»lijk bestemd voor het predikantstrac-
»tement en de inkomsten uitdekerke-
'goederea, de laatste na aftrek van de
'noodzakelijke kosten voor belastingen
'administratie onderhoud vankerkelij
»ke gebouwen, bezoldiging van kerkelij-
»ke beambten, den eeredienst enz,
»Wat dan nog ontbreekt zal worden
>aangevuld door „de Kerk." De kerk zal
verder zorgen voor de tweejaarlijksche
verhoogingen en het kinde geld.
»De middelen waarover deze kas (der
»Kerk) moet kunnen beschikken worden
gevonden door:
lo. een bijdrage te eischen van de
zuivere opbrengst dor kerk en pastorie-
goederen De commissie wil deze bepalen
op 100/° en van het bedrag, dat over
blijft, indien het minimum aanvangssa
laris is verkregen, n g 100/° meer.' Bij
weigering ontvangt de weigerachtige ge
meente geen aanvulling van het aan
vangssalaris geen verhooging en geen
kindergeld; zelfs wordt voorgesteld de
goedkeuring der predikantsberoeping van
de al of niet aanwezige bereidwilligheid
tot betalen afhankelijk te stellen;
2o. door „de inkomsten van het fonds
ter verbetering van de schraalste predi-
ka ntstractementen"
3o. door de heffing van een hoofdgeld
gevraagd van allen die volgens art. 3
van het algemeen reglement tot de kerk
behooren en meerderjarig zijn, ten be
drage van f 1.Vrouwen wier echtg.
het betaalt, zijn daarvan vrijgesteld.
4o. door de heffing van een hoofde
lijke omslag van alle meerderjarige leden
die in den hoofdelijken omslag der bur
gerlijke gemeente zijn aangeslagen. »De
verkregen aanslagen worden vermenig
vuldigd met het cijfer dat de verhouding
aangeeft van het daardoor verkregen to
taal bedrag tot het benoodigde eind
bedrag."
Bezuinigd kan worden door:
lo. combinatie van kleine gemeenten;
2o. opheffing van overbodige predi
kantsplaatsen
3o. uitsluiting van predikanten van
gestichtsgemeenten
4o. uitsluiting van predikanten voor
bijzondere werkzaamheden.
Over het reglement zou nog meer te
zeggen zijn; daar is b.v. de raad van be
heer en daar zijn nog de overgangsbe
palingen.
Per jaar zal eri 6.860 378 moeten zijn
voor tractementen, kindergelden, toesla
gen aan emiriti, verhoogingen der wedu-
wenpensioenen bijdrage in de stortingen
van pensioenen en administratiekosten.
Geen kleinigheid Door de gemeentele
den zal ongeveer 14 400.000 meer moeten
worden bijeengebracht dan thans ge
schiedt. Laten dan Jde leden der kerk
beseffen dat het hun plicht is mede te
"werken tot het welslagen der plannen en
hoofdgeld en hoofdelijken omslag te be
talen, opdat men werkelijk verkrijge wat
benoodigd is. Juist hier komt het vooral
op aan. Gelukt dit niet, dan mislukken
de plannen maar is een debacle van onze
kerk zeer wel mogelijk. Het gaat om haar
behoud en hier wordt een weg gewezen
die kan voeren tot behoud van wat in
zoo menig leven een zegen was en nog
kan zijn: onze Ned. Herv. kerk, onze ge
liefde volkskerk met haar traditie en
geestelijken invlöed.
N. W. d. V. v. d. S.
Nadruk verboden.
Zoo gaat het in de levende taal.
Telkets worden nieuwe woorden gevormd.
't Kan zelfs met zoo'n nieuw woord eigen
aardig gaan en Ik hèb het de laatste twee,
drie jaren gezien dat de beteekenis van zulk
een nieuw gesmeed woord been en weer
schommelde en ten slotte th&ns door 't ge
bruik een Andere werd dan toen 't woord
pas werd gemaakt.
Ik bedoel het woord „gezinsloon".
Toen dat voor 'teerst gebezigd werd be
doelde men er zeer bepaald-mee een vast
loon, zóó geregeld dat een gezin met een
middelmatig getal kladeren er behoorlek van
leven kan.
Dat is uit kranten, brochures enz. van drie
jaar geleden, nóg duidelijk te bewezen.
Terwfll nu de gangbare beteekenis, door
't gebruik geijkt déze is: een wisselend loon,
dat op en neer gaat met het aantal kinderen
beneden een bepaalden leeftfld.
'n Bewijs, hoe onze taal nog lééft.
Aan stroomend water gelik is, sooals een
„doode taal" te vergeleken is met een stil
staande gracht.
Genoeg, dit zjj m|n „inleidend woord."
Over het „gezinsloon" praat ik nu niet
verder, al heeft en houdt het m|n warme
sympathie; ik stel den lezer 'a ander nieuw
gevormd woord voor, dat ik tenminste voor
heen niet ontmoette; Ik wensch hem een
oogenblik te bepalen bi de eenheidsschool.
Wat daarmee wordt bedoeld
Ja, 'n defenitle geven Is moeilijk, de
lezer bepróéve het en zegge bv. in een goed
sluitenden zin eens spoedig wat nu precies
een „nis" Is
Maar laat Ik 'n poging wagen:
De lagere school, die tenminste gedurende
de eerste zes leerjaren alle kinderen van ons
volk opneemt en in dezelfde klassen, vol
gens eenzelfde leerplan, door dezelfde onder
wijzers hetzelfde onderwgs laat geven.
Min. De Visser is er groot voorstander van.
Er zijn óók „groote" tegenstanders.
Er wordt pro en contra gepleit.
En de lijn die de pro-menschen van de
contra-lieden scheidt, gaat dwars door de
partijen heen, zooals ze zich tot dusver op
schoolgebied afteekenen.
Of, meer op den man af gezegd:
Ook onder de voorstanders van ons chris
telijk onderwijs vindt men zooveel bewon
deraars als bestr|ders van die „eenheids-
school", terwijl er óók nog een deel Is, dat
de schouders ophaaltIk weet het niet.
Zal ik er daarom over zwijgen
Dat zou het makkel|kst zijn.
Wie veel zwijgt, heeft weinig te verant
woorden en zoo bljjf ik met alle menschen
goede vrinden, terwQl wanneer ik min mee
ning zeg, Ik altijd öf de pro- óf de contra-
strijders tegen me In 't harnas jaag
gesteld nl. dat ze het de moeite waard ach
ten er over te gaan bakkeleien, waar ik
weinig lust toe gevoel.
Maar aan den anderen kant
Met veel zwegen, zou er ten slotte geen
reuk of smaak meer aan de krant zin, en
het is ook mijn karakter niet: daarom volg
ik min oude gewoonte maar enjzeg, zonder
hoop ik iemand te kwetsen, want d&t ligt
steeds ver bulten mijn bedoeling, precies
wat ik er van denk.
Zelfs wil )k min opinie wel voorop schui
ven:
Zonder er nu juist een „dogma" van te
maken, kan ik me over 't algemeen zeqr goed
vereenigen met de idee van de „eenheids-
school."
Alleen, maak er geen „beginsel" van.
Ik hotid van beginselen.
En aan de tegenwoordige mode, om ook
op Chrlstelik en Calvinistisch erf zoo on
geveer alles onder de „middelmatige" zaken
te trekken, doe ik niet mee.
Maar soms moet men voorzichtig tin.
Aan den eenen kant verwerp ik beslist de
redeneering, dat God nu eenmaal de „stan
den" heeft ingesteld en dat nu ook zooveel
mogelik elke stand zijn eigen school heb
ben moet, gelik ze hier en daar zelfs nog
op het kerkhof nog van elkander gescheiden
worden verder kunnen de menschen
gelukkig niet kom^ndan neemt God zelf
de zaak over en maakt heel andere scheiding
dan naar den „stand" hier op aarde t
En aan den anderen kant lach ik er een
voudig mee, als men de „eenheidsschool"
vraagt als eisch van goede, democratische
zede.
Och, laat naar u kijken 1
Ik heb in min leren voorbeelden te over
gezien, dat juist de „gezeten arbeider" er
bet felst tegen gekant was, dat zijn kind
zitten zou naast dat van den echten „pro
letariër."
Laten we dus al die groote woorden, zoo
van den eenen als van den anderen kant,
maar vóór ons houden I
Ook wil ik van die „eenheidsschool" geen
izeren regels maken zonder uitzonderingen.
Zoo kan het inderdaad in bepaalde buur
ten, waar een gedemoraliseerd, verzopen en
verworpen proletariaat is opgehoopt, 'n en
kelen keer noodig zin, die kinderen op een
aparte school bijeen te brengen. En dan zou
Ik die school met onderwijzers cuz. nog beter
willen verzorgen dan een anderewie weet I
't mocht sommige van die kinderen eens In
staat stellen zich later aan zoo droeve om
geving te ontworstelen.
Maar Ik heb 't nu over den regel.
En dan merk ik op, hoe speciaal bi ons
Chr. onderwijs die „eenheidsschool" reeds
op honderden plaatsen vele jaren heeft be
staan, zonder dat men er ooit last van had.
Immers op bina alle dorpen.
Fie van den dominee en Jan van meester
en „Cor van den dokter en Klaas en Eppe,
Sytske en Trin van de rike boeren zaten
er op dezelfde banken met de kinderen der
daglooners en arbeiders; kregen 't zelfde
onderwijsspeelden, kibbelden en vochten
met elkaar, en 't gebeurt nog wel, dat
een krom gewerkt keuterboertje van een
beroemd predikant of een vermaard profes
sor met innig welgevallen verhalen kan, hoe
hij nog naast hem op school gezeten heeft.
Zes Jaar als kinderen met elkaar omgaan,
onder goede leiding, waarom kan het In stad
niet evengoed als op tal van dorpen?
't Is „onder dienst" net zoo gegaan.
Er wAi een tijd, dat de „persoonlijke
dienstplicht" allerverschrikkelikst gevonden
werd, maar van al die gevreesde iselikheden
is niets bewaarheid en nu weten de menschen
niet beter of 't hoort zoo, dat rik en arm,
aanzienlik en gering, heer en knecht, pa
troon eu arbeider, naast elkaar staan in 't
zelfde gelid.
't Kan bi de kinderen net zoo goed.
Zeker, de verschillen z|n groot,
't Arbeiderskind Is soms wat ruwer in zin
optreden en uitdrukkingen, dan de knaap of
het meisje alt een fin-beschaafd gezin. Maar
die is allicht weer te veel als een broei-
kastplanije en als kraakporceleln behandeld,
waardoor ze o zoo licht verongelukken als
ze in 't leven komen, welnu.! dan acht ik
'teen zegen, wanneer ze op de „eenheids
school" alvast met de kinaeren uit allerlei
rangen en standen in aanraking komen.
Mits de leiding krachtig z|, en goed.
Goed bekeken blift er eigenlijk van alle
bezwaren hoofdzakelik over het paedaga-
glesch bezwaar.
Wat dat is, vraagt de lezer
30 cent per regel.
14 KARAAT GEWAARBORGD.
Massieve RINGEN worden naar maat, gewenscht model en gewicht in eigen
Atelier gemaakt. Geen f3,00 of meer doch f2,50 per gram. ALLEEN bi
