PLAATSELIJK NIEUWS
INGEZONDEN STUKKEN.
VISSCHERIJ.
GEMENGD NIEUWS.
BURGERLIJKE STAND.
KERK EN SCHOOL,
De broodkaart van bel
43ste tijdvak loopt van
VrUdagr tot era met
Maandag 18 Maart a.s.
graag. Het verdient aanbeveling, In het begin
slechts kleine hoeveelheden door het andere
voer te mengen en deze hoeveelheden ge
leidelijk te vergrooten. Het is gebleken, dat
het vee bij zulk een gemengde voedering
uitstekend gedijt.
Het nautische tijdschrift „Hansa" van
23 Februari geeft verslag van de rede die
professor W. Laasin het „InstltutfiirMeeres-
kande" te Berlijn heeft gthoudeu over den
Amerikaanschen scheepsbouw in vredes- en
in oorlogstijd. Sprekende over het Ameri-
kaansche plan om in 1918 6 miliioen ton
scheepsrulmte aan te bouwen, zeide prof.
Laas, dat dit program bij voorbaat tot mis
lukking is gedoemd, daar de werven en fa
brieken voor machine-bouw, benevens het
benoodlgde ijzer en de werkkrachten niet in
zoo korten tijd voorhanden kunnen zijn.
Spreker noemde het echter een ernstige
fout als men den ondernemingsgeest en het
productievermogen der Vereenigde Staten
zou onderschatten. Hij achtte het zeer wei
mogelijk, dat Amerika er na verloop van
van tijd in slagen zou, de door den duik
boot oorlog veroorzaakte verliezen in zoo
verre aan te vullen, dat de entente den osr-
log zou kunnen voortzetten. Maar, vervolgde
prof. Laas, de wedstrijd tusschea duikboot
en scheepsbouw i3 een onvoordeelig zaakje
Uit zorgvuldige berekeningen biijke, dat de
constructie van 6 miliioea ton minstens 6
miliioen mark kost, eea half milllaen arbei
ders, 5 miliioen gewichtsteaneu ijzsr en 10
miliioen ton kolen vereischt. Als bij het tot
zinken breng«n van deze 6 miliioen ton 100
Dultsclie duikbsoien verlores gaaa en ver
vangen moeien worden, dan vereischt de
aanbouw van deze 100 nieuwe duikbooteu
slechts 600 miliioen «ark. 40.000 arbeiders,
100.000 ton ijzer en 280.000 ton kolen. De
wedstrijd tusschen scheepsboaw ea duik
boot zou den Vereea. Siaten van Amerika
het tienvoudigs aan geld, het twaalfvoudige
aan mensehen en het vijftigvoudlge aan ijsgr
en kolen kosten. Hicrb? is de waarde der
verloren geganejladingen en menschen, voorts
de behoefte aan personeel en materiaal voor
het bedrijf dezer vloot niet meegerekend.
SOMMELSDIJK. Tegen L. j. B., is proces
verbaal opgemaakt wegens overtreding van
de thee- en koffie-dislobutieregeling.
Tegen P. G., is proces-verbaal opge"
maakt wegens mishandeling van A. J. K,
Door J. L. van R., is een klacht inge
diend tegen A. v. d. D., wegens beleedlging.
MtDDELHARNIS. Door de rijkspolitie alhier
Is in beslag genomen 10 balen bloem en 14
zakken haver, welke aangebracht waren in
de schuit van schipper van der L. liggende
in de kaai.
De miliciens G. Bakker, C. J. van As
en Boeter lichting 1918 zijn opgeroepen tegen
8 en 9 April bij 't leger te worden ingedeeld.
A.s. Donderdag des n.m. 3 uur zal de
heer Drop van Vlaardingen in 't Café Hanson
een openbare spreekbeurt houden in het be
lang van de vlsschers uit deze gemeente, die
thans door den oorlog niet naar zee kunnen
en dus werkeloos zijn. Naar men verneemt
zal ook de Edelachtbare heer Burgemeester
uitgenoodigd worden deze vergadering bij
te wonen. Dus allen die er belang instellen
verzuime deze vergadering niet, vooral daar
Middelharnis de eenige visschersplaats is,
waar nog geen steun is voor de zeelieden.
Vrijdagmiddag half drie zal er eene ópen-
bare raadsvergadering worden gehouden.
OOLTOENSPLAAT. In de week van 11 tot
16 Maart is verkrijgbaar op bon 21 groene
erwten en gort, op bou 17 bak- en braad
vet en op 18 boter f 2.85 per K, G.
NIEUWE TONGE. J.l. Maandag werd door
de gemeente-veldwachter A. K. Niekerk en
den Rijks-veld wachter J. van Helden een
wagenvracht kolen in beslag genomen en
deze werden in de kolenschuur van den Heer
B. v. d. Broek uitgestort.
Een openbare raadsvergadering zal er
worden gehouden tegen Donderdag 14 Maart
a.s. des voormiddags te 9'/j uur.
Dszer dagen zullen er weder kolen wor
den uitgereikt.
Bij de op Maandagmiddag j.l. gehouden
verkooping van een perceel hof- en e;n per
ceel welland in den polder Duivenwaard
alhier, nabij het tramstation, kad. Sectie A
nos. 282 en 425, groot 19 A. 20 c.A. ten ver
zoeke van de erven van Arie Hartman alhier.
Koop 1 ingezet door A. Holleman voor
f 1310.
Koop 2 ingezet door J. Nuchteren voor f 980.
J. v. E. had alhier het ongeluk met
paard en veerwagen in de sloot terecht te
komen; toen het paard daar de burrie uit
pikte op hol ging, gelukkig werd deze spoe
dig gegrepen en bij den eigenaar gebracht.
Naar we hebben vernomen heeft de Heer
I. Mosselman, een zijner arbeiderswoningen,
bewoond door C. Dekker, onderhands ver
kocht aan: Mej. de wed. C. Roebeling.
De milicien van de jaarklasse 1918, n.l.
L. Kievit, is tegen 10 April a.s. opgeroepen,
om alsdan In werkelijken dienst te worden
ingelijfd.
Zij die voor de lichting 1919 zijn inge
schreven, kunnen voor kostwinnerschap zich
aanmelden op Zaterdag 23 Maart a.s. des
voormiddags van 11 t/m 12 uur.
D1RKSLAND. De heer G. L. Warnaer heeft
zijn ontslag als voorzitter der Brandstofcom
missie aangeboden.
STELLENDAM. Deze week is alhier ver
krijgbaar op bon no. 14, 1 ons gort, op no.
15, l/* K-G- groene erwten en op no. 16,
K G. bruine boonen.
Bij de wed. Klink alhier ontstond een
begin van brand, doordat de vlam In een
pan vet sloeg, welke op de kachel stond.
Gelukkig kon men den brand door een .paar
emmers water blusschen.
Het z.g. Hoverijland, gelegen onder deze
gemeente bracht bij verhuring zeer hooge
prijzen op n.l. voor juinland fl.60, voor
aardappelland f 1 per Voornsche roede.
GOEDEREEDE. Was het de vorige week
loos alarm, dat door eenige jongelieden een
oproeping werd gedaan tot het oprichten
eener zangvereeniging, nu is het echt gemeend
daar een zestal personen aan het aanplak
bord hebben bekend gemaakt dat zij die lid
van de op te richten vereeniging willen wor
den vóór of op 13 Maart daarvan bij hen
aangifte kunnen doen.
NIEUW HELVOET. Zaterdagavond 9 Maart
1918 vergaderde In de Chr, School de Anti
revolutionaire Kiesvereeniging-Nederland en
Oranje. Na opening op de gebruikelijke wijze,
deden secretaris en penningmeester hun jaar
verslag hooren. Het aftredende bestuurslid
dhr. L Quak werd herkozen, Den heer. L. Quak
behandelde daarna het nieuwe kiessteisel,
eenige vragen gedaan werden door inleider
beantwoord. De opkomst der leden was niet
groot.
BRIELLF,. Vrijdagmiddag 1 uur werd de
bioementenioonsléliing geopend van de ver
eeniging ,.Flora!ia", alhier in een-der loka
len van de bev/aarschoci.
De heeren v. d. Burg en zoon, bloemisten,
alhier, hadden met veel zorg de planten ge
sorteerd en opgesteld. De kinderen zongen
eenige liederen, waarna de volgende bekro
ningen werden bekend gemaakt:
Gele narcissen.
Ie Prijs, A. v. Aarle, C. Dorsman, G. v.
Leeuwen, W. Stalenburg en W. v. Soest
2e prijs, T. v. d. Blom, A. Barendrecht, A.
J. De Man, A. Moerman, G. v. Staveren, K.
v. d. Voorde: 3e prijs, W, v. Eysden, W. v.
d. Burg, H. Barendrecht, J. Gazan, A. v. Lent,
N. De Bruin en G. v. Waardenberg.
Witte hyacinten.
Ie Prijs, H. Barendrecht, S. De Man, W.
v. d. Polder, M. Suringh; 2e prijs L. Blok
land, J. Gazan, J. Moerman, W. v. Soest :3e
prijs, L. De Graaf, F. Kriensen, A. j. De Man,
j. Siefers, C. v. d. Sluis. 1. Trouw en H.
Weiman.
Roode hyacinten.
Ie Prijs, J. v. Aarle, D. v. d. Boogert.J. v.
Leeuwen, C. v. Lent, H. Sïuijter: 2e prijs,
S. Berkhout, L. v. d. Blom, P. Houtman, T.
Kruyne, A. Luijendijk en L. Sluijter 3e prijs,
E. Bravenboer, M. Barendrecht, N. Hofland,
M. Hoogvliet, E. Luchtenburg, J. Romein en
A. Rodenburg.
Roode tulpen.
Ie Prijs, L. Blokland, en M. Barendrecht:
2e prijs, M. Blokiane, A. De Boo en D. Smit;
3e prijs, G. Barendrecht, E. Cannemeijer en
J. F. De Man.
De alhier in garnizoen gelegen mili
tairen van de plaatsen Vlaardingen en Maas
sluis, mogen r.let met verlof naar huis, we
gens 't eplomisch heerschen van Typhus op
beide plaatsen.
Inplaats van wijlen den heer W. F.
Borstlap is alhier aangesteld tot 't onder
houden van onze drie staduurwerken P. Spoor
alhier reeds vele jaren assitena bij de familie
Borstlap in benoemde betrekking.
Volgens aangegeven beriehten zal de
stoomboot Maasnymph vanaf 17 dezer tot
naderen aankondiging den dienst staken van
Brielle op Rotterdam en v.v.
SPSJKENIS5E. Van den houthandelaar J.
Hogenboom zijn 2Q0 bos boonenstaken ont
vreemd.
Vorige week zijn weer enkele wagens
eierkolen gearriveerd, welke in den loop dezer
verdeeld zullen worden. Voor hen die 24 bon
nen hebben (voor 2 stookplaatsen) is dit tot
April de laatste aflevering.
Bij onöerhandschen verkoop is een zeil
schip van den schipper J. Timmers overge
gaan aan D. Villerius te Rotterdam.
Uitgelokt door het mooie weder der
laatste dagen werd door veien reeds een be
gin gemaakt met het poten der vroege aard
appelsoorten.
Ook zelfs in de vogelenwereld schijnt men
van een vroeg voorjaar te droomen, want
niet alleen de leeuwerik maar zelfs het ge
roep van den koekoek werd Zondag al ge
hoord. Van dezen vogel buitengewoon vroeg.
HEENVLIET. Gedeputeerde Staten van Zuid-
Hoüand hebben ongegrond verklaard het be
roep van den heer K. Roodnat te Nieuw^
Helvoet tegen het besluit van den raad dezer
gemeente, waarbij besloten was tot zijn niet-
toelatlng als lid van den- gemeenteraad, op
grond, dat hij geen ingezetene der gemeente
was.
Qe copie van Ingezonden Stukken, die niet ge
plaatst zijn, wordt niet teruggegeven.
Buiten verantwoordelijkheid van Redactie
en Uitgevers.
Mynheer de Redacteur,
Beleefd verzoek ik u, een plaatsje in uw
veel gelezen blad, bij voorbaat mijn dank.
Naar aanleiding van het ingezonden stuk
van Dhr. Jan van Es, Mr. Metselaar te Stel
lendam wordt ik uitgelokt om de gewekte
lezers van dit blad, de handelwijze van den
heer J. v. Es aangaande die kwesten kwestie
nader in kennis te stellen.
Die man schrijft dat hij geen couranten
schrijver is, en dat hij daar ook geen ver
stand van heeft, nu die Jv. Es is Metselaar
dus heeft ook geen verstand van hout, want
dat blijkt hier duidelijk uit, dat hij grond
voor hout stuurt en mij de grond voorhout
tracht te laten betalen (wat heeft ook een
ezel verstand vau boompje klimmen. Er
zullen met mij wel meer menschen zijn, die
wel een wagen knoesten uit het Piaatsche
bosch hebben betrokken dan ging er in een
(10 tons wagen) circa 7500 K.G. zouden die
getarreerd worden zou er zeker niet meer
dan 5000 K.G. overschieten, nu ontving ik
van J. v. Es een wagen knoesten wegende
9500 K.G. was nu de kwaliteit beter geweest,
dan had het nog wel gegaan, maar daar hij
mij bijna alie Elzen knoesten stuurde, be
wijst dit genoeg wie een beetje verstand
van zulk hout heeft, dat bijna de helft grond
was.
Heeft van Es mij nu bedrogen, of kan hij
niet zien wat of grond en wat of hout is?
daar ik per advertentie het geachte publiek
bekend maakte, voorzichtig te zijn met zoo
een man zaken te doen, om dan eerst in
lichtingen te vragen bij mijn persoon.
Het publiek begrijpt zeker wel dat ik geen
zin had om al die grond te betalen, waat
dat kan ik niet stoken, misschien J. v. Es
wel omdat hij het voor hout aanzag en
daarom achtte ik f 50 genoeg, jdaar wij nsg
heel andera condities-gemaakt hadden, «in
reden ik schoongemaakte knoesten had ge
kocht van ham dus zou dan no6Ït aan het
badrag van circa f 95 gekomen hebben.
Daar h(j handig genoeg was, om direct de
deurwaarder te sturen, ging ik de deurwaar
der eerst eens inlichten, daar ik in gean
geval onwillig waa om te betalen, t«en de
deurwaarder nog een3 naar hem geschreven
had, deed hij er, f 5 plus de halve vracht
dus ongeveer f 10 er af, reden genoeg om
te gelooven dat hij er zelf van overtuigd was
dat f 95 toch wel te veei was. Ook waar
schuwt hij om wanneer men zaken met mij
doet geld bij de visch moet vragan. Daar ik
tevens zaken doei met B. Kruijk, Wagen
maker Ooltgengplaat en H. Noordijk agent
der gistfabriek die voor genoemden Kruijk
de gelden in ontvangst neemt,- kan mca daar
gerust naar mij informeeren maar roep tevens
alien op, wie geld te vorderen heeff van
D. H. Israël ta Mellssant zieh openlijk in
genoemde courant kan pablïeeeren.
Ook heeft van Es wel eens gehoord dat
a! wat uit Zeeland komt ssen niet op kan
vertrouwen, maar ik heb ondervonden dat
men op J. v. Es Metselsar, dia van Stellen
dam komt, men juist daarop niet kan
vertrouwen want die levert graad als men
hout heeft gekocht. Herinnert hij zich nog,
dat ftq van den Winter een wagon knoesten
leverde aan C. Grootenboer te Dirksland,
wegende 7619 K.G. en daar mijnheer vau
Es zelf overtuigd was dat er ook reusachtig
veel grond over zat, kwam hy overeen om
er f 5 af te doen dus woog die wages ook
een (10 tonnen) 7119 K.G. dus dat Is lauw
geen 9500 K.G. zooals bij mij. Das behoeft
niet in do courant te meiden dat hij nooit
geen klachten krijgt.
Ook haalt hij sr de Godsdienst nog bij
aan, mag ik even zeggen dat de Godsdienst
vrij is, dus dat slie er in geea geva! bij te
pas komt of hij hst is jé of neen, dat moet
hij zelf weten daar gaat het niet om maar
dan zou ik als ik u was mijnheer van E3
snaar niet schrijven om zijn' naasten te kort
te deen eu handelen zooals je zelf behandeld
wil worden. Integendeel ik was niet de
leverancier maar u wel dus ik behoefd mijn
naaste niet te kort te doen wel, dus zoa ik
denken wanneer men grond voor hout levert,
als dat man (dan) zijn naaste te kort doet.
M?ar nu za! ik maar eindigen want ik zou
nog veel meer kunnen schrijven maar wil
nog ieder waarschuwen, em wanneer men
zaken wil doen met J. v. Es te Stellendam,
dan eerst inlichtingen te vragen bij osder-
geteekende.
U mijnheer de Redacteur hartelijk dank
baar voor uw verleende plaatsruimte teeken
ik mij hoogachtend,
D. H. ISRAËL.
Mr. Bakker te Melissant.
STELLENDAM. De garnalenvisschersvisch-
ten in de afgeloopen week 6 dagen. De eer
ste dagen werden ongeveer 100 K.G. per vaar
tuig gevangen, de overige was de vangst be
langrijk minder en zeer ongelijk van 10 tot
100 K.G. per vaaftüig. Alles ging naar de
pellerijen tegen 25; cents per K.G.
GOEDEREEDE. De vorige week werd door
de garnalenvisschers 4 dagen gevisebt er werd
gemiddeld 80 Kilo per dag en per vaartuig
gevangen die ter peiling i 25 cent per kilo
werden verkocht.
Nu toch wel zeldzaam. In de wachtkamer
van het postkantoor te Heerenveen is voor
het publiek een postzegelbevochtiger geplaatst.
Een boertje komt binnen en vraagt: Is dat
nou de giro, die op alle postkantoren is in
gevoerd
Men zij gewaarschuwd! Te Rotterdam
maakte een als militair gekleed persoon er
zijn werk van om bij sigarenhandelaren si
garen en sigaretten per telefoon ter bezor
ging aan een bepaaïd adres. Tevens verzoekt
hij van f 60 wisselgeld mede te geve». Wan
neer de bestelling wordt uitgevoerd, waeht
hij deze aan het opgegeven adres op, neemt
de sigaren en sigaretten in ontvangst alsmede
het wisselgeld en overhandigt een gesloten
couvert zeggende dat zich daarin een bank
biljet van f 60 bevindt. Later blijkt het cou
vert enkel een vodje papier te bevatten.
Geweteniooze schurken. Dinsdagavond is
te Norg (Dr.) ingebroken bij R. Tiems.
De bewoners lagen reeds te bed, toen de
bandieten binnenkwamen. Het aanwezige zil
vergeld is ontvreemd, doch de inbrekers kon
den het papieren geld niet vinden. Tiems en
zijn vrouw werden door de booswichten
vreeselijk mishandeld, de buren vonden hen
bewusteloos op bed.
Beiden werden Woensdagmorgen naar het
ziekenhuis te Groningen vervoerd. De toe
stand van Tiems is hopeloos, doch men hoopt
de vrouw in het leven te behouden. Men is
een der daders op het spoor.
Nader meldt men
R. Tiems te We3terwolde (Norg) bij wlen
Dinsdagavond inbraak is gepleegd en die
toen met zijn vrouw ernstig is mishandeld,
is Vrijdag aan de gevolgen overleden.
Gedood. Vrijdagmiddag is te Nijmegen
door een in derichtig Arnhem vertrekkenden
trein de spoorwegarbeider W. L. overreden
en onmiddelijk gedood.
Anarchistisch gaan sommige arbeiders te
Finsterwolde te werk. Zij treden de bakke
rijen binnen en nemen zonder toestemming
van den bakker, brooden weg.
Ze leggen het verschuldigde bedrag neer,
doch geven geen bons af.
De politie heeft tegen drie daders proces
verbaal opgemaakt.
MIDDELHARNIS.
Geboren: Eliza, z, v. Leendert Tamboer
en Johanna Spec. Magdalenena, d. v. Cor
nells Kroos en Adriaantje de Waard.
OndertrouwdArend Witvliet 28 j. en
Christiana Cornelia Appel 26 j.
GehuwdJacob Jordaan 21 j. en Martha
Verhage i9 j.
Overleden Elisabeth van Wezel 7 maanden.
HELLEVOETSLUIS.
BevallenE. v, Biezen-Kruis d.W. Dijk-
v. Hartin gsveldt, z. en d.E van Dalen-
Witvliet, d.C. Eggermont-Renard, d.
GetrouwdD. Ruiter, j.tn. 20 j. en E. D.
v. Hartingsveldt j d. 21 j.
Overleden D. Visser wed. W. den Engels
man 80 j.N. S. Wlesebron, echtgenoot van
E. Haas, 64 j.
NIEUW HELVOET.
G borenJannetje Pleuntje en Cornelia
Maria, twee d. van J. A. van Orselen en P.
de Snaijer; Meina d. van A. Touw en P. E.
v. tl. Slot; Jannetje dochter van P. v. d.
Velde en J. I.angendoen Wilhelmlna Frede-
rlka d. v. J. Hilligehekken en G. E. Koster;
Cornells z. v. P. Abbo en J. van RijGeer-
truida Heintje d. v. H. W. Rombout en C.
J. de Pijper; Anton Marie, z. v. F. W. B.
de Haas en D. A. M HeijnsbroekMaria d.
v. J. van der Sluis en N. Wandemaker
Jsques z. v. M. I. D. Wildschudt en M. van
Dam.
Ondertrouwd J G.Nelen en L. Dangerman.
BRiELLE.
GeborenJohannes Adrianus z. v. J. Post
en C. Bij!. Liinije d. v. H. Poldervaart en D.
Krnlk.
GehuwdJ. Landheer en J. Kraak.
OverledenMaria v. d. Velde 56 jaar echtg.
van H. Karnaat.
SOMMELSDIJK. De collecte voor de Chr.
School alhier in de Geref. Kerk te Middel
harnis heeft f 46,<58 opgebracht.
NIEUWE TONGE. Bij de Woensdagavond
j.l. gehouden bidstond voor den oogst heeft
deze opgebracht f 147,17.
Onze dorpsgenoot, de heer J. Hage,
thans tijdelijk onderwijzer aan de Openbare
Lagere School te Stellendam is benoemd tot
onderwijzer aan voornoemde school te Groot-
Ammers.
OOLTGENSPLAAT. Woensdagavond 6 uur
hoopt Ds. Dekker in de Gereformeerde Kerk
een bidstond te honden, alsmede met het
oog op de nood der tijden.
OUDDORP. De bij de Ned. Herv. gemeente
beroepen predikant, Ds. Severün van Wilnis,
hoopt deze week onze gemeente te bezoeken
en Donderdagavond te 5 uren in de Herv,
kerk op te treden.
DIRKSLAND. Zondagmorgen j.l. is in de
Herv. kerk ten bate der inrichting voor val
lende ziekte e.d. te Heemstede f 65,74l/» ge
collecteerd.
De Woensdagavondbeurten en catechi-
satieonderwijs voor de oudere jongens bij de
Herv. Gem. hebben voor dezen winter een
einde genomen.
STELLENDAM. De heer Hage onderwijzer
alhier, is als zoodanig benoemd ta Groot
Ammers.
Verslag van de in gebruik neming van
het rein-pnenmatische pijporgel in
de Geref. Kerk te TINTE.
Vrijdagavond 8 Maart was in de Geref.
Kerk alhier een zeer talrijke schare opgeko
men, om de in gebruik neming van het nieuwe
orgel bij te wenen. Het gebouw was geheel
gevuld.
De vergadering stond onder leiding van
den voorz. der Orgelcommissie, den Heer P.
W. J. Krjjnen. Deze liet zonder begeleiding
van het orgel zingen Ps. 138 1, las Ps. 148
en ging voor in gebed, waarna hij zijn
openingswoord uitsprak.
Hij wees op het bizonder karakter van deze
vergadering, als zijnde geen godsdienstoefe
ning maar toch in nauw verband staande
met den vorm, waarin wij onzen eeredienst
hebben uit te oefenen. De vormen behooren
allerminst tot de onverschillige zaken. Dat
ook in betrekking tot het Kerkelijk gezang.
Spr. zegt, dat de Kerkeraad deze overtui
ging ook is toegedaan en daarvan blijk gaf
door de instelling der Orgelcommissie.
Het was noodig. Het oude instrument hield
werkstaking. Zoo kon het niet blijven. De
Orgelcommissie heeft voorspoed genoten op
den afgelegden weg. De steun in en buiten
de gemeente was groot.
Zoo staat dan, zegt spr., het schoone resul
taat van den commisslonalen arbeid onder
den zegen des Heeren thans in's Heeren hnls.
De Orgelcommissie heeft spr. opgedragen het
heerlijke nieuwe instrument thans toe te ver
trouwen aan de goede zorgen van den Ker
keraad. Handel er steeds nauwgezet mee,
opdat het tot in lengte van dagen ons moge
helpen bij het gezang der gemeente.
Spr. sielt nn de vraag, wat is het doel van
deze verg. Bepaald te worden bij de betee-
kenls van „Het Christelijk gezang en de mu
ziek". Deze taak heeft op zich genomen Ds.
M. Gravendijk. Naar de muziek, die met ons
orgel ten gehoore is te brengen, te luisteren.
Daarvoor vraagt de Heer Joh. S. Cannemeijer,
muziekonderwijzer te Brielle, de aandacht
der verg. Hij zal daartoe een vijftal stukken
van toonkunstenaars uit vroegeren en lateren
tijd, zooals die in de krant zijn gepubliceerd,
voordragen.
Ten slotte hopen wij meteen „Dankt, dankt
nu allen God" te eindigen door 't gezamen
lijk onder begeleiding van 't orgel aanheffen
van Ps. 150 1.
Spr. hoopt, dat men met gespannen aan
dacht naar predikant, organist en orgel zal
willen luisteren. Hij spreekt de verwachting
uit, dat men ook voortaan in de gemeente
lijke samenkomsten zal willen hooren naar
't orgel. Niet elke psalm heeft hetzelfde ka
rakter. Nu eens neemt de gemeente een ge
bed op de lippen bij het gezang, dan weer
beft zij den lofzang aan. Dus moet er geluis
terd worden naar 't orgel.
Ten slotte deelt spreker mede, dat tijdens
de Orgelbespeling eene collecte zal worden
gehouden voor het fonds van de Orgelcom
missie. Deze collecte beveelt hij met vertrou
wen bij de verg. aan.
Nadat spr. allen een hartelp welkom heeft
toegeroepen en de hoop heeft uitgesproken
dat we een leerzame en recht aangenamen
avond mogen doorleven, waartoe de Geest
van Christus in ons hart en ons midden moge
wonen geeft hij het woord aan Ds. M. Gra
vendijk.
Allereerst staat spr. stil bfl den inhoud van
het Christelijk gezang. Wat inoet de inhoud
zijn? Spr. wijst op de sterren aan het firma
ment, de bergen met hun toppen en dalen.
In één woord de heerlijke openbaring des
Heeren in de natuur moet worden gezongen.
Maar heerlijker zijn de deugden, die God
heeft ten toon gespreid in de werken der
herschepping, der verlossing. Zou de Christen
daarvan dan niet zingen Da hoogste liefde
toont de Heere in die verlossing aan hen,
die het niet waardig zijn. De ziener op Pat
mos gewaagd er van.
En allerheerlijkst wordt ons lied, als wij
zelf deel hebben aan de verlossing. Het pia
nissimo der smeeking gaat dan bij ons over
in het fortissimo van den blijden jubel der
dankzegging. En wat is nu de invloed van
het gezang?
Spr. wijst op den invioed, die er is uitge
gaan van het Wilhelmus, het iied, dat gebo
ren werd, toen ons volk in ellende was. Het
13 de krijgszang geweest van het strijdende
en worstelende Nederland. Het schonk moed
en troost aan het gefolterde hart. Bezield en
bezielend is dat lied. Het is als de meeslee-
pende bergstroom.
Spr. wijst op het lied van Luther: „Een
vaste burg is onze God". Op de psalmen,
waarmede de martelaren den mutserd bestegen.
Helaas heeft het lied ook in de wereld een
verdervenden invloed. Maar toch, het gezang
is niet het erfgoed der wereld. In de hel is
geen gezang maar geween. En de apostel
Paulus zegt: „Aües is 't Uwe".
De invloed van het gezang wordt intus-
schen verhoogd door de begeleiding van het
instrument.
Spr. wijst op Jubal, het gezang der Israëli
tische vrouwen, de hoven der oude Koningen,
de treur- en lijkplechtighedeu, op Mirjam,
om dan te komen tot het gezang en de be
geleiding bij den openbaren eeredienst.Vooral
David bracht nauw verband tusschen 't ge
zang en de muziek in den godsdienst.
Spr. staat stil bij de befeekenis van het
woordeke Sela, dat zoo dikwijls in onze
psalmen voorkomt. Volgens de meeste uit
leggers beteekent het: verheffing en duidt
aan, dat er luid en krachtig moet worden
gespeeld. In den tempel werd dan ook het
gezang door de muziek begeleid.
Ook in het nieuwe Jeruzalem zal de mu
ziek worden gehoord. Johannis op Patmos
getuigt er van.
Nu is het wel eigenaardig, dat, waar de
Schrift wijst op de begeleiding van het ge
zang, toch Calvijn tegen het gebruik van het
orgel in de kerk was. Toch is Calvijn, hoe
wel hij gespeend was aan artistieken aanleg,'-i
pleitbezorger van de kunst geweest, zoodat
bij hem de leer boven de natuur ging. Hoe
kwam Calvijn dan tot zijn verzet tegen het orgel
in de kerk Door het misbruik, dat destijds in
de Roorasch-Cathoiieke Kerk gemaakt werd
van het orgel, intasschen ging Calvijn daarin
fout. Om het misbruik mag men het rechte
gebruik niet afschaffen.
Constantijn Huijskens, een uitnemend Cal
vinist, verdedigde dan ook krachtig het ge
bruik van het orgel in de Kerk.
Het 1ste orgel dat in eene Geref. Kerk ln
ons land in gebruik werd genomen, was dat
te Leiden (1637). Op verschillende plaatsen
volgde men dit voorbeeld.
Nadat spr. nog verschillende voorbeelden
heeft genoemd van psalmen en daarbij pas
sende begeleiding en heeft aangetoond, dat
het orgel, op zoodanige wijze niet afleidt,
maar opheft tot aanbidding Gods, besluit spr.
zijne rede.
Alsnu komt aan de orde de orgelbespeling.
Op verdienstelijke wijze bracht de Heer Can
nemeijer hem ten gehoore:
Fantasie „Eere zij God" en „Er ruischt
langs de wolken", van M. J. H. van 't Kruis ;i
Abendlied van R. Schuman; Andante Soste-
nuto en fuga uit de orgelsonate No. V, van
F. MendelsohnPrelude en fuga van Joh. S.
Bach; alsmede Fugirte NachtspieleNo.5van
Ch. Rinck.
Hierna sprak de voorz. van de Orgelcom
missie een kort slotwoord. Spr. brengt dank
aan den kerkeraad voor het in de Orgelcom
missie gestelde vertrouwen en voor de ge
boden gelegenheid, dezen kunstavond te or-
ganiseerenaan de leden van de Orgelcom
missie voor hun lofwaardigen ijver bij de
veelomvattende werkzaamheden en voor de
steeds betoonde gehoorzaamheid aan de
eisehen eener goede organisatie; aan den
orgelfabrikant den Heer S. M. H. Giesen te
Goes, op de verg. tegenwoordig, die met zijn
zeer deskundige voorlichting ons van zulke
uitnemende adviezen diende, met zulk een
taaie volharding in deze moeilijke tijden de
onderscheidene benoodigdheden voor het in
strument in het buitenland wist los te krijgen
en ons zulk een sierlijk en solied orgel heeft
gebouwd, geheel geschikt voor het Kerkge
bouw. Spr. dankt hem voor de prettige wijze
van samenwerking.
Vervolgens richt spr. zich tot de vaklieden
uit Tinte, die hebben medegewerkt, om ons
orgel een goede plaats en een frisch aanzien
te bezorgen
r Tot den redenaar van dezen avond, die
ons op zulk eene boeiende w^ze deed inle
ven in de beteekenis van het Christelijk ge
zang en de muziek voor het leven der ge
meente
Tot den organist, die ons hulp verleeade
bij 't keuren van 't orgel en zulke heerlijke
accoorden wist te ontlokken aan den gids,
die ons verder bij ons gezang in de gemeen
telijke samenkomsten zal leiden en steunen.
Tot allen, voor de aandacht, waarmede zij
het ten gehoore gebrachte volgden en voor
den geboden steun op wat wijze dan ook
verleend.
Een onzer hedendaagsche groote Christen-
geieerden heeft eenmaal gezegdHei schoone
is een schepping Gods en het schoonheids
gevoel is ons ingeschapen, 't Is een trekken
van Gods beeld, waarnaar wij in het aanzijn
zijn geroepen.
Het schoone gaat hier onder maar komt
eens in hooger vorm terug en behoort tot
de eeuwige dingen. We leven in eene wereld,
die ons wei veel schoons maar niet het
schoone in zijn Voleinding te aanschouwen
geeft. Toch gaat het heimwee van het hart
er naar uit.
De kunst staat voor den Christen in recht
streeks verband met de verwachting voor de
eeuwigheid,
