"I
J
s
Zaterdag 22 November 1919
848te Jaargang N\ 2548
voor de Znidhollandsclie en Keeuwsehe Eilanden.
Eerste Blad.
ÏÏSEN
rERK.
Antirevolutionair w"~ |JF Orgaan 1
mm 266.
PLANTENBOTER
EBIXÏXJJK
UWERSI
ÜES,
EAUDEL.
iat 73
DAM.
BCialitsit,
OGES EN
EN.
Nil!
pga.af
[TERDAM,
markt
IN HOC SIGNO VINCES
te le com
iOMTE.
orwaarden
tgensplaat.
Reclames, Mededelingen.
OP OEN UITKIJK.
w PA A.R
EN en as-
EBOUW-
EDEL bij
otterflpm
t vanaf f 47,
amen f 62,—
U1FTAFELS,
L.S, LINNEN
DEN, EIKEN
N, SCHRIJF-
ïzet en
i die trouwen
K
foon Interc. Ho. 19,
PROEFTUIN
VERFLAKREE
ngeweg) is op
elangstellenden
t. Desgewenscht
nlichtingen, die
Rgd. 12565
W. BOEKHOVEN Zonen,
Alle stukken voor de Redactie bestemd, Advertentiën en verdere Administratie franco toe te zenden aan de Uitgevers
UIT FRARKRUK.
gsconrant.
ROTTERDAM.
3TEN.
In Frankrijk, Belgie en Italië, de drie
Ententelanden, rijn de verkiezingen
voor de nieuwe Kamers in vollen gang.
En vooral stellen we belang in den uit
slag in Frankrijk. Vijf en een haff jaar
heeft de Kamer gezeten, van 1 Juni
1914 tot heden en verscheidene mini
steries zijn in dat tijdvak verslonden.
Het eerste Kabinet, in Juni, was dat
ran Doumergue. Het tweede dat van
j libot. Het derde dat van Viviani, toen
'in Augustus de oorlog uitbrak, In een
^"'paar maanden tijds dus waren een drie
tal ministeries gevormd en verdwenen,
want zoodra de oorlog uitbrak, ver
dween ook Viviani en kwam er een
Kabinet van nationale verdediging, dat
tot in 't voorjaar van 1917 geleid werd
door Briand. Maar ook dat ging weg
en 'twerd een ministerie Ribot. Maar
ook dat trad af en men hoorde van
Clemenceau, den ouden tijger, als den
minister, die in zóó gespannen tijds
gewricht als Frankrijk doorleefde, met
ijzersterken arm 'tFransche volk door
de wereldbranding zou heen voorenen
glorieus en in triomf die natie zou heen
voeren naar betere tijden.
En de oorlog is geëindigd. 'tOver-
winningskabinet Clemenceau heeft geen
reden van bestaan meer. De ministers
der nationale zelfverdediging kunnen
Larf portefeuille aan de kiezers over
geven. Zullen deze de oude ministers
weer iDhuren Zal de verkiezingsstrijd,
die gaat tegen de Bolsjewieken en de
radicale Socialisten een overwinning
brengen aan de gematigde elementen
of aan defRoode fractiën, dia in Frank
rijk al sinds maanden een zeer krach
tige propaganda voeren. Maar tegenover
't Socialisme staat een nationaal bloc
van partijen, dat 't Roode en Bolsje
wistische gevaax onder de oogen ziet
en van het gepropageerde Arbeiders-
Raden-systeem, niets wil weten. Leve
Lenin! Leve Trotsky, zoo roept de Bols
jewiek op zijn verkiezingstochten. Leve
de orde en de vrijheid, zoo is de leuze
der Republikeinen! Eu rondom die Re
publiek scharen zich in één slagorde
alle Franschen, van welk politiek en
kerkelijk beginsel ze ook mogen zijn.
Om de orde, om de veiligheid van den
Staat voegen zich tot een centrale Een
heid bijeen, R.-Katholieken en Radi
calen die eertijds de Roomschen
vervolgden.
Voor Rome's kerk is de stemdag zeer
gewichtig. Eertijds sloeg een fel anti-
clericaal bloc pijnlijke wonden in die
Roomsche organisatie. De radicalen ver
volgden die Kerk en kwetsten het Room
sche volk in zijn heiligste overtuigin
gen. De band met 'tVaticaan werd
verbroken. De pauselijke macht uitge
lachen als een factor, die voer Frank
rijks vooruitgang niets beteekende. De
kloosterlingen werden verjaagd. Hun
goederen hun ontfutseld. En Viviani
blies de lichten des hemels uit, d. w. z.
had God niet noodig, noch in, noch voor
Frankrijk, maar zou buiten en tegen
de Kerk de nationale grootheid van de
Republiek toch wel bevorderen. Ze zon
der God, zonder Christgeloof, zonder
Kerk, zonder Bijbel, nog meer verhoogen.
Frankrijk is 't klassieke land van kerk
vervolging, van kerkverdiukking, van
achteruitgang van 't geloof zoovelen
duizenden zijner zonen, die ook op de
slagvelden hun bloed en leven veil
hadden voor 't geluk van hun vaderland,
dat hen haatte, maar ze ten strijde
opriep toen 't Land in gevaar was. Toen
was 't Roomsche kerklid goed genoeg
èn gewillig om zijn Vaderland in die
bange uren, dagen, maanden en jaren
van gevaar, te verdedigen, en er zijn
laatsten druppel bloed voor te geven.
Voor Rome's Kerk is de stemdag zeer
gewichtvol. Maar ook voor't Protestan
tisme. Waar 't radico-socialistische ele
ment een Kerk aandurft, een Kerk haat,
zijn dienaren haat, zijn bezittingen wil
eigenen, daar is noch een Roomsche,
noch een Protestautsche Kerk veilig.
Waar 't radicaal socialistischs drijven
't Geloof wil ondermijnen, daar is noch
't Protestautsche noch't Roomsche kerk
geloof verzekerd van te kunnen op
bloeien tot heil zijner belijders.
We zijn niet R.-Katholiek. Wij zijn
Gereformeerd en er is dus een diepe
klove lusschen ons en die Kerk. Maar
toch voelen we ons solidair in de liefde
voor de Kerk van Christus, onder wel
ken naam zij ook zich openbare. Voelen
we ons solidair met hen, die belijden
één God en Vader, één Christus Jezus
en één Heiligen Geest en de zaligheid
uit den Eenen op Golgotha. Vervolging,
de Roomsche Kerk aangedaan, door
revolutionaire rationalisten, is de ver
volging die komt, gewis en zeker, ook
over 't Protestantisme. Ondermijning,
tegenwerking van 't Christelijk geloof
in Roomsche dogma's neergelegd, is
tevens ondermijning van de Protestant-
sche idee en verzaking van de dogma's
der niet Roomsche kerken.
Wie tegen een Kerk, tegen 't Chris
telijk geloof strijdt, zooals Frankrijks
radicalen steeds hebben gedaan; wie
den Godloozen Staat liefheeftwie den
Naam van God veracht in 't Staatsrecht
wie 't Kruis van Golgotha voor de
geestelijke en stoffelijke welvaart van
een Natie verachtvoor zoo'n man,
voor zoo'n Kabinet, voor zoo'n kiezers
bende is noch de Roomsche, noch de
Protestantsche gedachte ooit ofte immer
in veiligheid te brengen.
Wij zijn niet R. Katholiek. Wij zijn
Gereformeerd. En er is dus een afstand
tusschen Kerk en Kerk. Maar er is
ook tegenover Fransche openbaring van
atheïsme in den Staat, tusschen alle
Christenen aller Landen een innigen
gemeenschapszin, omdat 't zelfde ge
vaar van ontkerstering en vervolging
en kerkelijken diefstal dan steeds aan
wezig is. Neen, ons laat koud de ver
houding van den Franschman tot den
Paus; ons interesseert niet de band
tusschen Staat en Vaticaan; dat zijn
uitsluitend Roomsche aangelegenheden,
maar ods laat niet koud hoe zoo'n
Fransch Staats atheisme 't Christelijk
Geloof beschouwt, en er of neutraal
dan wel puur vijandig tegenover staat,
't Monsterverbond in Nederland, Rome-
Dordt in 1888, was noch voor dr. Schaep-
man, noch voor dr. Kuijper een holle
frase, 't was angstige noodzakelijkheid
door den anti-clericalen schoolstrijd,
die 't Christendom trachtte te worgen
door de rechtsongelijkheid vast te leg
gen in wet en verordening. En als nu,
in Nederland, van Ned. Herv. zijde
geoordeeld wordt, dat de tijd rijp is
om de Zilveren koorde die de Herv.
Kerk aan den Staat verbindt, los te
maken, dan is dat ook een uiting van
vreeze, en terecht, voor anti-clericalen
haat en hartstocht van mannen als
Wijnkoop Troelstra en Consorten, die
't Staatsongeloof belijden en den kerk
minachten en de Kerkgoederen gaarne
zouden bezitten.
Daarom is er solidariteit tusschen
Roomsch en Hervormdtusschen
Roomsch en Hervormd en Gereformeerd
enz. waar 't gaat tegen Bolsjewistische
tendenzen en begeerten.
Zie naar Frankrijk! Wat 'tOngeloof
aandurft.
Maar de Stembus we lazen 't
zooeven heeft 't Socialisme ge
slagen. Geduchte klappen zijn er op
neer gekomen, 't Bolsjewisme is voor-
loopig in Frankrijk van de baan. 't Heeft
de nederlaag geleden omdat Roomsch
en Anti-Roomsch zich schaarden rondom
't wettig gezag, rondom President en
Senaat.
Maar nu dit gevaar voorbij is: wat
zal nu de dank der radicalen zijn?
Nu ook de R. Kerk vooraan in de ge
lederen steeds om de Anarchie te weren,
zal nu ook 't Fransche volk in zijn
leiders die Kerk meer gaan waardee-
ren? Zoo ja! dan is ook voor de Pro
testantsche gedachte verlichting gekomen
Dan zal 't Anti clericaiisme zich intoo-
men. Dan zal 't kunnen gaan waar
deeren, Maar waardeóren de R. Kerk
zal ook voor 't Protestantisme goede
vruchten dragen. Waardeering van 't
Christelijk geloof door radikale leiders
in Frankrijk, is een prikkel en spoor
s'ag voor de Nederlandsche fanatieken
om bezadigd te worden.
VOEDZAAM
HEERLIJK
VOORDEELIS
Att. 4. Iedere arbeider ontvangt een mini
ffl
T PïJD.
e, LEER-
BLEMEN-
EN, DE-
Deze Courant veischflnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
ABONNEMENTSPRIJS per drie maanden franco per post 75 Cent bij vooruitbetaling.
BUITENLAND bfl vooruitbetaling f 5.50 per Jaar.
AFZONDERLIJKE NUMMERS 5 CENT.
UITGEVERS:
SOMMELSDRK.
Telefoon Intercommunaal No. 202.
ADVERTENTIËN 12»/i Cent per regel, RECLAMES 25 Cent per regei.
BOEKAANKONDIGING 5 Cent per regel.
DIENST AANVRAGEN en DIENSTAANBIEDINGEN 50 Cent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zg beslaan.
Advertentiën worden ingewacht tot DINSDAG- en VRIJDAGMORGEN 10 UUR.
m als M1MW
ekbiaderJJ
i.Sommeledük
'f)
pr|xen hanco
Oostenrijksche kinderen.
Joanni Duschek, het 12-jarig dochtertje van
een lechterlfken ambtenaar te Oberhallabrun
in Oostenrijk, dat thans ergens in Noord-
Brabant door een liefdadige familie is op
genomen, heeft een schr|nend verhaal ge
daan van de ellende en den hongersnood,
die er in Oostenrijk geleden wordt.
In onopgesmukte taal heeft hetmeisje.dat
tot een gezin van negen kinderen behoort
de dagelpsche beproeving geschet, die voor
xulk een gezin uit den ongelukkigen ecoao-
mischen toestand van het arme Oostenrijk
voortvloeien.
Ziehier hoe het vaak bij haar thuis toe
ging.
Geen kruimel eten was er vaak in huls.
Als vader 's morgens vroeg uit de kerk
kwam, kon moeder hem niets voorzetten. De
kleinere zusjes en broertjes schreiden van
honger. Moeder kleedde zich dan aan en
ging de boeren af om wat meel, melk of
aardappelen te vragen. Zij werd echter de
deur uitgewezen met de opmerking: «Dat
hebben wij zelf noodig".
Als zl] dan bedroefd huiswaarts keerde,
was de eerste vraag der kinderen, of ze iets
had meegebracht. Haar antwoordt deed de
kinderen dan heete tranen schreien en dit
maakte moeder radeloos.
Als vader 's middags thuis kwam, moest
hij vernemen dat er weer niets te eten was.
Dan gingen vader en moeder en de kinderen
bQeen zitten en baden tot God om uitkomst.
De avond was wel het droevigst. De
kinderen moesten in het donker zitten, want
kaarsen en petroleum waren er niet. Zonder
eenig eten hoegenaamd te hebben gehad
ging het heele gezin vroeg naar bed
Zulke dagen waren niet zeldzaam. Vaak
meenden de ouders, dat zq met hun kinde
ren zouden verhongeren. Een oudere broe
der van het meisje liep dikwijls huilend en
handwringend door de kamer en beukte met
de vuisten op de deuren, razend ais hij was
van den honger. Hij doorzocht het heele huis
of er soms iets eetbaars te vinden was.
Als er betere dagen waren en er wat eten
te verdeelen viel, dan kwam vader het eerst
aan de beurt. Daarna begon men met de
kleine kinderen en zoo moest het meisje als
een der grooteren vaak toezien. Moeder was
altijd de laatste.
Een vriendinnetje, wier moeder uit wer
ken ging en ln haar werkhuizen wel wat af
val kreeg, bracht het ambtenaarsgezin soms
iets. Oude korstjes droog zwart brood wer
den met handdrukken, tranen en kussen be
taald.
Men was in hoofdzaak van andere men-
schen afhankelijk, want broodkaarten, vet
kaarten, enz. hadden weinig te beduiden;
bijna nooit kon men er iéts op krijgen.
Toen kwam op zekeren dag de blfjke tij
ding, dat drie der kinderen van het gezin
met een transpórt andere kinderen mee naar
Holland mochten. De moeder weende van
geluk. het vertrek uit Weenen gaf kar
dinaal Piffl aan de voorberadende kinderen
veie maal z$n zegen.
Groot was de vreugde der kinderen, toen
zij in Dultschland gekomen, te Mannheim
voor het eerst weer een boterham kregen
met melk. Zij wisten waarlijk niet meer hoe
die smaakte. En toen men vroeg, of zij nog
meer lusten klonk van alle kanten:,asjeblieft,
asjeblieft".
Toen ze eindelijk na een moeilijke reis, in
Holland kwamen, was de vreugde der kin
deren onbeschrijfelijk. In Arnhem werden
weder boterhammen uitgedeeld, maar nu
met worst. Snikkend van vreugde hebben
de kinderen toen die eerste Hollandsche
spijze benuttigd.
Toen kwam de tijd, dat de kinderen in
groepjes naar hun verschillende bestemmin
gen gezonden werden, wat natuurlijk tot
pijnlijke scheidingen en stroomen van tranen
aanleiding gaf. Msb.
Die is fijn
In het orgaan voor smedenpatroons lazen
we het volgende fijne stukje. Echt sarcasme.
Met een flinke portie overdrijving er ln,
maar dat toch den geest des tijds typeert.
Zoo'n dito stukje hebben we ook eens ge
lezen over de dienstmeiden. Een mevrouw
vroeg er een, die laat op kwam, vroeg naar
de opera ging, een viool bezat, een fiets be
reed, een piano kon stemmen, spaarde voor
een collier, twee vacantiedagen vroeg per
week. Zondags vrij enz. enz. Zoo'n dito is
ook dit stukje. Sla het niet overt
INGEZONDEN.
Buiten verantwoordelijkheid van de
Redactie.
Daar er nog patroons zijn die goedkoop
werken, vele uren hard ploeteren en waar
het geheele huisgezin voor de zaak in be
drijvigheid is en daardoor een zoogenaamd
bestaan hebben, hoop ik met het doen lezen
van dit toekomstig fabrieksreglement (voor
fabtieksgebruik) te doen begrepen dat het
maar beter Is zich voor te bereiden om ar
beider te worden, als op de manier patroon
te bleven.
HENRI LOUMAN.
Een toekomstige arbeldersreglement
(voor fabrieksgebruik.)
Art. 1. De arbeid is ais een genoegen te
beschouwen en uitsluitend als tijdverdrijf op
te vatten. Iedere Inspanning is verboden en
wordt door onmiddellijk ontslag gestraft.
Art. 2. Het begin van den arbeldstfd
wordt aan den werkman overgelaten. Voor
den aanvang van het werk worden koffie,
thee of melk, kadetjes, honing, koek enz.,
beschikbaar gesteld.
25 Cent per regel.
1 --r.'
Art 3. Iedere arbeider behoort ln onbe
rispelijke kleeding met boord en das te ver
schijnen. Het dragen van schoenwerk met
doorgeloopen zolen en scheeve bakken is
streng verboden. Bjj eventueele .dalles" is
de werkgever verplicht dadelQk in te grijpen
en zQn arbeiders naar de iaatsts mode op
maat te kleeden. De kleedingstukken wor
den gratis verstrekt.
mum loon van 10 per dag met vrij kost,
sigaren en bier. Jubelarissen, d.w.z. arbei
ders die langer dan een jaar b| de firma
werken hebben recht op vervoer per auto
mobiel van en naar het werk.
Art. 5 Van 9—10 uur is ontbgttqd en
wordt thee met room, eieren, kaviaar, ham
zalm enz. geserveerd. De werkgever is ver
plicht seizoenprimeurs, als kievitseieren op
tafel te brengen
Art, 6. Gedurende den werk tg d mag ge
zongen en gefloten worden. Wordt een volks
lied of een populair straatgezang aangeheven,
dan is iedere arbeider verplicht naar krach
ten mee te zingen.
Art. 7. Van 12—2 uur wordt het middag
maal opgediend en naar het seizoen worden
epqzeu als gans, hazengebraad, karper, enz.
opgediend.
Bovendien ontvangt ieder arbeider 2 Liter
bier. Gedurende den middagtijd wordt voor
muzukale afleiding gezorgd. Ook is er dans
gelegenheid met daartoe beschikbaar ge
steld jongedames.
Art. 8. Van 2—4 wordt koffie gedronken,
waarbij gebak en warme koekjes worden ge
presenteerd.
Art. 9. Om 5 uur wordt het werk ge
staakt. Er worden dan konde schotels vleesch
worst, visch en versche vruchten aangebo
den. Bij het verlaten van de werkplaats is
de opzichter, meesterknecht of chef ver
plicht iedere werkman de band te reiken en
in naam van den werkgever zijn besten
dank uit te spreken voor de opofferende
vlijt bq den arbeid getoond.
Is die niet fijn I
Nadruk verboden.
Hij kon mlllionair worden.
Maar hg wou niet.
Dat is zeker wel een groote zeldzaamheid
onder het menschdom en vooral inden tegen-
woordigen t|d, nu het .mammonisme", gelijk
de heer Schouten in de Kamer bg voorkeur
het kapitalisme noemde, voorzoover 't in
verkeerden zin werkt, nu dat mammonisme
zoo veler hart en zinnen bekoort.
.HIJ is allerminste onzer één."
Voorzoover ik weet behoort de heer Jan
van Zutphen tot de soc. dem. partij, maar
zjjn eigenlijk werk vindt hg in de vakver-
eeniging, de bekende A. N. D. B,, die der
diamantbewerkers-
Wat hg heeft uitgevonden, of liever wat
het eerst in zijn hersens is opgekomen, en
dat is toch uitvinden, al zou een ander ten
slotte de eigenlgke bewerking tot stand bren
gen, is in verschelden bladen uitvoerig uit
een gezet.
Als alle uitvindingen is ook deze hoogst
eenvoudig ais men maar eenmaal op
de gedachte gekomen is en den weg en de
middelen vond, om die gedachte te ver-
wezenlqken.
't Geldt hier het diamantsigpen.
Een ingewikkeld bedrgf, waar ik niet graag
een beschrijving van zou geven, omdat ik
dan met het welnigje dat .ik er van weet,
van alle kanten op de vinger xou worden
getikt, zoodra deskundigen 't onder de oogen
kregen.
Dit weet ik er echter van, en dat zal haast
leder er van hebben gehoorddiamant sigpt
men alléén met diamant; het is zoo hard
dat het zich nergens anders mee sigpen laat.
Kleine stukskens diamant, die op zichzelf
nergens m?er voor bruikbaar zHa, worden
fijn gestamt, met olie gemengd en vormen
zoo de stof, waar de diamant bewerker mee
sigpt.
Dat slgpen geschiedt tegen een snel rond
draaiende schgf, die voortdurend het ver
bruikte sigpsel, dat er tenslotte uitziet als
wagensmeer van zich afwerpt.
In den letterigken zin des woords: afval.
Niemand keek er voorheen naar om.
Dat vettige, vuile goedje, elk had er 't
land aan en een werkbroek of werkkiel, die
er flink vuil van geworden was, die was 't
aankijken niet waard en niemand zou ooit
op de gedachte gekomen zgn, dat er voor
tientallen guldens waarde In of liever aan zat.
Op die gedachte kwam van Zutphen.
't Was zoo heel eenvoudigin dien afval
móést een goed deel van het oorspronkeigke
slflpsel zittenvan dat fijn gestampte diamant,
hoe dan ook verontreinigdde groote vraag
was maar, hoe het er weer uit moest komen,
zuiver en rein.
Van Zutphen loste die vraag ep.
Of liever, op zfn aansporing wist een
Delftsch professor 't ln zqn laboratorium
zoover te krggen, dat het smerige goedje,
de vettige afvat van alle onreinheden ge
zuiverd werd en weer volkomen gereed was
voor 't gebruik.
Maanden en maanden zijn er mee heen
gegaan.
