an
iOOLE
una.
Zaterdag 20 December 1919
34*u Jaargang N\ 2556
voor de Kaldhollandüclie en Zeeuwsclie Eilanden.
Eerste Blad.
mm.
lilltjlUINSdM
Aniirew&lmtwnaif
Orgaan
IN HOC SIGNO VÏNCBS
Ivoorwaarden
>ltgensplaaf«
FECTEN.
11 per Kilo.
aangenomen,
per boven3'K,G.
et Rijfesproefsta-
gestelde eischen
ruggegeven.
3
W. BOEKHOVEN Zonen,
Alle stukken voor de Redactie bestemd, Advertentiën en verdere Administratie franco toe te zenden aan de Uitgevers
Met het oog op de a.s.
Kerstdagen en ons perso
neel met beide feestdagen
te doen rusten, zal ons blad
a s. week slechts eenmaal
verschijnen en wel op
WOENSDAGAVOND.
HH. Correspondenten
en adverteerders gelieve
ier van goede nota te ne
en en hunne adverten
ties en berichten tydig ons
toe te zenden,
In het a.s. Nieuwjaar-nummer van
dit blad, zullen evenals vorige jaren
gebracht aan Familie, Vrienden en Be
gunstigers opgenomen worden tegen
den geringen prijs van slechts SO
ceBttü indien de advertentie 5 of
minder regels bedraagt. Elke regel meer
to ©earns.
Daar van deze wijze om elkaar geluk
jpfb wenschen, steeds meer wordt gebruik
gemaakt, omdat het 't omslachtige ver
zenden van naamkaartjes kan vervan
gen zal het ons aangenaam zijn,
PttC de advertentiën daarvoor te
ontvangen, teneinde voor een goede
plaatsing te kunnen zorg dragen.
DE UITGEVERS.
De Evenredige Vertegenwoordiging
heeft haar mooien, maar ook haar
leelijken kant. En nu bedoelen wij met
dien leelijken kant, nog niet, dat er
allerlei partijtjes als paddestoelen uit
den grond gekropen zijn, die in Juni
1918 met lijsten voor den dag kwamen
met zoo onbeteekende namen, dat ieder
liefhebber des Vaderlands zich angstig
afvroeg? Wat moet dat schepsel toch
waarlijk in de Kamer doen? Soit! Hij
kwam er, streek zijn geld op en zat
zijn eigen en een ander tot last en
bespotting. Neen, dat de Evenredige
Vertegenwoordiging het parlement de-
mocratiseerde op zoo'n wijze dat het
eene risee is geworden, een belaehing
en dat daardoor onze Volksvertegen
woordiging in waardij en aanzien is
gedaald, nu elke polderjongen Kamer
lid worden kan neen dat nadeel
der Evenr. Vert. bedoelen we niet. Ook
niet dat de Evenr. Vert. de deur open
zet voor pleiters voor eigen belangen,
omdat do Evenr. Vert. de belangen
kwestie in zeer sterke mate heeft be-
invloed, denk slechts om de Midden
standspartij, om de onderofficierenpartij,
om de plattelandspartij die allen hun
eigen belangen op den voorgrond scho
ven en den onwil betoonden om in
hun rechtsche of Iinksche kiesvereeni
ging pal te staan voor hun eischen,
maar nu een eigen organisasietje gin
gen stichten buiten alle verhand van
de groote partijen, rechts en links om.
Neen, er zijn nadoelen aan die
Evenr. Vert. verbonden, die we reeds
noemden en ook dit: dat er maar een
maal in de 4 jaar Raads-, Staten- en
ffamer verkiezing is, Gezogt„dat feit
staat niet direct mat de Evenr. Vert.
in verband. Er kon toch Evenr. Vert.
zijn al waren de verkiezingen om de 2
jaar, al waren de Raadsverkiezingen
net als oudtijds, namelijk als er een va
cature was én men eenige weken daar
na ten strijde toog. Zelfs bij dien ouden
toestand zou toch de Evenr. Vert
dienst kunnen doen, net zoo goed als
nu. Maar nu is er in geen 4 jaar iets
te doen. Zal dat de geestdrift niet nog
meer dooden? Want onze bril moet
al heel beslagen zijn, doch we zien
verflauwing der geestdrift.
Het fau sacré, het heilig vuur dooft
uit. Het hoofd zit vol met daggeld en
weekgeld en vooruitgang op stoffelijk
gebied en strijd om het levensbehoud,
dat er voor de ideëele goederen geen
plaatb meer is in hart en hoofd. Daar
bij: de schoolstrijd schijnt opgelost op
het terrein van het lager onderwijs, of
die op Middelbaar en Hooger onderwijs
pas aan zijn begin staat, daar trekken
maar enkelen zich wat van aan, maar
de lagere school krijgt haar centen
zoomaar, zoomaar, zoomaar, gratis,
totaal voor niets. Wie voelt au nog
strijdenslust met een beurs vol gratis
gouden-dukaten,
't Kiesrecht idem, Strijd voor 't Or
ganisch kiesrecht is tamelijk voorbij
't is nu algemeen mannen- en vrouwen
kiesrecht, 't Eenige wat we nog te doen
hebben is om de vrouwen bij de stem
bus te krijgen, die er nochtans niets
voor gevoelen. Om dus van 't ons zoo
onsympathieke algemeen vrouwenkies
recht nog met kunst en vliegwerk te
halen wat er van te halen is. Dusvoor
de School weinig geestdrift meer, om
dat 't géén goud en zelfovergave en ge
bedsleven meer kost't rolt toch.
Voor 't kiesrecht geen geestdrift meer,
omdat 't mooie, door een ons opgedron
gen atomistisch, individualistisch kies
recht en dat zelfs voor vrouwen, er
totaal af is.
Leerplicht't is geen oortje
waard, om er nog vóór of tegen te zijn.
De sociale wetten zijn er in hoofd
zaak. Om er zich verder nog voor in
vuur te zetten; wie doet het.
Belastingwetten, geen sterveling, die
eenige begeestering ontvangt bij een
heffing-in eenseen vermogens aanwas
belastingeen duurtewet en dito, dito.
Ja, zeer weinig wat nu in de Politiek.
d.ï, in Staat en maatschappij, afgespeeld
wordt, wekt scherpe belangstelling, 't
Is alles la-la bij Jan en Alleman. En
dan bij al de misere komt nu de E. V,,
die zegt „geen actie dan om de 4 jaar."
Zoo wordt het la la in zijn diepst ver
val. En als er geen Bolsjewieken waren
in en buiten Nederland, wel menseh,
dan nam je een stoofje en ging zitten
slapen. Gelukkig, dat er nog zulke
Bolsjewieken zijn, nu kan je je nog
eens flink opwinden tegen die onrust
stokers. Maar overigens: »Mensch,hou
je gemak.* Antirevolutionairen liberaal
en roomsch't is alles tout-même. Dat
beetje tegenstelling, dat er nu nog is
tusschen Rechts en Links op praktisch
politiek terrein, is niet ruim voldoende
om nog eens flink warm te loopen.
Wat de Liberalen vroegen, hebben
de Anti's gekregen. Wat de Anti's niet
begeerden, hebben ze ook gekregen.
Wat de Anti's beheerden, kregen ze
van een Liberaal cadeau. In de prakti
sche politiek is 't strijden van rechts
tegen links, op staatkundig terrein, een
strijden tegen windmolens. Alleen tegen
de ultra-Soci's kan men nog eens 't
zwaard wetten. Alleen tegen de Ultra's,
want de gewone socialist is zoo mak
als een Oud-liberaal, Maar tegen Wijn
koop is nog wat te foeteren.
Geestdrift! je moet ze onder uit je
teen halen en dan komt ze niet verder
dan je knieschijfdaar stroopt ze tegen
op en blijft er zitten.
Feu sacré; heilig vuur? Waarvoor?
Waartoe? Wanneer?
Er is niets op politiek terrein, dat
't vuurtje gaande maakt, dan wat Bols
jewieken. Gelukkig, dat ze er zijn.
legen wien moest een Anti anders
vechten met vuur en geestdrift als er
geen Bolsjewiek was?
Geestdrift 1 De politieke wetgeving
brengt ze niet. De sociale wetgeving
is er een zoovol hindernissen entegen-
stribbelingen dat men eerst moedeloos
dan geestdriftig wordt. Zou dan ds
Kerk geen geestdrift wekken. Vraagt
het de »jongeren*.
Hoe is er dan nog geestdrift te wek
ken? En waarvoor?
O ja, geestdrift is te wekken tegen
over ieder die Gods woord aanrandt,
als zoodanig. Maar beleven we niet
den tijd der Synthese? Is men niet op
zoek naar eenheid der godsdiensten en
der sekten?
O ja, geestdrift is te wekken voor
het Gezag? Maar heeft de Overheid
haar gezag niet verzwakt door eigen
roekeloosheden bijv. in Duitsehland en
Oostenrijk en elders, en door de maat
regelen die in den oorlog genomen zijn,
O ja, geestdrift is te wekken voor't
Recht. Maar voor welk Recht? Wat|is
na 1914 nog Recht?
Hoe komt er weer geestdrift? Wie
het weet, zegge het ons.
jyjjjii
VOEDZAAM
HEERLIJK
VOORDEELJG
OP OEI UITKIJK.
0EÜEI10D ÜIEUWS.
-r-
ig
sember a s.
tvoorne v.v.
sn m 78
m ook be
ft- 17085
;ew@nien
zaad
Inste 4 p. aan
VAN ZIJST.
VERSTEEVEN.
ERDAM.
iers, Harmo-
BQ aankoop
Muziek voor
ng direct verlichting
miming. Verkrijgbaar
[ER, Dlrksland.
,ar J
J
Deze Courant verschijnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
ABONNEMENTSPRIJS per drie maanden franco per post 75 Cent bij vooruitbetaling.
BUITENLAND bQ vooruitbetaling f 5.50 per jaar.
AFZONDERLIJKE NUMMERS 5 CENT.
UITGEVERS:
SOMMELSDUK.
Telefoon Intercommunaal No. 202,
ADVERTENTIËN 12l/s Cent per regel, RECLAMES 25 Cent per regel,
BOEKAANKONDIGING 5 Cent per regel.
DIENST AANVRAGEN en DIENSTAANBIEDINGEN 50 Cent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zQ beslaan,.
Advertentiën worden ingewacht tot DINSDAG- en VRIJDAGMORGEN 10 UUR.
is or nog geestdrift
üeclames, Mededaolingen.
25 Cent per regel.
Nadruk verboden,
Het was, geloof ik, in Hengelo.'
Gelijk overal, is ook daar woninggebrek.,
zoo nijpend zelfs, dat de gemeenteraad be
sloot noodwoningen te bouwen, die de aan
nemer binnen een bepaalden tQd moest
opleveren.
Geen wonder dus, dat de bouwarbeiders
bij hem een goed loon verdienden: de tQd,
hem gesteld, was krap; wilde het werk bin
nen dien tQd klaar zijn, dan moest hij ook
over de brug komen.
GelQk hQ dan ook deed.
Zöö goed deed, dat een verslaggever van
„Het Volk", die er de zaak kwam onder
zoeken, tot de conclusie kwamdie arbei
ders daar worden, zelfs voor den tegenwoor-
digen tQd, zeer goed betaald, wQ hebben
geen enkele reden, om tegen hun loon In
verzet te komen.
Van die zQde gezegd zeker onverdacht.
Er wéren er bQ, die met 60 70 gulden
per week naar huis gingen en al haalden ze
dit geld dan ook met stukwerk en door be
paalde gedeelte van den arbeid in onder
aanbesteding te nemen, zoogenaamd „aan
genomen werk", ze héélden het dan toch,
zonder dat ze zich nu juist een ongeluk
werkten, omdat ze wat forscher aanpakten,
dan bQ het werken op uurgeld.
En toch brak er een staking uit.
Een zuivere staking „om hooger loon."
Uitgelokt door de „vrijen", anders gezegd
de „wilde»", d.w.z. de arbeiders die bQ geen
enkele vakorganisatie waren aangesloten,
omvatte zij weldra alle werklieden.
Er kön eenvoudig niet gewerkt.
De „vrijen" ontzagen geen enkel middel,
om hun doel te bereiken; de steenen en
stukken hout vlogen over 't werkna werk-
tjjd had wie arbeiden wou rust noch duur;
de zwaarste bedreigingen werden geuit,
de gjedgezinden verkeerden werkelijk in
levensgevaar.
Eu zoo kwam 't werk stil te liggen.
Gelukkig ging de vlieger niet op.
't Gemeentebestuur verleende dadelQk den
aannemer uitstel voor den gaaschen duur
der staking en de publieke meening, waaraan
ten slotte geen mensch zich kon onttrekken,
was zoo krachtig tegen de staking gekant,
dat zQ met eenige dagen verliep, te meer
wQl er geen weerstandskas was en de stakers
vrouwen niet van niemendal konden huis
houden.
't Geval teekent onzen tQd.
Voor deze staking toch was geen enkele
reden uit te denken, dan alleen deze: De ar
beiders meenden kans te zien, om nóg wat
meer van den werkgever af te halen.
ZQ zate» allerminst in deu nood.
Ze verdienden een weekgeld, waar menig
„heer", die zQn stand ophouden moet; die
als zelfs Schaper korf geleden toegaf, uiter
aard duurder leven móét dan de arbeider,
naar opspringen zou.
Maar ze zagen hun kans schoon.
Hebben is hebben en krijgen is de kunst.
De aannemer was aan een bepaalden tQd
gebondende menschen stonden te wachten
om zoo spoedig mogelQk de woningen te
betrekken: zQ, ais arbeiders, beheerschten de
positie; zQ konden de wet voorschrQven
meenden ze er bestond dus maar één
vraag voor henhoe hoog kunnen we vra-
geD, dat de baas 't ons geven zal
Nu, daarin vergisten ze zich.
Maar hun daad biQft dezelfde.
En al3 hün drijfveer algemeen de arbeiders
tot loonsverhooging prikkelen blijft, dan is
het noodzakelijk einde ineenstorting der
ganschc maatschappQ.
Dit is niet bedoeld als een „groot woord."
Feu der eerste Amerikaansche financiers;
iemand die de wereldmarkt kent wat arbeid,
productie enz. aangaat, heeft kort geleden
gezegdDe wereld leeft tegenwoordig in
een denkbeeidlgen hemel, die rust op fictieve»
rQkdom, lichtzinnige beloften en dwaze 11-
luslea,
En als die „denkbeeldige hemei" instort,
dan gaat Alles, ook de arbeider, met de hoog
ste loonen nog naar den afgrond.
LoorstQging kón niet uitblQven.
Daarover zQn we 'tallen eens.
Sinds 1914 is het leven bQna tweemaal zoo
duur geworden en dat moet zich vinden in
't loon van den arbeider, want Juist zijn loon
was zoo, dat hQ 't minst bezuinigen kon.
En het is een schande, wat nó nog in som
mige vakken, vooral waar meer met het hootd
gewerkt wordt dau met de handen, aan dui
zenden wordt uitgekeerd.
Maar nu ook de andere zQde.
In dc bouwvakken te Amsterdam, zoo
deelde een onzer biaden mede, gaat de ar
beider tegenwoordig naar huis met een week
loon van 65 gulden en er wórdt een actie
gevoerd, om dit te brengen op honderd gol
den!
Zeg nu, dat dit mislukt.
Het zou toe» waarlQk al te gek uit de
verhoudingen loopen en zelfs de hoogste
woningnood zou niet leiden kunnen tot het
toegeven van zulk een eisch tenminste
ik kan me dat niet voorstellen.
Maar min of meer omhoog gaat dat loon
toch wel.]
Groote bouwwerken worden ontworpen,
die millloenen zullen kosten en uit goede
beurs worden betaald. De gemeente zelf wil
meer dan 30,000 woningen bouwen in vQf
Jaar tQds: leder kan dab uitrekenen, wat een
handen voor dit alles noodig zQn.
En als dan de bouwarbeiders zich vast
aaneensluiten, een goede weerstandskas vor
men en op een gunstig oogenblik met hun
eischen komen, dan is *t vooraf niet te zeg
gen, hoe vf%ze 't brengen, met name wan
neer ze tel' van geen anderen regel uitgaan
dan dezeHaai, wat ge halen kunt t
Dat is nu maar een voorbeeld.
Maar in tal van vakken heerscht een stre
ven onder ie arbeiders, zooals onder die
„vrQen" te Hengelo: WQ vragen nergens
naar, dan alléén wat we op een gegeven
oogenblik krQgen kunnen!
En dat i3 een verderfelijk beginsel.
Men kan ook te veel vragen, ai zal dit
velen wat wonderlijk in de ooren klinken.
WQ hebben dapper afgegeven op onze
O-W-ers.
En gemeenlQk was daar reden voor.
Hun rQkdommen wisten zQ te verwetven
in den regel tenminste door de koop
waren, die zij goedkoop hadden ingekocht,
tQd en omstandigheden in aebt nemende,
tegen reuzenprQzen te verkoopen.
ieder vond het ongeoorloofd.
Maar evengoed kan er zQn een ongeoor
loofd verkoopen van zQn werkkracht, door
nl. van de omstandigheden gebruik ie maken
en loonen af te persen, die in geen verhou
ding staan tot de behoeften die men heeft
noch tot denkarbeid, die door anderen ge
leverd wordt,'aan wie het niet gelukte hun
loon zóó hoog op te schroeven.
Trouwens, het is ook dom.
Het lijkt zoo veel op het slachten van de
kip, die gouden eieren legde.
Voor een korten tQd, sis eenig vak onge
woon veel arbeiders vraagt kan dat goed
gaan. Maar dan komt de keer 1
'tls o, zoo gemakkelijk te zeggen dat de
„consumenten" maar betalen moeten, de
koord die te strak gespannen wordt, breekt
in 'teiad, daar helpt niets aan.
Dan komt vanzelf werkloosheid.
En dat in ongekende mate, terwijl in den
„gouden tQd" de liefhebbers van het vak, of
beter gezegd van het reuze» weekloon er op
zQn komen aanzetten als de vliegen op de
stroop.
De christen-arbeiders in hun vakorganisa
ties hebben hier een moeilijke taak, maar
ook een dure roeping.
Een zéér moeilijke taak!
Immers, het oogenblik kén komen, dat ze
tot de „neutrale" vakvereenigingea moeten
zeggen, zal 'tgoed zQn: uw weosch is on
rechtvaardig; wQ doen niet met u mee.
Dat zal voor velen een zware verzoeking
zQn.
De „neutralen" zullen dan tot hen zeggen
Komt en gaat met ons en laten we van de
maatschappQ halen, wat er van te halen is.
En dan zullen ze dit moeten weigeren.
„De arbeider is zQn loon waardig."
Dit geldt naar belde kanten.
Totnogtoe zQn de omstandigheden van
dier aard geweest, dat men het alleen naar
beneden gelden liet. HQ mag niet verdienen
minder dan het loon, dat hQ waardig is.
Maar wQ leven thans, schijnt 't wel, in de
omgekeerde wereld, waarin de christen die
uitspraak ook ter harte nemen moet naar
boven toe en niet méér mag vragen dan het
loon, dat hij waardig is.
Als, om es één voorbeeld te noemen, in
BerlQn de bankdirecteur 3000 M. en zijn
chauffeur 3200 M. per maand maaktals de
hoogieeraar op den tuinknecht wQst, die
meer verdient dan hQ, dan is dit toch zeker
een abnormale toestand, die niet kan biQven
bestaan.
„Daar is 't hier ver afzal men zeggen.
Toegegeven; voor verscheiden vakken
moet er zelfs nog heel wat gebeuren, eer
het loon op pei.1 is gebracht.
Maar het begin is er toch.
WQ gaven er voorbeelden van.
Stes eens, dat dit opdrijven bóven peil,
door straffe organisatie regel werd, wat zou
daaruit volgen?
Immers een schriel onbegrensde opdrQvlng
der prQzen, waardoor ten eerste de te hoog
opgedreven ioonen toch weer wegsmelten
zouden in de hand en die ten andere voor
velen, wier loon, salaris enz. deze dolle
stQging niet mee maken kon, demaatschap-
pclQke ondergang zou zQn.
Nog eens, 't lijkt er nog ver af.
Maar we leven snel; wat vroeger jaren
eischte, komt thans in dagen tot stand. En
't begin is er. Waarom de christen er zQn
houding tegenover te bepalen heeft.
UITKIJK.
Gebrek aan vervoermiddelen. Te Wezep
(Gld.) is de Brikettenfabriek Ideal der firma
Koops Bosch Co. door gebrek aan kolen
stop gezet. Ongeveer 70 werklieden zfln
hierdoor werkeloos. Een groote hoeveelheid
bruinkool was door het distribultebureau
toegezegd, maar kon door het gebrek aan wa
gons niet geleverd worden.
'n Chique boel. Meu meldt uit Gorinchem
aan de Tel.
Onze Qverige politie is den brutalen in
brekers, die Woensdagnacht bQ de firma
Van Soelen Zonen Ingebroken hebben, te
Rotterdam, op het spoor. De deftig gekleede
heeren ze droegen slobkousen w
