Zaterdag 26 April 1919.
348te Jaargang N\ 2488,
Antirevo In tionair
Orgaan
voor de Zaldhollandiclif en Zeenwsclie Eilanden.
Eerste Blad.
Wataehteronsligt
IN HOC SIGNO VINCES
„HET GOUDEN HEET",
procriëtair H. c. f. y. i. LEE-Moonen.
ÖP DEI UITKIJK.
W. BOEKHOVEN Zonen,
%tte «sukJien voor stè Redactie bestemd. Advertentie» es» *er«lere
Administratie irane® te «end©» «s© KJ starteder».
De Kamer heeft vacantie genomen
tot 6 Mei. Ze is voor 't eerst saam
gekomen in haar nieuwe samenstelling
op 17 Sept. En de vraag is niet onge
past: »Wat ligt daar tusseheDc. Wat
is er in dien tijd in ons Vaderland op
staatkundig gebied voorgevallen Vraag
ons niet om een stukje Wereldhistorie,
niet naar de Centrale Staten en hun
inzinking, niet naar het viktoriegekraai
der Entente en het program van Wil
son, dat geen stuur of richting meer
geeft aan de zoogenaamde Vredescon
ferentie, niet naar de teleurstellingen,
welke zich meester gemaakt hebben van
alle volken over den Machtsvrede, die
den Rechtsvrede heeft verdrongen, niet
naar de Republieken die zijn gesticht,
waar eertijds Keizer- en Koninkrijken
verbonden sloten, niet naar Aziatische
Volken, die toegang vroegen ter bijeen
komsten te Parijs. Over de Wereldge
schiedenis van dit half jaar zwijgen we.
De indruk, welke al die omkeeringen
op ieder heeft gemaakt, is zoo ver
bijsterend, zoo pijnigend, zoo wereld
schokkend, dat men met eenige beving
der vingeren zich neer zou zetten
om in vogelvlucht al die tragedieën,
die treurspelen van Volkeren en Staten,
te beschrijven. Er is veel gebeurd sinds
September 1918, En geen enkele Staat
in of buiten Europa is ontsnapt aan
de geweldige gevolgen van den vier
jarigen oorlog, die te land en ter zee,
te lucht en ondergronds is gevoerd met
een titanische- inspanning en een al
steeds stijgenden haat en wraakzucht,
totdat een uitputting, een inzinking
intrad, die nog jaren hare jammerlijke
gevolgen voor individuen, organisaties
volken, staten en standen en klassen,
overheden en onderdanen, finantienen
productie zal doen gevoelen.
In Nederland was op 17 Sept., toen
de Kamer geopend werd, nog betrek
kelijke rust. De Troonrede stond in
kalmen en kalmeerenden toon. De
Sociale Verzekering werd als hoofd
schotel aan 't kiezersvolk, met ambitie
gepresenteerd. Maar Duitschlands
legermacht trok zich voor Amerika's
troepenaanwas, in grooten haast terug,
en onze Regeering, bang dat de Duit-
sche legerhorden over onze Zuidgrens
zouden heenschuiven, trok in Zeeland
de algemeene, de periodieke en de bij
zondere verloven van korten duur in.
't Was begin October. En op 't eind
stond de Harskamp in Ede in lichter
laaie, 't was 't sein tot soldatenrebellie,
maar ook van een ontmaskering van
aller droeve toestanden op militair ge
bied, maar ook van een niet meer
schuchter, maar al te l®uut en ondoor
dacht verlangen om hier in 't democra
tisch geregeerde Nederland met zijn
pas verworven Alg. Kiesrecht, de Duit-
sche revolutionairen na te bootsen, 't
Werd echter een Sociaal-Democratische
Revolutie op acht dagen zicht. Een
Revolutie, die acht dagen lang iepraat
werd in Kamer en Vergaderingen. Een
Revolutie, die 't Christenvolk nochtans
de oogen opende, dat een nieuwe tijd
was aangebroken, waarin de arbeiders
in alle landen niet alleen een politieke
maar ook een sociale omkaering ver
langden. De politieke ommekeer was
in regelmaat en orde verloopen, althans
in Nederland, en we denken om de
rustige kamerverkiezingen in Juni 1918,
maar de Sociale ommekeer had met
dezen politieken geen gelijken tred ge
houden. Er was Alg. Kiesrecht in Ne
derland, elk had deel aan 's Lands
RegeeriDg en invloed op 't Parlement,
maar niet ieder had deel aan de Soci
ale Welvaart; 't Kiesrecht was Alge
meen, maar het volle Sociale deel des
Levens was niet Algemeen. Er was
een antithese tusschen ieders Staatsin
vloed en ieders invloed op sociaal ter
rein. Die antithese moest althans eeni-
germate weg. En 't Leger werd gede
mocratiseerd, de opperbevelhebber ver
dween, de soldaten kregen zeggenschap
in militaire commissies over voeding,
cantine, soldij, straffen, organisaties,
vergoedingen enz. enz., de demobilisatie
trad in, de steuncomités kregen han
den vol werk en tal van in Novb.
ontslagen soldaten, handen vol geld.
De democratie werd een rage, een po
litieke sport. De partijen hielden een
wedren in 't verspreiden van klinkende
verkiezingsprograms over afschaffing
der Eerste Kamer, een 8-uren werkdag,
een Algemeen Vrouwenkiesrecht, een
Parlementaire Commissie voor Buitl.
Zaken, verhooging van Loonen en duur-
tetoeslagen, bedrijfsorganisaties en wie
weet niet wat al meer. De Marine
moest opgedoekt. Het Leger afgeschaft.
De Staatsexploitatie uitgezet. En de
Regeering moest gaan zorgen voordel-
ging van een te kort ad 29 millioen,
voor nieuwe onderwijsgaven ad 35
millioen, voor sociale verzekering ad 25
millioen, voor 60 millioen nieuwe wet
geving, voor 97 millioen aan aflossing
en rente van crisisuitgaven. Is samen
i 250 millioen, alies en alles, omdat
Duitschland kapot geslagen was, en
men in Nederland van de Duitsche Re
volutie niets weten wou. Daar revo
lutie, hier verregaande Democratie, af
te betalen in zooveel en zooveel milli-
oenen guldens. Daar: bevochten Revo
lutie! Hier afgekochte en met een
somma van 250 millioen afbetaalde
Democratie. Daar woest ontketende
Revolutie, doch in bloed gesmoord.
Hier Democratie met zilveren ketenen
vastgelegd. En de S. D, A. P. en de
revolutionaire groepen verloren aan in
vloed, want Neerlands volk is goedig,
als 't het woord Democratie maar hoort
en een Regeering aan 't roer ziet, die
dat woord bewondert, maar van Re
volutie wil 't niet weten. Daarom waren
de Statenstemmingen der Regeering
gunstig, 't Was een half jaar van ge
weldige emoties! Van zenuwschokkend
gebeuren. Van nationale geesteskwel
ling over Heden en Toekomst. En nog
is 't eind der misere niet te zien.
Motel M©sSsrtsrasif
Gedampt® Boerenstoiger 03 A6358
14739 Direct nabi de Hoofdsteeg,
ü©afi«irdsas®.
DINERS f 1,— en hooger.
LOGIES
oogt
ONTBIJT
f 1.25, f 1.50, en f 1.75
Tel. no. 1532. Aanbevelend,
Het door ieder aanbevolen adres.
Deze Courant verschint eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
ABONNEMENTSPRIJS per drie maanden franco per post 75 Cent b(J vooruitbetaling.
BUITENLAND bi vooruitbetaling f 5.50 per jaar.
AFZONDERLIJKE NUMMERS 5 CENT.
UITGEVERS:
SOMMELSDIJK.
Telefoon Intercommunaal No. 202.»
ADVERTENTIËN 121/» Cent per regel, RECLAMES 25 Cent per regel.
BOEKAANKONDIGING 5 cent per regel.
DIENSTAANVRAGEN en DIENSTAANBIEDINGEN 50 Cent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naaf de plaatsruimte die zi beslaan.
Advertentiën worden ingewacht tot DINSDAG- en VRIJDAGMORGEN 10 UUR.
-*
V Wat zegt Dr. Schokking van de Zil
veren Koorde?
Dr. Schokkitig is Ned. Herv., welbekend
b|] alle Herv. kerkleden. In verband met de
Geldersche Statenstemming, waarin dat
Chr. Hist. Comité wees op de roofzuchtige
Anti's, die wilden tornen aan de „historisch
verkregen, finantleele rechten der Ned. Herv.
Kerk* schrijft dr. Schokking in de „Geref,
Kerk" van 10 April het volgende korte maar
zeer belangrijk citaat:
„Er is nog in het parlement een recht-
sche meerderheid, en ook bij de llnksche
groepen een zekere bezadigdheid.
Maar de tgd kan wel eens zeer snel ko
men, dat de staatsmacht geheel In handen
van de uiterste llnkschen kwam, en deze
zouden, óf den financieelen steun ineens
kortweg" afbreken, óf de kerk aan zulke
verplichtingen willen onderwerpen, dat
om des gewetenswllle alle band verbro
ken moest worden."
Precies hetzelfde standpunt der Anti's 1
Haaste men zich om de zilveren koorde
door te snijden, voor de Europeesche Bols-
jewieksche geest zich van de Kerkkapkalen
door Wetswijziging meester maakt. Op fi-
nancieele, zeer korrekte en rechtvaardige
afrekening tusschen staat en kerkelijke uit-
keeringen moet aangedrongen worden. Nu
kan 't nog. Later is 't te laat.
De Antirev. partij heeft dit ook om andere
redenen, reeds in 1878 gevraagd; de Chr.
Hist. eere-Voorzitter, mr. Lohman, vraagt 't
ook, de confessioneele dr. Schokking vraagt
het Nu in dezen revolutionairen tfjd, waarin
men de kerkelijke goederen durft in te pal-,
mende Geref. Bond van de Ned. Herv.
predikanten en leden heeft 't al bepleit
Haaste men zich. De Grondwetscommissie
der Antir. party, een 3 weken geleden In
gesteld, heeft 't gewichtige punt ook op haar
werkprogram gezet naast de kwesjies van
Troonopvolging, Eerste Kamer, Vrouwen
kiesrecht enz.
En bij zoo'n Landatoestand, waarin alles
roept om afrekening van den Staat, gaangde
Chr. Hist, in Gelderland de menschen nog
wijs makendie leelijke Anti's tornen maar
aan de zilveren koorde, 't Is wel onnoozel I
't Pleit niet voor Gelderlands kiezersvolk,
dat ze zoo weinig op de hoogte zinvaude
stroomingen des levens.
Ds. v. Grieken had op 't Kerkje-spelen
der Chr. Hlst. gewezen, men herinnere zich
ons vorige artikel uit de Waarheidsvriend.
Het Prov. Comité in Gelderland, en de Chr.
Hist, in Brabant hadden er „Ned. Herv."
ouderlingen, „Ned. Herv." notabelen enz.
enz. bij te pas gebracht. Het Chr. Hist.
verklezing8werk stond daar in 't teeken der
Herv. Kerk, ook in verband met Art. 20 van
ons Antirev. program n.l. de afrekening, de
vereffening, de kapitaliseering van de aan
de Kerken toekomende gelden. Tegen dat
onwaardige gedoe van Kerkjespelen bij een
Statenstemming, een zuivere politieke arbeid,
toornde 't Blad „De Waarheidsvriend". En
zeer terecht.
De „Nederlander" van 19 April J.I., hoofd
orgaan der Chr. Hist., bestrijdt, althanspoog/
het te bestrijdenmaar 't is een
groot-mislukt artikel. De Ned. wringt zich
in allerlei bochten om dat kerkelijk gedoe
nog wat goed te praten en, is 't won
der haalt er, ten einde raad, zelfs nog
een door dr. Kuiper geschreven briefkaartje
bi. Eerlflkheidshalve voegen we er aan toe,
dat de Ned. aan dat Geldersche Comité nog
eens duidelijk maakt, dat ze van die „his
torische rechten der Ned. Herv. Kerk" en
de „Rijkstractementen" geen helder begrip
hebben en dat 't Program der Chr. Hist,
heelemaal niet- bang is om even als de Anti's
het befaamde Art. 171 der Grondwet te
wijzigen en dat mr. Lohman in 1912 dat al
beproefd heeft; ook wijst de Ned. er op,
dat 't Geldersche Comité zich vergistte, toen
't aan de kiezers wou wijsmaken, dat de
Chr. Hist, een Christelijke Openbare School
begeeren. De Ned. noemt dat „minder juiste
beschouwingen", maar op Flakkee noemen
ze dat: „je wist er niemendal van, je begrijpt
je eigen program niet": en de Soc. zou
zeggen„je liegt het."
Maar behalve die ruiterlijke aanwflzing der
Geldersche „misstanden" en onkunden met
hun eigen Chr. Hist, program, is heel 't
artikel van de Ned. tegen de Waarheidsvr. een
mislukking. Waarheldsvervalsching, kiezers
bedrog, daaraan hebben de Chr. Hist, zich
of uit onkucde, of met opzet schuldig ge
maakt. De Ned. kan 't niet goedpraten, al
vraagt ze ook verschooning voor de Gel
dersche onwetendheid en onklare inzichten
in doel en streven der Chr. Historischen.
De Waarheidsvr. had den spijker raak gesla
gen I Weg met zoo'n ongaar politiek gedoe I
Nadruk verboden.
Nu zeg ik vooruit: dit is fantasie
Hij woonde, al sinds jaren, ergens in
Duitschland .het doet er niet toe waar,
maar 't is een niet onvermaarde, bloei
ende provinciestad.
En hij had er goed zin brood.
Er was voor vrouw en kinderen heel waC
noodig, maar God had hem begiftigd, met
een ongestoorde gezondheid en nu de oudste
drie volwassen en de andere twee de school
jaren voorhg zijn, 13 hij 't ergste te boven,
hoewel 't hem ook nooit aan iets ontbro
ken heeft.
Oorspronkeiflk is hij hier niet vandaan.
H| is een zoon van het land; van de
schrale heide.
Zijn vader was daar schoolmeester en
zijn hart gaat nog open, als hij denkt aan
zin jonge jepgd, aan de wide vlakten,,
waarin hij dwaalde, aan de geurige dennen-
bosschen en de bloeiende boekweitakkers.
Maar dat is in een ver, ver verleden I
Al vri jong verliet hi het ouderli'k buis,
om elders in de leer te gaan en toen hi
volleerd, voor zichzelf optreden kon, dwong
de noodzaak hem wel om meer te blijven in
de opeenhooping van menschen en zoo
kwam hy hier.
Maar hi aardde hier eigenlik nooit
Ja, óók omdat hi geen stadskind was,
maar dit is toch het eenige niet en zelfs het
voornaamste niet.
Hi heeft in het ouderlQk huis een vrome
opvoeding gehad, en God heeft die willen
zegenen voor zijn gansche leven. Jezus
Christus is hem dierbaar geworden. Hi
heeft, als eenmaal Luther, leeren gelooven
de vergeving der zonden. De hemel werd
zyn vaderland en zijn aardsche leven een
pelgrimsreis.
En daardoor isf hij een vreemdeling, om
niet te zeggen een éénling in deze stad.
Want men rekent hier met God r.iet
Het is hier een moderne fabrieks- en in
dustriestad, in de laatste dertig jaren ge
groeid en groot geworden, maar nu ook
trotsch op eigen kracht, prat op eigen heer
likheid, Gode de eer niet gevende en roo-
kende aan de goden van den modernen tid,
waaronder het eigen-ik op den hoogsten
troon zit.
De kerken staan er nog, maar ze biqven
troosteloos leeg.
De klokken luiden, doch niemand komt.
Enkele vormen van den godsdienst wor
den nog in acht genomen, maar het wezen
ontbreekt.
En daarom ook is hi hier niet thuis.
O, als hi 'n enkelen keer een uitstapje
maken mocht naar zin geboortedorp en daar
nederzitten mocht In 't godshuis, in die be
kende omgeving, onder 't gehoor van den
ouden leeraar, die den vollen Raad Gods
predikte, tot zaliging van zondaren, dan
was hem dit een Ellm op zin levenspad, met
twaalf waterfonteinen en zeventig palmboo-
men.
Overigens was .hi meest op zin eigen
gezin aangewezen.
Al ging het dan gebrekkig, hi zocht zin
kinderen te onderwizen in het Woord en op
te voeden in de leering en vermaning des
Hceren.
Maar acher was zooveel tegen hem
Vaak ontbrak hem de tid, soms de kunde.
Sphool en kerk werkten tegen.
En dan de omgeving, de gansche atmos
feer, waarin zin kinderen van der jeugd
af verkeerdenach I niet van allen mocht hij
gelooven, dat zij de goede keuze hadden
gedaan I
Wel hingen ze aan 't ouderi?k huis.
Hun hartelijke liefde verkwikte hem.
En Immers, ook in de harten dergenen,
bi wie nog geenerlei vrucht gezien werd,
was het zaad gestrooid en de Heere was
machtig het op Zin tid te doen opwassen.
Zoo ging het leven stil voort
Tot daar, opeens de oorlog uitbrak.
Ook hi was, als alie vaderlanders, van
Duitschland'8 goed recht voor zichzelf over
tuigd, de keizer zou geen oorlog begin
nen, als het niet móést.
Maar bange gedachten vervulden zin hart.
En hi kon niet Instemmen met de op
winding, die in de stad heerschte en met de
trotsche overwinningskreten, die niet anders
brulden dan van „Siegalsof het eind van
den kri'g reeds vast stond.
Zelf was hi boven de dienstjaren uit.
Maar zin beide zoons vielen in de termen
om met de millloenenlegers mee uit te trek
ken, de een, gehuwd, met zelf reeds 'n
paar kinderen, de ander, zijn steun in 'tbe-
diijf. De eerste ging min of meer met den
ernst van den man, die zin gezin achterlaat,
de ander in jongensachtige onbezorgdheid,
'n toekomst tegemoet, die.hem Immers
zooveel afwisseling beloofde
't Eerste oorlogsjaar ging vri stilvoorbi.
Toen, bi 't begin van het tweede, trof de
eerste slag: zin jongste, zin naamgenoot
en trots, door 'n bom wreed uiteengereten...
Slechts de heugenis bli'ft.
Maar zelfs de plek, waar bi viel, kennen
ze nietl
Zoo ging verder het tweede jaar voorbij.
Steeds meer rouwdragenden kwamen er
in de stad, maar tot zin smart moet de
man, die God vreest, het erkennen, dat het
volk wel geslagen werd, dat het ook wel
pin voelde maar zich niet keeren wilde
tot Hem, die het sloeg
Zoo kwam het derde jaar aan.
't Jaar dat hi nooit vergeten zal
't Begon met de oudste dochter, altid 'n
zwak meisje geweest en met bizondere zorg
behandeld, ze vermagerde, verzwakte,
werd koortsig:
„Tuberculose* is 't oordeel van den arts.
„Stil liggen, goede verpleging en vooral
sterke voeding, dan zal 't misschien nog
ten goede keeren
Aarzelend zei het de medicus.
Ach, hi wist ook wel, de ligging en
de verpleging, daar zou niets aan ontbre
ken Maar de voeding in een land
zonder vet en zonder melk en zonder kracht-
voedsel
Toch was 't zin plicht het te zeggen.
En wat hy' als medicus doen kon, dat zou
hi voor hen doen.
Maar achdat is niet veel
Ais er nu eenmaal niet is, kan er ook niet
gegeven worden.
En de woekerprizen, waarvoor in den
smokkelhandel nog wel Iets te bekomen is,
zijn voor een gewone burgerbeurs niet om
te betalen.
Zoo gaat het ai maar achteruit.
Eerst langzaam, als de kwaal geheel de
overhand gekregen heeft, elke week sneller
en eer de winter half om was, heeft
de man zin dochter naar 't kerkhof gebracht.
Toen kwam de ramp met zin oudsten zoon.
Ook door 'n viandeli&en granaat getrof
fen, ver in 't Oosten lag hi in 't hospitaal.
Bleef in levenmaar voor immer
invaliede, ongeschikt geworden voor zijn
vroeger beroep, vau 't begin af iets anders
moetende leeren, om straks tenminste Iets
te kunnen doen tot het onderhoud van
zin gezin.
's Vaders hoofd begon zich te buigen en
zin haren grisden sterk.
Maar erger nog was 't met zi'n vrouw.
Als een goede moeder had die altid den
grootsten last van de ontberingen gedragen,
tot ze eindelik Instortte en als een mechte-
looze aan haar bed en stoel gebonden was.
Toen nu 't jongste kind, door ondervoe
ding
Ja, Ik weet, dat het wat eentonig wordt.
Maar 't Is dan ook een „fantasie"
Toen het jongste kind óok verschijnselen
vertoonde van de stille pestilentie, die juist
ia 't verzwakte lichaam haar gunstigste aan-
valskans heeft, deed de vader al het moge-
like, om tenminste dat leven te sterken.
Stak er zich zelfs voor in schulden.
Doch waar weinig is, hddlt men niet
veel
Toch knapte 't kind schinbaar wat op
toen plotseling de Spaansche Griep
als een oordeel over 't land ging, ook héér
aantastte, ineens geweldig teisterde
„Weinig weerstandvermogen I mompelde
de arts. 'n Week later bracht de vader zin
doode ten laatste rustplaats.
Eén dochter rest hem nog.
Benevens zin vrouw, die sukkelen bl|ft.
Zoo kruipen de maanden langzaam om.
't Wordt steeds donkerder in 't vaderland,
