NI LUI
fi m
SS UB
EDENEN
S Zonei
SQM1ELS0UK
Zaterdag 2Augustus 1§19
8481" Jaargang N".2516
Antirevolutionair
voor de SSnidhonniidN eli e en Zeeuwsclie Eilanden»
1
II
DPE Jz.
fierste Blad.
WEESHUIS
Isdijk
OVEN Ir.
I0UWERS!
irksland
dat?
hst haar?
E PROEFTUIN
Sommelsdijk,
«HET GOUDEN HEET",
OP OEI UITRUK.
genheid van het
van het
louden op 24 en 25
it met toto's,
s nti.
Aanbevelend,
o. 215.
BROMGfAS ca
12i5s
ONTBIBD1
maakt D attent 'vaA
DRAADPALEN,
en TüLHOUTEN
tea van da Ned.
nu spoedigst op te
15071
Gelderschedijk 357
3d. Heide Mij. voor
FLAKKEE.
Alle stukken voor de Redactie bestemd, Advertentiën en verdere Administratie franco toe te zenden aan de Uitgevers.
OVERFLAKKEE
ve zuivere f. 0.
2R3, verkrijgbaar bij
adres grutten,
:n, meel, haver-
A
ipt© J&»©r®H8S$©ig®r @8.4, 03B
Ged®
14739
15871
DINERS f 1,— es boog&T,
LOGIES MET ONTBIJT
0
verschijnt:
{ARNTJES 4 Liter.
"N, EMMERS PUT-
ïTLEPELS. BROOD-
SEN. IJzeren en ko-
GASKOMFOOREN.
enz.
14376 1
BB6B00TIM
ONI.
Deze Courant verschQnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG,
ABONNEMENTSPRIJS per drie maanden franco per post 75 Cent bij vooruitbetaling.
BUITENLAND bQ vooruitbetaling f 8.50 per Jaar.
AFZONDERLIJKE NUMMERS 5 CENT.
UITGEVERS
W, B0EK H 0 VEN Zonen
SOMMÉLSDQK.
Telefoon Intercommunaal No. 202.
ADVERTENTIËN 121/, Cent per regel, RECLAMES 25 Cent per regel.
BOEKAANKONDIGING 5 Cent per regel.
DIENSTAANVRAGEN en DIENSTAANBIEDINGEN 50 Cent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan,
Advertentiën worden Ingewacht tot DINSDAG- en VRIjDAGMORGFN 10 UUR.
Uw haar met den
AX. LAX doodt
verwijderd neten,
AX bevordert den
glans en golving,
schoolgaande kln-
25 cent, voldoende
nisch hoofdwater,
en.
Rotterdam,
Langeweg)
èr belat
egankë
uiom&Q "alle iulich-
wovdea verlangd,
13565
Politiek In da Wirkliadsn-
organisatie
De vraag of de Christelijke Arbeiders
beweging aan politiek mag doen, is
voor tweeërlei antwoord vatbaar Die
vraag is al oud. Die vraag heeft ai heel
wat stof opgejaagd. Die vraag heeft al
Xy tot bittere woorden en discussies
i*k?verga4eringen en meetings aanlei
ding gegeven. Die vraag is bij de ver
kiezingen in 1918 pijnlijk naar voren
gekomen en gaf aanleiding tot bittere
verwijten.
'tZou een heele krant eischen van
begin tot eind om deze kwestie, (want
werkelijk, 't is een kwestie, en hoogst
ernstig en urgent); van a tot z te be
lichten en men is zelfs na zooveel
gepraat, geschrijf en gewrijf jarenlang
nog niet tot een beslissing ge
komen.
Want zie eens hoe de zaak in grove
trekken staat:
Ten eerste: Moet de Vakbeweging
gedeeld of ongedeeld zijn Nu is ze
verdeeld in Christelijke en Neutrale.
Maar is dat wel in orde? En hoe komt
dat, dat er zoo'n scheuring en splitsing
"£)er de arbeiders is, We geven geen
:J*^'oörd op deze vraag op dit oogen-
blik; we stellen de vragen maar of 't
onderwerp als zoodanig te belichten.
Ten hveedeEr is blijkens de praktijk,
door wat oorzaken doet er nu. verder
niet toe, een ClirVakbeweging ont
staan sinds jaren her, In orde.
Maar die Chr. Vakbeweging bestaat
uit twee deelen: er zijn algemeene Ver
bonden met hun afdeelingen; er zijn
Vakvereenigingenen er zijn Bonden
van Vakvereenigingen. Denk slechts om
't Nederlandsch Werkliedenverbond Pa
trimonium om den Chr. Nat Werk
mansbond; om het Ned. Luth, Werk
liedenverbond om het Bureau voor de
R.-Kath, Vakorganisatiedit zijn meer
principieels Bonden en de patroons kun
nen er ook lid van wordenja eigen
lijk iedereenmet dit verschil dat van
Patrimonium lid kan worden ieder
mensch; maar dat de Chr. Nat. Werk
mansbond Hervormd isdat het Lu-
thersch Verbond alleen de Lutherschen
opneemt; en 'tR.-Kath. bureau alleen
de Roomschen, Treurige scheuringen,
niet waarDoch ter zake
Dan zijn er Vakvereenigingen van
timmerlieden, bakkers, arbeiders, grond
bewerkers enz, enz,, legio. Die hebben
zich natuurlijk in de steden ontwikkeld
of uit de groote Bonden of ze zijn zelf
standig ontsproten. Ia Rotterdam, Den
Haag. Utrecht, Amsterdam enz., waar
Patrimonium of de Herv. Werkmans
bond een 700—1200 leden telt, gaat
zoo'n Bond zich vanzelf splitsen; een
100 leden bv. zijn en blijven dan wel
lid van Patrimonium, maar komen toch
ook als „timmerlui11, als „metselaars"
nog eens afzonderlijk bij elkaar, wat
te billijken en te begrijpen iszoo'n
vakafdeeling is een Vakvereeniging als
onderdeel van den grooten principieelen
Leden Bond, Maar het gebeurt ook, en
t gaat hoe langs zoo meer die richting
uit, dat de „timmerlui" en „metselaars"
en „arbeiders" geen vakafdeeling van
Patrimonium of Herv. Werkmansbond
0 Luthersch of Roomsch Verbond als
zoodanig willen zijn, maar uitsluitend
als arbeiders willen" vereenigen. Zoo ont
staan dan de zelfstandige Christelijke
Landarbeidersvereenigicgen, die met
Patrimonium enz. niets te maken heb
ben. Komt er op een dorp toch daar
naast een Patrimoniumafdeeling dan
kan ieder lid van zoo'n Landarbeiders-
vereeniging er persoonlijk ook lid van
wordendan is hij van twee corporaties
lid en moet voor twee corporaties be
talen, maar trekt dan ook van die twee
corporaties de vereenigingsvoordeelen
d. i. hooger loon door de arbeidersactie
èn uit Patrimonium vaak ziekengeld
en begraf miskosten voor één der zijnen.
De zelfstandige Vakvereenigingen, los
van Patrimonium dus, blijven echter
niet apart staan. De Fiakk. Chr. Land
arbeiders worden wel lid van hun
plaatselijke vereeniging, maar deze
wordt weer lid van den Chr Bond van
Chr. Arbeiders, die over heel Nederland
zijn vertakkingen heeft. En zoo is het
ook met de Chr bouwarbeiders, Met
de Chr. mijnarbeiders. Met de Chr. bak
kersgezellen. Met de Chr. metaalbewer
kers. Met de Chr. bootwerkers. Met de
Chr. glashewerkers. Met de Chr. kui
persgezellen. Met de Chr, schildersge
zellen, Met de. Chr. houtbewerkers. Te
voel in aantal om die op te noemen.
Zij allen vormen weer een mijnwerkers
bond. Een bouwarbeiders?>o«<f Een ty
pografen- of drukkers&owd. Een melaai-
werkers&owd enz. enz.
Maar die Bonden en Bondjes blijven
ook alweer Diet op zichzelf staan. Ze
vormen met hun allen één ChristMijk-
Nationaal Vakverbond En dit Verbond
is dus ook een algemeen Verbond, maar
verschilt hierin van Patrimonium, eu
Werkmansbond en Luthersch en
Roomsch Verbond, dat het een Vak
verbond is, speciaal voor vakvereeni
gingen met .speciaal arbeiders of werk
lieden, er in en de patroons er buiten,
Ma u' in Patrimonium en in de andere
algemeena organisaties zitten ook pa
troons. dominees, pastoors school mees
ters, middelstand, arbeiders rijken en
a^men.
Als we nu nog zeggen, dat Patrimo
nium is gesticht in 1877. De Christe
lijke Werkmanshond in 1894. Het
Luthersch Verbond in 1910. 't.Roomsche
Verbond in 1909, dan ziet ieder al, dat
de kwestie apolitiek in de werklieden-
organisatiee met van vandaag of gisteren
kan zijn, maar al jaren oud is, eu al
jaren lang een ontwikkelingsfaze door
maakte Vooral nogals men er op letten
wil, dat Patrimonium geboren is in een
tijd, toen er nog geen Chr. Historische
politieke partij was; toen er nog geen
Chr. Socialistische partij was met ds De
Ligt. Toen er nog geen Chr.-Democra
tische partij met Staalman was Toen
er nog geen Christelijk-Sociale partij met
Dr. v. d. Laar was.
Ia 1877 ontstond Patrimonium uit het
Nederlandsch We rkliedenverbond van den
heer Heldtdie zijn toen neutrale ver
bond in 1871 oprichtte. Maar die neutra
liteit was voor de Amsterdamsche chris
tenen zoo onhebbelijk, dat ze er na zes
jaar uitvluchten en een eigen vereeni-
ging stichtten die ze toen Patrimonium
of Vaderlijk Erfdeel noemdentoen
maakten deze Amsterdamsche christenen
een eigen program. Ons onderwerp laat
niet toe om op die afscheiding verder
in te gaanwe zouden dan die ge
schiedenis van 1877 weer moeten op
halen én moeten aantoonen, waarom
Motel leitfturanf
Dkectlnabl dc^Hoofditeeg,
IftottercEai
f 1.25, f 1.50, en f 1,75
Tel. ao. 1532, Aanbevelend,i§
rariêtaiï H. C. F. i LEE-Mooné.
Met door Me? aanbevolen ©dr©a.
de christenen in dat neiïtrale Heldt-
verbond 't onmogelijk konden uithou
den, en daarvoor was dan weer noodig
een halve krant om te wijzen op het
program van 't Neutrale''Verbond in
1871 en op zijn politieke optreden onder
Heldt, die later liberaal- Kamerlid'ge
worden is, doorzijn eigen Bond erbovenop
geholpen. We laten dus die afscheiding
rusten. Z'e werd in 1877'~êén historisch
feit van zeer groote beteekenis Ja, God
de Heere is een wonderlijk God, Hij is
aan geen tijd en aan geen menschen
gebonden. Want nu is het verbond van
Heldt als Werkliedenverbond morsdood
en is een week of vier geleden een
Vrijzinnige Vakcentrale geworden, en
Patrimonium staat nog fief.
God de Heere kent Zijn tijd en schept
vormen en organisaties dan als Hij ze
noodig heeft voor den welstand van
Zijn volk en Zijn kerk in 1877. En Hij
schept weer iets nieuws in 1894 onder
den invloed van kerkelijke actie en kies -
recht, want zoo ontstond de Nationale
(Ned. Herv) Werkmansbond metdr. De
Visser steeds als een zijner steunpi
laren. zóó (en nu komen we weer
op ons onderwerp over 3>politiek«)
zóó naast of tegen Patrimo
nium want Patrimonium was
zei men bijwagen van
de Antirev. partij en de Nederl.
Herv. Werkmansbond was Is
't Wordt nog gezegd, dat Patrimonium
als Werklieden-verbond niet politiek-
kleurloos is, maar politiek Anti.
Doch stel nu, dat dit zoo is (maar
voorzichtig in Uw oord. el asjeblieft)
dan zou er toch nog blijkens onze his
torische toelichting redenen voor zijn.
Want in 1877 waren er geen Patri
moniummannen of ze waren lid der
A. R. Kiesvereoniging, steunden in elk
geval de partij. Er was toen geen andere
partij voor den Christenarbeider. Staal
man lag nog in de luren. Ds de Ligt
en v. d, Laar waren toen onbekend.
Alleen mr. Lohman was toen al een
kopstuk maar Antirevolutionair
dr. Heedemaker was toen een fkop-
stuk maar werkte met dr. Kuyper
samen voor de Vrije Universiteit
wat later omgekeerd is.
»Politiek en Werkliedenorganisaties
kon in 1877—1894 niet anders betee
kenen dan óf Neutraal-Liberaal zooals
mijnheer Heldt dat wouóf Christelijk
Antirevolutionair naar Patrimoniums
model.
Doch ieder begrijpt zoowel, dat toen
het aantal politieke partijen ging ver
meerderen, en de Vakorganisatie ook
toenam, er moeilijker tijden aanbraken.
Een zeker vaklid is aangesloten bij den
Chr. Nat. Werkmanshond dr. de Visser
maar hij is toch Anti. Welke lijst moet
hij nu stemmen Die van de Chr. Hist,
of die der Anti's? Een zeker vaklid
of niet-vaklid is aangesloten bij een
afdeelirsg van Patrimonium. Hij is chr.-
socialist. Welke partij moet hij stemmen?
{Slot volgt).
Nadruk verboden.
„'k Zoek voor mijn bind het beste!"
„Voor mijn kinderen is mij niets teveel!"
Deze en dergelijke uitdrukkingen kan men
ia 't leven nogaleens beluisteren, en hóé vee!
er in datzelfde leven ook gelogen wordt,
dat over de kinderen is veeltijds wAar.
Er s^n, helaas! ook uitzonderingen
't Getal verwaarloosde kinderen neemt toe.
En men vindt ze niet alleen, al wordt dit
wel algemeen gedacht, in de krotten der
armen, maar evengoed in de weelderige wo
ningen der rijken.
Ja, zeker„verwaarloosde" kinderen I
Voor wie vader, ia zijn zaken, zijn beurs
spel of z§n ve. maken verdiept, nooit 'n half
uur over heeft en met wie mama, vanwege
de vele plichten éeaer „moderne vrouw"
zich niet bemoeien kan. Kinderen, die van
hun priile jeugd af aan loontrekkende vreem
den worden overgelaten; die keurig in de
kieeren zitten papa heeft centen maar
wier zie! verschrompelt en verdort.
Gelukkig, dit zijn uitzonderingen.
Als regel werkt nog de natuurlijke liefde,
die het beste zoekt voor zijn kinderen en
dit vaak zoo formuleert, dat men hoopt:
Mijn jongen of mijn dochter za! het verder
brengen dan vader of moeder het in dit
leven hebben gebracht.
Nu is hier'n luchtje aan
Ja, ais vader en moeder het niet eens zóo
ver hebben kunnen brengen, dat ze hier op
aarde een „menschwaardig bestaan" verkre
gen, dan is die wensch begrijpelijk.
Maar, als van al 't geen daar bóven staat,
de wensch naar „hooger op" inzake de kin
deren, eens in vervulling ging dan
kwamen we tenslotte alien zóo hoog te staan,
als er eenïge geslachten over voorbijgingen,
dat we er van duizelden, terwijl de lagere
sporten van de ladder onbezet zouden blij
ven, wat toch ook geen gezonde maatschappij
geven zou.
Laten we toch wat voorzichtig zin!
Ook met het oog op onze kinderen.
„'f Kwaad is in het hart van den jongen
gebonden", zegt ae Schrift en 't gaat vrij
gemakkelijk, om bg 't opgroeien zijn eer
zucht te prikkelen, maar iaten we bedenken,
hoe licht we daardoor aanblazen een verte
rend vuur, dat alle hóoger beginsel in 't
hart van den knaap doodt.
En hoe licht teleurstelling een laven
kwauwen en knakken kan, want de groote
meerderheid der menschen behoort tot de
middelmatige soort!
Onze vaderen zagen 't zoo nuchter in.
Z?j hadden van die rake spreekwoorden
„Spring niet verder dan uw stok lang is!"
Dat geldt, wat onze kinderen betreft, niet
alleen in fiiancieel opzicht, maar'tbeteekent
ookGeef ze toch geen hoogere bestemming,
dan de gaven, waarmee God ze toerustte,
het toelaten.
Wat wordt daar niet vaak tegen gezondigd!
Laat ik eens 'n sprekend voorbeeld geven.
Ga eens na de klasse-bevolking onzer
Hoogere Burgerscholen en Gymnasia.
De eerste klasse stróomt elk jaar vol.
pgMaar zie dan es aan den kop
De groote meerderheid der leerlingen zijn
gesneuveld, eer zc de vijfde en de zesde klas
hebben bereikt.
Ze konden het niet volbrengen.
Eu ai z§n er ook onder de jongens en
meisjes veelbelovende vruchten, die helaas I
bij 't rijp warden verschrompelen, in den
regel is het ioeh op 12- en 13-jarigen leef
tijd reeds te zien of het kind voor de vrij
zware studie geschikt is of niet.
Doch daar vragen de ouders niet naar.
Ze vragen 't zelfs den onderwijzer niet.
Die moet ze maar klaarstoomen.
Deze studie is immers de weg, om verder
te komen in de wereld en daarom moet het
kind dien weg maar opgejaagd, veronge
lukt hij, dan kan men aligd nog verder zien.
Eigenlijk z?n de jongens nog maar geluk
kig te prijzen, die in de middelklassen van
een H. B. S. of een Gymnasium reeds uit
vallen.
Dan kunnen ze nog 'n anderen kant uit.
In den regel worden zulke knapen onder
de „stommerikken" gerekend, die geen her
sens hebben om te leeren.
Wat zeer eenzijdig geoordeeld is
Geen hersens, dat geef ik toe! voor de
vierkantsrageiijkingen en dr. Duitsche gram
matica; voor de trigonometrie of de latjjnsche
thema's maar 't zou wei ongelukkig
zijn, als niemand wat worden kon in de
wereld, zonder al deze geleerdheid te hebben
verricht.
En ik ken, om es iets te noemen, in écu-
zelfde stad 'n plenteren handelsman, die thans
tot de hoogst aangesiagenen behoort en die
indertijd in de tweede klasse H. B. S.
bezweek en met een domheids-diploma cum
laudedoor den directeur als totaal onbruik
baar zachtkens verwijderd werd..
Papa achtte hem 'n verloren zoon.
Hij moest dan maas" „ia de zaak" komen,
'n winkel, met 'n beetje grossierderlj
enfin, de jongen heeft er zich in gewerkt;
niets was hem te gering of te vuilnader
hand ging hij voor de zaak reizen en hij
heeft ze thans opgewerkt tot een der grootste
uit de ganscbe provincie.
Zijn kameraad destijds was 'n bolleboos.
Die vlóóg de klassen door.
En is nu ia dezelfde stad „leeraar",
nu ja I op een fatsoenlijk traktement, maar
de „stommerik" heeft het toch tienmaal zoo
ver gebracht als hij.
Nu gaat het niet altijd zoo
Er zijn óak onder die jongelui warhoofden
en,luie buiken en verkeerde geesten, die
brengen het in den regel op geen enkel ge
bied ver.
Dit wil ik maar betoogen
De groote moeilijkheid bij onze jongens
en meisjes is, te peilen wat er in zat; te
beoordeelen wat kant het men hen uit moet
en ik begrjjp den uitroep van zeker iemand,
die er honderd gulden voor over had, als
men hem met zekerheid zeggen kon, wat hij
zSn jongen moest laten worden.
De beste kan zich hier vergissen.
En dat met de beste bedoelingen
Laat men daar vooral ook om denken, als
straks door de veranderde tijds- en school-
omsiasdigheden, aliicht menig ouder er over
zou gaan denken, om voor zijn kind mulo
onderwijs te zoeken.
Ik heb voor 't mulo véél respect.
Het heeft zichzelf een weg gebaand.
't Heeft zich een eigen plaats veroverd en
daarmee getoond, dat het die plaats ook
waard is in ons schoolleven.
Maar wat gebeurt nu straks?
Vooreerst zal het mulo allicht iets minder
duur worden. En daarnaast zal het lager
onderwijs wel tot den 14-jarigen leeftijd
worden uitgebreid, ioodat het met het mulo
dan nog maar 1 a 2 jaren scheelt. En het is
denkbaar, dat sommige ouders dan gaan
zeggen„'t Kost mg niet veel méér en de
jongen blijft er maar 'n jAar langer voor op
schoolik Iaat hem op 't mulo gaan
dan krijgt hg toch in elk geval 't beste, dat
ik 'm geven kan."
Dit nu kAn vaak waar zgn.
MAar ik wil 'n waarschuwing doen hooren.
Het geldt al'éen voor de kinders, die goed
genoeg leeren bunnen, om het program van
de mulo-school te kunnen afwerken. Wie
dat niet kan, heeft véal meer aan het onder
was van de gewone, lagere school, vooral
wanneer dit straks met 1 I 2 leerjaren In
praktischen zin teekeuen, slöjd, praktisch
rekenen, Hollandschc correspondentie enz.
wordt uitgebreid.
Ban déze gedachte toch uit uw hart:
Dat n I. uw kind minder begaafd zou zijn,
omdat het zich in een bepaalde richting min
der goed ontwikkelen kan.
Zeker: hg kan algeméén minderwaardig
zgn.
Ook dan hebt ge niets te morren.
Het is God, die dit alles beschikt
En gelukkig is het zoo, dat er eenmaal in
den hemel met een Andere dan de aardsche
maat zal gemeten worden: vele laatslen
zullen de eersten zgn 1
Maar vaak is 't zoo, dat uw kind in Andere
richting gaven ontvangen heeft, dan gg 't
wel zocht en Inziet.
Heb daar tgdig oog voor
Laat uw jongen en uw meisje leeren zoo
lang en zoo veel als mogeigk is, maar
forcéér niet, als de natuur zelf zich verzet,
een eenzgdig verstandeigke opleiding.
Zóék liet beste voor uw kind.
Maar ga niet van te voren bij uzelf be
palen Dit of dat móét het beste voor mgn
kind zijn.
Dat is vooruit niet te zeggen.
Dat hangt af van wat God in uw kind
heeft gelegd en dat moet ge in stil vertrou
wen zich zien ontwikkelen, om daarnA er
naar te handelen. UITKIJK.
