Woensdag! 5 Mei 1920.
85"t# Jaargang N". 2595
voor de Knidhollandsclie en Zeeuw^ehe Eilanden.
Antirevolutionair c" 'vf|F v Orgaan
IN HOC SIGNO VINCES
Die weet het al, wat
Socialisatie is!
Een gewichtige dag voor
de Ambachtschool.
W. BOEKHOVEN Zonen,
Alle stukken voor de Redactie be-temd, Advertentiën en verdere Administratie franco toe te zenden aan de Uitgevers
Door de voortdurende
stijging onzer oplage, zijn
wij verplicht geworden, ter
vereenvoydiging der admi
nistratie, om alle abonné's
vanaf heden een nummer
te geven.
Be eefd, doch zeer drin
gend verzoeken wij die
abonné's, die hun Courant
per post ontvangen en, öf
bun adres willen wijzigen
iC andere correspondentie
het abonnement betref
fende, voeren, steeds het
nummer van hun bandje te
vermeiden.
Zij zul en ons daarmede
een grooten dienst bewijzen
en tevens tot een vlugge
uitvoering medewerken.
De administratie.
LAND- La iUlNSdüW.
Deze Courant verschijnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
ABONNEMENTSPRIJS per drie maanden franco per post 75 Cent bjj vooruitbetaling.
BUITENLAND b| vooruitbetaling f 5.50 per jaar.
AFZONDERLIJKE NUMMERS 5 CENT.
UITGEVERS
SOMMEL8DIJK.
Telefoon Intercommunaal No. 202.
ADVERTENTIËN 15 Cent per regel, RECLAMES 30 Cent per regel.
BOEKAANKONDIGING 5 Cent per regel.
DIENSTAANVRAGEN en DIENSTAANBIEDINGEN 75 Cent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die beslaan.
Advertentiën worden ingewacht tot DINSDAG- en VRIjDAGMORGEN 10 UUR.
Geen menschenkind weet nog precies
hoe Socialisatie er uit zal zien. Maar
't Ntderlandsch Vakverbond weet 't al-
lap. In Duitschland keert men er al
iltrzichtigshalve wat van terug, en 't
zija alleen nog wat mijnen van steen
kolen en ertsen, daar het rijk de hand
oplegt, maar zoover wij de zaken daar
nagegaan hebben is 't in de praktijk
slechts Staatsexploitatie, wat heel wat
anders is dan Socialisatie. De Ned. re
geering heeft een Commissie benoemd
om de zaak, de Socialisatie, in studit
ie nemen. Er wordt in alle landen nog
gestudeerd over dat ingrijpende voorstel
En dat is natuurlijk. Die zaak moet
bekeken worden uit nationaal, interna
tionaal oogpunt. Ia economisch en finan-
tieel opzicht. Met een helder oog voor
eigenaars, die onteigend en dus betaald
moeten worden de waarde van hun
eigendommen, met 't oog op de ambte
naren en werklieden, aan wie een ander
collectief contract zal moeten voorge
legd wordenmet 't oog op de consu
menten, die net 't slachtoffer tnogen
worden van een sociaal complot tus
schen fabrikanten en Staat en werk
gevers in zoo'n gesocialiseerd bedrijf
Er is studie noodig van de knapste
hoppen in de sociale en economische we
reld! En dan nog is 't maarstudiema
teriaal. De praktijk zal toch de greote
leermeesteres moeten zijnen mei vallen
en opstaan, door scha en schande, zal
men wijs moeten worden.
Maar 't Ned. Vakverbond heeft al,
weken geleden, „stellingen" geponeerd,
inzake die kwestie.
Wat moet, volgens dat Verbonden-
der Socialisatie, verstaan worden?
Antwoord: Bij Soc. dient het eigendom
der productiemiddelen niet té berusten
in handen der arbeiders, die in 't be-
trokken bedrijf werkzaam zijn. Daar
door zou niet anders worden bereikt,
dan een verplaatsing van het private
bezit. In haar uitwerking zou ze geen
ander resultaat hebben dan een onbe
grensde ontketening van het groeps
egoïsme die geen andere dan noodlot
tige gevolgen voor de maatschappij zou
hebben.
Dus: Socialisatie is geen overdracht
van 't bezit aan de arbeiders.
Als de arbeiders alleen de baas waren
zon de arbeiderszelfzucht zich in die
ergerlijke mate ontwikkelen, dat de
maatschappij er nog veel slechter aan
toe zou zijn dan nu. Dan zou slechts
de Kapitaalmacht een Arbeidersmacht
worden, en bij die verwisseling van
macht zou de maatschappij ten onder
gaan, zooals deze nu ook volgens 't
Vakverbond, ondergaat door de eenzij
digheid van 't Kapitalisme, dat alleen
om zichzelf denkt
Dusde arbeiders en „arbeidersraden"
op zijn Russisch, mogen niet de baas
zijn. En dat inzicht van 't Vakverbond
klopt precies met onzen Bijbel die alle
menscben noemt haters van elkaar.
Ook de aibeiders, en niet alleen die
vervloekte kapitalisten* zoeken eigen
voordeel, eigen belang, eigen naam en
eer en macht, ook ten koste van ean
ander.
Wie moet dan eigenaar der goederen
worden? Antwoord: Het eigendom der
gesocialiseerde bedrijfstakken dient in
handen te zijn van de organen der ge
meenschap.
Wie zijn die organenAntwoord
Gemeente, provincie en Staatin som
mige gevallen bij meer dan één dezer
organen, terwijl in de toekomst in
meerdere gevallen het bezit internatio
naal zal moeten zijn.
Dus: de eigendom komt aan de Ge
meente. Aan een samenvoeging van
Gemeenten. Aan een samenvoeging van
Rijken, naast of ver van elkaar.
Wat moet de Gemeente of een Rijk
of meerdere Rijken dan met dat eigen
dom doen? Antwoord: Ze moeten al
leen de opperste controle over 't bedrijf
uitoefenen, en ze dient de bevoegdheid
te hebben om eventueel de algemeene
lijnen vast te stellen voor het beheer
en de ontwikkeling der gesocialiseerde
bedrijven.
Dus: controle der Gemeente en des
Rijks en der Rijken rondom ons over
productie en distributie looncontracfen
uitbreiding en inkrimping der productie
vervoermiddelen, prijzen, hoeveelheden
per hoofd en per Rijk, winst en veriies
En dat alles nationaal en internationaal.
Amerika zoo goed als Denemarken.
Engeland als Portugal. Indië als Zwit
seriand. Controle op Wereldproductie en
Werelddislributie
Wie zijn dan naast do Gemeenten
en Staai als oppersten controleur, de
medecontroleurs Antw.De controle
in eerste instantie behoort te worden
uitgeoefend door een Raad van Beheer
duor Gemeenten en Rijk en Rijken be
noemd, bij wien het bezit berust. E'n
deze Raad van Beheer moet bestaan
uit leden van den Gemeenteraad, rf
van Provinciale Staten of Tweede Kamer
plus vertegenwoordigers der Vakver-
eenigingen van het in 't bedrijf wérk
zarne personeel, plu3 de vertegenwoor
dig e s der konsumenten. Voorzitter van
dien Beheersraa i is een Wethouder,
een Gedeputeerde, een Minister, onder
wiens departement 't bedrijf ressorteert.
Zoolang de socialisatie van geringen
omvang is, ontwerpt de Bedrijfsraad, in
samenwerking met de directie de voor
stellen nopens afschrijvingen, het reser
vekapitaal, de winstuitkeering en de
uitbreiding.
Maar als de Socialisatie nu eens in
't groot gaat Antw.Dan moeten de
nieuwe organen worden geschapen, die
met 't beheer der bedrijven moeten
worden belast. Daarvoor dient dan
een algemeene economische raad te wor
den gevormd, bestaande uit vertegen
woordigers der Kamers, bedrijfsdirecteu
ren, vakvereenigingen en vereenigiugen
van consumenten. Deze Raad zat dan,
in 't groot, doen. wat in een gemeente,
iu 't klein gebeurt, zorgen voor afschrij
vingen, reserves, winstuitkeeringen
vast te stellen in overleg met de Vak
vereenigingen zoodanige regeling, dat
de arbeidsvoorwaarden van het perso
neel dat gelijksoortigen arbeid verricht,
in de verschillende gesocialiseerde be
drijven uniform wordt. Deze Raad moet
eveneens 't initiatief nemen voorverdere
socialisatie van de daarvoor geschikte
eu in aanmerking komende bedrijven.
Uit dezen Raad kan in de toekomst
eea centraal lichaam groeien, dat 't
economisch leven leidt en beheerscht.
Het Ned. Vakverbond had ook nog
stellingen over de plaats en taak der
Vakvereenigingen in bet gesocialiseerde
bedrijf, maar bovenstaande is voldoende
om duidelijk te makej, wat het Vak
verbond, althans op papierbedoelt.
Ja, op papierEn dan in zeer grove
lijnen zegt ze, hoe 4t moet. 't Is alles
omtreklijn, perspectief. En onvertrouw
baar is elke gedachte, want ze gaat
uit, stéunt op zoo'n harmonieuse, alles
omvattende samenwerking tusachen alle
deeien der Maatschappij; veronderstelt
zoo'n consciëntieuse eenparige doelna-
streving van individuen, groepen, ven
nootschappen en Staten, dat men ver-
bouwereert vraagtMenschen cler
socialisatie! waar zie je de wereld nu
toch waarlijk voor aan Waar ge -t
kapitaal verwenscüt; waar ge den Ar
beid wantrouwt en zelfzuchtig noemt;
waar de Staat voor zijn onderdanen
zekere verantwoordelijkheid draagt, én
elke Staat opkomt uit Eigenbelang èn
Vaderlandsliefde voor eigen onderdanen
en eigen welvaart en eigen geluk, ieder
naar zijn aard en aanleg, zoekt en
bevorderthoe kan dan toch de Soci
alisatie als massa-productie en massa-
distributie, zonder onophoudelijke bot
singen, tot stand komen in zoo n wereld
van eigenliefde en achterdocht en
concurrentiegeest op alle terrein Uf
wilt ge Concurrentie vernietigen ?|Gewis,
dat bedoelt ge ook. Maar die krijgt ge
nooit de wereld uit, want dan vermoordt
ge alle eigen initiatief, alle durf, alle
koopmans- en handelsgeest, alle voor
sprong van kennis, inzicht en ijver in
koopmanszaken.
Socialisatie op papier! En met een
paar groote lijnen getrokken. U ja
't papier is geduldig, doch de
Maatschappij is een groeiproces. Daarin
gaat t niet zoo mechanisch. Een Maat
schappij is 't werk der eeuwen, dat
maar niet zoo gauw door „Raden van
Beheer" en dito, dito, wordt opzij ge
schoven.
En daarom geen Socialisatie, maar
Democratie d. i. langzame en besten
dige uitbreiding van den Volksinvloed,
en voorzichtige afbraak van takken,
met herstel der zieke.
Vrijdag j.l. des nam. balt twee had de uit
reiking plaats der einddiploma's aan de
vertrekkende leerlingen van bovengenoemde
school In een van haar lokalen.
De voorzitter de heer W. C. VAN AS,
opende deze samenkomst en zelde gehoopt
te hebben op meer belangstelling van de
zijde der ouders, dat zou een bewijs ge
weest zijn dat men had begrepen dat dezen
dag zeer gewichtig was voor het geheele
eiland. De twee aanwezige ouders van leer
lingen en de pers heet spr. welkom en gaat
over tot het uitreiken der diploma's en het
bekend maken der verhooging van de andere
leerlingen.
Deze zijn als volgt:
Van de eerste naar de tweede leerklasse
z%n overgeplaats de leerlingen in het tim
mervak
Th. H. Schippers, C. W. v. St. Annaland,
J. v. d. Valk, G. v. d. Wsal, allen te Mid-
deiharnis.
in het Smidsvak :v
j. Smit Middelharnis, A. A. F. Guérand
Stellendam. J. J.N|sse, Oude Tonge.J. Taaie,
j. v. d. Nieuwendflk, A, Dubbeld, de laatste
3 te Middelharnis.
Ia het Schildersvak.
A. C. v d Munnick, AACvd Moo|, bei
den te Middelharnis.
Van de tweede naar de derde leerklasse
zQn overgeplaatst de leerlingen
C v d Oostenbrugge, Dirksland, G Boger-
man Middelharnis, A. Bogerman Middelhar
nis, B Mast Stellendam, B Hoogstraten, Mid
delharnis, P. v Es Middelharnis en J J. Camp-
fens Ooltgensplaat.
Een einddiploma werd uitgereikt aan leer
lingen in het smidsvak:
L Lodder, Middelharnis, J Wolfeit, Den
Bommel, W de Mooij te Middelharnis.
In het Schildersvak aan de volgende leer
lingen
Joh Hoogstraten te Middelharnis. Ook aan
de leerling v Vliet zou het einddiploma uit
gereikt kunnen worden, maar deze wenscht
de school nog een jaar te bezoeken.
Zich tot de vertrekkende leerlingen wen
dend, zegt spr. dat het niet alleen voor de
leeraren en de school maar vooral ook voor
leerliugen die hun diploma met rapport en
loonlijst ontvangen hebben een gewichtige
dag is. Zij verlaten hun school om Intrede
in de werkplaats te doen. Weldra zullen zij
in aanraking komen met de leiders der ge
zellen vereenigiugen die hen tot de organi
satie zullen trekken iets waar men weldra
vooral in de bouwvakken niet buiten zal
kunnen daar de opgelegde 8- uren- dag zeker
met t Juli in werking zal treden. Dan staan
z(. midden In het vuile .leven. Voor du leven
hebben de leeraren getracht hen voor te
oereiden op dat zij een goed ambachtsman
zullen zijn. Zï zullen als ia de werkplaats
stasn werdia merken dat zij praktisch (en
achter zfln t»Q de jongens die direkt in de
praktijk kwamen. Dan moeten zij zich maar
i beelden niets te weten eo hun best doen
te lecren van hen die vlugger cn handiger
zijn. Stellen zij zich jop dit standpunt dan
zuilen z4 spoedig de anderen voor zfln want
hun theorie komt hun praktijk ten goede.
Zij zullen de lust van hun patroon worden
en met dankbare blikken terug zien op den
tijd nuttig besteed aan de Amoachtschool.
Er is een strooming, onder de werklieden
vervolgt spr,, die uitgaat van het standpunt
dat Iedere werkman den leeft|d van 21 jaar
bereikt hebbende, het recht heeft zich vol
slagen vakman te noemen, en dus bekwaam
of onbekwaam het volle loon toekom! Maar
dit is slechts vooröljgaand. De tfjet komt
dat er weer loon uitgekeerd zal worden
naar prestatie. Dan zal blijken de waarheid
van het spreekwoord .kennis ls macht".
Spr. spoort de vertrekkende leerlingen
aan te blijven studeeren daar ia bijna overal
de gelegenheid toe opengesteld. In ,het schil
dersvak kan men de nat3 jarige cutcus
volgen van 5 maanden per jaar, die speciaal
opleidt voor het bedrljfs keven In dit vak.
Het toppunt dat dan te bereiken is Is „mees
ter In zijn ambacht". Spr. wenscht dat het
de leerlingen zoo mag gaan, en dat zq vooral
bouwend op den grondslag die gelegd is
het succes op hun weg in het leven mogen
vinden.
Dan wil spr. nog wgzea op het feit dat
het enthousiasme om een ambacht te leeren
de laatste tQd getaand is een verschQnsel
dat zich vooral ten piattelande heeft voorge
daan, de groote loonen lokken de ouders
hun kinderen direct vaa de lagere school
in het landarbeiderswerk te plaatsen. Echter
blfkt ook dit een vooibijgaand verschijnsel
te zgn, de algemeene oplcie ten deze op
zichte wflzlgd zich reeds weer, blqkens het
feit dat zich 19 nieuwe leerlingen voor de
curcitssen hebben aangemeld. Men gaat be
seffen dat het goed beslagen ten ijs ko
men een eisch des tijds is. Het is vooral
nu dat er groote vraag is naar goed onder
legde vaklieden.
Dan erlangt de Directeur der Ambachtschool
de heer HöSSEN het woord, die zich gedron
gen gevoelde een laatste woord tot zQn
leerlingen te spreken, en dan wil spr. doen
aan de hand van drie punten, handelend
over:
le het vak gedeelte
2e het algemeen of studie gedeelte
3e het opvoedkundig of paedagogisch ge=
deelte.
Van school komend zullen de leerlingen
werklieden worden, worden zij in het vak
geplaatst en de handen uit de mouwen moe
ten steken om vooruit te komen. Daartoe
moet veel geleerd worden ook in de praktijk
en niet halt maar goed, volkomen.
Dat de leerlingen dit voor oogen zullen
houden is spr. 's wensch.
Vervolgens heeft spr. opgemerkt dat wat
betreft de theoretische studie er twee groe
pen bestaan. Dat zijn de bijzondere knappe
leerlingen die het onder goede leiding ver
zouden kunnen brengen, maar die van de
vakschool komend plots hun studie staken.
D< t is jammer en tot vöorbeeld stelt spr. de
twee groep, die met aanhoudend leeren, ook
als z| in de werkplaats zullen staan het ver
kunnen brengen. Spr. hoopt dat de vertrek
kende leerlingen tot de laatste groep zullen
behooren, en met wilskracht en energie het
voorgestelde doel zullen trachten te bereiken.
Daarom de hand aan de ploeg en vooruit
Wat betreft het opvoedkundig gedeelte
van spr's., betoog w|st hij er op dat dit steeds
een groote factor bij het onderwijs ls geweest.
Zooals de leerlingen weten is met hen bijna
dagelijks In vertrouwen gesproken, hun
wenkend gevend en wijzend op verkeerde
hoedanigheden, hos onder de uogen bren
gend datgene waar profijt en nut van ge
trokken kan worden.
Nu gaan zg de wereld in en missen zij
de leiding der leeiaren. Zij komen alleen te
staan. Nu kan het geluk hun doel worden
dat zfl en patroon krflgen die ook hetpac-
dagoglsche element van zijn personeel be
hartigt. Maar veel al is dit niet zoo. Dat de
leetlingen dan terug denken aan de opvoed
kundige lessen hen door de leeraren gegeven.
Dat z| dan terug denken aan de weegschaal
waar spr. ben meermalen van gesproken
heeft, dat zij daarop wegens alles wat hun
plan is te doen.
Dit is spr. wensch.
Wordt dit nagekomen dan is spr. onbe
zorgd voor den toekomst zijner leerlingen.
Dan komt het terecht.
Met een hartelijk woord van vaarwel neemt
spr afscheid van zij a leerlingen.
De heer M. Gideon, pleegvader van het
Geref. weeshuis neemt het woord en wfst
op het groote ja schitterende succes van
het vakschool ouderwijs. Dit illustreerd spr.
met pakkende voorbeelden.
De vertrekkende leerlingen wenscht spr.
de beste resultaten toe met hun kennis aan
dc ambachtschool verkregen.
Den directeur en den leeraren zegt spr.
dank voor hun toewijding aan het onderwijs.
De VOORZ. neemt nogmaals het woord
en brengt a recieur en leeraren hulde voor
hun prestatie, 't Spijt spr. dat er nog zoo
weinig belangstelling is voor de ambacht
school. Ook zou het wenschct|k zijn dat
dc gemeentebesturen zich meer voor den ar
beid der vakschool Interesseerden.
Na de vertrekkende leerlingen nog een
vaarwel toegeroepen te hebben sluit spr.
de vergadering.
Wij brengen den directeur onzen dank
vour de moderne wijze waarop voor de pers
is zorg gedragen. Verslaggever.
Besehrrming van den mol.
We hebben in 1917 een „Mollen- en Kik-
vorachenwet gekregen. Zij beschermt den
mol en wil de uitroeiing van dit dier, welks
nut grooteris dan de door hem veroorzaak
te schade, voorkomen. Dit doel zij althans
op het papier. Maar wordt er ook de hand
aan gehouden? vraagt in het „Tijdschrift
voor Plantenziekten" de heer Th Lindeman,
die in 1912 op het Landhuishoudkundig Con-
grensde opnemcg van den mol bepleite on
der de bfl de wei oetchermde dieren. Hij w|jst
er nu op, dat men dagelijks de heeren „mol-
lenvangers, er op uit ziet trekken, gewa
pend met spaden en zak, en vergezeld door
hun hondje. Geregeld leest men in de bla
den berichten, waarin gewaagd wordt van
een gouden tijd der molienvangers, maar
ook öerichten, waarin geklaagd wordt
over het brutaal optreden dezer heeren.
De heer Lindeman zou willen vragen:
a. Wordt erdoor alle Ministriërie Depar
tementen, Autoriteiten, Colleges en amtena-
ren, wieu zulks aangaat, inderdaad de hand
gehouden aan de nauwkurlge uitvoering de
zer wet?
b. Worden er wel eens molienvangers
verbaliseerd, huidje In beslag genomen bij
molienvangers en handelaars. Zoo ja, zouden
van regeerlngszfde daaromtrent eens nade
re gegevens gepubliceerd knnneu worden?
