Woensdag 7 Mei 1919.
848i0 Jaargang N®. 2491.
voor de Znidhollandsclie en Zeeuwsehe Eilanden.
A n iiretw l
Orgaan
IN HOC SIGNQ VINCES
BINNENLAND,
W. BOEKHOVEN Zonen,
4Jle fsStóüke© 4r- öeaieasMl,. Aöf «ffSitiftSIéüi- eia ftardoa'©
s&'ttiie- s* S© zesden fl© iLItjg"©V©f®
Srlsvan uit list Centrum.
Deze Courant verschijnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
ABONNEMENTSPRIJS per drie maanden franco per post 75 Cent bij vooruitbetaling.
BUITENLAND bg vooruitbetaling f 5.50 per jaar.
AFZONDERLIJKE NUMMERS 5 CENT.
UITGEVERS
SOMMELSDGK.
Telefoon intercommunaal No, 202.
ADVERTENTiËN S21/, Cent per regei, RECLAMES 25 Cent per regel.
BOEKAANKONDIGING 5 Cent per regei.
DÏENSTAANVRAGEN en DIENSTAANBIEDINGEN 50 Cent per plaatsing.
Groote letters én vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zg beslaan.
Advertentlën worden ingewacht tot DINSDAG- en VRIJDAGMORGEN 10 UUR.
Hoogere traktementen voor de predi
kanten.
De Bond van Ned. Predikanten, feilende
een 6000 leden, vergaderde te Utrecht. Aan
alle kerkbesturen waren circulaires verzon
den omtrent de uitspraken vervat in 't Pro
gramma 1918, inzake traktements- envaean-
tieregeling en vergoeding voor preekbeurten.
Aan de Evangelisatie- en soortgelijke ver-
eenigingen was ook verzocht de vergoeding
voor preekbeurten te yerfcoogen. Er, ten slot
te ging men over tot bespreking van
een ontwerp-reglement op
het predikants-traktement
en pensioen,
welk ontwerp men wil inzenden bg de Ai-
gemeene Synode der Ned. Herv. Kerk.
Als de bespreking over dit regiement aan
vangt wordt er van meer dan éene zijde op
gewezen, dat eerst de principieele kwesties
moeten worden behandeld, namelijk de be
heerskwestie van de Synode en de rechts
grond van de Synode.
Van de bestuurstafel wordt betoogd, dat
als dit reglement bij de Synode komt, het
juist een der besie indirecte pressies is om
de Synode te drijven totterhandnsmlngvan
de beheerskwestie.
Eén der aanwezigen merkt op, dat wij de
Synode een .schreeuw" in het gezicht moe
ten slingeren, dst de predikanten verhonge
ren en dat er vrouwen van predikanten zijn,
die aan de waschtobbe staan. (Applaus.)
De secretaris antwoordt, dat dit reglement
zoo'n schreeuw is. Wij zullen in de Memo
rie van Toeüchtichting becijferen, dat er nu
ieder jaar 3 miilioen te weinig wordt be
taald.
Ds. v. Dorp pleit voor opnem'cg vankin-
derentoesïag in het reglement.
Het artikel betreffende het tractement
wordt als volgt vastgesteld:
Het bedrag der baten en emolumenten
(van den predikant) bedraagt minstens
f 2500 bij genot van vrije pastorie, be
nevens tientweejaarigksche verhoogingen
van f 200 Bij gemis van een pastorie
treedt vergoeding van de huur eener
beschikbare woning daarvoor in de plaats.
Indien het tractement geheel of gedeel
telik bestaat uit wisselvallige inkomsten,
wordt het minimum van f 2500 op de
tractementsregellng gewaarborgd.
Langen tqd wordt geredeneerd over de
pensioeneering bi ziekte. Het betrokken
arfteel wordt tenslotte vastgesteld aldus:
„Pensioenger chligd is elk predikant, die
na 5 of meer dienstjaren wegens ziekte,
65-j. leeftijd of 40-j ambtsvervulling eer
vol ontslag of emiriaat verkrijgt,'' De re
dactie zar worden aangevuld ter voorzie
ning in het geval, dat de zieke, invalide
predikant een andere bezoldigde betrekking
krSgt of sfln gezondheid herkrijgt
Nadat het reglement is vastgesteld wordt
het werkprogramma 1919 besproken. Bij
de gedachtenwisseiing hierover maakt een
enkel lid de opmerking, dat hij ais voor
zitter van zijn kerkeraad niet de circulaire
van den Bond betreffende het tractement
heeft durven voorlezen. H(j is bang, dat
de boeren hem voor zot-radicaa! gaan aan
zien. Van andere zijde wordt daartegen
over betoogd, dat de meeste boeren ge
noeg weten wat geldverdicnen is zoodat
zij gerust op de behoeften van den pre
dikant mogen worden aangewezen.
De punten van het werkprogramma wor
den ais volgt vastgesteld:
I. Verbetering van de bezoldiging en
pensioneering der predikanten II Pensi
oenen voor predikantsweduwen en wee
zen; III, Bevordering van geregelde va-
cantietjjdenIV. Behoorlijke vergoeding
voor vervulde preekbeurtenV. Bescher
ming van de belangen van het Godsdienst,
onderwijs bij de regeling van het lager-
middelbaar en voorbereidend hooger ou
derwijs, met name tegenover van rijkswe
ge gesubsidieerde avandcursussenVI Be
tere salarieeing van het Godsdienstonder-
vilS d? Rijksinrichtingen van onderwijs-
vii. Bi| voortduring der brandstoffenrant-
soeneerlng te bevorderen dat daarbij re
kening woTden gehouden met de behoef-
jan groote gezinnen en van oneven
redig groote ambtswoningenVIII. Ver-
*Wvan betere spoorverbindingen van
het platte land met centra van onderwijs.
Wat een vreeseigke aanklach- tot de Le
den dgr Kerk, dat „de predikanten verhon
geren en dat er vrouwen van predikanten
zijn, die aan de wgsehtabbe staan".
In de Harv. Kerk en inde Geref, vindt men
wanstoestanden op fi .anriesfl gebied,die zoo
spoedig mogelijk uit den weg moeten ge
ruimd, Er is vroeger reeds een Geref bro
chure verschenen over Het brood der Kerk
waarin gewezen werd op het Loonvraagstuk,
en dat was nog in den goedkoopen tijd;
hoeveel te ernstiger komt dat Vraagstuk nu
op de Kerkleden aangesneld. Werkstaking is
den Prediker ongeoorloofdzgn ambt en
ambtbezigheden zijn daarmee in flagranteu
strijd; maar omdat dit siijdmiddel hen ,uit
handen is genomen, hoeveel leden zijnVak-
vereeniging ook teile en hoe innerlijk sterk
ook de Organisatie zijdaarom moeten juist
de Lidmaten zorgen en de Beheerders der
kerkelijke Fondsen, dat er behoorlijk zü spij
ze voor den eter, en zoetigheid voor den
sterke, en loon voor den arbeid om't Gezin
te onderhoudenstudieboeken te kcopen
mededeelzaam te zijn als aile hulpbehoeven
de Organisaties een kleine bijdrage vragen.
Maar dat kan van een luttel traktement
niet af.
2500 Gid. is niet3 te veel yoor een predi
kant. 't Is nog geen f 50 in de week't staat
nog maar gelijk met f 1500 van vóór den
Oorlog.
Zeker I er is óók een leven-ln-diepe-afiian-
keüjkheid Gcds, maar dan moet men bijeen
salaris van f 2500 óók doen; zeifs bij een
traktement van f 3000 of hooger, blijft elk
Christen van zijn God afhankelijk en voeP,
dat ook Leven en Gezondheid van de 't
gan*che gezin zijn des Heerec. Maar bij de
f 2500 is er kans dat we van geen schuld-
eischers afhankelijk zijn, maar hij f 1500
is er groote risico om afhankelijk van hen
te worden. Gij zult den Heere, uwen God
niet verzoeken", ook niet in 't schuld-moe
ten maken bij de winkeliers, want dan ga
je over de straat Dan wordt er met je „af-
hankelSkheid van den Heere" niet gerekend.
Dan luidt 't: Betaal wat je schuldig zijtl En
terecht I Onder Hem gewis 1 maar de kerk
doe haar plicht I
In de Meimaand leggen alle vogeltjes hun
ei. En 't politieke vogelijn in stad en dorp
zal ook 't zijne uitbroeden. Onder de Geve
derden zijn vogels van diverse pluimage, met
divers stemgeluid, met divers nut en onnut.
Er is een prachtkanarle, maar ook een ekster.
Er zün spreeuwen en nachtegalen. Maar al
les legt een el in de mooie maand van Mei.
De Raadsverkiezingen zijn in aantocht.
Rechts en Links gaan tegenover elkander
sfaan. Beiden hebben hun mannen gekozen
en op de lijst gezet, die de Kiesvereeniging
meende, dat ze «iet wijsheid en beleid de
belangen aller burgers zouden behartigen.
Mannen, die alleen om zich zelf en om hun
eigen belangen denken, en daarom slechts
w Hen ijveren, kunnen we in dm Raad niet
gebruiken. De Raad is geen College, uit
sluitend voor Jan of Piet, maar een College,
dat rekening houdt met de geestelijke en
stoffelijke belangen var» Rijken en Armen
arristocraten en burgerstandarbeiders met
de hand en werkers met 't hoofdmet boe-
reu en knechtenmet allen rang en allen
stand. Wie zich zelf wii bevoordeelen en
daarvoor 't Raadhuis wil bestormen, is een
Bolsjewiek.
De Raadsverkiezingen zijn in aantocht
Decfce men ernstig na, welke lijst men kieze.
En van die Lijst neme men
No. Eén.
De nieuwe onderwijswet. Schoolop
zieners.
In onze vorige driestarren namen we uit
het wetsontwerp de betere Waarborgen, 't
7e Leerjaar, en de verdwijning van 't Uio-
enderwijs. Nu iets over het nieuwe School
toezicht van Hoofdinspecteurs, Inspecteurs,
Mannelijke en 10 Vrouwelijke Schoolopzie
ners.
De minister is van oordeel dat de tijd is
gekomen om het Schoolopzienerschap tot
eene zelfstandige, bezoldigde betrekking te
maken.
Ook is hij van meening, dat de handha
ving van het stelsel van een zoo beperkt
mogelijk aantal inspecteurs de voorkeur
verdient. Tevens wenscht hg bij de uitscha
keling van het derde lid van het Rijks-
schooltoezicht, namelijk van de arrondisse-
ments-schoolopzieners, en de overdracht
van hunne taak aan de districts-schoolop-
zleners het ambtsgebied van dezen niet
noemenswaard in te krimpen. Deze laaisten
ontvangen das hulp bij hun werk en bij
het door hea uit te oefeaen toezicht van
een nieuw soort functionarissen, wier be
trekking een bezoldigde is.
In liet minlstrieeie stelsel blijven dus
drieërlei ambteraren met de uitoefening van
het schooltoezicht belasthoofdinspec
teur» (in plaats van te tegenwoordige
inspecteurs), inspecteurs (in plaats van
de tegenwoordige schoolopziener») en
schoolopzieners.
In bijzonderheden denkt zich de minister
de reorganisatie van het Rijksschooltoezicht
gebaseerd op dit stelsel, ongeveer aldus
a. Vier hoofdinspecteur.
b. Ten hoogste dertig inspecteurs. Van
dezen zijn ten hoogste negen en twintig
bestemd voor de even zoovele inspectiën
waarin het land wordt verdeeld, in aan
sluiting aan de tegenwoordige indeeling in
zes en twintig districten. Eén wordt aange
wezen voor bei toezicht op de scholen van
z.g. buitengewoon onderwas, namelijk de
scholen voor zwakzinnigen, doofstommen,
blinden enz.
c. Ten hoogste ze3 en zestig schoolop
zieners. Gemiddeld zouden er in de inspec-
tieën twee aan iederen inspecteur zijn toe
te voegen, waarbij echter voor de groote
steden een grooter getal zou moeten wor
den gerekend, terwijl bovendien een viertal
beschikbare ware te stellen voor meer recht-
streeksche hulp aan de hoofdinspecteurs,
tenzij voor dezen een bureau-ambtenaar van
meer nut zou blijken te zijn.
d. Ten hoogste 20 bureau-am'otenaren,
namelijk één voor elk der inspectiën.
Bij deze reorganisatie van het bestaande
Rijksschooltoezicht komt nu de organisatie
van het Rijksschooiloezicht op het bewaar-
schoolonderwijs. Het denkbeeld van een af
zonderlijk toezicht op dit soort van onder
wijs lacht den minister niet toe.
Door de aanstelling van vrouwelijke
schoolopzieners heeft men het in de hand
op de bewaarscholen van een bepaald ge
bied en op het onderwijs van de eerste
leerjaren der lagere school speciaal toezicht
voer vrouwen te verkrijgen, en tevens door
dien zij den inspecteur bijstasn, die haar
werkzaamheden opdraagt, haar controleert,
vsn hare adviezen gebruik maakt, toch het
verband tusschen beide soorten van scholen
te bewaren. Een aantal van tien dezer school
opzieners acht Z Exc. aanvankelijk vol
doende.
De kosten van dit stelsel zijn globaal te
ramen op ongeveer f 490,C00 per jaar.
Ook de regeling van het plaatselijk school
toezicht kan niet ongewijzigd worden ge
laten bij de herziening van een onderwijs
wet. Het komt den minister voor dat de
plaatselijke commissie een goede taak kan
weggelegd zijn mits hare bestemming wordt
gewijzid. Een uitoefening van toezicht, die
kan lelden tot ingrijpen in den gang der
schoolzaken, is z. i. aan de commissie te ont
trekken. Naar zijn meening behoort deze
niet anders te zijn dan een raadgevend college
dat zijn adviezen geeft aan het gemeente'
bestuur en het Rijkstoezicht en desgevraagd
ook aan de onderwijzers bijstand verleend.
Haar toezicht op de scholen zal zich dus
dienen te bepalen tot datgene, wat voor dit
adviseurschap noodig is. In o - ereeustemming
met dit doc-1 behoort hare samenstelling er
op berekend te zp, dat de verschillende
groepen van meest belanghebbenden bij het
onderwijs er in vertegenwoordigd zijn en
dat zij uit een klein aantal bestaat. Aanbe
veling zal het verdienen, dat dezelfde com'
missie hare bemoeiingen ook over het be'
waarschoolonderwijs uitstrekt.
Volgens het ontwerp zuilen ook onder
wijzers van de commissie deel uitmaken
Ter voorkoming, dat het lidmaatschap, der
commissie schade zal doen aan de geregelde
uitoefening hnuner taak als onderwijzer
wordt echter voorgesteld, dat zij zich van
het doen van schoolbezoek zullen onthou
den.
76
Amice
Het bomt mg niet ondienstig voor eens
een korte uiteenzetting te geven in de 8-uren'
wet, die door min. Aalberse bg de Tweede
Kamer is ingediend. Voorop stel ik, dat het
overzicht niet volledig is, maar toch wel
zoo, dat het voldoende is, om de 99 arti
kelen der wet te begrgpen. De redactie zal
het mij voor ditmaal wel niet kwalijk ne
men, als ik eenigszins op haar terrein kom#
Beginnen we dan met te zeggen, dat de
uitdrukking: 8-urenwet slechts eerx verkor
ting Is, wat men bg iedere wet pleegt te
doen.
Het moet feitelijk zgn: „wetsontwerp,
houdende bepalingen tot belangrgke be
perking van den arbeidsduur voor manne-
igke en vrouwelijke arbeiders van iederen
leeftijd en tot het tegengaan van gevaar-
igken aibeid van jeugdige personen en van
vi ou wen."
Vervolgens komen we tot de verdeeling.
Het ontwerp onderscheidt acht soorten van
arbeid, n.l.
1 Bultenfabrieken, winkels, kantoren enz.
2. In fabrieken of werkplaatsen.
3. In broodbakkergen.
4. In winkels (ook Kapperswinkels).
5. In kanto en.
6. In apotheken.
7. In koffiehuizen en hotels.
8 In verplegings-inrlchtingen.
Uit deze opsomming van catagoriën van
arbeid zal men reeds bemerken, dat het
niet gemakkelijk is een overzicht te geven.
Beschouwen we nu kortelings de bepa
lingen in het ontwerp bij ieder onderdeel.
1. Buiten fabrieken of werkplaatsen dus
bezorgers, wisselioopers enz. a. Niet meer
dan 10 uur per dag en 55 uur per week.
Bfl bestuursmaatregel ban den 8-uren-dag
wo-den ingevoerd
b. Zondagsarbeldvoor jeugdige personen
verboden, voor volwassenen geregeld bg be
stuursmaatregel.
c. Nachtarbeid voor jeugdige personen
verboden.
De vrije Zaterdagmiddig kan voor be
paalde groepen bij bestuursmaatregel wor
den ingevoerd.
2 In fabrieken of werkplaatsena. 8 uur
per dag en 45 uur per week.
b. Zondagsarbeld verbodenvoor vrou
wen kan een uitzondering worden gemaakt
in boter- en kaasfabrieken.
c. Nachtarbeidverboden van 's avonds
6 uur tot 's morgens 7 uur. Voor mannen
kan nachtarbeid worden toegestaan, maar
op zeer beperkte voorwaarden. Ingevoerd
moet dan worden het drieploegenstelsel.
d. Vrije Zaterdagmiddagword in het al
gemeen ingevoerd.
3. in broodbakkergen8 uur per dagop
Zaterdag hoogstens 11 uur en 45 uur per
week.
b. Zondagsarbeid verboden.
c. Nachtarbeid van 8 uur 's avonds tot
zes uur 's morgens verboden behaive des
Zaterdagsmorgens en 10 andere dagen in
het jaar (feestdagen) van 4 tot 5 uur 's
morgens.
Bakkerspatroons die werken zonder
knechts, kunnen vergunning voor nachtar
beid krijgen, maar dan mogen zg niet vóór
9 uur 's morgens verkoopen.
4. In winkels, daaronder ook barbiers
winkels begrepen:
a 10 uur per dag en 55 uur per week.
Eén vrge middag per week en bovendien
een onafgebroken rusttgd van 32 uur.
b. Zondagsarbeld verboden voor jeug
dige personen.
c. Nachtarbeid verboden voor jeugdige
personen van 8 tot 8, voor volwassenen
van 11 tot 6 uur.
5. In kantoren a. 8 uur per dag en 45
uur per week,
b. Zondagsarbeid verboden voor jeug
dige personen en voor vrouwen.
c. Nachtarbeid verboden voor jeugdige
personen van 6 tot 8 uur.
d. Vrge Zaterdagmiddag wordt^nge-
voerd
6. In apothekena. 10 uur per dag en 55
uur per week. Bg bestuursmaatregel kan
8-ures-dag worden ingevoerd.
b. Zondagsarbeidverboden voor jeug
dige personen'
c Nachtarbeid: verboden voor jeugdige
personen van 8 tot 8 uur.
7. In koffiehuizen en hotels: a. Niet meer
dan 10 uur per dag; jeugdige personen 9
uur. Volwassen personen dagelijksch een on
afgebroken rusttijd van 10 uur; wekeiijksch
een van 36 uur, waarvan 17 weken op Zon-
ingevoerd. Per week een onafgebroken rust
tgd van 36 uur.
9. Dan is er nog een catagorie van arbeid
die terloops in het ontwerp is genoemd n.l
die der bewakingsdiensten12 uur per dag-
Na deze uiteenzetting van de verdeeiing
van dsn arbeid, andere speciale punten.
Onvoorwaardelijk wordt in het ontwerp
verboden alle arbeid van kinderen beneden
de derilen jaar en van neg leerplichtige kin
deren.
Vrouwen mogen in den tgd van haar be
valling gedurende weken niet werken, waar
van 6 weken na de bevalling.
Ten slotte de categoriën van personen,
voor wie de wet niet geldt,
le Voor hoofden of bestuurders eecer on
derneming. Ock niet voor de echtgenooten
dier bestuurders.
2e. Voor handeldrijvende cn administratieve
leiders van ondernemingen, of voor weten
schappelijke leiders en onderzoekers.
3e" Voor die arbeiders, wier arbeidsvoor
waarden reeds bg bestaande weiten zgn ge
regeld, b.v. steenhouwers, spoor- en tramweg
personeel, havenarbeiders.
4e. Voor landarbeiders.
5e. Voor dienstboden.
Bg de behandeling in de Tweede Kamer
zullen nog wel verschillende amendementen
worden ingediend. Die raken echter het be
ginsel niet en vuilen slechts onderhavige pun
ten aan of doen er wat af.
Vermeiden we nog, dat ia het ontwerp een
overgangstgdperk wordt genoemd. De minis
ter zal n.lbinnen zekere grenzen twee jaar
larg ontheffing kunnen verleenen van het
8 uren voorschrift, Dit voor fabrieken en
werkplaatsen. En 4 jaar aan bepaalde soor
ten van bedreven.
Ten slotte moet er rekening mee worden
gehouden, dat veel onvolledig is geregeld,
wat later bg Konlnklqk Besluit zal worden
afgekondigd.
Gagreet. HAKA.
b Zondagsarbeid: voor jeugdige personen
verboden,
c. Nachtarbeididem van 8 tot 8 uur.
8. In verplegings-lnrichtigen10 uren per
dag en 55 uur per week, 8 uren dag en 45
uren week kan door den minister worden
Onleigenlng op de Zuid Hollanjsche
eilanden.
Ingediend i3 een wetsontwerp tot verkla
ring van het algemeen nut der onteiging ten
behoeve van den aanleg van een spoorweg
van Oostvoorne naar Rockanje en van uit
breidingswerken op de spoorwegen op de
eilanden in Zuid-Holland en van Burghover
Brouwershaven naar Steenbergen. Bij de wet
vasj 16 juni 1915 (St. bl. no 212) is een ren
teloos voorschot uit 'a Rgks schatkist toe
gekend ten behoeve van een spoo; weg van
Oostvoorne naar Rockar.je. Hiervoor is toe
passing van de Onteigeningswet noodig Het
zelfde is het geval met verschillende uitbrei
dingswerken op de spoorwegen op de eilan
den in Zuid-Holland en van Burgh over
Brouwershaven naar Steenbergen, welks noo
dig z|n in verband met de toeneming van
het verkeer. Deze uitbreidingswerken bestaan
in aanleg van los- en laadplaatsente Hil-
lesluis (gem. Rotterdam), Groupmolen (gem.
Westmaas) Rgsooord (gem. Ridderkerk)
Zwtjndrechiaan het Wailewegje (gcm. Strijen)
Piershil (gem Piershil); ia u tbreiding van
los- en laadplaatsente Middelsiuis en Nu-
mansdorp (gem Numausdorp), Ambachteche-
steeg (gem. Hendrlk-Ido-Ambacht). Cillaars-
hoek (getn. Strqen). Zinkweg (gem- Oud.-
Beijerland).Tonuisseweg (gem. Oude Tonge).
Veenweg (gem. Ooltgensplaaf)in uitbrei
ding van de emplacementenDorische Straat
weg (gem. Rotterdam), Barendrecht, Reedgk
(gem, Helnenoord), Krooswijk (gem. Mgns-
heerecland), Klaaswaal, Zuid-Beierland,
Rhoon, Zuidland, Ruigedqk (gem. Ouden
hoorn), Melissant, Nieuwe Tonge, (gem.
Sommelsdgk.
Tegen de onteigeningsplannen z?n ver
schillende bezwaren ingebracht oa. door de
gemeenfebestuuren van Rotterdam en Zwgn-
drecht.
in verband met deze bezwaren heeft de
Rotlerdamscbe Tramweg Mij. zich bereid
verklaard nader in overleg met deze ge
meentebesturen na te gaan, of, en zoo ja,
op weike wijze, het mogelijk is die bezwa
ren uit den weg te ruimen. Naar aanleiding
hiervan zullen in deze gemeenten geen ter
reinen ter onteigening worden aangewe
zen.
