Zaterdag 10 Januari 1920,
voor de Znidliollaiidsclfee en ÏSeeewiselie Eilanden.
Eerste Blad.
84Bte Jaargang N'. 2562.
Antirevolutionair Orgaan 1
PLANTENBOTER
IN HOC SIGNO VINCES
SamenvoegingvanSemesn-
ten (Middalharnis Som-
melsdijk.)
Mamas, Mededeellngsn.
W. BOEKHOVEN k Zonen,
Alle stukken voor de Hedactie bestemd, Advertentiën en verdere Administratie franco toe te zenden aan de Uitgevers
mi
iF OEI UITKIJK.
Deze Courant verschgnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
ABONNEMENTSPRIJS per drie maanden franco per post 75 Cent bjj vooruitbetaling.
BUITENLAND bfl vooruitbetaling f 5.50 per jaar.
AFZONDERLIJKE NUMMERS 5 CENT.
UITGEVERS:
SOMMELSDIJK.
Telefoon Intercommunaal No. 202.
ADVERTENTIËN 12»/> Cent per regel, RECLAMES 25 Cent per regel.
BOEKAANKONDIGING 5 Cent per regel.
DIENSTAANVRAGEN en DIENSTAANBIEDINGEN 50 Cent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zg besiaan.
Advertentiën worden ingewacht tot DINSDAG- en VRIJDAGMORGEN 10 UUR.
De vereeniging van Gemeenten heeft
al lang de aandacht der Kamers en
der Staten en der Pers getrokken. Ook
in MiddelharnisSommelsdijk heeft deze
zaak eenige maanden een punt van
overdenking uitgemaakt, maar is dood-
geloopen op den onwil van den Som-
sdqkschen Raad, die dus niet ver-
■^olkte wat Gad. Staten van Noord-
Holland dezer dagen aan de Gemeen
tebesturen hebben aanbevolen. Het stuk
der Gedep. bedoelt wat onderstaand
Persbericht inhoudt.
Samenvoeging van gemeenten.
Gedeputeerde Staten van Noord-Holland
hebben aan de gemeentebesturen In de pro
vincie bericht dat de drukkende lasten, die
de gemeenten in de laatste jaren in steeds
stagende mate gaan bezwaren, en waarvan
thans het eiude nog niet is te voorzien, bg
hen de overtuiging hebben gevestigd, dat
voor vele gemeenten in aldoor maar opvoe
ren van belastingen geen uitkomst kan wor
den gezocht.
Naar hun meeniag zal door daarvoor in
aanmerking komeade gemeenten meer en beter
resultaat zijn te wachten door hare samen
voeging met andere. Niet alleen, dat grootere
gemeenten gemakkelfker kunnen voldoen aan
den eisch van kostbare sociale maatregelen,
w>ok de kosten van de interne huishouding
i W/jsfiei daardoor in hoege mate gereduceerd,
^ildus zal op elk gebied van gemeentelijke
voorzorgen b| minder kosten een aanzienigke
beter resultaat z|n te bereiken.
Deze gedachtengang heeft er Gedeputeerde
Staten reeds toegebracht, aan eenige gemeen
ten voorstellen tot vereeulging in één huis-
houdelfk verband te doen en inl meer dan
één geval hebbed deze voorste len de in
stemming van de tegenwoordige besturen
gevonden, en Is de vereeniging van de be
trokken gemeenten in voorbereiding genomen.
Minder bekend dan de gemeentebesturen
zelve met de plaatselijke omstandigheden, die
naar een oplossing van het geldel! k probleem
in deze rlehtlng aandringen, komen Gedepu
teerde Staten voor de vereeniging van ge
meenten aller volle aandacht vragen, en zij
achten de zaak van zooveel gewicht, dat zij
de mogel!kheid en de wensehelijkheid van
de vereeniging van twee of meer gemeenten
voor alle gemeenten beneden een bevolkings
cijfer van 3000 zielen onder de oogen zouden
wensch te zien.
ZQ verzoeken daarom den besturen van
deze gemeenten, la den raad die mogelijkheid
en die wenschel|kheid te doen overwegen
en hen met 's raads zienswijze in kennis te
stellen. Ook van de overige gemeentebesturen
wanneer daartoe naar hun meeniag termen
aanwezig zijn zullen zij gaarne gemotiveer
de voorstellen tot samenvoeging van hun
gemeenten met een of meer andere Inwachten.
Gedep. Staten willen dus bereiken
door samenvoeging: tempering der fi
nanüeéle lasten door gezamelijk de kost
bare sociale maatregelen te dragen,
wat voor één te zwaar zou knnnen
zijn; tempering van den belastingdruk
door niet twee, maar door er één in-
térne huishouding op na [te houden
door minder kosten een aanzienlijk be
ter resultaaten Gedep. Staten hebben
dan ook zelf reeds aan eenige gemeen
ten een wenk gegeven om iu één huis
houdelijk verband te komen, en die ge
meenten geven aan dit verzoek reeds
voorloopig gehoor. Ja, de Gedep. vin
den deze zaak zoo belangrijk, dat zij
alle Gemeenten in Noord-Holland be
neden 3000 zielen, in 't oog houden
om ze tot een gemeente saam te smelten.
En zij verzoeken dan ook alle Gemeen
tebesturen die in dien toestand verkeeren,
om in den Raad de mogelijkheid en
de wensehelijkheid te overwegen. Ook
van de andero Gemeentebesturen, van
dorpen boven de 3000 inwoners, zullen
ze gaarne gemotiveerde voorstellen tot
samenvoeging ontvangen.
Wat in Noord—Holland door Ged.
Staten is gevraagd, komt wat vroeger
of later ook in ZuidHolland en ia
gansch Nederland aan de orde. Komt
ook van zelf weer in Middelharnis
Sommelsdijk aan de orde. En 'tisnoo-
dig, dat de Regeering zich met die ver-
eenigingen bemoeit. De Minister v. Binn.
Zaken is reeds in 't bezit van een Rap
port betreffende de reorganisatie der
Nederlandsche gemeenten en ZExc. staat
er heusch niet onverschillig tegenover,
want met 't Gemeentewezen staat 't
treurig. Zie eens hier:
In Nederland is 't gemiddeld bevol
kingscijfer 6000 zielen per Gemeente,
want er zijn er 1122 en daarin wonen
bijna 7 millioen menschen. Als we nu
die 6000 vasthouden a!s gemiddeld (en
dan is 't neg maar een gewoon dorp),
dan vinden we:
215 Gemeenten bereiken de 6000.
907 't niet.
En van die 907 zijn er
436 Gemeenten van 60602000 inw.
279 2000—1000 inw.
165 1000500 inw.
27 minder dan 500
inwoners.
En nu elke Provincie afzonderlijk:
ZuidH. 30 Gemeente van 6000
70 6000-2000
45 2000—1000
36 1000— 500
4 onderde500
(Papekop, Peursum, Tienhoven, Wijn
gaarden.)
En voor de overige provinciën is de
toestand als volgt
In Groningen halen 15 van de 42
gemeenten het gemiddelde terwijl er
7 gemeenten zijn met minder dan 2000
inwoners.
In Friesland zijn 26 gemeenten met
meer dan 5880 inwoners 12 gemeen
ten tusschen 5980 en 2000 inwoners
3 gemeenten tusschen 2000 en 1000
inwoners en 2 beneden 1000,
In Drenthe 8 gemeenten boven ge
middelde, 24 tusschen 5980 en 2000
en 2 tusschen 2000 en 1000 inwoners
In Overijsel 23 boven het gemiddel
de, 24 tusschen 5280 en 2000 en 13 be
neden 2000.
In Gelderland 32 boven 5980; 51
daarbeneden doch met meer dan 2000
inwoners 28 gemeenten tellen tusschen
2000 en 1000 inwoners; 5 tusschen
1000 en 500, terwijl zelf Rozendaal
slechts 384 en Hemmen 222 inwoners
tellen.
In Utrecht zijn 7 gemeenten boven
het gemiddelde, 23 daaronder doch met
meer dan 2000 inwoners 19 van 2000
tot 1000 inwoners, maar even 20 van
1000 tot 500 inwoners, terwijl de ge
meenten Laag Nieuwkoop 434. Loener
sloot 497. Odijk 468 inwoners tellen
In Noord-Holland vinden wij 25 ge
meenten boven het gemiddelde, 50 be
neden 5980 doch boven 2000 inwoners
40 zegge veertig tusschen 2000 en 1000
en 19 tusschen 1000 en 500 inwoners
terwijl Beets er 468 en Katwouden de
kapitale som van 282 inwoners berei
ken.
In Zeeland hebben wij 5 gemeenten
boven het gemiddelde, 38 van 5980 tot
2000 vijf en dertig van 2000 tot 1000
inwoners. Dan komen er zeven en
twintig tusschen 1000 en 5ü0 inwoners
en eindelijk 's Heer Batskerke met
365 Nieuwvliet met 470, Noordwelk
Overslag met 434.
In Noord-Brabant zijn 27 gemeenten
boven het gemiddelde, 69 d arbeneden
doch boven 2000 inwoners, twee en vijf
tig tusschen 2000 en 1000 inwoners,
maar even een en dertig tusschen 1000
en 500 inwoners, en eindelqk Bokhoven
met 254 Deuren Dennenburg met 403,
Dieden enz met 459, Dommelen met
435, Drongelen met 389 inwoners.
En in Limburg zijn 17 gemeenten
boven het gemiddelde, 37 met minder
dan 5980 doch meer dan 2000 inwo
ners drie en veertig gemeenten tusschen
2000 en 1000 en negentien tusschen
1000 en 500 inwoners Bingelrade telt
er 475. Jabeek 443, Rijcholt 353, Mesch
316, Muchem 289, Ittelvoort 218 en
Bemelen 244,
Op grond van deze cijfers is 't dus
niet zoo dwaas om van Samenvoeging
te gaan spreken, wat dan niet mag
uitgescholden worden voor Opslokstel-
sel. maar wat veeleer mag genoemd
worden Bezuinigingssysteem. Maar
de historische rechten Ja, dat
is in Sommelsdijk ook gezegd. Maar die
zijn van zeer twijfelachtige waarde.
Voorzoover ze „historisch" zijn (Som
melsdijk behoorde tot Zeeland), is die
historie sinds 1805 tot 1919 ganschelijk
verloren gegaan, net zoo goed als dat
er geen één Menneersenaar is, die er
belang in stelt, dat hij vroeger tot !t
Brieische Eiland behoorde. Sommelsdijks
rechtspraak is sinds 1805 dezelfde als
van Middelharnis. Sommelsdijks Doele,
nog uit den Gildentijd, is thans een
Sociëteit. De Poorters- of Burgerrechten
van Sommelsdijk mochten eertijds
Zeeuwsch zijn, nu zijn ze, net als die
van Middh. Echt Hollandsch, d. i.
Grondwettelijk voor Jan en Alleman,
Zeeuw en Sommelsdijker en Menneer
senaar precies 't zelfde.
Wat beteekenen nu zulke woorden
als„historische rechten". Elk historisch
recht is voor Sommelsdijk bezweken
door den drang der omstandigheden en
den tand der revolutionaire tijden van
1789 en later. Die historische rechten
zijn looze klanken uit 't verleden
.die nergens echo vindeD in Wet
of Verordening. Een Sommelsdijker kan
er nog heel zoetelijk over mijmeren, dat
één van zijn voorgeslacht op den Blau
wen Steen te Zierikzee werd in de ca
chot gestopt; maar wie vandaag in
Sommelsdijk brand sticht, gaat net als
een Menneersenaar naar den Noordsin
gel te Rotterdam met vrij logies, kost
en kleeren op kosten van 't Rijk.
Die Historische" rechten zijn van
den verleden tijd, toen elk dorp of stad
nog eigen privilegiën had. Op 't oogen-
blik zijn 't nog klanken zonder inhoud
en beteekenis. En beter is 't daarover
te zwijgen in 't publiek. Historische
rechten en gronden (als ze er nog zijn
mogen en moeten alléén ontzien worden,
wanneer ze de verbetering van toestan
den niet tegenwerken en werken ze
die wel tegen, dan dienen we er
onzen eerbied voor te verminderen in
zeer aanmerkelijke mate.
Historische rechten ze gelden weinig
meer, omdat er geen practische betee
kenis aan gehecht worden kan in onze
Wetgeving, 't Burgelijk recht't Han
delsrecht.
't Strafrecht, 't Kiesrecht; 'tSociaal
recht, enz. enz. 't is voor alle burgers
krek eender.
En de finantiën? Gedep. Staten wil
len juist ter wille van die finantiën
vele Gemeenten samenvoegen. En zij
zullen toch wel een goeden kijk op de
zaken hebben. Voor Middh. en Somm.
behoeft 't Geld geen bezwaar te zijn,
noch 't belastingbiljet.
En de politieke verhoudingen In
Sommelsdijk zijn de politieke verhou
dingen tusscheu Rechts en Links pre
cies eender als in Middelharnis, met
dit tijdelijke verschil, dat Sommelsdijk
nog eenige Grijzaards oudstrijders be
zit, die zoolang zij nog leven, een voor
sprong geven aan Rechts, maar daarna
niet meer, 't Is in Somm. ook voor
al een persoonszaakeen nog hartelijke
waardeering van Oudstrijders; en die
zijn er in Middh, niet; 't is in Midd.
jong bloed en pas opgeschoten krach
ten
Doch genoeg.
Ons artikel is reeds te lang. De Sa
menvoeging van Middh. en Somm. komt
toch, of we er ook voor of tegen zijn,
't Is maar een kwestie van tijd.
- 25 Cent per regel.
VOEDZAAM
HEERLLM
0 VQORDEEU6
Nadruk verboden.
Eerlijk gezegd, ik begrfjp dat niet.
Het is mij een zielkundig raadsel.
Van de boerderij weet ik niets af, dan dat
ik er af en toe eens rondgekeken heb, maar
met de baeren heb ik vaker kennis gemaakt
en men kan, zoowel in hun goede als minder
goede eigenschappen wel een welnigte kennen.
Laat dit .minder goede" niet stooten.
En dat kan niet, wanneer ik dadslfjk erken,
dat alle groepen der bevolking hun .minder
goede" eigenschappen hebben en ikzelf niet
bet minst 1
Nu heb ik altijd deze ondervinding opge
daan, dat men een boer als 't er op aan
komt zijn geld uit te geven, gerust zonder
.goeden raad" zijn eigen gang kan laten
gaan, hij gooit het niet over den balk.
Er zijn en blijven uitzonderingen.
jaren geleden heb ik een boer gekend
van aanzien dan 1 die wel graag eens en
kele dagen naar eea groote tentoonstelling
wou en die vooral het pretleren eens wou
meemaken, dat daaraan, ook toen reeds, on
afscheidelijk verbonden was.
Zijn vrouw wilde dit ook wel.
Zijn volwassen zoon en dito dochter ins
gelijks, elk z'n beurt Contanten hadden ze
niet; 't was destijds geen beste tijd voor
den boer en van sparen hadden deze men
schen nooit geweten.
Hoe zouden ze dus aan geld kernen
Och, ze waren niet zoo gauw verlegen;
een beste koe uit de weide werd gehaald,
aaar de markt gebracht en verkocht, on
geveer voor een derde of een vierde van
't geld, waarvoor zoo'n beest nu weggaat
dat was toen zoo in dien tijd
en van de opbrengst maakte de boerenfami
lie goede sier.
Zie, zóó zijn er ook.
Maar wie met zulke exemplaren in zfjn
omgeving weieens kennis maakte, heeft ook
de ervaring opgedaan, dat de omstandighe
den en de natuurlijke loop der zaken een
gezonde .selectie" uitoefenenzoodat zulke
menschen binnen afziecbaren tijd boer-af z|n.
In den regel is het anders.
Dan weet de boer wel te rekenen.
Wat ongetwijfeld een deugd en goede
eigenschap van hem is al moet ik er da
delijk bijvoegen, dat er sóms ook weer zijn,
die &1 te goed rekenen, zoodat de eigen
schap .minder goed" wordt.
Z! kunnen dan niet van hun geld af.
Wél als 't er op aankomt, kroonen te koo-
pen eo, marken, of ook 'n buitenlandsch
stuk, dat zeer hooge rente biedt ten koste
der soliditeit maar niet, als ge bij
hem komt ter bevordering van de zaak van
God's Koninkrijk, in welken vorm dan ook.
Dan heeft het geld hèm en leelijk ook
Gelfjk dit trouwens onder ille rangen en
standen der maatschapp! voorkomt.
Maar nu ter zake, komende tot 't geen
ik niet begrijp. Dit n.l. dat deze boeren die
dan zoo goed kunnen rekenen, bij honderden
en bij duizenden de kluts kwijt raken, als
't er opaankomt den noodigen grond voor
hun bedrijf te koopen of te buren.
Van de waanzinnige dingen, die daarbij
gebeuren, kan ik me maar niet goed reken
schap geven.
Voorbeelden hoef ik niet bij te brengen,
leder las se wel in de krant.
En dat niet eens uit den alierlaatstsn tijd,
maar al sinds vele maanden, al sinds enkele
jaren.
Voor een buitenstaander is het, laat
niemand zich aan 't woord stooten ge
woon gekkewerk zaak.
Als een notaris, die anders wel wat ge
woon is, onrustig wordt en waarschuwt:
Menschen I denkt er om, het land wordt niet
gekócht, maar gehüürdals huisjes en ak
kers en weiden, in korten tijd het dubbele
gaan gelden van wat ze voor dezen deden;
als men den eigenaars 20, 25, 30 procent
rente in één jaar in den zak bied is het
dan verstandig ot onzinnig?
Hoe rekent zoo'n boer toch?
Daar kan mjja verstand niet bij.
Ik stel het ma op deze wijze voor:
Als hij van huls gaat, heeft hjj de aller
beste voornemens. Hij zal geen dwaze dia
gen doen. Hij kent zijn zaakjes en weet waar
hij mee Hit kan. Zóó en zooveel zal hij bie
den en daarmee uit; krijgt hij voor dat geld
niet, wat hg graag heeft, dan zal hg verder
zien hoe 't meet, maar aan gekkewerk doet
hg niet mee.
Zoo komt hg in 't verkooplokaal.
Daar deugt de atmosfeer al niet I
HQ ziet daar A en B, IJ en Z die allen
met hem koop- of huurlustig zijn en hg kan
de gedachte niet verdragen, dat zg hue doel
bereiken zullen ce bg niet.
De gesprekken, de losse opmerkingen, ster-
kfleigk opwindende bieden, doen het bloed
naar het hoofd stijgen wat voor kalm na
denken niet bevcrdeigk is.
Wat gaan die prqzen hoog!
't 13 om er bang voor te worden
Maar die lieden zijn toch niet bang en dat
zgn toch menschen met gezond verstand,
die toch immers geen gekkewerk zullen doen I
Hg zal wat krap gerekend hebben.
Hg is soms wat te secuur.
Ja, hg zal zich wel houden aan den prgs,
dien hg bg zichzelf vastgesteld heeft, maar
toch 't hdd wel even hooger gekund
Zijn perceel komt in 't lid.
Hig begint voorzichtig; ze moeten vooral
niet aan hem kunnen merken, dat h! hier zwak
op heeftstem en gelaat moeten te kennen
geven, dat hg 't perceel even gemakkeiqk
nemen als laten ken.
Nu bereikt h! de grens
De som, die hg zich stelde.
Maar anderen met hem bereiken ze ook
lieden van wie hg wéét, dat ze in fi-
nantieeie kracht bg hem moeten achterstaan
en zg gaan gemoedereerd doorlegt
hg er wat op, zij insgeigks
Dan raakt bg in een soort roes-
Die elementen veroorzaken zfjn val.
Ten eerste: z?n .eer" is er tneegemoeid,
dat hg 't niet opgeeftten tweede de gedachte,
dat hij toch land hebben moet voor zgnbe-
drgf en ten derde de waanzin van den man
aan de speeltafel, die telkens nog één keer
inzet: dat zal nu voor 't laatst zgnl
Eindeigk behaalt hg de .overwinning,'.
Men wenscht hem geluk en h| glimlacht
als een boer die kiespijn heeft.
Op den thuisweg worden zgn gedachten
steeds somberder. Hoe zal hg ooit die som
uit dat land haien, zoo dat h| er niet op
toelegt en ook nog iets voor zgn moeite
overhoudt? 't Is hem nu zelfs een raadsel.
En thuis bg zgn vrouw daalt de stemming
steeds meer, totdat z! er zich wellicht
wat overheen zetten en zich aan dezen stroo-
halm vasthouden: Als het den boer eens
extra-buitengewoon goed bigtt gaan, dan
komen we er misschien wel mee uit
Dat is dan nog de eenige hoop.
Ieder voelt, hoe zwak deze is.
Of dan nu de officieëele waarschuwing
door onze Regeering den 16en December In
de Staatstcourant geplaats, helpen zal?
Die waarschuwing is ernstig genoeg.
De Regeering, voorgelicht door een des
kundige commissie |voorziet een teruggang
in de prgzen, die aanmerkeigk zal zgu. Fei-
teigk is die reeds begonnen, ons zuivel kan
moeligk geplaatstnaar jong vee is haast
