Zaterdag 38 Februari 1918.
82ste Jaargang N°. 3866
voor de Znidhollandsciie en Zeeisw§ebe Eilandeoc
Eerste Blad.
Antirevolutionair
IN HOC SIGNO VINCES
„HIT GOUDEN HIKT',
OP QEi UITKIJK.
W. BOEKHOVEN Z'saen,
Alle siuKken voor «te Redact-Ie besteand, Advertentfên verdere Adra®iil«ir»a«e ftrane© toe te Milde» BaimdeiMgeweg
D@ Linksrzijds m de
Schoolkwestie.
ft
ft
DIMERS f 1,— @a iwogeif,
LOGIES MET ONTBIJT
1AS, 1.50 m f 1.75
T®1. Mo, 1532. Aanbevelend,
des avonds half
Logement van
chrijving voor het
eelen Hoverijland
12 en 24 van den
van den Een-
'dappelen of ajuin
DEN BERG.
1918, 'sveorm.
den polder het
rgschen weg, van
waaronder 7melk-
eenige kippen,
ur-, Stal- en Melk-
verzoeke van den
Sommelsdijk.
et
35
ari te Stellendam
eduwe Knöps, bij
Stellendam
afslag, tel-
5 61 10H.A.
«wland te Stellen-
n Adrlanapolder,
massa, ten
- de Leuw
de koepers
tart
st bij
van
Sn en
belaar
door
den.
18 des voormid-
ken Achterstraat
tve met volledige
Klaas de Graaff
18 inzet en
918 afslag beide
ir in Hotel Spee
roeden Voorn-
Krais of Vroon-
ieland onder de
aster Seetie C
eedijk te
voor f 311.22
3.
aan den Schen-
onder de ge-
Sectie B. num-
den Heer J. Th.
lootschoof 1921
ten 189 roeden
watering aan
Diederik onder
star Sectie A
787 benevens
der bundertal-
ten 133 roeden
veiland slik en
nummers 468-
5.
Struik te Me-
voör f 501.85
210 roeden
watering aan
5isderik onder
ster Sectie A
Sluys te Dirk-
)r f 467.— per
en 186 roeden
de Westdijk
Ider Diederik
ada3ter Sectie
In huar bg
Herkin gen tot
- per jaar.
'en, gratis ver
notaris Leu-
13547
met schuur,
and, groot 85
:n Middelweg
kt voor West
vaarden, huis
even deelge-,
Oudwater Hz.
■I DEN BLINK
untend inge-
Schuren
ks vee en 6
:aard en p.m.
d, waarvan 3
Is aan elkan-
euwenhoorn,
ntend onder-
de woning
P. VAN DEN
r vader voor-
Mien
nt dertig, ik
oo.
re was wat
geheel de
zou, 't kwam
or was
or de tranen
nd over ge-
ieljaar" met
i zijn, die 'r
(vel kunnen
van ja.
nnen, hij is
reeuwenaar"
aar hals:
enfin,
st niet meer
wils, wel!
i mevrouw's
egonnen, of
met „juf-
re hield dat
ibestier aan-
zij in haar
vervolgd.)
Deze Courant verschijnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
ABONNEMENTSPRIJS per drie maanden franco per post 60 Cent b(j vooruitbetaling.
BUITENLAND bij vooruitbetaling 4.50 per jaar.
AFZONDERLIJKE NUMMERS 5 CENT.
UITGEVERS:
SOMMELSDtyK.
Telefoon Intercommunaal No. 202.
j ADVERTENTlSN 127j Cent per regel, RECLAMES 25 Cent per regel.
BOEKAANKONDIGING 5 Cent per regel.
DIENSTAANVRAGEN en DIENSTAANBIEDINGEN 50 Cent per plaatsing.
IGroote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan,
j Advertentiën worden ingewacht tot DIMSPAQ- en VRIJDAGMORGEN 10 UUR.
,i
- f'
S
ij di® zieh nu abonneeres, cat*
vaugea de sog in de&e maand
T®rschgii®ad® aummsrs gratis.
Zooals reeds in November kabben
medegedeeld, besloten de drie Vereeni-
gingea van Conrantenuitgevers, met ket
oog op de steeds stijgende prijzen van
papier en verdere bedrijfsbenoodigdhe-
den, de abonnementsprijzen van de Cou
ranten te verhoogen, en geen wonder.
Het papier, een levensvoorwaarde voor
een Conrant is nu reeds met J,®© °/0
gestage®, wat zooveel beteekent
dat wij sedert ettelijke maanden eenige
duizenden guldens bij het abonnement
hebben toegelegd.
Dit gaat natuurlijk niet langer.
Onze abonné's zullen begrijpen dat,
waar wij ons blad willen laten voldoen
aan de hooge eischen daaraan gesteld,
zien van het abonne
ment niet kan uitblijven.
moeten
wij dan ook den abonnementsprijs van
ons blad op 15 Ceffiit per kwartaal
brengen.
Voor hèt Buitenland ƒ5.5© per jaar.
Wij zijn overtuigd, dat onze abonné's
dit, gezien de omstandigheden, zullen
billijken,
DE UITGEVERS.
SOMMELSDIJK, Febr. 1918.
'§WÊBm
'tWas Mei 1917.
De Eerste Kamer bad met algemeene
stemmen de Grondwetsherziening aan
genomen, zoodat deze daardoor een
voldongen feit was geworden. Alle Pers
organen roemden minister Gort als een
staatman met vooruitzenden blik, die
begreep, hoe in dezen oorlogstoestand
toeb gearbeid kon worden door Kroon
en Parlement om na den oorlog de
Eenheid ier Natie te bewerkenen te
bewerkstelligen, dat dan alle struikel
blokken, alle antithese, alle wrijfpalen
tusschen Rechts en Links zouden weg
genomen zijn, om dan na den oorlog,
maar nu bevrijd van dien langdurigen,
reeds al te lang gevoerden Schoolstrijd,
aller krachten te exploiteeren tot 't heil
des Volks; want na den oorlog zou
er voor de Democratie werk aan den
Winkel zijn na de ontreddering door de
oorlogsjaren 14, 15, 16, 17 en 18.
Cort was een staatsman, zoo zei Links
hij Kad den Schoolstrijd bezwo
ren Art. 192 was door de 2e Kamer
en in de Eerste met vlag en wimpel
aanvaard de politieke antithese
dood de rechterzijde zou scheuren
democraten ©n conservatieven
zouden voortaan ds eenige twee partijen
zijn. En dat alles had min, Cert v. d. L.
tot stand gebracht. Vrede, verzoening
op Schoolterrein; en dus een toekom
stige samenwerking in 't Parlement om
't wrak geslagen Staatsseheepje, waar
tegen de oorlogsstormen geloeid hadden,
op te kalefateren. Samenwerken op
Schoolterreinop finantieel terrein tot
dekking der reuzensehuldenop Sociaal
terrein om de crisis-wantoestanden te
oorrigeorenop economisch terrein om
handel en scheepvaart en industrie, nu
kapot geslagen, weer op dreef te helpen,
als ze bescherming noodig had en vroeg.
ft
Minister Cort had in Mei een prachtige
Pers: Groot is de Diana der Efeziersl
Maar er waren oak nuchtere zielen, die
zich afvroegen of de aanvaarding van
Art. 192 soms en allernet ook moest
geschieden, noodgedwongen om daardoor
't Algemeen Kiesrecht te kunnen bin
nenlokken, en of dan zoon afgedwon
gen stemming vóór Art 193 ooit of te
immer den haal kon wegnemen, die de
Linkerzijde een eeuw lang tegen de
Christelijke School heeft geopenbaard.
Er waren nuchtere zielen, die vroegen
»Ie 't zielkundig te verklaren, dat een
Vrijzinnigheid, altijd vol haat tegen 't
Chr. Onderwijs, zoo maar in ©en paar
jaar tijds, in een handomdraai haar
rokje omkeert, en van een wolf een
schaapje wordt
De Linkerzijde stemde vóór Art. 192,
(behalve Lieftinek) maar was dat
uit liefde voor 't Recht Of was 't alleen
om 't Alg, Kiesr. te doen, om daarna
de Rechtsche kiezers tegen te werken
in de Schoolkwestie Wat is 't
Wat 't was Niets dan de door Cort
opgelegde dwang om er vóór te stem
men want Cort had gezegd»wilt ge
Art. 192 niet, dan krijgt ge Art. 80
(Kiesrecht) óók niet.« Ën door dwang
maar met een ijskoud hart; zonder één
sprankje liefde voor 't Chr. Onderwijs;
doch met den ouden haat jegens dat
onderwijs en de deor dat onderwijs be
leden levens- en wereldbeschouwing;
daardoor stemde de Linkerzijde vóór
Art. 192 d,i. voor de gelijkmaking van
Bijzonder en Openbaar Onderwijs.
't Was Mei 1917.
Tegelijk dat de Eerste Kamer Art.
192 aanvaardde, had de Tweede Kamer
aanvaard 't voorstel Marehant om alle
onderwijzers 100 gld. meer te geven,
't Ontwerp was aangenomen met 61
vóór en 16 tegenonder de 61 voor
stemmers was de geheele Linkerzijde
plus 16 R. Katholieken, plus Duymar
van Twist, plus Biehon van IJselmonde.
Ook de Eerste Kamer aanvaardde 't
eenige maanden later, Minister Cort
weigerde dat initiatief-voorstel-Marchant
uit te voeren; hij legde 't naast zich
en gaf een ander onwerp, dat óók diende,
zoogoed als dat van Marehant, om in
den tijdelijken nood te voorzien, zonder
vooruit te loopen op de salarieering,
zooals die tot stand zou komen in 1922,
als Art. 192 zou in werking treden. Bij
dit salarisvoorstel Cort, nu aanhangig,
krijgen de Bijz. Onderwijzers, omdat ze
lager gesalarieerd zijn, natuurlijk meer
toeslag dan de Openb. Onderwijzers, die
reeds met hun traktamenten een hooger
cijfer bereikt hebben, want 't grond
denkbeeld, waarvan de Wet uitgaat is
Ratel
ttadengrte 88A, ©SB
12451 Mzeoi tisbij fïa HoofiteEgsgt
mMr B.6. t i. iMssm
«Iööif aanbevelen
aanvulling tot een zelfde maximum. En
natuurlijkwie dit maximum al ont
vangt, krijgt nietswie er f 100 onder
is, krijgt er f 100 bijwie er f 200
onder is, krijgt er f 200 bij. Omdat nu
de Byz. Onderwijzers de laagste trak
tamenten hadden, krijgen sij ook de
groote aanvulling.
Nu zou je zoo zeggenWat moesten
de Openbare-School-Voormannen in de
2e Kamer toch zoo iets toejuichen
't Bijzonder Onderwijs moet omhoog en
ook volgens hen gdat 't omhoog, als
de Bijz, Onderwijzers door betere sala
rieering ook meer liefde en meer hart
voor hun werk krijgen. Ook geld ver
zoet den arbeid en verhoogt de ambitie
accoordmaar de toon, dien
de Kamerleden der Linkerzijde aanslaan
is contrarie want in alle debatten
beluister je slechts dit: 't Christelijk
onderwijs krijgt een voorsprong
Klinklare leugen't Christelijke On
derwijs krijgt slechts wat 't Openbare al
had.
Maar 't Rechtsgevoel zit er hij Links
niet diep. Heel deze salarieering door
Cort is een mooie pogen zijnerzijds tot
Rechtsgelijkheid tussshen Bijz. en Openb.
Onderwijs; is een onderschrappen van
de eerste lijnen, die in 1922 toch moe
ten gezet worden; is een stap naar
Rechts, omdat die naar Links al gedaan
is door de Gemeenten, die overal de
Gemeentelijke Melkkoe hebben gemol
ken, om Links hoog te salarieeren, zij
't ook ten deel© op kosten van 't Recht
sche Belastingbiljet. Maar nu min. Cort
één stap vooruit doet in de richting
van Rechts, nu staat heel de Linker
zijde op haar achterste beenen.
Nu krijgt Cort standje op standje.
Weg is nu zijn glorie, waarmee de Pers
van Links hem in Mei 1917 overgoot.
Nu is Cort een Sehoolstrijdaandrijver
een onwaardige; die de hartstochten
op Schoolterrein gaat prikkelen
weg met 't Wetsontwerp weg met
Cort.
Omdat Cort de Rechtsgelijkheid wil
bevorderen, wordt hij nu uitgescholden
door zijn vrienden, doch die door Cort
heel beleefdelijk met een ernstig gebaar
worden genoemd>mijn tegenstanders
De Linkerzijde is nu óók werkelijk de
tegenstander van haar Minister. Want
Cort wil Recht; wil Rechtsgelijkheid
in 't finantieelein de salarieering
maar de Linkerzijde weigert. Weigert
steun aan 't ChrOnderwijs. Dat ze op
18 Febr. anders stemde, was vrees voor
de kiezers in Juni. Om hun zetel!
Art. 192 is in kiem al vermoord!
Als Links Art. 192 moet uitvoeren,
wordt 't een paskwil! Trekt de Bijz.
School aan 't kortste eind. Ligt dè ge
rechtigheid kapot tegen den grond.
Daarom Geweer bij de voet! Hand
aan den sabel! 't Kruit droog.
De Linkerzijde blaast alarm tegen 't
Bijz. Onderwijs. Do debatten door Links
zijn een ernstige waarschuwing voor
ons, om bij de Stembus geen andere
leuze aan te heffen danVóór de Rechts
gelijkheid
De „oud® Gispen" kon 't pittig zeggen.
Zoo herinner ik rag, dat hg aan z^n „Vriend
te Jeruzalem" eens vroeg, wat nu een gewo
ne arbeidersjongen er aan hód, of hg op school
al precies leerde hoe een varken er van bin
nen uitzag, als-ie thuis zelden of nooit 'n
stuk spek in den pot vond, of ook wat nut
tigheid het hem gaf, dat hij precies het aan
tal tanden kaode vaa een koe, als hij zijn
eigene nooit eens ia oen |rnai®rlap zetten
kon.
't Werd hem kwaigft genossen
'k Heb zijn woorden In dies t|d 'a dertig
jaar terug es net zoo overgebracht aaa
eea openbaren schoolnseestei ia de kracht
van zijn leven en nog in z'n eerste liefde
voor de neutrale, alleen den mensch
mènschmakende staatsschool.
Want dat had je toen.
De mannen van de openbare school staan
er tegenwoordig vaak zoo ontnuchterd bij,
met gezichten soms als van een gezelsciiap
dat in een eerste-kias-auto uitreed, maar on
derweg mankement kreeg en nu in een boe-
rekarretje naar huis hotst.
Maar 't is ook traders geweest.
Er heeft een geslacht geleefd, dut gelóófde
in de openbare, neutrale en er daarom Alles
aan te koste legde, waarbij 't maar jam
mer was, dat men daartoe de hand op de
meest ongegeneerde manier ook in onze zak
ken stak.
Doch laat ik bij mijn openbaren school
meester blijven.
Sinds ik hem dat overbracht, staat mij al
tijd in een onuitwisbaar voorbeeld voorden
geest, v/at de uitdrukking zeggen wileea
laatdunkend gebaar maken.
Zoo'n „afgescheiden dominee"
Dia zich vermat mee te spreken over het
onderwijsOver de „Natuurlijke Historie"
Die 'n critische opmerking had
En met diep, "met innig medelijden keek
de man mij aan, dat ik op zóó jeugdigen
leeftijd blijkbaar bloot stond voor dergelijke
gevaarlijke inblazingen, die mijn geest levens
lang dreigden te vergiftigen.
Daar stonden er ónderen omheen.
Die toeh wel smakelijk lachten om 'tsnaak-
sche gezegde van dien, hun onbekenden do
minee en vonden, dat hij 't nog niet zoo mis
had, en een oudere, die zich er ook bij
voegde, zei dat-ie 't anders met ds dommees
niet hield, maar dat ze toch tegenwoordig
de kinders rare kost opscheppen konden
zoo was zijn jongen es thuisgekomen met
de wijsheid dat het onjuist was te zeggen
dat een vloo „beet" want dat ze „zoog"
Mééster had het gezegd.
„Misschien dat die meer verstand heeft van
vlooien dan wij", had moeder-de-vrouw, die
wat'scherp viel, opgemerkt.
Mijn schoolmeester liet dót zitten.
Maar' hij hield een kort, en ik moet zeggen
v/arm en pittig prbekje over den tekst „Ken
nis is macht!"
„Wat je dóór hebt zitten", zei h| en wees
op zijn eigen hoog en feeenig voorhoofd,
„dat beslist tenslotte over ja leven! Ont
wikkeling, jongeluiwe waren meest tus
schen de zestien en twintig is de sleutel
tot het geluk Ontwikkeling verdrijft den nacht
van onkunde en bijgeloof en baant den weg
tot het geluk en de school moet daar van
de eerste grondslagen leggen. Geef ons het
kind, dan hebben wij de toekomst. Als we
vijftig jaar verder zijn zal de wereld er al
heel ónders uitzien dan thans
Er zouden dan, begreep ik, geen dominees
meer zijn, die oneerbiedige opmerkingen durf
den maken over de heerschende richting iR
het" onderwijs.
De vraag zou zijn, óf er dan nog dominees
wóren
We zijn nog gèèn vijftig jaar verder.
Mijn zegsman van toen, is al dood.
Maar ik ben ér zeker van, dat zijn woor
den hem nog bij zijn leven, op de lippen
bestorven zijn.
Want als er een, algemeen verbreide en
diep gewortelde meening is, dan is 't wel
deze dat we met ons onderwijs op verkeer
de wegen hebben gedwaald en dat in me
nig opzicht het doel is gemisf, en met
name betreft dit de heerschende richting op
de neutrale school.
't Kind moest vooral vee! kénnen.
Het aantal vakken werd voortdurend uit
gebreid en de omvang dier vakken nam voort
durend toe.
't Ezeltje kon altijd zwaarder beiast.
„Het arme schoolkind", zuchte Beets al
't Wordt met de leerstof doodgestoven I"
Meester glorieerde, als ze de residenties
van Java op 't rijtje kenden, de kinders op
op zijn schooi; hij zette ze met de neus bo
ven de bloemen, dat ze de geheimen van
meeldraden en stampers, van zuiglapjes en
schutbladen preeies zouden ontdekken; hij
ploos met hen de schoonste verzen in hoofd
en bijzinnen uiteen hg scherpte hun denken op
vaten met drie kranen, die leeg liepen en
soms tegelijk weer volstroomdenzij wisten
te vertellen* van de magen der koe, van de
tandes des koafjas es vaa d® klauwen der
kat; ja, zg verhievsa zich boven de aarde
en kNtien de geheimenissen van den omme-
loop der planeeteeze daalden met de dui
kerklok op den bodes® der zae; ze stegen
met de Inchtballoa boven dea top der ber
gen; za wisten vaa eea kubus en een kwa
draat; ze beschreven een ellips en den in
houd te berekenen van een pyramide was
als niets voor hen.
En nu moet men dit góéd begrqpen
't Is allerminst mija doel natuurlijk I te be
weren dat de school géén kennis aanbren
gen moet; dót zou je absurd zijn.
Ik zing niet de lof vaa 't oude.
Die oude school vaa zestig jaar terug, toen
de vluggerds goed leerden lezen, kranig re
kenden en taooi sehreveH, maar de raiddei-
matigen bleven krukken es de achterlijken
na enkele jaren praktisch als analfabeten in
de wereld stenden, ik wensch haar niet
terug.
Wg moeien vóóruit, niet sehferult.
Maar evenals de eenvormigheid de vloek
Is geweest van 't moderne levess, was de
eenzijdigheid de vleek der neutrale school
en ons christelijk onderwgs heeft ©ok dit
heerlijke resultaat gehad, dat het doer z'in
bijbel3cho historiëH, door ziju vaderlandsche
geschisdenis, door hat alias doordringende
en heiligende religieuze element tegen dia
esuzijdig-intelleetueele, 't hoofd vol stoppende
en het hart zoo koud en ledig latende drijf
kracht der moderne opvoedkunde, krachtig
remmend en heilzaam genezend is opgetre
den.
Evenwelmen keat het spreekwoord
„Waar men mse omgaat, wordt men mee
besmet 1"
Onze chr. school zit vast aaa de staats
examens harer onderw^zers; meet soms nóg
voor lser- en handboek leentjebuur spelen
bg d® epenbar® school; wordt door staats
ambtenaren geïnspecteerd; wordt maar al te
vaak raet de gewichten uit een neutralen
winkel nagewogen
Dat alles blijft niet zonder invloed.
En daarom kan het, in de eerste plaats
voor de staatschool, doch óók voor ons chr.
onderwgs gosd zijn, kennis te nemen, van
het voor de vroegere paedagogiek vernieti
gende rapport, dat in Amsterdam is uitge
bracht voor de verkrgging van een „Nieuw
leerplan" voor de gewone lagere school in
deze gemeente.
Ik heb daarvan genoten!
Daar wordt me wat „oude piuaje" in de
voddenmand gesmeten, die bdertig jaar ge
leden nog de galarok uitmaakte van onze
opvoedkundige specialiteiten uit de oude
school, die óns ais „duisterlingen" veraf
schuwden.
En vaak krijgen wij ongezocht gelqk.
Laat ik maar 'n paar grepen doen
„Onze tegenwoordige school is ontstaan
uit eea strooming, die 150 jaar geiedende
geesten meesleepte. Theoretisch en prac-
tiseh is gebleken, dat de school de toen
geldende idealen niet verwezeiijken kan.
Bovendien zijn de idealen zelf verbleekt
Daar gaat Roussean over boord.
En „tante Nut", die zijn „idealen pasklaar
frutselde ons Nsderlandsche volk, gaat hem na.
Ik grijp uit de „conclusiën"
„Veel niet passende „algemeene ontwik
keling" dient over boord gegooid. De
„vaardigheden" dienen steviger gemecha
niseerd het geheugenmateriaal vaster in
geprent te worden."
Jonge „dekkertjes", herleeft 1
't Kunnen moet weer boven't kénnen gaan
en het geheugen, die kostelijke gave Gods,
zal niet langer in de paedagogi3che keuken
9
