Zaterdag 18 Maart 1920
35*u Jaargang N*. 2580
voor de ZnidhoUandsche en üeeuwsehe Eilanden.
Eerste filad.|
Antirevolutionair w 'f|f Orgaan 1
ét
IN HOC SIGNO VINCES
T. Or. SXEIHOEST
Kunst en Kerke Ghristi.
OP OEN UITKIJK.
INGEZONDEN MEDEDEEUNGEN.
Horlogemaker, 23 Boschlaan 23, .iHjüA., R'dam,
W. BOEKHOVEN Zonen
Alle stukken voor de Redactie bestemd, Advertentiën en verdere Administratie franco toe te zénden aan de Uitgevers
Al mogen we van de Kunst geen
afgod maken en ze nog meer beminnen
dan de Kerk. Al mogen we di Kunst
niet verheerlijken ten koste van den
Gever aller goede gaven en volmaakte
giften, dié den kunstenaar zooveel wijs
heid gaf en inzicht en vermogen tot
afkijken van Natuur en Werkelijkheid
en indringen in 't geestesleven van zijn
medeschepselen; en zijn vermogen om
de zielsdrijfveeren der menschenkinde-
'ren te ontleden om die in een Kunst
werk, hetzij in Letterkunde, hetzij in
een Schilderstuk, hetzij in een Muziek
stuk, hetzij in een Beeldhouwwerk of
ander kunstproduct neer te leggenal
mogen we nooit de Kunst als Gave
hooger schatten dan Hem die ze gaf;
toch mogen we de Kunst en'tSchoone
daarin ook weer niet te Jaag ontslaan.
Men mijde hier de uitersten en blijve
Gereformeerd ook te dezen opzichte. Men
zij ook bij deze beschouwing een Chris
ten, die' van den Christus geleerd heeft
niet den groven kemelsharenmantel
van Johannes den Dooper te dragen,
maar het linnenkleed, waarom de Krijgs
kntchten dobbelden, opdat dit niet
gescheurd werde.
Zie de Kerke Christi! En hoor Sa
lomo in zijn Hooglied over hare Schoon
heid. Lees Hooglied één; lees Hooglied
twee en drie: leest 't met aandacht
vers voor vers en de Kerk des Heeren,
dat Kunstproduct der Goddelijke Genade,
straalt U uit eiken regel in hare kos
telijke Schoonheid tegen. „Indien gij 't
niet weet, o gij schoonste onder de
vrouwen" „Zie gij zijt schoon, mijn
vriendin, zie gij zijt schoon" „Sta op
mijn vriendin, mijn sehoone, en kom!
„Hoe schoon is uw uitnemende liefde,
mijn zuster, o bruid!". En hoedanig de
Spotternij en de Wellust van den Bij
belhater zich ook aan dit Hooglied moge
bezondigd hebben en gepoogd 't omlaag
te sleuren tot (Jostersche romantische
poëzie door den dichter Salomode
Christen ziet in dat Lied de Kerke
Gods en haar deugden en schoonheden,
van Hem die Zijn eigen Heerlijkheid
deed uitstralen op zijn Bruid, op de
Vrienden en 8peefmaagden der Bruiden
des Bruidegoms, die de ware geloovi-
gen en minnaars der ware Gods kennisse
zijn. Schoon is de Kerk, omdat ze
Beelddraagster is in haar hoogste uitin
gen van innige vroomheid err god
zaligheid en navolgster van Christus,
den Schoonste onder de menschenkin-
deren. De Kerk hier Op Aarde, maar
eenmaal in 't Rijk der Heerlijkheid,
wat is zij een product van Verheven
heid. Zie Opbg 21 haar woning):
En hij toonde mij de groote stad
het heilige Jeruzalem, en zij bad de
heerlijkheid Gods en haar licht was
den allerkostelijksten steen gelijk,
namelijk als den steen Jaspis, blin
kende gelijk kristal. En 't gebouw
van haar muur was Jaspis; en de
stad zuiver goud, zijnde zuiver glas
gelijk. En de fundamenten van den
muur der stad waren met allerlei
kostelijk gesteente versierd. Het eerste
fundament was Jaspis, het tweede
saffier; het derde Chalcedon, het
vierde Smaragd; het vijfde Srdonix;
het zesde Sardiushet zevende Cry-
soÜethet achtsteJBerylhet negende
Toopaashet tiende Chryasopraashet
elfde Hyacinth, het twaalfde Amethyst.
En de twaalf poorten waren twaalf
paarlen, iedere poort was elk uit
zuiver goud, gelijk doorluchtig glas.
En ik zag geen tempel in haar,
want de Heere, de Almachtige God,
is haar tempel, en het Lam.
Wees dus Christen en veracht de
Kunst niet, als ze de Schoonheid ademt.
Veracht de Kunst niet, als 't Sehoone
't oog en 't hart boeit en streelt. Ver
acht de Kunst niet, omdat 't Sehoone
soms niet geestelijk genoeg is en «de
ziel» ouder de kunstuitingen niet uit
sluitend zaligheid geniet doch slechts
het «vleesch» er wel bij vaart. En dus
zonde en zondige genieting en vleesche
lijke lusten daarbij de overhand heb
ben wat niet waar is.
God schiep Adam en Eva en wel
onder de hooge uitspraak: «Laat Ons
menschen maken, naar Uns beeld en
Onze gelijkenis». Dus is de Mensch
daarom reeds Schoon. En niettegen
staande den Zondeval blijft de Mensch
kunstproduct van een Goddelijk kennen
en kunnen.
't Paradijs was een eenige Hof en 't
Eeuwige Rijk der Hemelen zal nog in
grooter schoonheid pralenSion zal
herrijzen uit 't stof en naar Ps. 87
zullen de poorten van Sion bemind wor
den en zeer heerlijke dingen van de
stad Gods gesproken worden, en de
zangers en de speellieden en al zijn
fonteinen zullen binnen haar zijn.
Zeg dus nietde Kunst is verachte-
lij Weg met Muziek en Zang, met
Portretkunst en Fotografiemet Poëzie
en Proza; met Schilderen en Boetsee-
ren; met Beeldhouwen en Etsen, 't Is
alles vleeschelijk en 't trekt ons maar
van God af. Mijn ziel, mijn ziel, om 't
eeuwig, zalig leven daar gaat 't
maar omZeg en spreek zoo niet want
gij bedroeft den Oppersten Kun-tenaar,
wiens deugd is heerlijkheid van Eeuwig
heid tot Eeuwigheid; Goddelijk in Zich
zelf en grootelijks, verheven; uitstra
lend eneindige heerlijkheid en majesteit
zelfs in de Natuur. Ook schoon in zijn
Creaturen. »De hemelen vertellen Gods
eer en 't uitspansel verkondigt Zijner
handen werk. De dag aan den dag
stort overvloediglijk sprake uit, en de
nacht aan de nacht toont wetenschap».
Lees de Boeken van Job en David en
vSajomo over de Schoonheid der Natuur,
en eindigt bij dat Kunstgewrocht, maar
ook bij de Beschrijving en 't dichterlijk
talent dier gewijde KuDst- en Natuur
minnaars, in God.
Zeker; er is Menschelijke kunst En
die Menschelijke kunst kan in dienst
gesteld worden van 't Vuile en 't Vieze
van 't Wulpsche en Hartstochtelijke
van 't Onzedelijke en 't Prikkelbare.
Ook de Kunst ligt onder den Zondeval
en is besmet. Da natuur is zelfs ver
vloekt, maar toch nog zoo schoon, dat
naar Davids lied de hemelen nochtans
Zijn lof verkondigen ondanks dien vloek.
Het Sehoone is verduisterd, maar niet
vernietigd. Het schoonheidsgevoel
heerscht nog in den mensch 't ls wel
afgestompt door den Zondevaldaarom
ziet de natuurlijke mensch ook de heer
lijkheid Godes niet meerniet meer alle
heerlijkheden der Natuur en de waar
dij der Christelijke Kerk; hij die na
tuurlijke mensch, ziet van 't geestelijke
schoon weinig meer, maar zijn oog is
nog wel vaak open voor de schoonheid
van 't hem omringende. Dat is ons door
de zonde niet ontnomen; dat is gevolg
van 't Beelddragerschap Gods en Zijn
algemeene genade. Dat is ingeschapen.
Maar daarom des te meer moet een
Christen eijn Schoonheidsgevoel laten
werken't ontwikkelen't verrijken
met al 't Verhevene, dat hij in de na
tuur, en in Gods Woord, en in steden
Zoo komt de Kunst te staan in de
ljjn der Goddelijke ordinantiënzoo
wordt ons -schoonheidsgevoel, te grof,
te walpsch, bedwongen omdat 't Ham
vernedert, als we dat gevoel onrein
doen spreken bij 't zien "en hoorenvan
wat de kunst der menschen aanbiedt
Er komt dan een andere kijk op kunst
en kunstproducten, want dan is 't om
Zijn Eere te doen en om verhooging
van Zijn Gloriewant dan is 't om
ernstiger dan ooit een waar Beelddra
ger te zijn in genieting van 't Goede
en Sehoone, wat welluidt en opheft tot
hooger sfeer.
Zq zqn al heel biq, als ze haar kousen heel
en de kinderen knap hebben en 's avonds
'n half uurtje kunnen uitrusten, ze ver
trouwen der mannen de keus der candidaten
wel toe en zq zullen de gekozenen wel
stemmen.
Mooie KLOKJES met WEKKER f 5.50. WEKKERS f 4.25.
Alles prima KOPERWERK. Bijzoudere gelegenheid.
Haast U!
Deze Courant verschqnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
ABONNEMENTSPRIJS per drie maanden franco per post 75 Cent bq vooruitbetaling.
BUITENLAND b| vooruitbetaling f 5.50 per jaar,
AFZONDERLIJKE NUMMERS 5 CENT.
UITGEVERS:
SOMMELSDJJK.
Telefoon Intercommunaal No. 202
ADVERTENTIËN 15 Cent per regel, RECLAMES 30 Cent per regel.
BOEKAANKONDIGING 5 Cent per regel.
DIENST AANVRAGEN en DIENSTAANBIEDINGEN 75 Cent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zq beslaan.
Advertentiën worden ingewacht tot DINSDAG- en VRIJDAGMORGEN 10 UUR.
leen de Christen heeft 't ware schoon
heidsgevoel, omdat de particuliere
genade de betuiging hem op de lippen
legt: Want U is 't Koninkrijk en de
Kracht en de heerlijkheid en
Bij Uw licht zien we 't lichten
Heilig heilig, heilig is de
Heere
Nadruk verboden
Voor onze vrouwen géén prettige tqd t
Want xij gaan „over de tong".
Neen, niet in verkeerden zin gelukkig,
maar toch, er wordt over „onze vrouwen"
gepraat, gebandeld, gestemd en moge een
enkele dat misschien wel erg „leuk" vinden,
de groote meerderheid onzer vrouwen is nog
wel zóó, dat ze denken en zeggenZe moes
ten ons maar met rust laten
't Ging over „de Vrouw en het Kiesrecht".
In den bi]na afgeloopen winter is op de
vergaderingen onzer Kiesvereenigingen me
nigmaal over dit onderwerp gehandeld en
niet steeds met de noodige voorzichtigheid,
er schflnen hier en daar onbevoegde
q veraars in een verkeerden zin aan 't werk
en aan 't woord te zijn geweest".
Het vrauwenstemrecht is er thans.
Als ik het voor 't zeggen had, zou het
nooit gebeurd zqn, dat stel ik op den voor
grond.
Het is er met 'n reuzensprong gekomen.
Alle wereldgebeurtenissen en ons natio-
naal-politieke leven, 't heeft samengewerkt,
om op een bepaald oogenblik de meerder
heid voor 't vrouwen-stemrecht btyeen te
brengen, die er anders nog in geen halve
eeuw zou geweest z|n.
En wq, wij stonden slap en zwak.
Laten we dit rondweg erkennen.
Er was verdeeldheid In onze gelederen
er was geen vaste leiding; de een sprak zus
ca de ander schreef zoo en op het „Cen
tral Convent" waar speciaal over deze zaak
gehandeld zou worden, daar floot elk z|n
eigen deuntje en zong zijn eigen liedeken
en nadat merf elkander had aangehoord, ging
de vergadering naar buis.
Natuurlijk moest zich dit wreken.
Dan komt daarbij, dat „vooruitgang" en
„democratie" woorden zqn, die menigeen 't
hoofd op hol brengen.
Zie, dan gaat het zóó in z'n werk.
Men is tegen de revolutie, dat spreekt!
Mééren .en dan richt zich de
gestalte hoog op; dan flikkert het oog; dan
komt de gansche man In beweging; men
zal dan tóch es laten zien, dat ook zónder
de revolutie de „vooruitgang" en de „de
mocratie" kunnen worden gediend, beter zelfs
dan door de geesten der omwenteling.
Zoo komt men dan bq de „vrouw".
Die moet worden „opgeheven".
Haar is vele jaren lang schandelijk onrecht
gedaanzij is politiek onmondig gehouden
andere tijden brengen andere elschen; ook
de stem onzer vrouwen moet in Staten en
Raden worden gehoord; wij moeten er eer
lijk voor uitkomen dat we in dit opzicht
voorheen veel te stug z|n geweestdie fout
moet hersteld; altijd heeft het christendom
de vrouw in eere gehouden, laten we nu
niet bij onze tegenstanders achterbleven,
enzoovoort.
Deze en dergelgke klanken moeten in onze
kiesvereenigingen zqn gehoord.
Denkelijk 't meest van „jongeren".
Nu moet men dit eensdeels niet te zwaar
hun toerekenen.
Er zQn verzachtende omstandigheden.
Zelden, hoogst zelden heeft de wereldge
schiedenis zulk een geweldigen tqd gekend
als de onze is.
Men wordt er bang van.
En waar in maanden, in dagen en uren
omgeworpen wordt, wat jaren en eeuwen
stónd, daar heeft dit vanzelf ook In-
zin dat ze insgelQks een gevoel over zich
krijgen, alsof ze óók geroepen worden, om
van den grond af het gebouw onzer begin
selen opnieuw te doen verrijzen.
WQd er niet te veel aandacht aan I
Dat komt alles wel weer terecht.
Tenzq deze geesten in hun binnenste zijn
reeds uit de beginselen der revolutie leven,
din verlaten ze ons straks toch en dan is
dit allerminst een verlies.
En dan komt er nog dit bq
„De verdeeldheid in de hoogere regionen"
onzer partq, zóöals we dit ergens zagen aan
geduid, waardoor in de hand gewerkt wordt,
dat zich kwasle-geestdriftige qveraars naar
voren dringen, die zeggen: Ik ben van Ba-
vlnckik ben van den „ouden Kuyper" ik
ben van Fabius enz. enz.
Wat een ernstig verschijnsel is.
Want in den regel gaat het zoo, dat de
dlcipelen, onder wie er velen zqn, die eigen-
iqk veel te weinig van de zaken in kwestie
afweten, om dien naam te mogen dragen,
als de veulens in de wei voorthuppelenzij
wéten het en zij kennen den weg ter-
wqi de meester nog voorzichtig het terrein
verkent.
Er schuilt in die verdeeldheid veel kwaad.
Laten we dit toch ronduit erkennen 1
Zonder eenigen zweem van „militarisme"
te vertoonen, mag ik toch zeker een politieke
partq wel vergeiqken bq een leger. Welnu,
een leger is wég, als er geen eenheid van
krqgsplan is, déé rover zullen allen het
eens zijn
Nu nr|f ik van den opperbevelhebber.
Geen ctcele partq in ons vaderland heeft
dien op dit oogenblikTroelstra had er nog
't meeste van, maar zooals de zaken thans
staan, zal hq zelf op dien titel niet erg ge
steld zqn, een generaal en chef die som
mige zijner officieren wel „van hun post
zou willen trappen", maar eenvoudig ten
antwoord krqgt, dat het vertrouwen van den
troep hen op dien zetel plaatste en zq dus
biqven waar zq zqn zulk een opper
bevelhebber stelt op dien naam niet veel
prqs meer.
Doch ik spreek van den krqgsraad.
Die moet tot een besluit komen.
Nu kan het gebeuren, dat er in dien krqgs
raad mannen zitten, die 't met dit besluit
niet eens zqn.
Wat doen zq dan
zq onderwerpen zich aan 't besluit en de
meening van den krqgsraad en trachten bier-
mee In eenheid van uitvoering de overwinning
te behalen.
belangen'politiek en ons verzet'ten met al
wat in ons was, zoodra we ook jnaar éven
meenden, dat onze geldbeurs in gëvaar komen
kon?
Ik vraag maar en zeg voorts niets.
Ieder make de toepassing zelf.
Wq moeten naar beneden, de diepte in,
schuld gevoelen en beiqden, dan is er
ook voor onze partq weer verhooging.
Zqn wq daarbq ook praktisch geweest.
|L Waar men in onze vergaderingen over
„De Vrouw" handelde, werd het r.iet zeiden
een twist gesprek over de vraag, of zq hen
stemrecht behoort te hebben of niet.
Broeders I een zeer eenvoudige opmerking
Zq hééft het nu eenmaal I
En eer me nu Iemand slagvaardig in da
ede valt, voeg ik er dadeiqk aan toe, dan
dit allerminst -een reden is voor ons, om
ons nu bq het tegenwoordige kiesrecht ook
in de toekomst maar neer te leggen, driewerf
neen!
Maar dit heb ik van den „ouden Kuiyper"
geleerd
Als zulk een beslissing pas gevallen is
torn daar dan niet dadetqk aan, vooral niet
als er tweespalt was in eigen gelederen,
wacht dan eerst eens watherstel voorzich
tig de verbroken eenheid en maak u gereed,
om op een gunstig tqdstip verandering aan
te brengen.
Men had dit nü moeten laten rusten.
En zich b. v. moeten bepalen tot practlsche
vragen als dézeof de vrouw ook van Gods
wege geroepen en verlicht is, om te weigeren
haar stem uit te brengen en ook of men
haar zal toelaten tot de kiesvereénigingen.
Ook dit laatste schqnt hier en daar kwaad
bloed te hebben gezet.
Mq dunkt, wq kunnen op dit punt Iets
leeren van het kerkeiqke leven zoo yan onze
vaderen als uit onzen tqd. En wel, dat de
„meerde vergaderingen" zoo vaak niet geven
een vasten regel, maar adviseeren, dat de
kerkeraad handelen zal, zooals 't meest voor
de rust en den vrede in de gemeente pro-
fqteiqk is.
Verreweg de meeste vormen, daarvan ben
lk overtuigd tenminste „onder ons"
talen niet naar 't lidmaatschap eener kies-
vereenlging.
Allerminst de gehuwde vrouwen.
30 cent per regel.
Nu gaat elke vergeiqking mankt
Maar op de voormannen en leidende per
sonen onzer partq rust de dure verplichting
voortaan el het mogeiqke te doen, om door
eenheid van actie In 't vervolg de partq niet
wederom te verwarren.
Doch ook op de partq rust schuld.
Mag ik eens „stout" zqn Och I ik sluit
mq zelf bq „de partq" in en vonnis dus mq-
zelf mèt baar 1
Hebben wq, voorheen, ook te eenzqdig
geleefd
De schoolkwestie verdiende al onze be
langstelling maar hebben wq onze voor
mannen tqdig geprikkeld, dat ze ons over
zooveel andere kwestieën, die aan de orde
kwamen, zouden inlichten En als zij dit
soms al wilden doen, was er bq ons vol
doende belangstelling
Werden niet zq en wq tenslotte door de
feiten overrompeld en verrast?
Zqn wq en ga toch niet, broederste
lichtvaardig over deze vraag heen door
de onvaste leiding onzer voormannen soms
wrevelig en onhandelbaar geworden
inplaats dat je ons, óók op onze vergaderin
gen werd tot een ooriaak van zelfonderzoek,
van schuldbeiqdenis en gebed?
Heeft God hierin ook niets te zeggen
Is Hq het niet, die alles bestuurt
Kén het ook zqn, dat er een ban in het
leger is?
Zou de Heere God het ook soms zien en
zoeken, dat niet onze voormannen, waar wq,
wq i gq en lk en wq allen tezamen de be~
ginsel-politiek allicht goed achtten om te be-
Maarmaarde „politieke ont
wikkeling"
Och, broederzorg dat ze thuis in haar
weinigen viqen tqd goede boeken en bladen
lezen kan, geloof me, het verstand bepaalt
de richting nietde kiezer heeft geen studie
van alierlel „vraagstukken" te makenook
zonder dit alles ban de vrouw heel goed
weten waar het om gaat.
Ik voor mq zouzeggenIn de meeste gemeen
ten gaat men 't veiligst door te wachten of
en tot „de vrouw" zelf aanklopt, om lid der
kirsvereeniging te werden. Dan kan men
nóg zien- 't Gevaar, dat zq zal gaan heer-
schen over den man is onder ons ondenk
baar klein'n Héél enkele zal fer ver
gadering komen en dat werkt voor zulk een
geest als veiligheidsklepde stoom vindt dan
een iiitweg, die anders misschien gevaariqk
worden kon
Wat lk wél zou raden
Laat er een- of tweemaal In 't jaar 'n spre
ker optreden, 't kan best iemand zqn uit
eigen plaatsdominee of meester b. v. met
een politiek onderwerp, waarin ook de vrouw
belang stellen zal en zorg dén, dat ze allen
r vergadering komen.
Dan krqgt ge vanzelf 'n bind.
Tusschen de vrouw en de klesvereeniging
en dan volgt je strakB te gemakkelijker het
advies dezer laatste, als het tqd van stem
men is,
„UITKIJK.",