Zaterdag 27 Juli 1918.
3S8le Jaargang N°. 2410.
voor de Zuidhollandsclfte en Zeenw^elie Eilanden.
Ziekte",
Eerste Blad.
EEK EXTRA FIERE
aaoTE mi m mm
mm
AnUremlutUmair
Orgaan
skar
ros
MTM
IN HOC SIGNO VINCES
1PZAAD
HAAS- El SÖHELOEB0DE
Onderdrukking der
Openbare ScM«
„HET GOUDEN REET",
OP ÖEÜ UITKIJK.
onds
dteelt
mnen
3egen-
)"azen,
iffl
ra
W. BOEKHOVEN Zonen,
Alle stta&liea vo©r dé Redactie fresteind, Advertentlên eia verdere Administratie franco loc Ie zenden aan He Uitgever»
Zonen,
D een
ïsten staat,
aaf van prijs
Bureau van
Jt
JEUITEH
rijzen, dage-
n bij 14273
JJIJS,
'ordt vervolgd.)
ÜW KANTOOR
HULP RIJ DE LES
üf HUIS
VAN UW KINDEREN.
Motel ifteiitaurant
LOGIES MET ONTBIJT
propriëtair R. C. F. i d. LEE-Icom
iOÏ
aopste adres
otingen voor
14191
4>
14266
3
3
13043
tijd.
O
3
R
z
sr geluidwe-
Verder alle
telsdlk.
Deze Courant verschijnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
ABONNEMENTSPRIJS per drie maanden franco per post 75 Cent bij vooruitbetaling.
BUITENLAND bij vooruitbetaling f 3.50 per jaar.
AFZONDERLIJKE NUMMERS 5 CENT.
UITGEVERS:
SOMMELSD1JK.
Telefoon Intercommunaal No. 202.
ADVERTENTIËN 121/, Cent per regel, RECLAMES 25 Cent per regel.
BOEKAANKONDIGING 5 Cent per regel.
DIENST AANVRAGEN en DIENSTAANBIEDINGEN 50 Cent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan.
Advertentiën worden ingewacht tot DjNSDAG- en VRljBAGMORGFN 10 UUR.
DAGEN ZAL
te Amsterdam,
orzorgsmaat-
Prtjs f ©.35.
werkje bij
>IJK.
oorten
ELHARNIS.
en het „nieuwe
was beslissend,
st van haar ge-
:e consciëntie en
ver gaven voor
gesticht,
invloed.
opgericht, en
n was de Raad
lezen ommekeer
gaven, met zijn
gesteund,
geluwd.
weeën gesplitst,
verhouding en
jeide deelen be-
ze de politieke
inderheid.
is jaren Treub's
ie volhardendste
wist te krijgen,
ers.
hier de sociaal-
maar tochze
..staking'', die 't
jèr brengt en de
aar grooten slag
rijd vertroebelen
de publieke sym-
voor de lezers van
l^e Premie, die wij onzen lezers thans
aanbieden is ongeëvenaard en voor
dezen tijd iets werkelijk buitemge-
woosïs. Wij zijn overtuigd, dat wij
onzen lezers bepaald een grooten dienst
bewijzen, wanneer we tegers laleverissg
v&ss achterstaande SON voer slechts
ZESTIG CM1T
aan ons Bureau afgehaald, aanbieden
EEN GEHEEL NIEUWE, VOLLE
D1GE DUID&LIJKE
"i'ii nu urn.nirciiiTii©«Jia
in PRACHTIGE, HELDERE KLEUREN
GEDRUKT en voorzien van een slfsha-
betisch register. Zoeken is niet noo-
dig. Het register wijst U den weg.
Deze üsu-ft va® feropa van de zoo
gunstig bekende teekenaars P. Joh.
(^Bottine en J. Krijgsman voldoet aan
de strengste eischen voor:
AFGEPAALD is de prijs Gïü cent.
FSANCO FEE POST ssileeu tegen
inzending van postzegels of post
wissel f 0,75.
Wie van deze Extra-Premie wil
profiteeren, haaste zich, daar «Is voor
raad «let «o© gro®4 is en bet aantal
liefhebbers voor deze Kaart van Europa
buitengewoon groot zal zijn.
De Administratie van
MAAS- m &CHELDIBOBE.
Een der uitingen, die ons in de ver
kiezingen geërgerd heeft, was die der
Vrij-liberale partij, waar zij beweerde
bereid te zijn tot een eerlijke uitvoe
ring van 't nieuwe Grondwetsartikel,
maar ook in de toekomst trachten zal,
iedere „onderdrukking'' van de open
bare school te keerenmet de nota bene
haast bespottelijke bijvoeging, dat zij
de „aantasting van de werkelijke vrij
heid van onderwijs" zal trachten te
voorkomen.
Ergerlijk is deze zinsnede. Want wie
der Rechtscbe partijen heeft ooit in de
vorige en in de huidige eeuw gestreden
voor „onderdrukking der openbare
school
Ergerlijk is deze zinsnede. Want heeft
de Vrij-Liberale partij wel ooit eenig
benul gehad van de „werkelijke vrij
heid" van onderwijs, zooals die door de
Rechterzijde en door elk man van Recht
voor allen wordt voorgestaan en ver
dedigd, Nota benede vrij liberale partij,
die voor 't christelijk onderwijs nooit
een goed woord heeft over gehaddie
voor 't bijzonder onderwijs nooit sym
pathiek heeft gesproken, die zal waken
tegen „aantasting van iverkelijke vrij
heid". Een wolf, die de schaapskooi
zal beschermenEen kiekendief, die
zich neerzet naast de broedende eieren,
om de hen te beveiligen en de nit de
schaal brekende kuikens 't leven te
verzoeten.
Wat een miserabelen indruk maakt
zoo'n zinsnede toch op ieder, die de
schoolhistorie ook maar eenigermate
oppervlakkig kent. Maar zoo zijn er
geen in Nederland ieder Staats
burger in Nederland kent den School
strijd ieder hoort er van dag in
dag uit ieder kent den Subsidie-
strijd, den strijd om zijn rechtmatig
portie uit Staats- en Gemeentekas
den strijd om gelijke rechten hij oplei
ding, bij bewaarscholen, bij Lagere, Mid
delbare en Hoogere Scholen den
strijd om uit te slaan zijn vleugelen
zoover mogelijk, opdat kome tot de Chr.
School alles wat nu nog door finanti-
eele zorgen wordt tegengehouden.
En dan durft de Bond van Vrije-Li-
beralen 't nog te zeggen en te schrijven,
dat zij in de toekomst trachten zal iedere
onderdrukking van de openbare School
te keeren; maar ook zal trachten te
voorkomen aantasting van de werke
lijke vrijheid voor 't B. Onderwijs. Blij
ven we asjeblieft bewaard voor de hulp
van den Bond, die aan ons Christelijk
Onderwijs de „werkelijke" vrijheid zal
verleenen Wie de Rechtscbe partijen
na 100 jaar strijd om de School, om 't
recht van 't Bijzonder Onderwijs zoo
slecht kent, dat hij ze voor onderdruk
kers van de Openbare School durft
uitmaken; ze zóó zwart op wit durft
betitelenwie zóó de rechterzijde met
zijn grimmig oog aanstaartreken
er op dat zóó iemand een goed
begrip heeft van de werkelijkevrij
heid van onderwijs. Zeg liever, dat hij
er totaal geen begrip van heeft
Onderdrukking der Openbare School
wordt door geen enkel man van Rechts
begeerd, 't Zou in lijnrechten strijd zijn
met ons Rechts beginsel van„Zelf-
leven en een ander laten-leven
Ja, waarlijk, de Bond moge zich
Vrij-liberaal noemen; maar Liberaal is
de AntiHij voorzeker, die de worste
ling om de school aan den lijve voelt
hij, die er voor ofiert zijn geestelijke
vermogens en zijn geld, zijn eer en naam,
zijn tijd en finantieele bijdragen, hij is
liberaal in dit opzicht en gunt aan de
O. S. alle rechten, van 't kleinste tot
't grootste maar op conditie dat de B.
S. niets mindere en niets meerdere rech
ten erlangt.
De Openbare School mag niet onder
drukt worden, dat is der Anti's leus;
dat is altijd haar wensch geweest. Ze
leve voor wie haar begeert. Maar ze
verdwijne waar ze niet verlangd wordt.
Met geen kunst- en vliegwerk worde
de O. S. gehandhaafd. Met geen onre
delijke Wetsbepalingen worde haar de
hand boven 't hoofd gegouden. Ze leve
maar dan door natuurlijke oorzaken,
omdat men haar begeert en aan haar
behoefte heeft,
Er is een Staatkundige Vrijheid. Er
is een Economische Vrijheid, Er is een
Geestelijke Vrijheid. De eerste wenscht
de Antirevolutionair te behouden door
zich aan te gorden met 't zwaard en
voor zijn onafhankelijkheid goed en bloed
veil te hebbendaarvoor de mobilisatie
Gedempte Boereasieiger 63A, 63H
12451 Direct nabij de Hoofdsteeg,
Houertl&m, -
DINERS ƒ1,— en hooger.
f 1.26, f 1,50, en f 1.75
Tel. no. 1532, Aanbevelend,
Het door ieder aanbevolen adrea.
en de mobilisatiecredieten, die onze sym
pathieën volkomen bezitten. De Econo
mische Vrijheid begeert de Anti tegen
over 6lke richting, die den Staat wil
gebruiken als machine om Handel en
Nijverheid en Landbouw enz. onder zijn
bedwang te krijgenwaut naast de
Staatkundige Vrijheid door onze onaf
hankelijkheid staat die van evenbooge
waarde, de vrijheid van en in de maat
schappij voor den zelfstandigen onder
nemer, zoowel in 't klein-, als in 't
midden-, als in 't groeibedrijf, in alle
takken van volkswelvaart.
De Anti strijdt voor die Staatkundige
en die Economische Vrijheid .maar
met evenveel vuur voor de Geestelijke
Vrijheid, En deze laatste is 't juist die
door 't Liberaiicme al te zeer verwaar
loosd is. Van dahr juist de Schoolstrijd
Die geestelijke vrijheid jaagt de Anti
na! Ieder zijn geloof; ieder zijn doop
ieder zijn Kerk; ieder zijn Kerkvorm
ieder voor God verantwoordelijk voor
wat hij gelooft en belijdt, Maar juist
die geestelijke vrijheidsidee, welke leeft
ia Rechts, maakt 't onmogelijk,^absoluut
onmogelijk om onderdrukker van eenige
School te zijn.
Anarchistische scholenSocialistische
scholen Roomsche scholenIsraëJieti-
sche scholen; Moderne en Atheistische
scholen wij gunnen ze vrijheid,
als er zich voorstanders van opdoen.
Laten de Revolutionairen hun school
stichten met eigen geld, en zonder staats
gevaarlijke theoriën den kinderen in te
prentenin ordegeen Anti zal 't be
letten geen Anti zal ze met den vinger
aanwijzen als revolutie-schoolwe zul
len hun meening op onze eigen school
bestrijden en onze kinderen tegen lmn
gif e6n contragif schenken, maar vrij
heid mogen ze hebben, zonder natuur
lijk losbandigheid te worden.
De Anti heeft 't aan den lijve ge
voeld, wat 't is. als zijn geestelijke vrij
heid aangerand wordt; hij heeft een
schoolstrijd achter zichnog een school
strijd voor zich. En daaromLeve de
geestelijke vrijheid zelfs voor een anar
chistische school.
De strijd voor de geestelijke vrijheid
durven wij aanWe durven den revo
lutionair aan, maar de macht der Wet
mag er niet tusschea komen, 't Moet
langs geestelijke wegen, met geestelijke
middelenuitsluitend door de kracht
zelve, en van den geestelijken inhoud
van 't onderwijs,
Maar eenige school onderdrukken
Zoo de waard is, vertrouwt hij zijn
gasten! Wie met onderdrukking gepoogd
heeft ons Anti's te nekken, gelooft
heusch, dat de Anti 't poes-wederpoes,
't oog-om-oog, 't tand-om-tand, ook op
hem wil toepassen.
't Is een groot misverstand.
Geen onderdrukking van de Openbare
SchoolMaar Recht voor Allen.
Het Staatspensioen verworpen.
De Eerste Kamer heeft 't Staatspensioen-
voorstel-Marchant, 't oude, verworpen met
26 tegen 19 stemmenzuiver Rechts tegen
zuiver Links. We verheugen er ons over, dat
de beslissing zóó gevallen is. Na de bekende
beslissing van Juni '17, toen de 100 Kamer
leden besloten om te laten zitten wat zit en
ze aiie 100 zoo ongeveer weer hun intrede
in de Kamer deden na de aanneming van de
gewij i^de Grondwetsartikelen, heeft Links
tóch den moed gehad, om dit Staatspensioen
weer ie te dienen, maar 't Aanpassingswetje,
dat heette om verzoening te brengen tusschen
de Ouderdompensioneering en de Verplichte
Verzekering is in de 2e Kamer door Rechts
afgestemd en door Links aanvaard, wat tot
gevolg had, dat de Eerste Kamer er over
moest worden gehoord. Waar echter in de
2e Kamer al gebleken was, dat't Compromis
van Lely in stukken lag; dat Rechts van dat
Aanpassen, van dat lijmen en krammen om
Staatspensioen of Staatsbedeeling vast te
hechten aan de Premiebetaling, daar kon
ieder op zijn vingers al narekenen, dat de
Eerste Kamer net zoo min als Rechts in de
Tweede van die Aanpassing zou gediend
zijn. En alzoo is geschied. Het Aaupassings-
wetje ligt tegen den grond. Hopen we, dat
't nieuwe Kabinet zich haasten zal om den
Arbeid recht te doen, en de in 't Staatsblad
staande wetten van Talma, zal uitvoeren,
hetzij met, hetzij zonder wijzigingen. Maar
met wijzigingen zou beter zijn. Van 1913 tot
heden liggen die weiten daarmaar de heele
Linkerzijde heeft ze met een gebaar van
verachting behandeld. Ze stonden in 't Staats
blad ze waren Wet, maar men lachte er om
en liet ze voor wat ze was. Nooit vertoond
in de historie van een volk. Door de Konin
gin onderteekend, liet men de Wet van 't
Pensioende Wet van de Ziekteverzekering
de wet der Raden van Arbeid koud naast
zich liggen, Men meende 't volk een plezier
te doen. Politieke winst beoogde men met
de gratis-uitdeeling.
't Volk was er niet van gediend, 't Wil
eerlijkheid en rechtschapenheid in de Wet
geving geen politiek geschachergeen azen
op stemmengeen azen op volksgunst door
een liberaal fo'otje uit de Staatskas, dat men
eertijds halsstarrig weigerde.
't Staatspensioen ligt tegen den grond.
Premiebetaling komt aan de orde. 't Ver
heugt leder, die den Arbeid hoog houdt en
hem door eigen kracht naar boven werken
wil. Want premiebetaling verhoogt 't ideaal
vaa den Arbeid n.l. zelfstandigheid.
Weezeg ik, somber gestemd.
Wee! nu reed3 in het heden en straks in
de toekomst steeds meer het groote gezin,
dat bestddn moet van de verdienster, van
hem, die aan het hoofd staat.
Ik begrijp hier iets niet recht.
Wordt er in de gansche sociale beweging
nu wel eigenlijk iets gedaan ten goede van
het „groote gezin"
Er wordt zelden over geschreven.
Er wordt weinig over gedacht.
En zoo komt juist in dezen crisistijd, en
misschien straks nóg «meer als de Oorlog
voorbij is, de Malaise komt en de Fiscus
méérmalen den tienden penning vragen gaat,
zoo komt nü juist het „groote gezin"
meer dan ooit in de knel.
De tijd komt, dat ook het kind van God
dubbele genade noodig hebben zal, om zijn
„groot gezin" niet een vloek te achten in
plaats van een zegen.
't „Groote gezin" heeft schier Alles tegen.
Allereerst de publieke meening, gelijk deze
voor een groot deel staat onder den druk der
moderne ideeën.
Hoe die zijn, ddt weten we I
Het „groote gezin" is 'n domheid.
Wie het verwekte en wie het ter wereld
bracht, zijn onnoozeie schapen, ja, het is
reeds uitgesproken, dat het misdadigers zijn.
Het wordt, nu ja I geduld i
Er staat nog geen gevangenschap op het
vierde of vijfde kind, om van een hooger
getal maar te zwijgen, maar wie zoo „rijk"
werden, worden met hoon overgoten en met
onverholen wrevel aangezien door de woord
voerders in onze hedendaagsche maatschappij.
Het is toen ook ongehoord I
Reeds voor één dag komt men niet onge
nood zich bij wild-vreemden als gast mel
den wat doen dan die huisvaders met
zulke reuzen-gezinnen den disch des,levens,
waaromheen de gerechtigden zich immers
tóch al zoo verdringen, te belasten?
En dat niet voor een dag, maar voor vele
jaren
Het is weergaloos brutaal.
Zegt niet een plat, maar wddr spreekwoord
dat vele varkens de spoeling dun maken
Zoo spreekt de wereld, zegt men
Ik geef dit toe. De kerk spreekt andets. Zij
noemt naar den Woorde God3, kinderen 'n
erfdeel des Heeren en gewaagd van den „kin
derzegen" zonder achter de tweede of derde
zegenherhaling 'n groot hek te zetten zeg
gende „Nu is 't genoeg I Stort nu van dien
mllden regen, verdere dropp'len niet meer
neer I"
In haar belijdenis is de kerk zuiver en juist
Ook steeds in haar praktijk.
Laat ik iets mogen in herinnering bren
gen uit de „historie contemporaine", uit
de „dingen-van-den-dag."
Er wordt 't eerst en 't meest in de Geref
kerken, maar ook wel daar buiten een cam
pagne gevoerd tegen het stelsel van plaats-
verhuren, dat eertijds zoo populair was.
Dat plaatsverhuren gaat er één.
't Ligt niet in den geest des tijds.
EnTk vind 't alleen maar jammer, dat het
vijftig jaar en langer in eere gebleven is,
zonder dat de oogen er voor open gingen,
dat dit stelsel toch met den geest der H.
Schrift en° de idee der „christelijke broeder
schap" in strijd was, zoodat de oogen feite
lijk eerst open gingen nadat onder de wis
selwerking met de kringen van hen „die bui
ten zijn" zekere democratische oogenzalf de
oogen in dit opzicht had verlicht.
Men wa3 soms zoo naïeve lijk blind.
Zoo heb ik een gemeente gekend, waar
de „vrije plaatsen", alwaar de „armen", we
duwen, bedeelden en 't kindersurplus van
niet gehéél onbemiddelde, maar „te" groote
gezinnen zaten, waar die plaatsen beslist
de beste waren uit het gansche gebouw.
Wat gezicht en gehoor óp en v&a den kan
sel betrofwat zon- en kunstlicht aanging
met oog op tocht of warmte, 't zat dédr
het best.
De gemeente had 't zoo gewild.
De „armen" móchten niet „achteraf".
Dat voelde ze, was iets dat rechtstreeks
tegen den wil en de bedoeiing haars Konines
inging.
„De armen hebt gij altijd met u",
„indien gij wilt, gij kunt hun wel doen I"
Welnu I dacht deze gemeente ia kinderlij
ke genegenheid om de wil des Heeren te vol
brengen: Wij zullen hen wèl doen; wij ge
ven ze de beste plaatsen in 's Heeren huis I
En de andere werden dan te duurder, bij op
bod, verhuurd, opdat de kerkedienst er geen
schade van lijden zou.
Zij vóélde niet, de gemeente, en daarom
reken ik 't haar niet zwaar aan, dat juist de
demonstratie, Zondag aan Zondag opnieuw
van die „arrnen" en „begunstigden" in die
aparte banken bijeen, in de samenkomst der
gemeente een uitwendige scheiding maakte
tusschen „arm" en „rijk", die met de broe
derlijke eenheid in Christus in snijdende dis
harmonie was, wijl op 't heilig erf de be
grippen „arm" en „rijk" 'n heel andere ge-
dachteawereld te voorschijn roepen, dan in
't wereldsche leven.
Toch bestédt 't plaatsenverhuren nog.
En nu kan men in theorie wel zeggen, dat
men voor zich en de zijnen, wanneer 't niet
anders kan, dan de allergoedkoopste maar
huren moet, doch de praktijk leert anders.
Als er eenmaal 'n „zaakje" van gemaakt
wordt, din moeten velen ook min of meer
„stand ophouden".
Ze hébben immers 'n positie.
Ze willen zélf niet „overal" zittenze kun
nen hun vrouw toch niet overal zetten. En
als ze dan hun kinders wat bij zich wiilen
zien, nu I dan wordt het juist de omgekeerde
wereld eu de broeder die 't méést moest wor
den ontzien vanwege zijn groot contingent
„bondelingen" waarmee hij de gemeenschap
der Kerk zocht, die wordt juist het zwaarst
bclRst*
Gelukkig raakt de verhuring, met de jaar-
iijksche weerkeerende overwinningsbulletins
in de kerkboden of christelijke kranten„De
plaatsenverhuring te heeft zooveel hon
derd gulden méér opgebracht dan het vorige
jaar," wat ze met de land-, rietgewas-en
boomgaardverhuringen gemeen heeft, uit de
mode.
Wij krijgen daarvoor in de plaats de „jaar-
lijksche bijdragen" tot onderhoud van den
kerkedienst en al is natuurlijk in de „vrije"
kerken een bepaalde omslag, van „hooger-
hand" opgelegd uit den booze, tóch wordt
en terecht I de gemeente er wei degelijk van
K:
\,xM
i
