S
Hip,
vvkmk
VEM,
IBMI
ank.
Woensdag 29 October 1919.
348te Jaargang N*. 2541.
voor de Knidliollandsehe en Keeuwsche Eilanden,
■JURGENS7
TA
XJ
Antirevolutionair
Orgaan
PLANTENBOTER
aan
ttordam.
IN HOC SIGNO VINCES
DELHARNIS.
pand beton.
en en
teiten.
te be-
prQzen.
1NSPLAAT
■RDAM.
De vrijheid zit in 't bloed.
Reclames Mededeelingen*
GEMEENTERAAD.
14.75.
enKAPOK-
IN. 18"»
Groningen
SUlden.
en 4
2 Januari
DER te
lens.
Mn
3EKBANK
Mosselman.
ie en Trastkantoor
ustrekt de Firma
ie's, enz.
iëën, in stuk
coupons ver-
rken, Drop,
iet Biscuit*
W. BOEKHOVEN Zonen,
Alle stukken voor de Redactie bestemd, Advertentien en verdere Administratie franco toe te zenden aan de Uitgevers.
m VOEDZAAM HEERLIJK VOORDEELIG
d.
99
'rflra op mwm«
15845
oschlaan,
edrog der pead-
oor Goedereede
Ool%«aeplut,
Deze Courant verschijnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
ABONNEMENTSPRIJS per drie maanden franco per post 75 Cent bfl vooruitbetaling.
BUITENLAND bij vooruitbetaling f 5.50 per jaar.
AFZONDERLIJKE NUMMERS 5 CENT.
UITGEVERS:
SOMMELSOQK.
Telefoon Intercommunaal No. 202.
ADVERTENTIËN 121/» Cent per regel, RECLAMES 25 Cent per regel.
BOEKAANKONDIGING 5 cent per regel.
D1ENSTAANVRAGEN en DIENSTAANBIEDINGEN 50 Cent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zfl beslaan.
Advertentlën worden ingewacht tot DiNSDAQ- en VRIJDAGMORGEN 10 UUR.
Wat 't Socialisme ook moge tornen
aan en toornen tegen de vrijheid, waar
van Minister IJselstein het beginsel in
rich draagt en 't openbaart in opheffing
van verbodsbepalingen die 't econo
misch leven in de oorlogsjaren dreigden
tö verstikken; toch is alle actie van
die menschen nutteloos. Hoe ook de idee
van socialisatie in en buiten'de Kamer
wordt gepropageerd, er rijn nog weinige
ooren voor geopend, niet alleen omdat
er uit den boezem der Duitsche sociaal-
democratie onophoudelijk tot groote
voorzichtigheid wordt aangemaand en
le Duitsche proefneming tot heden nog
geen waarborg en grondslag vormen
kan van gereede navolging, maar ook
omdat de vrijheidsgedachte in de Ger-
maansche volken zoo domineert, zoo
overheerscht, dat z-dfs het woord »so
cialisatie* snaren trillen doet wier ge
tokkel een smartgevoel veroorzaakt
een verlies van iets schoons je doet
gevoelen; eea leegte profileert; een
schat van geluk je ontrooft.
Niemand weet nog precies, wat in
ons vrije Nederland gesocialieerd moet
wordenniemand heeft er nog 't juiste
begrip van of nu eigenlijk de Staat
moet gaan annexeeren sommige nu nog
vrije bedrijven, en dus de Staats-exploi-
tatie, die er al is, (denk om de Poste
rijen, en Staatsmijnen, en Staatsmunt,
en Staat loterij enz.) moet worden uit
gebreid dan wel öf proletarische demo
cratie met al haar vertakkingen van
Vakverenigingen zich er mee moet gaan
bemoeien ea dus socialisatie zooveel
beteekent als Beheerscheres der pro
ductie door 't fabrieksvolk om dan lang
zamerhand van nationale socialisatie te
komen tot een internationale, die de
Wereldmarkt en den Wereldprijs be-
heerscht en dus ook de loonen en de
Werktijden.
Niemand ziet nog de socialisatie als
een gouden beeld tot knieliDg opge
richt. Ze is nog niet uitgejubeld met het
Groot is de Diana der Bfezeren. Ieder
is vreesachtig om te grooten voorspoed
aan 't denkbeeld toe te wenschen. En
dat rit em niet alleen, omdat men er
een waagstuk in ziet, een sprong in 't
duister, een wissel trekken op een om
bekende toekomst, een nog missen van
vaste lijnen en vertrouwbare gegevens,
maar 't zit vooral hierin, dat dat schijn
baar zoo aanlokkelijk woord, dat iets
sociaals, iets gemeenschappelijks aan
duidt zoo'n sombere achtergrond heeft
En wij zijn tot vrijheid geroe
pen ze zit ons in 't bloed
al wordt ze helaas misbruikt en is mis
bruikt geworden op alle terrein des
levens.
Nederland is 't klassieke land der
Vrijheid Hier is haar oorsprorig en
bakermat. En wat in de Vaderlandsche
historie ook tot droefheid moge stem
men; deze roem is haar door gansch de
Oude en de Nieuwe wereld toegebracht
tot op deze stonde, dat geen Land ter
wereld in de 16e en de 17e eeuw,
zooals 't kleine Nederland, de banier der
politieke en godsdienstige vrijheid heeft
ontrold èn onder zooveel levensleed en
zooveel lichaams- en zielekwelling heeft
doen wapperen over vaste landen en
wereldzeeën.
Er is in de geschiedenis der Volken,
zoo van Germaanschen als van Ro
Smaanschen bloede, geen historie, die
zooveel indruk heeft gemaakt, als de
Nederlandsche Vrijheidsoorlog. Zeker!
de oude Grieken hadden hun bevrijders
de Perzen, maar het eindigde met
onder te gaan in Macedonië. Zekerde
oude Romeinen worstelden in Burger
oorlogen om de persoonlijke vrijheid,
maar 'tRomeinsche Rijk stortte in en
werd den Gothen en Vandalen over
gegeven en den Turk. Zekerin Duitscb-
land was er een Keizer Hendrik de
Vierde, die 't vervloekte naar Canossa
te gaan, maar hij eindigde om de ge
nade en erbaiming van Paus Grego-
rius in te roepen, wiens macht hij
breken wou. Jal alle volken dar grijze
oudheid worstelden om vrijheid. Babyion
en Assyrië, Medië enPerzië, Epypteen
Griekenland, Macedonië en Rome; ze
gniwden van onderwerping, en aan
vaarding van vreemde goden en gods
dienststelsels. En de Nieuwe Volken
bogen onder de absolute macht hunner
despotische koningen. En Spanje en
Engeland, en Frankrijk en Duitschland
bogen 't hoofd onder geestelijke en po
litieke overmacht.
Maar 'ttwee millioen zielen tellende
»Republiekje». durfde den strijd aan
voor gewetens- en politieke vrijheid
tegen een machtig Koning, wiens zon
in zijn landen niet onderging, 't Was 't
Calvinisme, dat in stoere en onverzet
telijke kracht 't absolutisme der Vorsten,
oppermachtigen over bezittingen, pri
vilegiën hart, hand en hoofd der onder
danen, vernietigde.
Vrijheid en verdraagzaamheid waren
de idealen, die werden nagejaagd, en
innige belangstelling werd geboren voor
de nieuwe gedachten, die zich baan
braken, nn ze zich vrij mochten uiten,.
Het verdrukte en worstelend Calvinisme
was door zijn mannelijk geloof, zijn
heldhaftig vertrouwen, zijn onpeilbare
liefde voor 't Woord Gods een krachtige
steun voor de waardigheid en onaf
hankelijkheid van den menschelijken
geest. Én wel is waar, heeft 'toogen-
biikken gekend, dat 'tin zijn overwin
ningsliederen de Libertijnen hekelde
maar waren 'took weer niet de vrij
zinnige Libertijnen die de »Slijkgenzen«
in de dagen van Goaaarus en Arminius
verachtten. Was er dan somwijlen een
plaatselijke despotische Calvinistische
overmacht, er was een algemeen des
potisch rationalisme, dat den voet wilde
zetten op 't Geloof en 't Gezag der God
delijke waarheden.
Die ingeboren vrijheid is een Neder
lander niet te ©ntrooven en de historie
der jaren 1789 tot heden heeft't klaar
bewezen, dat die geestelijke en politieke
vrijheid in Grondwetten moest vastge
legd worden, zou Nederland niet in
revolutie ondergaan, En vandaar ook
de mislukte Novemberdagen van 1918.
Nederland bezat al, waarnaar Duitsch
land snakte, en de grootste fout van
mr. Troelstra is daarom ook geweest,
niet dat hij President wilde worden
eener Republiek, maar dat hij 't wilde
worden van een Nederlandsche Repu
bliek, waarin zoo veel rechten en vrij
heden genoten worden, die andere Lan
den moeten missen.
De vrijheid zit iu ons bloed
en 't staan en vallen van Kabinetten
is een ^onmiddellijk gevolg van „aan
randing" van echte of vermeende vrij
heden. De huidige politieke strijd in de
Kamers is een vrijheidsstrijd voor eco
nomische goederen.
Men eerbiedige de vrijheid van ge
weten. Ze is zoo'n teedere plant. In
met bloed gedrenkte aarde is ze ge
zaaid. Opgegroeid onder regen- en
stormvlagen heeft ze echter niet ge
kwijnd als 't riet boog ze somwijlen
voor den wind, maar ze knakt niet en
bleef behouden, omdat ze boog, om
zich daarna weer fier te verheffen.
Daarom verlangde men naar den
Nieuwen Tijd, waarin de crisismaatre
gelen zullen eindigende productie
haar vleugelen weer wijd kan uitslaan
maximums en minimums vergeten woor
den zullen zijn; woekerwinst en han
delaarsmonopolies die de prijzen zoo
duur maken, tot 't verleden zullen be-
hooren
De vrijheid zit ons in 't bloed
en lijkt ze soms niet op losbandigheid?
Maar 't Calvinisme zet een omtui
ning om de Vrijheid, opdat ze door 't
„Er staat geschreven" en Alzoo spreekt
de Heere" tot geen anarchisme over
slaat.
Maar 't Calvinisme zet ook een schild
wacht bij de Wet, opdat de onware
en onzedelijke vrijheid geen aanslag
plege op de heilgoederen der mensch
heid nl. zijn godsdienst en geloof, zijn
onderwijs in christelijken zin en zijn
liefde voor Recht en Gezag. Daar zal
men afblijven
Dreigementen
Het woelzieke geslacht in Nederland is
weer aan 't dreigen. Ia de Kamer althans.
Het dreigt Regeering ea Volk met oproeren,
stakingen, ornaat het tn den Lande nog aan
zooveel stuffelijk goed ontbreekt Och neen
er Is zeer zeker nog te klagen er er is nog
veel te klagen en 't zal nog wel eenlge jaren
abnormaal blijven, maar'tis die groep slechts
te doen om In troebel water te visschen
om van de ontevredenheid misbruik te ma
ken om haar machtsinvloed te vergrooten en
zoo naar de teugels van 't bewind te grijpen.
Terwijl 't in Duitschland en Oostenrijk en
Frankrijk en Belgle en Engeland ook nijpt
en leder daar de bekommernissen van den
Vrede en de naweeSu van den Oorlog aan
den lijve voelt, heerscht diir de krachtige
meening, dat alleen samenwerking tusschen
Volk en Regeering herstel kan brengen en
Is men tot overleg bereid. Maar In Nederland
heeft men 't beter; Is 't sociale leven niet
in die mate uit zijn voegen gerukt, en bier
zoekt men in onrust en opwekking van haat
en wrevel en in zucht naar gisting zijn
kracht, om niet den socialen vooruitgang te
bevorderen, maar hem te remmen. Dat hun
verantwoordelij kheidsgevoel toch grooter en
ernstiger ware. Dat hun blik toch ruimer
ware es dat ze zagen voorwaarts en achter
waarts. Achterwaarts I want November 1918
ligt nog In aller geheugen en't Nederlandsche
Volk laat zich niet andermaal in beweging
en ontroering brengen, zonder tevens zijn
rustige en stille kracht aan te wenden tot
een aanval, die bloed en tranen kosten zal.
Niet ten tweeden male zuilen de kanonnen
als zwijgende getuigen van oproergeest bij
de Stadhuizen Btaan, maar zij zullen dood
en verderf uitgieten op ieder, die ze naderen
durft. En dan, voorwaarts ziende, zal de
overwianlng toch aan de Regeering blijven.
Nu reeds kan zonder ophef geconstateerd,
dat Socialist en Wijnkooplaan 't onderspit
zullen delven en hun dreigementen een ver
dubbelde waakzaamheid en actie der Regee
ring tot gevolg hebben. Maar dubbele actie
der Regeering is actie van smoren in bloed
En dat is goed, is plichtmatig tegenover
oproerkraaiers, die nietVde Maatschappij,
maar hun eigen politieke standje op 't oog
hebben. Dat men dan de zwaarden scherpe,
hoeveel leeds 't ook kosten moge.
Naar de Ziekenhuisvergadering.
Vrijdag a.s. 31 Oct. in 't hotel Spee, om
half 4, Is er vergadering voor allen, die
belangstellen In een Ziekenhuis. En ieder
mensch stelt er belang in, omdat ons aller
leven hangt aan een zijden draad, en dus
oogenblikkelljke operatie den korten afstand
tot den dood onmiddelljk kan vergrooten
want God de Heere werkt nooit buiten de
middelen om. En we denken om onze kin
deren, gehuwde en ongehuwde; om onze
jonge moeders, zoo vol hoop den gewichti-
gen dag tegemoet, dat ze een nieuwe huwe-
lijksspruit aan haar hart mogen drukken
maar ach die dag is er een van rouw
en smarteen we denken ja, we denken
aan ons Flakkeesche volk, dat in 't bezit
van een Ziekenhuis, zich op eigen grond,
met naastbljwonende familie, niet naar de
stad behoeft te geven, dan In de alleruiterste
gevallen en bij de zwaarste complicaties.
Het Flakkeesche Volk mag zich verheugen
in medici en pleegzusters en vroedvrouwen
vol toewijding en liefde voor hun patiënten
maar de beste dokter staat machteloos In de
kleine dorpswoningen; en wat kranigs hq
dan ook nog mag presteeren de patient
kan in sffn snijkamer niet biqven en moet
weer terug naar eigen tehuis, in plaats te
kunnen biqven, rusten op 't zachte bed door
de vriendelijke hand der operatiezuster bereid.
't Kost geldJa, 't leven onzer huisgenoo-
tenons leven kost geld. Maar om één kind
om ons zelf van den dood, door Gods hulp
te redden, is geen offervaardigheid te groot.
Geld! Geid! Ja geld moet er zqn! Vqfen
twintig gulden geeft men om te vliegen en
dood te vallen. Wat geeft men om genezen
te worden?
DE GEUS zegt dat hoewel er veel ver
dient wordt, dit toch te weinig is om over
te sparen, het loon is te laag om in tqden
van werkschaarschte b| te passen.
v. ECK kent gezinnen waar drie of vier
menschen werken waar dus genoeg verdient
wordt.
DE BOER weet menschen die f 60—f 100
per week inkomen hebben en toch nog durf
den vragen om kosteloos onderwqs voor hun
kinderen.
25 cent per regel.
w
Vergadering van den gemeenteraad
van HERKINGEN op Vrqdag 17
October des voorm, half elf uur.
Afwezig de heer v. Weel.
De voorz. de EdelAchtb. heer de Winter
opent de vergadering met gebed, waarna
de notulen der vorige vergadering overan-
derd worden vastgesteld.
Ingekomen zqn
Een mi3Sleve Ged. Staten met goedkeu
ring enkele af- eu overschrijvingen.
Schrqven Min. v. Arbeid met inlichtingen
werkloosheidverzekering.
BURGEMEESTER deelt mede dat B. en W.
geen prae-advles hadden op het voorstel tot
toetreding. Men wilde liever den raad zelve
laten oordeelen. Ruim elfhonderd gemeenten
waren aangesloten.
Echter was Burgemeester ter oore geko
men dat men hier In de gemeente een groote
strooming had, die afkeerig was van verze
kering. Ook hielden dë boeren zich In tijden
van werkloosheid zeer loyaal zoodat Spr.
meent dat er geen groote behoefte aan toe
treding bestaat.
Persooniqk is Spr. echter vóór verzekering.
v. ECK gelooft niet dat er in Herklngen
werkloosheid bestaat. Al3 men werken wil
is er altijd werk. Terwqi mocht er al eens
werkeloosheid ontstaan men zich toch altijd
bij het gemeenteiqk of diaconaal armbestuur
kan vervoegen.
Er bestaat geen reden tot aansluiting, zoo
dat als men toch lid wordt, slechts de pre
mie die gestort werd ten goede zou doen
komen aan andere gemeenten. Terwqi tevens
verzekering luiheid met zich brengt.
BURGEMEESTER antwoordt dat er geen
beroep kan gedaan worden op de armenkas,
daar deze alleenlijk ondersteunt waar men
door ouderdom of sterfgeval in familie
hulpbehoeftig wordt.
DE GEUS weerlegt dat door aansluiting
bq de Werkl. Verz. luiheid in de hand ge
werkt zou worden er is een scherpe controle
die hier toezicht op houdt.
DE BOER heeft een overzicht van hetgeen
verdient wordt en trekt de conclusie dat dit
door elkander f5 f 6 per dag is. Nu is
er evenwei een periode dat er geen voldoen
de werk Is. Maar men kan toch sparen in
de dagen der drukte om wat over te houden
voor dagen van slapte.
DE GEUS neemt om de voordeelen der
Werkloosheidverzekering te bepleiten de
gemeente Dirksland, waar 20 menschen ge
regeld zonder werk loopen, als daar niet
gezorgd werd, dat de Werkloosheidverz die
menschen steunde zou er groote ellende in
die gezinnen ontstaan. En de gemeenteraad
zou daar verantwoordeiqk voor zqn. Zoo
ook hier. Als er werkloosheid komt zal het
de schuld der gemeenteraad zqn als in de
gezinnen die er door getroffen worden ge
brek en ellende de overhand krqgen,
MANS wil dat de Kerk beter haar roeping
ten dien opzichte verstaat. Ais men zich
verzekert wordt de Kerk geminacht, verliest
men de achting voor de Kerkeiqke autori
teiten.
DE BOER vreest dat van een eventueele
oetredlng geen gebruik maar misbruik zou
emaakt worden.
I
LOKKER zegt dat we zoo noodig altijd
nog kunnen aansluiten.
BURGEMEESTER waarschuwt dat als men
niet toe treedt en er werkloosheid komt die
groote school voor de gemeente zal zqn.
Het voorstel in stemming gebracht wordt
verworpen met 5 tegen 1 stem, tegen stemde
de Geus.
Aan de orde komt een adres van de vereen,
van Chr. Land- en Tuin bouwarbeiders te
Herkingen met verzoek de Openbare School
af te staan voor het houden van vergaderin
gen. Men was tot dit verzoek niet overge
gaan, dan na eerst getracht te hebben een
andere vergaderplaats te vinden.
Tegelijk met dit adres komt een schrqven in
behandeling van enkele inwonenden verzoe
kende een lokaal van de openbare school te
mogen gebruiken om een vergadering te be
leggen waar de WelEerw. heer Ds. Verhage
hoopt op te treden om te bespreken de stap
pen die gedaan moeten worden om tot op
richting van een School met den Bqbel te
komen.
BURGEMEESTER zeide dat deze stukken
door B. en W. waren besproken en men
gemeend had afwqzend er over te beschikken
Het schoolgebouw zou er onder ïqden,
wanorde werd er door veroorzaakt en al3
men het de een toestond bad een volgende
keer een ander evenveel recht.
Spr. juicht de Chr. organisatie toe, maar
gelooft hen thans te moeten ver wq zen naar
een ander lokaliteit b.v. bq v. Putten. Als
men bezwaar heeft dat er sterke drank ge
tapt wordt kan men v. Putten verzoeken
geen sterke drank te verkoopen terwqi er
vergadert wordt
Spr. gelooft zeker dat daar gehoor aan zal
gegeven worden.
v. ECK zegt dat boeren ook een vereeni-
glng hebben en dat zij steeds in een loge
ment vergaderen waar toch ook drank ge
tapt wordt. Spr. ziet hier geen bezwaren.
DE GEUS wijst er op dat de zangvereen.
toch ook het schoolgebouw in gebruik heb
ben en dat er toch ook wel eens festiviteiten
plaats hebben wat groote rommel veroor
zaakt met versiering enz. Wat het verzoek
der adressanten voor de op te richten school
aangaat weet Spr. mede te deelen dat zjj
juist in geen kerkeiqic lokaal de vergadering
willen beleggen om geen schqn van kerke
iqke richting toegedaan te zqn, op zich te
laden.
Om de neutraliteit te versterken had men
om een lokaal der Openbare school ver
zocht. Wat de arbeider8vereenlglng betreft
ban Spr. zeggen dat v. Putten verzocht Is
om geen sterke drank te tappen maar daar
aan niet wenscht te voldoen.
Het belang der arbeiders in 't algemeen
geldt het en daarom pleit Spr. voor inwilli
ging van het verzoek.
BURGEMEESTER gevoelt er veel voor
maar dan moet de gemeenteraad het vast
principe aannemen om aan iedere vereeniging
die dit vraagt een lokaal van de school af
te staan.
DE GEUS vindt het bezwaar der andere
heeren wel gemakkeiqk op te lossen. Immers
de kosten zullen vergoed worden, terwqi
na elke vergadering het lokaal wordt schoon
gemaakt.
Het voorstel wordt verworpen met 5 tegen
1 stem. Voor stemde de Geus.
Struqk verzoekt de grond waar de schuur
