Zaterdag 13 Maart 1920.
35al* Jaargang N\ 2580
voor de SKaldhollandsche en Keeaw§che Eilanden.
Derde Blad.
Antirevolutionair w' l§!r - Orgaan
IN HOC SIGNO VINCES
PRIJSRAADSEL No. 3.
INGEZONDEN
Scherpschoten.
LAND EN- TUINBOUW.
i.
Alle stukken voor de Redactie bestemd, Advertentien en verdere
Administratie franco® toe te zenden aan de Uitgevers.
V
"van Lissabon begon
weigerde op liet dek
pogingen van vrjwel
wat op te wekken
aar
:n,
Ie
hem
t Said
om
in
toeatand
werd hg verhin-
in zee te springen,
een hut vierde klasse,
eatand verminderde
,Kawl" voorbg Kraka-
man.
was om een kist
- het lijk tot Priok
kapitein verwittigde
van onderwgs.
,Kawl" te Priok
nge
inecr
dolen
e
imcnt
de
daar
or
:gn
eed
ya» boot waren
offeigk overschot van
ran boord gehaald en
begraafplaats vervoerd.
(Java-Bode).
ex-Keizer. Uit Doorn
meld:
ie toekomstige verbigf-
eizer wordt thans met
van werklieden zfln
id.
de eerste verdlepiug
wordt ingericht voor
~ir tegenover liggen
de ex-Keizerin. Uit
r.-J ijzeren brandtrap-
gebracht,
die nogal hoog was
een nieuwen zolder,
erdoor is een groote
In hoofdzaak als berg
gebouw wordt ook
ren trap, die van de
naar de eerste étage
ken. Op deze étage
waartoe van buiten
laft door een nieuwen
stgraniet gebouwd,
'garg tot den hoofd -
v verleent wordt een
"gelegd opdat auto's
gevaar voor verzak-
'de „boerderg" en de
door Dultsch perso-
n In de eerste huist
oneel en in de twee
nee!.
r 5 wagens uit Ber-
iwe voorraden men
en z. g. achterweg,
last van den Bur-
s stopgezet, omdat
itegrond geschiedde,
edgekeurd en thans
s dezelfde grenslijn
c was aangenomen,
r de fundeering van
i thans ook aange-
moet huis en plaats
ngst van de nieuwe
Een aantal
inden voor weken-
Er gingen brieven
d brood met boter,
n den achtergeble
ven uit Luilekker-
oud, peinsden hoe
het zusje dat in
zoo volop had. Er
scharreld en toen
is iets te zeggen
ziek. Zoo kwamen
r iemand woonde
zij reeds eerder
bpelen. Deze wees
n uur des morgens
1 de tramign maar
Zoo kwamen z|
i zoo'n stemmetje
3 zoo'n paar bon-
gezichtje smeeken,
r zijn hart week
u drinken en ver
reikten Doesburg,
en zg bg Dieren,
iet opgegeven, de
r de blootearrop-
ïrkjes. Ze waren
aantel. Schuchter
lopt enomnacht-
ien binnen, dikke
nedeo, ze kregen
en ze een nacht-
werden zg toe-
in eikaars armen,
huis, toch veilig,
ging de reis ver-
„altgd maar
loopt niet meer.
>s lang, ze kwa
in Zuphen De
en deden zoo'n
wachten. Na een
ito.
pen ze.
ze naar Deven-
eneer ze op den
Daar stapten ze
ramen ze bg de
nis was. Ze bel-
id een dik mol-
haar zusje niet
er? "snikte het
t ben je wit en
zei Josefientje
armen van zus.
[esnik, dat den
oogen schoten,
ievol verbonden
>ed, ze werden
in het heldere
sten ze terug,
n met een pas,
nigk.
eet aangename
van Po8thuma
niet.
it we toen ge-
nog een bitte-
i z|n indert|d
Iding van nood-
:lacar-systeem.
itgeloopen, be-
raagd werden
proefinstallatie
an het nadee-
:heerd, dan zei
t met de beste
Deze Courant verschgnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
ABONNEMENTSPRIJS per drie maanden franco per post 75 Cent bjj vooruitbetaling,
BUITENLAND bg vooruitbetaling f 5.50 per jaar.
AFZONDERLIJKE NUMMERS 5 CENT.
UITGEVERS:
W. BOEKHOVEN Zonen,
SOMMELSDIJK.
Telefoon Intercommunaal No. 202.
ADVERTENTIËN 15 Cent per regel, RECLAMES 30 Cent per regel.
BOEKAANKONDIGING 5 cent per regel.
DIENST AANVRAGEN en DIENSTAANBIEDINGEN 75 Cent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zg beslaan.
Advertcntiën worden ingewacht tot DINSDAG- en VRIJDAGMORGEN 10 UUR.
Wat zullen m'n Kameraadjes wel in elk
nummer van „de Maas" uitgezien hebben
naar de uitslag van het laatste prijsraadsel.
En telkens was 't mis.
'k Heb m'n best gedaan om zoo spoedig
mogeigk met de uitkomst voor den dag te
komen. Maar een overvloed van copie (copie
dat weten de meesten van jullie wel, be-
teekent handtchrlft d. w. z. datgene wat men
in de de courant laat drukken) kon Ik tot
nog toe geen plaatsje vinden.
Er waren niet zooveel goede oplossingen
als de vorige keer.
Misschien was 't ook wel wat moeiigker.
Vooral scheen de vraagwaaraan het ge
vleugelde woord zg'n outstaan dankt, niet
gemakkeigk op te losBen te zgn, althans wa
ren er velen in de beantwoording hiervan
abuis.
De juiste oplossing is
IN DIT TEEKEN ZULT GIJ
OVERWINNEN.
De onderdeelen waren:
Zeer nuttig is het onderzoek de geschie
denis van landen en volken, want daardoor
leeren wfl hoe God de wereld regeert-
Toch slaan wij de historiebladen zelden
ongedwongen op, wat niet goed te noemen is.
De vin Is een zwemwiek.
Welke koning werd geguillotineerd.
„Koning Lodewflk XVI, die van 1774-1792
over Frankrlk regeerde, verloor in 1793 even
als z|ne vrouw Maria Antoinette het hoofd
onder de guillotine, schrgft Dina Martina
Graafland uit Nieuw Helvoet.
Ook geeft ditzelfde schrgfstertje geen on
aardig antwoord op de vraag waar deze
Spreuk vandaan komt.
We laten het hier volgen:
„Het gevleugeld woord: „In dit teeken
zult gg overwinnen", is ontstaan ten tgde
van Constantgn de Groote.
Deze koning, die van 323—337 over het
groote Romgnsche rQk regeerde, heeft veel
voor het Christendom gedaan.
Door Christen geschledschrgvers wordt de
oorsprong van dit woord ons op de volgende
wgze verhaald
Constantgn de Groote wendde zich eens
met een vurig gebed tot God en vroeg of
de Heere zich aan hem openbaren wilde en
hem in den strgd tegen Maxentius hulpver-
leenen wilde.
En werkeigk, de Heere verhoorde zgn ge
bed; er geschiedde een wonder.
Op klaarlichten dag zagen Constantgn en
alle zgne soldaten boven de zon het teeken
des krul8e8 staan en daarbg deze woorden
„In Hoe Slgno Vlaces", of „Ia dit teeken
zult gg overwinnen."
Verder wordt er verteld, dat Christus zelf
den volgenden nacht aan Constantgn in den
droom verscheen en hem beval, dat hg dit
teeken in zgne banier moest voeren.
Aldus geschiedde het en Constantgn be
haalde de overwinning.
Zooals Constantgn op stoffeigk gebied in
het teeken des kruises de overwinning be
haalde, zoo is het ook met de geloovlgen
op geesteigk gebied.
In het teeken des kruises zullen zg wis
en zeker de overwinning behalen op den
duivel, de wereld en hun eigen boos, ver
dorven hart.
Daarom is „In Hoe Signo Vinces* zeker
ook de leus van de Maas en Scheldebode
De eerste prgs, een
IVORA PLANTENZU1L MET POT
heeft Jan Moogaart te Dirksland.
Tb. H. A. Schipper, Mlddelharnis krggt
„Voor Vrgheld en Recht" door L. Penning.
Johannes Voordgk, Oud Beierland: „In
het Granaatvuur" door L. Penning.
Arle Vroegindeweg, Stationsweg te Dirk
sland: „De Talisman" door Bruno Garlepp.
Plet Troost Pzn., Pieterstraat Goedereede
ontvangt de zes grondkleuren «iftvrije tee-
keninkt. (Hg weet wel waarom
'k Houd mg aanbevolen voor een van je
teekeningen met deze inkt gemaakt hoor!
Oefening baart kunst. Volhouden maar
Dina Martina Graafland Nieuw Helvoet.
Een handschoenendoos.
Henderika Koote, Mlddelharnis Idem.
Geertrulda N. Quak, Nieuw Nelvoet, „Van
verre en nabg" door Joh. Spug.
jannetje E, Kievit, Nieuwe Tonge: „Niets
te klein om goed en lief te zgn", door Joh.
Spgui.
Dirkje van Seters, Stellendam. Een cor
respondentiedoos.
Sara Grootenboer, Middelharnls, idem.
Teuntje Kats, Sommelsdgk: „Voor Zomer
en Winter" door Henriëtte Blaauw.
Goede oplossingen ontving ik nog verder
uit Sommelsdgk vanJ. Bienefelt, Cath. J.
L. Boekhoven, Jb. Holieman, H. Knape, Tr.
Dorsman, C. Knape.
Oude TongeA. Fase.
Nieuwe Tonge: A. Timmer, A. P. Dorst,
A. van Zlelst; C. Fclsbourg, W. Drooger.
OoltgensplaatA. Neels, H. J. C. v. d.
Pol, H. v. Rossum.
Stad aan 't Haringvliet; C. v. d. Boogert,
M. Koppenaal. K&sj
HerkingenC, W. Lokker.
Ouddorp: A. Mastenbroek.
Stellendam: C. Mulder,A.Mulder,F.v.Es.
MellssantA. v. Dgk, L, van Setets, L. P.
Sleling.
Mlddelharnis: S. v. d. Melde.
DirkslandJ. v. Zuuren, H. G. Vroeginde
weg.
Goedereede: K. v. Asperen.
Nieuw HelvoetL. Bakker.
Nieuw Begerland: N. Bouwman.
ZuidlandJ. Weeda.
Tlnte: W. Krgnen.
PernisH. R. M. J. van Es.
Spgkenisse; A. H. Lgesen; E. van Wgn-
gaarden.
ZierikzeeJ. Tanls.
Ierseke: J. L. van Dgk.
's-GravenhageJ. C. Borgdotff.
Raadselredacteur.
Wat moet ik mijn jongen laten
worden
Ziedaar een veel voorkomende vraag voor
de ouders, daar een beslissing afhankeigk
kan zgn van vele factoren. Welke zgn deze
alzoo
Ie. De levensomstandigheden der ouders,
welke ook haar oorsprong kunnen vinden in
weinig of wisselvallige verdiensten, groot
gezin, sukkelen door ziekte van den kost
winner, vrouw of kinderen enz.
2e. Daar den lichaamsbouw of gebrek,
meer of mindere gezonde natuur, aanlegen
liefde voor het een of ander vak van den
toekomstigen werkman: „alhoewel men
meestal niet zoo'n bepaalde voorliefde vindt
voor de een of andere richting bg de jon
gens". Een keuze wordt gewoonigk gedaan
door het voorhouden der ouders of audere,
met bet oog op verdiensten, gemak, vuil
of schoon werk, periodieke werkloosheid enz.
3e. De belangen der ouders brengt het ook
dikwgis mede, hun jongen zelf in de zaak
te nemen, dit houdt vreemde krachten bui
tenshuis, de verdiensten bigft er in, men
heeft hem altgd bg de hand en dikwgis, he
laas niet altgd, meer zeggenschap over hem
dan over een vreemde. In dit geval wordt
zoo'n jongen dan veelal geexploiteerd voor
hun zeiven, soms met opoffeting voor de
toekomst van de jeugdigen.
4e. Men kan voor zgn jongen geen baas
krggen naar de keuze van het vak.
5e. Zijn er ook ouders welke iets verder
zien dan hun neus lang is, en vragen naar
het, wat en hoeveel zal mijn jongen bg dien
baas leeren en wat is het vooruitzicht, ook
met betrekking tot het theoretische gedeelte,
dat voor hem zoo nuttig is en waarnaar hoe
langs hoe meer gevraagd wordt om dege-
ïgk onderlegde werkkrachten te krijgen, enz.
Heusch, het is niet zoo gemakkelijk voor
ieen ouder om dan te kiezen, den jongen te
raden en aan te moedigen, vooral niet wan
neer er weinig wegen zgn in te slaan, om
de vele klippen te ontzeilen.
Wg zullen trachten in een samenspraak
eenige nuttige wenken en raadgevingen te
geven aan hen, welke voorlichtingen in deze
moeiigke keuze noodlg hebben. Wg nemen
dus bier de taak over van die commlssie's
zooals er in sommige plaatsen bestaan, en
wier taak het is de ouoeis of verzorgers
voorlichting te geven in de beroepskeuze
voor hun pupillen. Deze commissieleden in-
formeeren dus eerst naar alles en nog wat
als lichameigke ontwikkeling in verband met
den leeftgd, gezondheid, aanleg, genoten
onderwgs, finatieele draagkracht der verzor
gers enz. en geven daarna hun oordeel te
kennen. Daar zoo'n commissie hier niet be
staat, hopen we dat deze regelen dankbaar
worden aanvaard en zoo mogeigk opgevolgd,
In 't belang van de jeugd en indirekt In dat
der ouders.
Wel Toon, wat zeg je van het weertje te
genwoordig? zoo zal het werk vroeg los
komen jo
fa fan, dat is maar te hopen ook, Ik heb
van deze winter al genoeg gekuierd, en zoo
vet waren de verdiensten de laatste tijd van
verleden jaar niet, om het nu lang te kun
nen ultxingen.
Dat is zoo Toon, maar nou heb jij dit
voor, dat je straks met 3 jongens naar het
land kunt gaan, en dan wordt het tezamen
weer goed.
Ja, dat zeg jg, maar hoe lang loopen ze
schaloos, en hadden ze er dan allemaal maar
zin in, om naar het land te gaan, maar de
jongste heeft er niets mee aan zgn pet, en
de tweede doet het omdat het moet, en om
reden hij voor twee jaar goed geld in het
land kon verdienen, maar dat blijft niet zoo,
en wat kunnen zü dan. Wat zeg jg er van
Gerrit, jg heb wel geen kleine jongens meer,
maar jg kan er ook van meepraten, jg heb
je deel ruimschoots gehad.
De nieuw aangekomene informeert eerst
eens waar Toon en Jan het over hebben en
zegt dan; ja, hst kan een lastig geval zgn.
Willen de jongens graag naar het land,
a la bonheur, je kunt hen er op wgzen dat
ze veel kans hebben altgd maar arbeider
te bigven, maar daar is het mede uit. Zoo
een vermeerdert het aantal klagers op rg-
peren leeftgd. Maar als ze nu meer zin heb
ben in het een of ander ambacht, metselaar,
tlmmmerman, smid, kleermaker, schilder of
wat ook, dan vind ik het geraden, hen dit
te laten worden. Maar dan moeten zg maar
niet tevreden zgn, om maar werk te hebben,
zg moeten bekwaam worden in hun vak.
In elk vak valt veel te leeren en als zg er
dan de noodige theorie bg leeren en leeren
teekenen, vakbladen lezen en instudeeren,
dan zgn zg op den goeden weg. Dan ver
maken zg zich daarin, dat is beter dan dat
lanteifanten langs de straat.
Ja Gerrit, dat zeg je wel, en de arbeiders
jongens*en ook de meisjes moesten 's win
ters meer gebruik maken van het herhalings
onderwgs, dan leeren zg nog heel wat want
anders zgn zg straks haast alles vergeten
wat zg op school hebben geleerd.
Maar Gerrit, jg spreekt over theorie en
teekenen, maar dat is alleen maar in Mid-
delharnis te leeren aan de ambachtschool
of avondschool, dus kunnen hier op het el-
land alle jongens er niet van proflteeren.
Gedeeltetgk heb je geigk Jan, maar voor
die jongens welke de dagschool daar kunnen
bezoeken is het gewenscht dat te doen, ook
me: een beetje opoffering van de zgde der
ouders. Ook de armbesturen mogen daar wei
wat meer over denken voor de weesjongens.
En van de dorpen in de omgeving van Men-
heerse, kan menige jongen daar de avond
school bezoeken. Dan zgn er nog wel enkele
architecten welke les kunnen geven in het
teekenen, of vaklui die het teekenen hebben
geleerd, en voor hen, welke een vak beoe
fenen waarin bier geen teekenonderwgs te
krggen is, laat die wat meer onderwgs ne
men van de onderwgzers van de lagere school,
bgv. uitgebreid lager onderwgs en meet
kunde, en laat hen verder vakbladen lezen.
Zoodoende kan men toch Lnog wat doen,
al is bet niet het ware.
Toon. Gerrit, jg heb. jou jongsten jongen
ook naar de ambachtsschool gestuurd voor
timmerman, en hoe ben jg daar mede uitge
pakt.
Ja, Toon ik mag wel zeggen gelukkig, hg
heeft goede vorderingen gemaakt en, nadat
hg hier op het eiland bg een paar bazen
heeft gewerkt, is hg naar den overkant ge
gaan en door gaan leeren. Hij heeft al da-
deigk aardig goed geid verdiend en zgn ba
zen hielden hem zoo lang mogeigk, hg is
nu aan het leeren voor opzichter.
Maar nu moet je niet denken dat als een
jongen maar op de ambachtsschool is, dat
het dan genoeg is, zg moeten daar ook hun
best doen, en in al de theoretische vakken,
welke zg daar leeren even goed als voor
de praktijk.
Ik heb toen, en je weet ik ben nog al
voor den vooruitgang, er mg veel mede be
moeid ik ging alles goed na en ook welke
vorderingen verschillende jongens, Vbor de
verschillende vakken welke daar geleerd wor
den, hebben gemaakt. Menige jongen kwam
daar op den goeden weg, om zich in den
praktgk en voor de theorie nuttig te maken
en een vooraanstaand werkman of „voor
ganger" te worden, en dat wordt je zonder
die theorie niet. De tgden zgn niet meer
zooals voorheen en als getg verloopt, moet
men de bakens verzetten.
Jan, wat leeren die jongens daar dan, en
wat heeftdie theorie te maken met het tim
meren en smeden en wat zg daar nog meer
leeren Zie je, ik ben maar arbeider, en of
je nu al spreekt van teekenen en meetkunde
en wie weet wat nog meer, Ik begrgp er
geen sikkepit van, het gaat boven mgn pet.
Gerrit, nou jongens, je weet ik ben ook
maar arbeider, maar kom de volgende week
samen eens bg mg thuis, we hebben daar
nog verschillende teekeningen, schriften en
weet ik wat al meer van mgn jongen, dan
kunnen wg eens zien, wat daar geleerd wordt.
Adieu, tot ziens 1 (Wordt vervolgd)
DEIJS.
Spreekt men met liberalen of socialisten
over de innige verwantschap die er tusschen
hen bestaat, wel vormend twee planten,
doch stoelend op den zelfden wortel die
hun van de levens lappen voorziet, dan wer
pen ze dit denkbeeld verre van zich en wg
zen u op de praktgk. En zeer zeker, daar
is bigkbaar groot verschil; maar die van
een en ander ter dege kennes nam kwam
tot de conclusie dat deze twee richtingen
in het wezen hierin overeenkomen dat ze
God van het publieke erf uitbannen en zich
beiden hebben gesteld in den dienst van
het eigen belang. Alleen de weg die ze
daartoe inslaan is verschillendde liberalen
trachten dit te doen door een consequent
doorgevoerd indlviduellsme en de Soc. dem.
geleerd door het jammerigk fiasco van dit
stelsel, gingen een tegenovergestelde richting
en zochten de verwezenig king van hun
materialistisch streven in de gemeenschaps
idee.
In één karaktertrek, die beide gemeen
hebben, komt al zeer sterk uit de eenheid
van grondovertuiglng, waaruit zou kunnen
opgebouwt worden een pleidooi voor de
leer van erfeigke „belasting" n.l. in de be
schouwing van de Christenen en beoordee
ling hunner handelwgze die saam te vatten
is in het bijvoegeigk naamwoord „dom".
Men hoorde b.v. van een liberaalkeuter
boertje het optreden van het Ministerie
Kuiper (1901 1905) en de doorhem getrof
fen maatregelen eenvoudig kwalificeeren als
„dom" en de socialistische arbeider speken
van hun Christeigke collega's die zich niet
door hen op sleeptouw laten nemen even
eens van „dom". Bg de liberalen is dat nog
eene hooghartige nawerking van een lijd
waarin hun partg oppermachtig was, en
andersdenkenden mtn of meer voor gekreuk-
ten in hun geestvermogens werden aange
zien.
Bg de S. D. A. P. is die beschouwing
het natuurigk gevolg van eenzgdige opvoe
ding, die er zich op richt den Soc. arbeider in
het centrum van het wereldgebeuren te
plaatsen. Maar vooral voor deze laatste
partg zouden we de beschuldiging aan ons
adres willen terugwerpen op hen van wie
ze uitgaat. Ieder, die zich op sociaal terrein
beweegt verwondert zich telkens hoe onder
de volgelingen der S. D. A. P. ailes voor
zoete koek wordt opgegeten wat door de
leiders wordt voorgezet. We hoorden eens
een jeugdig socialistisch debater op eene
vergadering belacheigk patbas getuigen van
de allergrootste ellende der arbeiders, die
volgens hem letterlek alles wat het leven
kan opfleuren missen, en dat sloeg in.
Al erkennen we dat in vele gezinnen ar
moede heerscht, bestaan er ook onder de
arbeiders zooveel standsverschillen, die bg
niet weinigen van groote mate van welstand
getuigt, en een grillige tegenstelling vormen
met de overdreven voorstelling van ellende
die identiek zou zgn aan de arbeidersklasse,
De geheeie prodaganda der S. D. A. P. is
er op gericht om driften In den mensch
wakker te roepen die een beletsel vormen
voor het nuchter denken, wat met tal van
voorbeelden kan worden aangetoond. Het
apostolisch vermaan: „zgt nugteren" is ook
tot de Christeigk arbeidersbeweging door
gedrongen. De Christen, die vasthoudt aan
Gods onfeilbaar woord, staat met beide voe
ten op den bodem der werkeigkheid en dat
Woord is de keursteen waaraan hg alle
verhoudingen toetst. In dat opzicht is hg
aarts-conservatief, maar in den hoogstideeëlen
zin van dat woord. Naar een vast doel
streeft hgonwrikbaar ook naar de verbe
tering van zgn lotsbedeeling, omdat hg de
voorziening in de behoeften van stoffeigk
leven Gods wgsheld aanbidt. Die alles zoo
schiep dat de mensch zgn volle arbeidskracht
moet te werk stellen om de stoffen passend
te maken voor zgn gebruik. En God deelde
die Wijsheid, zg het dan in zwak-naglanzen,
aan den mensch mede om zgne roeping
tegenover de, om den strgd voor 't bestaan
zich groepeerende levensverhouding, te be
palen en door het genadewerk van „de
Opperste Wgsheld" hier in beginsel hier na-
maals ten volle, in zgne tegenwoordigheid
te deelen In al de voorrechten die de he-
melsche gemeenschap biedt.
GERRITSZ. VAN PUTTEN
Een 40 jarig proefveld.
Een jaar is gèèn jaar, ofèèn proef is
geen proef, zegt een ouden boeren spreek
woord, en men wil daarmee zeggen: een
proef van slechts èèn jaar geldt niet, hier
uit mag met zekerheid weinig of niets wor
den afgeleid. Maar aan een proef van 40
jaar een bemestingsproef, bedoelen we
mag zeker wel gewicht gehecht worden
Bestaat er zulk een proef Ja. Ook maar
èèn, meenen we, in ons land.,Dat is gele
gen In de provincie Groningen, te Sappe-
meer, op grond van den heer G. Mulder, die
het zelf van 1880 tot 1914 beheerde. Aanleg
en toezicht geschiedde onder deskundige
controle, 't Proefveld was oude Veenkoloni
ale grond, meer dan 250 jaren beschouwd, en
af-wlsselend met stalmest en compost be
mest, De teelaarde, dik plim. 20 c.M, lag
op aigebonkt turfveen. De groote van het
veld was 12 Are, in 24 geigke deelen, van
7i Are dus, verdeeld, de paden niet mee
gerekend. De perceeltjes waren derhalve
niet grootechter verzekert het Verslag, dat
dit aan de betrouwbaarheid niets afdeed,
dewgi de proeven met uiterste nauwkeurig
heid en omzichtigheid werden genomen.
Kleine veldjes hebben bovendien het voor
deel, dat bet verschil In bodemgesteldheid
zoo goed als buitengesloten is.
Gedurende al de 40 jaren werden beurte
ling koren en aardappelen verbouwd; de
proefnemer had hiervoor zijn reden. Het be-
mestlugsplan was aldus :1. stalmest op aard
appelen en de nawerking op koren.
2. Volledig kunstmest (waarbg Chili) 3. Geen
kali. 4 Geen phosphorzuur. 5. Geen stikstof
(Chili). 6. Onbemest 7. Alleen Chili. 8. Al
leen phosphorzuur. 9. Alleen kali. 10 Volle
dig kunstmest, dus als 2, maar hier met zw.
ammoniak. 11. Half stalmest op aardappe
len met half kunstmest- Op koren half kunst
mest. 12 Eenmaal in de 4 jaren stalmest
le jaar volledig stalmest op aardappelen, 2e
jaar nawerking stalmest op koren' 3: en
4e telken jare volledig kunstmest. Van 1881
tot 1893 werd ook kalk gebuikt in den vorm
van gips, behalve op de perc. 11 en 12. De
gebruikte stalmest was steeds prima, niet
vermengd met afval, en werd in een zware
bemesting toegepast, n. 1. tot 1891: 60000
K G, en in de volgende jaren 50 000 K,G.
per H.A. Behalve op veldje 10 werd steeds
op alle veldjes stikstof in den vorm van
Chili gegeven.
Wat was nu het resultaat over die 40
jaren Zoowel bg aardappelen, als bg
en haver de drie gewassen, die werden
verbouwd stond perceel 2 bovenaan. Dat
is dus het veldje, dat volledig kunstmest (mest
Chili,) ontving. Als we dit perceel het cijfer
160 geven, bg elk der drie gewassen, dan
komt het stalmest perceel (1) bg aardappe
ien op 93, bg rogge op 87, bij haver op
ver op 89. En perceel 10, dat ook volledig
kunstmest ontving, doch met zw. ammoniak
kon de cgfers 90, 82 en 82 halen. Dit stond
derhalve bij stalmest achter.
Uit het plan hierboven kan men zien, dat
men ook wilde onderzoeken, wat het gevolg
was' als men 1, 2 öf alle 3 der voedingstof
fen weg liet.
De uitkomst leerde, dat kali bg aardappe
len ook bg rogge niet zonder schade kan
weggelaten wordenhet perceel zonder kali
(No. 3) kreeg bij die gewassen de cgfers 37
en 43. Bg haver echter 83; dit gewas stelt
dus aan kalibemesting veel minder elschen.
Weglating van phosphorzuur had niet zulke
leeigke gevolgen: perc. 4 kreeg de cgfers 80
84 en 90haver (met 90 kon ook het phos
phorzuur dus nog het best missen. Nu wordt
bet duidelijk, waarom de boeren vroeger
voor het kunstmestgebruikt. het le jaar in
stalmest aardappels verbouwden, het 2e jaar
in de nawekiug rogge en dan in het 3e jaar
nog haver konden verbouwen. Zonder stik
stof wreekte zich nog minder, althans bij de
aardappelen; 't perceel bracht het bij dit
gewas tot 84. gaf dus op de 100 H.L.
16 H.L. minder dan het kunstmest-
perceel. Wat op een opbrengst van rond 500
H.L. slecht een verschil van 80 H.L op
leverde. Bg rogge en haver gaf het perceel
zonder stikstof de cgfers 64 en 67. Het on-
bemeste perceel verkreeg de cgfers 28,33 en
59
wg willen het bg deze enkele op merkin
gen laten: De 40 jarigen proef heeft krachtig
bevestigd, dat de Kartoffel een kallvreter is
dat de kali evenwel ook bg rogge een voor
name rol speelt; dat de kunst in de Veen
koloniën van „hulpmest" „de mest, is ge
worden. Volledigkunstmest heeft zgn colle
ga, den stalmest, in alles glansrgk
verslagen. Van 15 aardappeloogsten op No.
2 was de gemiddelde opbrengst 496H.L.per
H.A. in stalmest (op No 1) was het gemid
deld beschot 487 H.L. De verhouding kunst
mest: stalmest was dus 100 98, C. B.