J*4
DIN.
"I
>op
Woensdag 19 November 1919
»34*u Jaargang N\ 2547,
Minister Irienburg sfptridin
siand
Antirevolutionair
Orgaan
I I
:n.
IN HOC SIGNO VINCES
_JL£
R. V. S.
enz. enz.
,10»
voor de Zuidhollandsclie en ^eenw^elie Eilanden.
RECHTZAKEN.
Reclames Mededeelingen.
Staking bij de R. T. M.
KAMEROVERZICHT.
GEMEENTERAAD.
8857.
L.
CSLAND.
W, BOEKHOVEN Zonen,
Alle stukken voor de Redactie bestemd, Advertentien en verdere
Administratie franco toe te zenden aan de Uitgevers.
De ethische politiek, we willen der
ss
n, waar-
ïiwercn.
ÏER.
istboi No. 1.
met plm.
genoemd adres,
*1. der Onder-
I.
AAT
HMELSDIJR S
eeren, eerst het-
geschied, wende
jaren met succes
g te verstrekken,
met kragen,
e zijn Is spoedige
13499
is naar
Qk ilcht
rgt daar-
dlsiroop
ardoor U
ïgen kunt
dossende
en van de
eesmlddel
cningen
en, ver-
nchltls,
■ihoent,
3.25, van
SAND met
Deze Courant verschynt eiken WOENSDAG en, ZATERDAG.
ABONNEMENTSPRIJS per drie maanden franco per post 75 Cent by vooruitbetaling.
BUITENLAND by vooruitbetaling f 5.50 per jaar.
AFZONDERLIJKE NUMMERS 5 CENT.
UITGEVERS:
0 M M E L S D U K,
Telefoon Intercommunaal No. 202.
ADVERTENTIËN I21/, Cent per regel, RECLAMES 25 Cent per regel.
BOEKAANKONDIGING 5 cent per regel.
DIENSTAANVRAGEN en DIENSTAANBIEDINGEN 50 Cent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan.
Advertentiën worden ingewacht tot DINSDAG- en VRIJDAGMORGEN 10 UUR.
Z
ij die zich nu abonneeren, ont
vangen de nog in deze maand
verschijnende nummers gratis.
SEPT. 1902—NOVB. 1919.
In 't Kuyperkabinet trad hij als mi
nister op toen jhr. mr. T. A, J. van
Asch van Wijck was overledenop 25
Sept, '02 tot 16 Augs. '05.
Niet van den heer Idenburg was dus
de befaamde zinsnede (befaamd voor
j[ Indische ambtenaren ten minste) in
Troonrede van 1901
Als Christelijke Mogendheid is Ne
derland verplicht in den Indischen
Archipel de rechtspositie der Inland-
sche Christenen beter te regelenaan
de Christelijke zending op vaster voet
steun te verleenen en geheel 't re-
geeringsbeleid te doordringen van 't
besef, dat Nederland tegenover de
bevolking dezer gewesten een zede
lijke roeping heeft te vervullen.
Maar al had hij die zinsnede zelf
niet geschreven, als Kamerlid in die
dagen was hij 't er ten volle mee eens.
En daarom kon hij na den dood van
Asch Van Wijk de groene bank aan de
Rechterzijde ook gemakkelijk verwisse
len met een plaats aan de Groene Tafel
naast de ministersKuyper, Loeff, Kruis,
Harte van Teklenburg, Bergansius,
~vMvil baron van Lynden en de Marez
4'ens. Hij was als minister reeds ge
noemd, toen hij als Kamerlid zijn eerste
gewichtvolle rede hield tegen de Indi
sche specialiteit van Kol. den S.D.A.P.
die te velde trok tegen 't Inperialisme,
We herinneren ons nog de geweldige
emotie, die daartegenover maakte de
prachtige rede van Idenburg (als Kamer
lid nog). De Liberale Pers was een en
al verwondering en men schreef en zei
't„Van Kol heeft zijn man gevonden
Van dien tijd af, èn om zijn kennis van
Indië, èn om zijn Godsvrucht, waar en
oprecht en ongekunsteld, was hij èn
als Kamerlid tot 25 Sept. '02, èn als
Minister tot 1905 een zeer gewaardeerd
man, die aller achting weg droeg.
Maar door den val van 't Kuyper
kabinet viel hij mede; maar niet om
voor de Christelijke partijen en voor
Indië verloren te zijn. Want hij werd
Landvoogd, nadat hij ten tweede male,
in 't Heemskerk-kabinet minister van
koloniën was geworden nl. van 20 Mei
'08 tot 16 Sept, '09.
Ten tweede male dus minister, eerst
van 25 Sep4 '02 tot 16 Aug. '05 in't
Kuyper-kabinet; toen van 20 Mei '08
tot 16 Sept. '09 in 't Heemskerk mini
sterie; daarna benoend tot gouverneur,
generaal van Ned. Indië, en werd hier
in Nederland de heer J. H. de Waal
Malefijt, zijn plaatsvervanger.
En zes jaar bekleedde de heer Iden
burg dat gouverneur generaalschap,
totdat hij in dit kabinet Ruys ten der
den male minister van koloniën werd,
maar van wege gezondheidsredenen
moest aftreden.
V
Die punten waren er, die in dat drie
voudig Ministerschap de aandacht
vroegen
le. het ethische element of de ethische
politiek.
2e. de eereschuld van Nederland aan
Indië.
J 3e de economische en politieke Voor
la uitgang van 't Indische Volk.
waarheid niet ontrouw zijn, was reeds
ingeluid door de liberale-koloniale spe
cialiteiten als Van Hoevell en Fransen
van de Putte; ook zij hebben reeds in
de 60—80er jaren het Nederlandsche
volk met ernst, kracht en klem, er op
gewezen, dat 't nu maar eens uit moest
wezen met die »batige sloten*, met
die financieele voordeelen, die Neder
land uit Indië haalde, en dat er nu
eens een tijd behoorde te komen, waarin
Nederland een voogd en opvoeder
werd van dat goedige, toch zoolang
veronachtzaamde en uitgebuite volk
daar op de Indische eilanden. En van
de Rechterzijde waren er ook onophou
delijk eischen gesteld aan de liberale
Kabinetten, om niet langer van Indië
te plukken, maar er te brengen de
Christelijke religie; vrijheid van de Evan
gelie prediking door de Zendelingen
Christelijke beschaving, die denopuim-
vloek trotseeren durfde en 't Indische
volk zou opheffen tot Westersche cul
tuur met kennis van landbouw en in
dustrie en techniek, opdat de tijd komen
zou, dat dit goedige Volk uit zijn dom
mel zou ontwaken om zelfstandig te
leven onder toezicht van Nederland,
En Idenburg werkte niet alleenVoor
Indies kerstening op den grondslag der
Troonrede van 1901, waarvan we hier
boven de Indische paragraaf citeerden
nl. »Als Christelijke Mogendheid is Ne
derland verplicht in den Indischen
Archipel enz. enz.*, maar èn als Minis
ter èn als Gouverneur generaal sloeg
hij ook op economisch en politiek ge
bied de hand aan de ploeg. Er kwam
verbetering in den wettelijken toestand
der Vreemde Oosterlingen of Chineezen.
Er kwam gestadige uitbreiding van een
geregeld bestuur in verschillende Bui
ten bezittingen. Er kwam betere Be-
stuurs centralisatie Er kwam afschaf
fing der heeren diensten op Java.
Er kwam ophefing der gouvernements
koffie cultuur. Er kwam terug brenging
van particuliere landerijen tot het
Landsdomein. Er kwamen nieuwe ha
venwerk^n en een spoorwegaanleg in
Zuid Sumatra. Er kwam toewijding voor
de Christelijke religie en meerdere vrij
heid en hoogere waardeering in alle
Indische kringen voor 't Zendings- en
Kersteningswerk.
Natuurlijk heeft 't Liberalisme in
Nederland gescholden op den „dweper
op den troon van Buitenzorg", op Iden
burg. En ieder, die zich 1913 nog her
innert, weet hoe de heer mr Pleyte,
minister geworden in 't Cort Kabinet,
tegen den Buitenzorgschen dweper*
is van leer getrokken te Amsterdam op
den vooravond der Kamerverkiezingen.
Wat trok men te velde tegen Iden
burgs „pasar circulaire van 1910",
waarin Idenburg verbood het houden
van openbare inlandsche markten op
Zondag, ook in Mohsmadaansche stre
ken. Ja, dat was in de Liberalen
oogen de onverdraagzaamheid ten top.
En die Liberalen hier en in Indië zetten
zich schrap tegen Idenburg, want
terwille van een specifiek Christelijk,
doleerend, calvinistisch beginsel greep
die dwepende Idenburg in, in het han
dels 't economisch leven der Mohame-
danen.''
O, die liberale verdraagzaamheid.
Zóó verdraagzaam, dat ze den Tslajn
boven 't Christendom plaatsen. Zowa
ren woedend op die pasar circulaire,
en ze hebben zich in 1918 gewroken,
want toen viel ook daardoor 't Chris
telijk kabinet Heemskerk maar
toen deed zich het 't ongehoorde feit
voor, dat de nieuwe liberale minister
Pleijte die Idenburg bestreden had
in 1913 vroeg aan dienzelfden
dweper van Indië of hij asjeblieft
Gouveneur-Generaal wou blijven. En
Idenburg bleef gouveneur-generaal
onder een links kabinet, en Pleijte,
de liberale minister van Koloniën, heeft
nog nooit in de 2e Kamer iemand zoo
geprezen als hij Idenburg deed. 't Kan
verkeeren, zei Bredero in 1600. 'tKan
verkeeren. zei ons Christenvolk in 1913
14, toen Pleijte wierook ontstak voor
den Calivnistischen Indischen landvoogd
Idenburg.
Ja, 't Liberalisme was in 1913 zoo
boos. Niet alleen om Idenburgs pasar
circulaire, maar ook om zijn onderwijs,
politiek, want Idenburg maakte dat
er veel Christelijke Scholen kwamen
voor 4e Javaantjes, Ze waren boos,
omdat die Chr. Scholen zoo bloeiden,
omdat de zending bloeide door mooie
subsidies.
Idenburg was de gehate Calvinist;
de drijver, fanatiek en gevaarlijk voor
de rust in Indie Gevaarlijk voor de
orde want als die Mohamedanen
eens opstonden Hun scholen wer
den immers aangetast; hun zending
tegengewerkt; hun Zondagsmarkt ze
ontnomen; hun godsdienstige gevoelens
gekrenkten dat deed die dolee-
rende Landvoogd.
In 1901 schreef de Indische Locomo
tief
Wij Indische mensche leven voor
't meerendeel in de vaste overtuiging,
dat althans wij in deze gewesten de
schoenen van Luther en Calvijn ont
groeid zijn en dat geloofsijver hier
niet kan telen. En daar komt die
inhoudzware gedrukte Troonrede ons
een roapiDg te vervallen haden hij is
voor 't Nederlandsche en Indische Li
beralisme niet teruggedeinsd. Ondanks
al hun marktgeschreeuw over schending
van neutraliteit en zaaien van onver
draagzaamheid is Minister en Landvoogd
Idenburg voort gegaan in de kracht des
Heeren om dat Indische Volk den Chris
tus nader te brengen èn voor zijn stof
felijke welvaart als voor zijn geestelijke
de meeste zorg te dragen.
Nu kan Idenburg niet meer.
Zijn gezondheid is geknakt.
Spare hem de Heere nog vele jaren
als één onzer leiders; één onzer emi-
nentste en waardevolste voorgangeren.
Hij is Calvinist pur sang d. w. z. van
't edelste soort. Ons ten voorbeeld en
ter navolging.
Want volharden bij 't ideaal heeft
dit gevolg, dat de Indische Locomotief
nu, in 1919, prijst Idenburgs groote lief
de voor de koloniën. Dat is datzelfde
Blad, dat in 1901 de Troonrede bespotte
en nu mededeelt, dat er in de koloni
ale kringen nu over den calvinist
H. Colijn gesproken wordt.als
waardig opvolger van den calvi
nist Idenburg.
De gedachtenis des rechtvaardigen
zal in zegening zijn
Arrondissementsrechtbank te Rotterdam.
H. H., en J. H., 43 jaar, arbeider te Den
Bommel, wegens diefstal, gepleegd alsvoort-
gezette handeling, door twee vereenigde
personen, leder tot een maand gevangenis
straf, voorwaardelijk, met een proeftijd van
twee jaar, den eerste by verstek.
J. H. de Z„ 20 jaar, slagersknecht te Zuid-
25 cent per regel.
wordt door 21.000 artsen erkend
als het beste versterkingsmiddel^
voor Zenuwen en tichaam.
plotseling dezen zoeten waan ont-
rooven. Kerstenen! Is de geschiedenis
er dan niet om te leeren, dat 't nooit
goedschiks ging en dat vooral Aziaten
refractairen zijn. Men wil dat kinder
lijke Indische volk een godsdienst
opdringen, waarvoor 't niets voelt,
waarvoor 't niets kan voelen, omdat
't van een ander maaksel is en on
der andere omstandigheden leeft.
Zoo begon de Kuijper- en Idenburg-
hetse al in 1901. En ze eindigde met Kuij
per van de Ministerstafel te bannen;
en evensoo Idenburg in 1905 om Iden
burg in 1913 als Landvoogd weg te
moffelen en dood te debateeren.
Idenburg heeft 't van 1902-tot heden
verstaan, dat een Chr. regeering niet
alleen uit politieke overwegingen, maar
uit veel hooger motief, tegenover Indie
land, wegens mishandeling tot f 25 boete,
subs. 10 dagen hechtenis.
L. Z., wegens diefstal, bij verstek tot een
maand gevangenisstraf.
A. v. D., te Zuidland, wegens strooperfl,
met behulp van vaartuigen, by verstek tot
veertien dagen gevangenisstraf.
C. de V., nlet-verschenen, wegens diefstal
te Oude Tonge van een rywiel-bui-
tenband, eigendom van den landbouwer J.
van Prooyen aldaar, een weck gevangenlstraf.
J. R. Jzn. en B. L. G,, beiden nlet-ver-
schenen, wegens eenvoudige beleedlglng, te
Sommelsdyk, van den broodbezorger der
Coöperatieve broodbakkery te Dlrksland,M.
Lugtenburg aldaar ieder f 25 boete, subs.
25 dagen hechtenis.
De eerste beklaagde zou in het te Som
melsdyk verschynende blad De Maas- en
Scheldebode een advertentie hebben doen
opnemen, van welke de inhoud beleedigend
voor Lugtenburg was, de tweede aan het
zelfde blad een stukje hebben ingezonden,
dat geplaatst is en uitdrukkingen Inhield van
voor denzelfden Lugtenburg beleedigende
strekking.
Uitspraken 27 dezer,
Zaterdag omstreeks halfzeven is by het
uitryden van een stoomtram van de Rotter-
damsche Tramweg Maatschappij van het
handelsterrein naar de Rosestr. te R'dam, een
wagen van deze tram, toen reeds vijf wagens
achteruitrydende den wissel waren gepasseerd,
ontspoord. Dit is vermoedelijk veroorzaakt
doordat stakers den wissel, toen de tram
nog niet geheel gepasseerd was, hadden
omgezet. Persooniyke ongelukken kwamen
er niet by voor, en schade is er niet aange
richt. De ontspoorde wagen was spoedig
weet op de rails gezet.
TWEEDE KAMER.
Zitting van Vrfdag 14 November 1919.
Onze weermacht. Persoonlijk
feit. Nogeens socialisatie.
Schokking voerde het pleit over onze
weermacht al zullen sommigen met een be
roep op het Evangelie bet onchrlsteiyk noe
men, deze spreker acht een staand leger
echter toepassing van den Evangelischen
plicht voor een volk.
Omtrent de Zondagsrust hoopt Schokking
dat de gestelde verwachting niet teleurgesteld
wordt. De voorziening die voor de ontgin
ning van woeste gronden zal worden getrof
fen begroet by met genoegen.
Wyunoop wilde een persooniyk feit even
ophelderen tegenover Koekman die in zQn
rede van Donderdag zeide«Gij gaat zelfs
aan den haal als zy komen."
Kleerekooper neemt echter de verdediging
van het gezegde van Kolkman overals deze
wil aannemen dat de beschaving van het
incident te Amsterdam door „Het Volk" dat
hiermede in verband staat, onjuist is.
Maar Kleerenkooper is Wijnkoop te min
en acht het beneden zqn waardigheid hierop
in te gaan.
Van den Waerden tracht nog wat van het
gehavende scheepske, door de soclalisatie-
voorstanders zee in gestuurd en dat zoo
deerlijk door de stormloop van Schouten werd
geschonden, te redden.
Volgens van der Waerden zullen Schouten
en spr. het pas eens worden ais zy er niet
meer zyn.
Dit zal wel eens waar kunnen zyn!
Aan het slot van zfln ovatie voorspelde deze
soclalisator toch nog dat het kapitalisme
verdwijnen zal en uit de steenhopen van dat
gehate gebouw zal verreizen het ni.uwe
leven.
„Das alte stiirzt, es andert sich die zeif,
vnd neues leben blüht aus den Ruinen."
Van Schaik zal zyn stem voegen bij die
van hen, die voor het volksbelang aandrin
gen op krachtige bevordering der productie.
Deze meerdere productie zal de armoede
verminderen en de daardoor ontstane dege
neratie in de maatschappy tegen te gaan. De
zonde is gevolg van vrije wil, doch wordt
bevordert door de maatschappeiyke mis
standen.
Godsdienstige en stoffeiyke belangen staan
op het spel.
Zyn stem aan de moties voor onderzoek
der socialisatie kan van Schalk niet geven,
hoewel ook hy het wenscheiyk acht dat er
een onderzoek zal plaats hebben naar een
betere bedrijfsorganisatie.
Zoo zien we dat twee stroomingen in de
vertegenwoordiging telkens met elkaar in
botsing zyn, de uiterste linksche kamer groe
pen die met alle geweld dssnood, de sociali
satie der bedrijven willen doorzetten en de
meer gematigden en rechtschen fracties die
wijze op vermeerdering der productie als
eenig redmiddel in den maatschappeiyken
chaos.
VERGADERING van den gemeente
raad van Nieuwe Tonge op Zater
dag 15 November des nam, om half
drie uur.
De Voorzitter de Edelachtbare heer van
Overdorp opent de vergadering met gebed,
waarna de notulen der vorige vergadering
onveranderd worden vastgesteld.
Ingekomen zyn:
Enkele goedgekeurde af- en overschryvin-
gen van Ged. Staten die met nog enkele in
gekomen stukken als kennisgevingen worden
aangenomen.
Een schryven van den bond van politie
personeel om het loon der veldwachters hoo
ger op te brengen, ten einde hen in staat te
stellen hunpositie naar behooren te vervul
len, wordt gesteld in jhanden van B. enW.
die met prac-advies dit schryven in de eerst
volgende vergaderingen zullen ter tafel bren
gen.
Besloten wordt In te gaan op 't voorstel