«K
iaat 21
Woensdag 4 Juni 1919.
Antirevolutionair w Orgaan
IN HOC SIGNO VINCES
vaan",
otterdam.
Ons Indisch bezit.
LAND- EN TUINBOUW,
BINNENLAND
t ter dam.
waar f 32,50,
illeen in extra
iken en pitch
asie i 14,25,
en hooger.
kasten f 7,25,
8 75, f 10.50,
A pet.
Alle stukken voor de Redactie bestemd, Advertentiën en verdere Administratie franco toe te zenden aan de Uitgevers
30 Mei 1819
30 Mei 1919
pstraat
in prijzen
[RDAM,
(kelen.
13.75, 16.50 en
f39.— 145.—
5EEGRA&MA-
ANTEN, WIE-
GESTIKTE en
en 1.70 p, ton cl
SSEN,
3, Rotterdam.
BUITENLAND.
Het record alaat echter dt bepaling, dat
84"1® Jaargang N®. 3499
I.
voor de Znidhollandscbe en Zeeuwsiche Eilanden.
JOOO. -
PIOUW)
aar, mits drie
ad op dezelfde
ij ruim 85 kan
die bij storting
ihtend.
agmiddag van
Deie Courant verschil nt eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
ABONNEMENTSPRIJS per drie maanden franco per post 75 Cent by vooruitbetaling.
BUITENLAND by vooruitbetaling f 5.50 per jaar.
AFZONDERLIJKE NUMMERS 5 CENT.
UITGEVERS
W. BOEKHOVEN Zonen,
SOMMELSD1JK.
Telefoon Intercommunaal No. 202.
ADVERTENTIËN 12'/j Cent per regel, RECLAMES 25 Cent per regel.
BOEKAANKONDIGING 5 Cent per regel.
DIENSTAANVRAGEN en DIENSTAANBIEDINGEN 50 Cent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die z(j beslaan.
Advertentiën worden ingewacht tot DINSDAG- en VRljDAQMORGFN 10 UUR.
ordt bekend ge-
erdam, waar men
eeren vanaf Fi. 60
Kapokmatrassen,
paar. Ledikanten
?KOOP in prach-
RA KORTING,
idean.
15813
Lig1:
't Was dezer dagen feest te Hoorn,
West-Frieslands oude hoofdstad, in
Noord Holland Herdenking vaD de
stichting van Batavia door den Hoorn-
schen burger, koopman, krijgsman en
staatsman Jan Pieterz. Coen aldaar
geboren op 8 Jan. 1587, maar op 30
f'JeiG1916 als grondvester van 't Gezag
r. Indische be ittingen aangemerkt.
'Van 16011607 was hij op een
kantoor te Rome, om daar voor den
handel te worden opgeleiden trad
toen als onderkoopman in dienst der
Compagnie. Deed in 1612, maar toen
als opperkoopman, zijn tweede reis naar
Indië. Werd ia October 1613 boekhou
der-generaal van alle Indische Neder
landsche kantoren en president van de
kantoren in Bantam en Djacafra In
1614 directeur generaal van alle kanto
ren en op 25 October 1617 Gouverneur-
Generaal. In 1610 was er te Djacatra
een factory gesticht, een handelsterrein,
en in 1618 zag hij zich genoodzaakt
ter bescherming daarvan, een fort te
bouwen. Maar dat fort werd in 1619
belegerd, door de inboorlingen; en de
door list krijgsgevangen gemaakte be
velvoerder, van den Broek, na de ver
ing de weer in bezit-neming van
öat fort, vrijgelaten. Maar niet alleen
heroverde hij zijn fort, en beschutte
daardoor meer dan ooit zijn gestichte
factory, maar verwoestte ook 't brand
punt van 't verzet tegen zijn gezag d i.
van de Oost-Indische Compagnie, en
bouwde op de pninhoopen de stad
Batavia, nu nog de hoofdstad van de
Oost-Indische bezittingen
De stad Hoorn vierde Vrijdag j 1.
feest, omdat 't gold hun burger Jan
Pietersz. Coen, die 300 jaar dat voor
Neerlands volk zoo belangrijke feit tot
stand had gebracht. En de koning n,
als altijd bij zulke Landshistcrische
herinneringen tegenwoordig, legde een
bloemstuk op 't standbeeld, dat te Hoorn
reeds lang voor dezen is opgericht en
sprak i
Mijnheer de Burgemeester en leden
van den raad van Hoorn.
Deze historische dag vereenigt ons
binnen de muren van West-Friesland's
aloude hoofdstad, wier grooten burger
wij wenschen hulde te brengen op den
dag waarop hij voor 300 jaar den zoo
belangrijken mijlpaal zette op zijn roem
volle levensbaan. Herdenking van de
stichting van Batavia beteekent her
denking van de grondlegging van het
Ned. gezag over den Indischen Archipel.
Van haar dagteekent de band, die de
onderling zoozeer verscheiden volken,
die er tallooze eilanden samenbrengt
onder de heerschappij van Westersche
rechtsbeginselen en vereenigt onder een
bestuur dat met toenemende be wastheid
gericht is op de verzorging van hunne
geestelijke, stoffelijke en staatkundige
belangen. En voor ons vaderland ont
sluit zij een periode van groote econo
mische ontwikkeling en van verhoogde
teekenis °P internationaal terrein;
een periode waarin veelszins tot ont
plooiing kwamen de eigenschappen, die
ons volk hebben groot gemaakt en die
net zijn eigen plaats onder de natiën
neaen veroveren, eigenschappen die op
zoo schitterende wijze waren vereenigd
in Jan Pieterszoon Uoen.
Zoo staat hij voor onzen geest, die
sterke in wilskracht en geloof, die met
geringe gebrekkige hulpmiddelen het
schijnbaar onmugelijke wist te bereikeD,
wiens volharding door tegenspoed
slechts kon groeien, wiens stoere zee
manschap onzen varensgezellen door
ahe tijden heen ten voorbeeld gestrekt
heeft. Wij kunnen Jan Pieterszoon
Coen niet gedenken zonder die hulde
uit te strekken tot onze wakkere zee
lieden en visschers, welke zich niet
het minst in den jongsten tijd waardige
navolgers van den grooten zeevaarder
getoond hebben.
Wij staan hier op een stuk van het
erf onzer Vaderen, waarvan alles ons
spreekt van den strijd waaruit wij als
vrij en eensgezind volk ons eene roem
volle en voorspoedige toekomst schiepen
Dezelfde goede eigenschappen, welke
het de toenmalige moeilijkheden deden
te boven komen, zullen ook thans
onze kracht zijn bij het overwinnen
van de bezwaren van onzen tijd.
Moge onze gemeenschappelijke arbeid
ten behoeve van eene ons verleden
waardige toekomst van onze Noorde
lijke eilanden tot waar onze Zuidelijk
ste grenspalen staan, in Zeeuwsch-
Vlaanderen en in Limburg, bewijs af
leggen van onze saamhoorigheid en onze
ondeelbaarheid.
Daartoe sterke ons God.
Natuurlijk is er in dis .300 jaar een
totale ommekeer gekomen in de ver
houdingen van 't Bruine Ras tot onze
Regeering. De Koningin heeft er niet
van gerept en de Burgemeester van
Hoorn heeft er ook over gezwegen,
maar de Geschiedenis bladen vermelden,
dat Coen was een niets ontziend man
van geweld, die zeer lichtelijk tot harde
en strenge maatregelen zijn toevlucht
nam en in zijn streven om de baat
zuchtigs Compagnie tevreden te stellen,
voor niets terugweek.
En wie durft te ontkennen, dat, in
't raam van onzen tijd die feiten be
zien, op zeer veel in de houding der
Oost Indische Compagnie valt af te
dingen. Wat de Koningin zei over ons
Koloniaal Bestuur, geldt 't Heden.
Thans zijn de onderling zoozeer ver
scheiden Volken op die legio eilanden,
zich slingrend als een smaragd om den
Indischen Oceaan thans zijn
ze onder de heerschappij van Wester
sche rechtsbeginselen en vereenigd
onder een bestuur, dat met toenemende
bewustheid gericht is op de verzorging
van hun geestelijkestoffelijke en staat
kundige belangen
Maar in ouden Tijd was de toestand
een beetje anders. En geen wonder,
want de „Westersche begrippen" zelf
waren toen anders; maar ook de In
dische bevolking en de daar heerschende
primitieve toestanden waren hemels
breed verschillend van de huidige.
Er is een Koloniale Kwestie geweest,
die den Parlementairen strijd in Neder
land j '.ren lang beheerscht heefteen
Koloniale Kwestie over de vraagWat
is Nederland voor Indie Is het Exploi
tant van of Voogd over dat onkundige
goedige en lijd ame volk. EndeNeder-
iandsche finantiën dreven op de Indische
batige sloten van de mijnproducten en
plantages, Dtór geschiedde het werk
door de Indiërs, en hier streek mende
winsten op. En 't is de eere der A.-Rev,
partij, dat ze met vuur en geestdrift
in en buiten de Kamer tegen zoon
Koloniaal beleid gestreden heeft 't Is
na 1870 veranderd Heel wat veranderd
en verbeterd En 't is ook niet't minst
te danken aan de Liberale kopstukken,
welke in lndie de ellende hadden aan
schouwd dat door deze Indische speci
aliteiten, door deze eertijds Indische
ambtenaren, hier in de Kamer op de
onhoudbare toestanden is gewezen. De
Arbeid der Indiërsde belastingde
plichten en zoo weinig rechten de straf
fen hun sociale en staatkundige on
mondigheid, en ook hun vele gebreken
werden ontvouwd ten aanhoore van
heel Nederland en Indie En door die
openbaarheid van zulke debatten in
Kamer en Pers gingen ook hoe langs
zoo meer in Jndie de oogen open onder
de eenvoudige bevolking.
Er is veelj gebeurd, veel veranderd
in lndie. Ook in Nederland jegens die
Koloniën. En 't zou een verfrissching
van den geest zijn, eens te herhalen,
wat in de laatste 20 jaar voor dat
Indische Volk gesproken en gedaan is,
En lndie is niet meer de politieke en
sociale verschoppeling. Er is geen geld
zucht meer in ons Koloniaal Departe
ment. Minister Idenburg pree geld. maar
ontvangen uit de Koloniën, neen dat
niet meer. En de leuze der Democratie
wordt door eigen bevolking aang heven.
Er is Kiesrecht Er is een Volksraad,
waarin allerlei Indiërs zittiüg hebben.
Er komen Ambachtsscholen, inrichtin
gen voor Handelsonderwijs; er komt
Westersche Cultuur. En de leus is ge
hoord Een vrij lndie. maar onder be
seherming van Nederland! Wat een
tegenstelling met de dagen van Coen.
toen druk en politieke overmacht triom
feerden. Toch had ook die Tijd zijn
goede zijden.
Confl'ct voorkomen
Men schrijft ons uit Haarlemmermeer:
Zooals we reeds mededeelen, dreigde er
een corflict te ontstaan tusschen de land
bouwers en arbeiders In de Haarlemmermeer.
Gelukkig mogen we aannemen en vertrou
wen, dat dank zij het beleidvol optreden van
de burgemeester Mr. Slop, die desgevraagd
zQn bemiddeling had aangeboden, het ge
vaar geweken is.
Jongstleden Woensdagavond had in hotel
De Landbouw te Hoofddorp weer een ge
combineerde vergadering plaats van de be
sturen der Landbouw- en arbeiders-organi
saties. Mede aanwezig waren Mr. Slob en
hoofdbestuursleden van den Katholieken,
Protestantschen en Modernen Bond van vak
arbeiders.
Na een zeer kalme en zakelijke bespreking
is men tot een vergelijk gekomen. De ar
beidsdag is voorloopig bepaald op lCF/i uur
(van 5Vi tot 6, ouden tijd, twee schafturen
in de zomermaanden, en het uurloon vast
gesteld als volgt:
van 15 Maart—1 Mei 40 cent, van 1 Mei
—1 Augustus 45 cent, van 1 Augustus—15
November 55 cent, van 15 November—15
December 45 en van 15 December—15 Maart
40 cent.
Voor overuren wordt 0.15 per uur meer
betaald.
Bij de 8toomdorschmachine zal worden
betaald In den zomer 60 en in den winter
f 0.50 per uur.
Ook voor het z g. aangenomen werk werd
een regeling getroffen.
Aan het eind der vergadering, had de bur
gemeester den dank te aanvaarden van de
vertegenwoordigers der arbeiders, voor de
tactvolle wijze waarop deze z|n bemidde
ling had weten uit te voeren.
Ook vau landbouwerszijde was «en ovef
het optreden van Mr. Slob ten zeerste te
vreden.
Laat ons hopen, dat de rust en vrede in
onzen stillen, vruchtbaren Haarlemmermeer
polder bewaard moge blijven, tot heil van
beide partijen en van de geheele bevolking.
Daar is nu trouwens alle kans op.
Gedwongen leening.
Naar wordt vernomen Is binnenkort de
indiening te verwachten van een wetsont
werp tot het aangaan van eene leening ten
laste van den staat ten bedrage van 400 mil-
lioen gulden. De leening zai ditmaal een ge
dwongen leening zijn. De plicht tot deelne
ming aan de leening wordt opgelegd aan
bezitters van vermogens van f 20,000 en
hooger. De gelukkige bezitters van zulke
vermogens zullen van den ontvanger der
registratie een kennisgeving ontvangen, waar-
by hun het bedrag dat zQ in de lrenlng heb
ben te nemen, wordt medegedeeld.
De kening zal vermoedelijk 5 pet. rente
dragen.
Geheime diplomatie, autocratie, absolutis
me, dat waren de doodelijke kwalen, die
Duitschland over de wereld had gebracht
en waarvan de lijdende menschheid alleen
verlost kon worden, als de „democratieën"
der Entente dt zege behaalden in hun wor
steling voor recht en vrijheid.
Deze en meer dergelijke leuzen hebben ge
durende den oorlog de wereld op kookhitte
gebracht, zoodat ten slotte bijna heel het
menschdom samenspande, om door de ver
nietiging van Duitschiands macht het kwaad
in den wortel aan ts tastea en II naai uit te
roeien.
Met het gevolg, dat het vereenzaamd#,
door zQn bondgenooten in den steek gela
ten Duitschland eindelijk een loodje leggen
moest.
Eu de vry gevochten volkeren over eigen
lot beslissen mochtenWat dan in
de praktijk bleek te beteekenen, dat vier
heeren, met absoluter macht bekleed dan
keizer en tsaar, in de Pransche hoofstad
bijeenkwamen, en naar de grofste willekeur
de grenzen der staten bepaalden en met
het lot van millioenen speelden, geiyk een
kind met zyn houten soldaatjes. Deze vier
heeren, die volken en mseschenrassen naar
hun hand dwingen, brutaler nog dan Alexan
der de Groote, Ceasar of Napoleon, laten
zich slechts lelden door het „groote" be
ginsel: „halen wat er te halen Is-r" en
daaraan hebben niet alleen de vijanden,
maar ook de neutralen zich op te otteren.
Het nieuwe Rijnvaartverdrag, waarbij ook
ons landje op het nauwst betrokken is, staat
in dat teeken.
Tot nu toe gold het tractaat van Mann
heim van 1868, dat de rechten en plichten
der Rijnoever-staten regelde. Nu door de
annexatie van Elzas-Lotharingen Frankrijk
als nieuwe oever-staat optreedt moet dit ge-
wljzigd worden. In het aan de Duitschers
overhandigd „vredes'-verdrag hebben de
heeren-vier de regelen voor deze wijziging
gedicteerd.
De Centrale Commissie, die het verdrag
van Mannheim zal herzien, moet bestaan
uit 2 Nederlanders, 2 Beigen, 2 Zwitsers,
2 Engelschen, 2 Italianen, 4 Duitschers en
4 Franschen, terwijl Frankrijk bovendien
den voorzitter kiest en alzoo 5 vertegen
woordigers krijgt.
Wat hebben België, Italië en Engeland er
mee te maken? Geen zier; zij zijn evenmin
oeverstaten als Japan en B azilië. Maar door
deze combinatie krijgen de Geallieerden sa
men 11 stemmen en Nederland, Zwitserland
en Duitschland, die bijna uitsluitend by de
kwestie betrokken zyn, samen 8.
Zoodat de heeren in alles hun zin kunnen
doordrijven.
Er zyn echter meer van die „rechtvaardi
ge" bepalingen.
Frankryk en België krygen het recht, om
water van den Rijn af te tappen voor be
staande en toekomstige kanalen. België voor
het nog aan te leggen „Ryn-Maaskanaal",
dat geen ander doel heeft, dan de handel
van Rotterdam naar Antwerpen te verleg
gen.
genoemde Commissie haar rechtsgebied zou
mogen uitstrekken over de zij kanalen en
vaargeulen ter verbetering van de van na
ture bevaarbare gedfcelters van den Rijn, of
ter vereeniging van zulke stroom deelen.
Consequent doorgevoerd, beteeke^d dit, zoo
ais de heer Coiyn terecht opmerkte, dat
N deriand dankcaar aanvaarden mag, wat
Brussel, Parijs en Rome besluiten over de
havens van Rotterdam, over Zwolle, over
heel den Nederlandschen waterstaat.
Maar 't is Immers de bescherming der
kleine staten, die de. dictators van Versail
les tot zulke daden inspireert
Nederland zal echter wQs doen, deze be
scherming beslist te weigeren.
F. D.
Ontploffing by Brussel.
Ten govolge van een brand ontstaan in
de Kruitfabriek te Haeren hebben twee ge
duchte ontploffingen plaats gehad. By de
explosie zyn er verscheidene doodea en ge
wonden opgenomen en naar de hospitalen
ondergebracht. De brand die de ontploffing
veroorzaakte is ontstaan in een bggebonw
van de fabriek.
Verscheiden fabrieken en huizen in den
omtrek zyn ingestort, in het bijzonder ma
gazijnen van het Nationale Comité. Groote
hoeveelheden goederen zQn daarbij vernie
tigd. De militaire gevangenis van Vilvoorde
op het oogenblik in gebruik als opslagplaats
van levensmiddelen voor het leger, is in
brand geraakt. De schade beloopt vele mil-
lioenen.
volgens een latere opgaaf zyn er by de
ramp van Haeren zes dcoaen, zes vermisten
zeven zwaar gewonden, en honderdvijftig
lxhtgewonden. De schade Is onbereken
baar.
De vredesvoorwaarden der geallieerden
aan Oostemyk
Te Si. Germain zyn de vredesvoorwaar
den met uitzondering van de militaire be
palingen, die beueffende herstel en de fi
nancial alsook zekere bepalingen omtrent de
grenzen aan de Oostenriksche gedelegeer
den overhandigd.
Voer zoover de bepalingen nog niet ge
reed z|n, zullen die zoo spoedig mogelijk
worden toegezonden.
Gemakshalve is het Oostenrijkse!» ver
drag precies zoo ingerieS*t ais bet Duitsche
en op vele plaatsen daaraan gelijkluidend.
Door het verdrag wordt Gastenryk een
staat van ongeveer 6 millloen inwoners, be
woond een oppervlakte van 50 h 60 duizend
vierkante mijlen. Oostenrijk erkent de vol
ledige onsfbankeiykheid van Hongarije,
Trjfcho Siuwakyeti en den Zuld-S avischen
staal en andere streken vroeger eveneens tot
de Oostenrüksch-Hongaarsche monarch.e be-
hoorend, met een bevolking van ruim 50
miilioen zielen en een oppervlakte van
261,000 vierkante myien af.
Het aanvaardt het volkerenbond verdrag en
de arbeidswetgeving, doet afstand van zijn
rechten buiten Europa, verplicht zich tot
demobilisatie van al zyn strijdkrachten, zoo
wel ter zee als in de lucht. Verder erkent
het het recht der geallieerde en geassocieerde
regeeringen zyn onderdanen, die zich schul
dig gemaakt hebben aan schending der oor-
logswetten en gebruiken te doen terechtstaan
en aanvaardt met betrekking tot de econo
mische betrekkingen en vrijheid van door
voer dezelfde bepalingen als die welke daar
omtrent in het Duitsche verdrag zijn vervat.
Hier volgt een samenvatting der voor
waarden
1 (Volkerenbond) en 12 (arbeidsverdrag)
zyn geheel gelijk aan de Duitsche vredes
voorwaarden, evenals 6 (kiygsgevangenen
en graden) en 10 (luchtvaart), terwijl 13
(waarborgen van tenuitvoerlegging) niet in
het verdrag met Oostenrijk voorkomt.
2 (grenzen). De Noordgrens tegenover
Tsjecho-Slowaklje volgt de bestaande be-
stuursgrens, welke vroeger Bohemen en
Moravië van Opper- en Beneden-Oostenrijk
scheidde, met slechts eenige geringe wijzi
gingen.
De Zuidgrens met Italië en den Zuid-
Slavlschen *taat zal later door de voornaam
ste geallieerden cn geassocieerden worden
voorgesteld.
De oostgrens loopt zoo, dat Marburg en
Rrdhersburg aan dm Zuld-Slavischen staat
komen. De Westelijke en Noordwestelijke
grenzen met Beieren, alsmede die met Zwit
serland en Hongarije biyven onveranderd.
3. (politieke bepalingen) Oostenryk aan
vaardt de grenzen van Bulgarije, Griekenland,
