Woensdag IB Februari 1918.
82st0 Jaargang N\ 2868,
tv/.
lflrc.No. 11.
MCJ.
happij
RIEK.
Antirevolutionair
IN HOC SIGNO VINCES
55 Rotterdam
IVEL.
Gans7'
fERDAM.
tl© Knidhollandüche en SEeeuwscli© Eilanden.
IBBRIEF
Heeren
isplaat
Onze organisatie voor
„Kieskring Dordt".
mi DE KAMER.
ÜST DE PERS.
loofdpijn, slechte
8 KMIDEN
aog nooit van de
;vreden zijn over
kxijgbaar.
ihouwerij
lateriaal.
en
rRIESCHELOO,
'el. Int. No. 21.
tend staande
'ende prijzen
"iRD, Meu-
12568
W. BOEKHOVEN Zonen,
OEN HAAG
(morgen van
12801
;middag van
D. MEIJDE.
van Effecten.
'rolongatiën.
n van gelden
er vast te stellen.
een Partijdag1 op 21 Fet>r.
2.
2.
•iefoon Wo. 1IM6,
irraad Rioolbuizen,
en van Regen- en
,ad Dakpannen, in
Vloer- en Wand-
iide muren plafon
isier* aan.
HiFF.
Deze Courant verschijnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
ABONNEMENTSPRIJS per drie maanden franco per post 50 Cent bij vooruitbetaling.
BUITENLAND bij vooruitbetaling f 4.50 per jaar.
AFZONDERLIJKE NUMMERS 5 CENT.
UITGEVERS
SGMMELSD.IJK.
Telefoon Intercommunaal No. 202.
ADVERTENTIËN 12>/2 Cent per regel, RECLAMES 25 Cent per regel.
BOEKAANKONDIGING 5 Cent per regel.
DiENSTAANVRAGEN en DIENSTAANBIEDINGEN 50 Cent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij besiaan.
Advertentiën worden ingewacht tot DINSDAG- en VRijDAGMORGEN 10 UUR.
4i8e gtu&feen voor «Ie Redacfle 8&e»êem«i, 44veitenilên e» verdere i%«Snai»i»trêiir<r- um? «ende» ©mi de (LiMre*©*
PECTUS
JOEKHOVEN.
ÏINDEWEIJ Wz-
L. KEIJZER SR.
ROSSUM.
fcRS.
llING.
*OEK.
Gz.
|MAN.
heer W. J.
loltgensplaat.
ikantoor
Bultenlandsche
geven op ver-
Waar de Kieswet eeu andere indee-
ling van Districten heeft gemaakt, wil
len we iets vertellen over onze Antirev.
organisatie, zooals die voerloopig op 11
Jan. j 1. te Rotterdam in een ivettige
vergadering is vastgesteld.
Maar eerstens zeggen we, dat in aan
tocht is
Daar zal optreden, volgens ontvangen
bericht, onder méér,
de Heer H. DE WILDE
met 't onderwerp: Nieuwe Banen.
Van andere sprekers hebben we nog
géén bericht. Maar ieder rekene er maar
op," dat er is
op 27 Fébr. een Partydag.
Er is ook een Centrale Vergadering
van Bestuursleden en afgevaardigden,
die is op 20 Febr. in de Christelijke
School te Middelharnis
Maar de Partydag in de Zondagsschool
als deze door 't Bestuur dier School na
onze nog te doene aanvrage, afgestaan
wordt.
Op de Centrale Vergad, in de Chr,
School zal ook gesproken worden over
ome Organisatie en over 't Centraïen
i Convent en over de Candidatenlijsten
Nier 2e Kamer; waarom we dan ook
alle kiesvereenigingen dringend
uitnoodigen om zich te vertegenwoor
digen.
De aan de Kiesv. gestuurde uitnoo-
diging (convocatiebiljet van 6 Febr.! gaf
deze Agenda:
1. Kieskring Dordt.
Partijdag.
Finantiën.
Centralen-Convent.
Enz.
Maar na de afzending van de Agenda,
kwamen nog zeer belangrijke stukken.
1. Program van Actie.
Samenstelling van Candidatenlijst
voor Flakkee, Brielle, Hoeksche
Waard, IJselmonde, Dordt en om
streken, Loosduinen (Kieskring
Dordt met 101 dorpen),
daar moet vooral over gepraat
worden
Over de Candidatenlijst voor 2e Kamer.
Wie moeten er op
Ieder ziet dus, dht we een belang
rijken tijd voor onze Organisatie tege
moet gaan.
Alle hens op 't dele, voor
de Centrale op 20 Febr. èn voor den
Partijdag op 27 Febr.
DE SECRETARIS.
3.
4.
5.
En
V Concept-Program van Actie 1918.
Aan de Antirevolutionaire Kiesvereeni
gingen ia verso ij den k-t Concept-Program
van Actie 1918
Dit Co cpt-Program luidt:
De A. R.-partij ook nu bij de komende
stembus naar haar nog onlangs herzien
Program van beginselen verwijzend, is noch
tans van oordeel, dat er ook ditmaal alles
zins reden bestaat, om in een kort Program
van Actie zich over enkele op den voorgrond
tredende punten van Staatsbeleid te verstaan,
en acht dien ten behoeve zich met name
over de navolgende dertien onderwerpen te
moeten uitspreken.
1. Voor zoolang de Oorlogstoestand, met
namein de ons begrenzende Staten, nog
aanhoudt volharde onze Rsgeering in de
voorzichtige en toch krachtige houding, die
zij dusver inzake de oorlogsaangelegenheden
aannam. Voorts blede heel ons volk haar
den onmisbaren steun, om, mochten zich bij
het herstel van den vrede voor Nederland
grensmoeilijkheden voordoen, alle rechten
van ons land ongescho nden te handhaven.
En is ten slotte de oorlogstoestand geheel
ten einde gekomen, dan richte ons beleid
er zich op, om aan Hare Majesteit de in
vloedrijke positie te hergeven, die Zij aan
het Hof van Arbitrage en aan de Vredes-
conferentiën in Hare Residentie ontleenen
mocht.
2. Onze buitenland3che politiek worde in
zoo rechtstreeksch verband met de bevoegd
heden van de Staten-üeneraal gebracht, dat
alle onnoodige geheimzinnigheid wegvaile
en almeer geheel ons volk In de verant
woordelijkheid voor onze buiteniandsche
politiek kunne deelen.
3. De wijziging van art. 192 der Grondwet
vlnde zulk een uitwerking en toepassing,
dat, met wegneming vaa alle geldelijke
bevoorrechting van het openbaar boven het
bijzonder onderwijs, de vrijheid en zelfstan
digheid van het bijzonder onderwijs er in
elk opzicht door gewaarborgd worde. Bleek
het voorshands nog niet wel mogelijk alle
Overheidsbemoeiing met het bijzonder on-
de^vijs aanstonds geheel van de Gemeente
loajte maken, zoo drage toch de Gemeente
bemoeiing ten deze geen ander dan een
tijdelijk karakter, en blijve steeds het streven
der antirevolutionaire partij gericht op alge-
heele en finale overbrenging van de school-
zörgen op het Rijk.
4. De schoolduur van het gewone lager
onderwijs worde, evenals in Zwitserland en
Duitschland uitgebreid tot den veertienjarigen
leeftijd.
5. Zonder verder verwijl ga de Regeering
over tot uitvoeriüg van de in 1913 door
H. M. de Konlp^in uitgevaardigde wetten
van sociale strekking, en daarop volge zoo
spoedig mogelijk de aanvulling van die wet
ten door opneming in de verzekering van de
zelfstandig hun bedrijf uitoefende personen,
en door opneming van de geneeskundige
verzorging in de ziektewet. Voorts wordë
de ongevallenverzekering uitgebreid tot land
bouw, visscherij en zeevaart.
6. Mede door den wettelijken uitbouw van
het collectieve arbeidscontract worda de weg
gebaand voor het in het leven roepen van
nieuwe maatschappelijke organen, welke bij
de voorbereiding en uitvoering van wettelijke
maatregelen zeggenschap erlangen.
7. Ten opzicht® van den arbeidsduur worde
gestreefd naar meer bescherming van vol
wassenen, inzonderheid van da gehuwde
vrouw.
8. In onze sociale wetgeving worde alle
eenzijdigheid gemeden, en aan de behartiging
der belangen van onzen middenstand ern
stige aandacht gewijd. Den middenstand
worde, deels ook door hulpe der Regeering,
de mogelijkheid van meer afdoende organi
satie verleend.
9. De vrijheid van bedrijf en handel, welke
in de laatstverloopen jaren aan zoo knellende
banden werd gelegd, worde, zoodra het einde
van den oorlog en het wegvallen van zijne
gevolgen dit gedoogen, in hare eere her
steld. Zoolang dit niet het geval is, ga ech
ter de Overheid voort te waken tegen onre
delijke prijsopdrijvingen, waar dit ter voor
koming van maatschappelijke inzinking on
vermijdbaar is, te voorzien tegen verlaagde
prijzen in de nooddruft der bevolking.
10. Blijkt het Vrouwenkiesrecht niet langer,
conform ons Program van Beginselen, te
keeren, dan zij ons streven er op gericht,
het een even uitgebreid' karakter te doen
erlangen ais het kiesrecht, dat thans aan den
man is verleend.
11. De zoo ver om zich grijpende moder
niseering van de verdedigingsmiddelen te
land, op het water en in de lucht vinde, na
het herstel van den vrede, om ten onzent
geleidelijke toepassing. Ook in onze Koloniën
worde, zoo te land als te water, een afdoende
verdediging ingericht, die haar ongebroken
kracht behoudt, ook al mocht de gemeenschap
met het Moederland worden afgebroken.
12. Voorts worde in Nederlandsch-Indië
het nog steeds zich zoo sterk uitzettende
opiumgebruik ingeperkt. Elke Christelijke
kerkformatie erlange er gelijkelijk vrijen toe
gang en geldelijken steun. De overheldsschool
en de vrije school worden op voet van ge
lijkheid bejegend. En aan alle Christelijke
missiën worden gelijke bescherming van
Regeeringswege verleend.
13. Vooral na den finantieelen druk, dien
de geheel bijzondere oorlogstoestand in het
leven riep, is het, tot behoud van de mo
gelijkheid van een vruchtbaar hervormend
optreden, allereerst noodig dat in. den pu-
blleken dienst, wat bereikbaar is vereenvou
digd en bezuinigd worde, zonder te kort te
doen aan belooning van het personeel in
Staatsdienst overeenkomstig den prij3 der
noodzakelijke levensbehoeften. Voorts zal
meer nog dan anders zijn te streven naar
eene belastingheffing naar draagkracht, die
ook verband houde met de talrijkheid van
het gezin, doch evenmin eene doelmatige
verdeeling in directe en indirecte heffingen
uit het oog verliest. Ook worde er bij de
regeling der grondbelasting tegen gewaakt,
dat het voo? ons volksbestaan juist thans
zoo gewichtig gebleken landbouwbedrijf,
niet door eene onevenredige verhooging, die
met name den kleinen landbouwer zoo ge
voelig zou benadeelen, getroffen worde.
Bij de aigemeene beschouwingen was 't
dit jaar een strijd, hoe men de O.W.-ers 't
spoedigst zou kunnen ontlasten, om de zak
ken der minderbedeelden er van te voorzien.
Het program van Troelstra lachte ons in
dezen meer toe dan dat van Dresselhuis. Aan
de heeren zal spoedig gelegenheid gegeven
worden om te toonen hoeveel waarde aan
hun woorden moet gegeven worden. Als
aanstonds 't wetsvoorstel Lohman e.s. behan
deld wordt zal hiervoor een schoone gele
genheid gegeven worden. De nieuwe grond
wet, die afgekondigd is, elscht volkomen
gelijkstelling van bijzondere en openbare
scholen. Geef aan de heeren onderwijzers
dan nu maar alvast, dat ze een gelijke sala
risregeling krijgen.
Heel veel moed hebben we niet, dat de
heeren van Links dit zoo maar zuilen geven.
Ais 't gaat, zooals 't Middelbaar Onderwijs
behandeld is, #n
Hierbij kregen we de motie Teenstra.
De Kamer van oordeel, dat het nood
zakelijk is, dat op ruime schaal worde
overgegaan tot het oprichten van nieuwe
Rijks Hoogere Burgerscholen, en dat de
daarvoor noodige gelden worden beschik
baar gesteld.
Gaat over tot de orde van de dag.
Deze motie werd ingedient, omdat men
teleurgesteld was door's Ministers antwoord.
De Minister zegt liefde te hebben voor dit
onderwijs, maar dat bleek niet uit de begroo
ting. Daarom moest Z.Ex. eens wat aasge-
vuurd. Hij moest voor oppositie van Rechts
ook niet uit den weg gaan. Die waren spoe
dig met hun adressen klaar en daar kan men
wel steeds mee volhouden.
Met zulke kost kwam men aandragen bij
den Minister, die zoovele plaatsen zegent met
zijn R. H. Scholen.
Op Middelharnis hebben we zoo'n propa-
gande-school van 't materialisme, etc. er bij
gekregen en dat is de schuld van eigen lauw
heid. Op Oud-Beierland ook. (Ja, dan heeft
minister Cort wel geldDoch gaat men de
stichting van de R. H. B. te Oud-Beierland
na, dan begrijpt ge eenigszins de geest, welke
Links moet bezielen, als ze zoo'n Minister
nog aanvuren.
Te Oud-Beierland was een bloeiende Open
bare Mulo-School en 2 Lagere Christelijke
scholen. Toen besloten de voorstanders der
Chr. School ook een Mulo-School te stichten.
En die Chr. Mulo-School werd een succes, de
Openbare School werd bijna leeggepompt. Ze
daalde tot 20 leerlingen, terwijl de Chr. Mulo
School meer dan 100 leerlingen teide. Toen
ontstond het verlangen naar een openbare H. B.
S. Een H. B. S. die de meerderheid der bevol
king niet verlangde. Die ook de omgeving
niet verlangde. De Minister luistert immers
naar den volkswileigenlijk nog niet genoeg
volgens den heer Teenstra. En Oud-Beierland
kreeg, al waren de materialen nog zoo duur,
zijn verlangde H. B. S.
Dan is er wei geld, zie je. Maar voor de
onderwijzers, neen, dan ben je aan 't ver
keerde kantoor. Aileen de ambtenaren van
den minister hebben de gemeenteraden aan
gespoord om de salarissen der Openbare
Onderwijzers op te voeren. Nu, misschien
krijgt de Minister nu nog eens medelijden
met de Chr. Onderwijzers. Maar we dwalen
af. 't Zal toch ieder wel een raadsel zijn,
hoe Teenstra er bij kwam deze Minster over
deze zaak hard te vallen.
Men schijnt van Links allen buitenzinnig
te zijn van liefde voor 't Middelbaar Onder
wijs. Alle liefde voor de Lagere School schijnt
aan de Middelbare School geschonken te zijn.
Dat wij toch eens wakker geschud mochten
worden.
De heer Koster constateerde met voldoening,
dat van verschillende zijden werd aangedron
gen op de stichting vaa Middelbare Scholen.
Geen landbouwer, koopman of industrieel
kan thans bijna Middelbaar Onderwijs missen.
Wanneer in de centra geen Middelbaar
Onderwijs te krijgen is, dan leidt dit er tö'e,
dat de bewoonbaarheid op 't platteland aan
merkelijk daalt, zoowel van de industrieelen
en kooplieden, die spoedig naar een andere
plaats met beter onderwijs voor hun kinde
ren gaan, ais voor de ambtenaren, die naar
verandering streven. De Minister helpe daarom
het platteland door de oprichting van H. B.
S. in allerfili centra. Het kost veel geld, ja
maar als we veel geld uitgeven voor spoor,
tram en waterwegen, dan moet men ook voor
het onderwijs geld uitgeven, als de behoefte
daaraan blijkt. Het uitgeven van gelden voor
Middelbare Scholen in die plaatsen is naar
sprekers oordeel welvaartspolitlek in den
besten zin des woords; enz.
Het staat dan ook onomstootelijk vast.
Links Is van 't grootste gewicht van 't Mid
delbaar Onderwijs overtuigd. Men zou zoo
denkenze zullen als paddestoelen uit den
grond verrijzen. Niemand verhindert hen, om
ter doen zooals wij gewoon zijn. De handen
uit de mouwen te steken en een school op
te richten. Maar dat is niet edel van u. Zij
zijn de menschen, die altijd aan de Staats
ruif knabbelen en wij wij moeten ons
zelf maar redden. Voor onze fiere, gegoede
welgestelde liberalen om zich voor te scha
men. Zoo'n aanstellerijDat maakt maar
lawaai van on -.e centen. 'tWas beter, dat ze
nu maar eens teruggaven, wat ze ons ont
nomen hebben. Doch neen, ze denkenheb
ben is hebben en krijgen is de kunst.'t Heele
stelletje ging Troelstra te ver. Hij was ge
troffen door geest en toon bij deze bespre
kingen. Is dat Onderwijsbevredlging? Troel
stra onderschreeft bijna alles wat de heer
Rutgers zooeven zei. En wat had onze dap
pere voorvechter gezegd
Ten aanzien van den aandrang op de
Regeering geoefend, tot uitbreiding van
het aantal H. B. S., herinnert spreker aan
het standpunt, het vorig jaar verdedigd
door den heer de Savornin Lohman, die
toen wees óp het goed recht van ouders,
welke voor hun kinderen onderwijs ver
langen op Christelijken grondslag. Toen
zijn daarbij ter sprake gebracht de moei
lijkheden voor die plaatsen, waar slechts
voor een H. B. S. plaats is. Dit geldt voor
de meeste gemeenten des laads. Dan komt
de vraag welke H. B. S. moet dat dan zijn
De heer de Savornin Lohman meende.dat
dan een keus moest worden gedaan met
wijs beleid en rechtvaardigheid.
Dan hadden Middelharnis en Oud-Beier
land natuurlijk geen openbare H. B. S. ge
kregen 't kan nog wel veranderd worden
Als alle H. B. S. door 't rijk gesticht worden
en bij volkstemming uitgemaakt wordt of 't
een Openbare dan wel een Christelijke zal
zijn. Dat is toch zeker de eenige rechtvaar
dige oplossing.
Ten aanzien van de H. B. S. teDokkum
nu meenen sommigen, dat die plaats meer
in aanmerk'ng komt voor een Christelijke
H. B. S. De vraag, of ergens een confes-
sioncele school zon moeten komen, in plaats
van een openbare, bestaat echter niet voor
sommige heeren. De heer Ter Laan zegt:
in Doiikuni moet een Rijks H. B. S. zijn
en nu mijnentwege, ook nog een Christe
lijke. Dat is alles wat we van de heeren
gehoord hebben betreffende hef Chr. M. O.
Overigens doet men alsof de Rijks H. B.
S. is de nationale instelling voor Neder
land. Spreker hetreurt dat, en hoopt, dat
de Regeering daarop zal antwoorden, door
eenvoudig hun wenschen te negeeren. De
eenzijdigheid waartoe die gedragslijn leidt,
wordt gedemonstreerd door 't geval. Op
zich zelf zou die plaats van 4000 zielen
absoluut niet voor een H. BS. in aanmer
king komenhet is een der kleinste ge
meenten van ons land. Verder ontbreekt
er de klasse van menschen die H. B. S.-
onderwijs erlangen. De plaats is armde
klokken luiden erArm Dokkum 1 Geen
der omliggende gemeenten wil zich eenig
finantieel offer getroosten; men achtte die
H. B. S. noch noodig, noch wenschelijk.
Dit enkel voorbeeld toont, hoe eenzijdig
hier wordt gepleit voor de ontwikkeling
van de volksontwikkeling door de heerèn,
die in de oprichting van Rijks Hoogere
Burgerscholen, in hun oog de eenige nor
male aandringen.
Ook bij 't vak-onderwijs kwam diezelfde
strijd om den hoek gluren. De Minister ver
klaarde aan den heer van Wijnb^-gen, die
een spoor zou hebben ontdekt van voorliefde
voor 't neutrale vakonderwijs, dat het ver
schil in behandeling van de Zita-school en
de neutrale vakschool was ontstaan door 't
verschillend karakter der beide scholen, ge
lijk ook Prof. Heeres had aangetoond.
Daarop (prof. Heeres) antwoordde de kloeke
verdediger onder de R. K. heeren
Deze betoogde, dat de neutrale vakschool
en de Zita-school van karakter verschillen.
Wie dat het meest op prijs zal stellen, zal
juist de Zita-school zijn, die niet gaarne
op één lijn zal worden gesteld met een
neutrale vakschool.
Spreker 13 het dus nog nooit zoo eens
geweest met den heer Heeres als ten aanzien
van deze zaak.
De Zita-vereeniging is een vaa de Katho
lieke model-inrichtingea, wsike niet alleen
vakschool is, die er 3leehts een onderdeel
van is. En als de heer Heeres zegt, dat de
Zita-vereeniging zich ten doel stelt de bevor
dering van den godsdienst en de goede ze
den, dan antwoordt spreker dat dit zeer juist
is, maar dat alle Katholieken instellingen,
patronaten en dergelijke zich dat ten doel
stellen.
Maar als prof. Heeres zegt, dat die neu
trale vakschool gediplomeerde leeraressen
heeft en geheel iets anders Is, dan zon spreker
haast willen zeggen. Zie dat is nu juist het
liberale standpunt. De keer Heeres moet het
spreker niet kwalijk nemen als hij dit zegt,
dat het echt liberaal is om eerst geld op tafel
te willen hebben.
De Zita-vereeniging is al een jaar of tien
bezig. Nu zal de Zita-vereeniging worden
gereorganiseerd, de vakavondschool zal wor
den uitgebreid tet een vakdagschool. Daar
om vraagt ze nu om subsidie. Maar de neu
trale vakschool had niets gedaan', voordat
ze zekerheid had van een flinke subsidie.
Propaganda.
Het Friesch Dagblad zegt:
In 't jongste nummer van „Onze gids",
het maandblad van den Bond van A.-R.
Prop. Clubs trekt een artikel van den heer
v. d. Deure van Edam over de A.-R. pro
paganda zeer de aandacht.
De schrijver wekt tot „Voortvaren" op.
De A.-R. partij mag niet gaan rusten op
verkregen lauweren. Geschied dit, dan wordt
zij door andere, meer actieve partijen over
vleugeld. Wij, die gelooven, dat onze be
ginselen de ware zijn, hebben dan ook de
roeping die beginselen met méér ijveren
meer energie dan dit door andere partijen,
met de hunne geschiedt, te verbreiden en
te verdedigen. Daarom niet verslappen in
de propaganda voor onze beginselen.
Vooral door de Evenredige Vertegen
woordiging is een propaganda-regeling
urgent geworden.
In afwachting van het rapport over de
propagandaregeling, uit te brengen door
de Commissie van drie personen, daartoe
vanwege het Cenfraal-comité aangezocht,
wil de geachte schrijver nu reeds enkele
lijnen aangegeven, waarlangs z. i. die pro
paganda moet worden opgezet.
Zoo noemt hij een uitnemend propagan-
da-middel geregelde cursus vergaderingen
in besloten kring.
Verder wijst hij op de taak van het Cen
traat-Comité, dat z. i. in de laatste jaren
te weinig zorg heeft besteed aan de stel
selmatige verbreiding onzer beginselenen
geeft hij een plan van actie, dat wij gaarne
hier willen afdrukken en in ernstige over
weging geven
Allereerst moet de propaganda worden
ter hand genomen door het Centraal Comité,
zooveel mogelijk in overleg met onzen
Bond. Door het Centraal-Comite worde
een bureau gevormd (met minstens één
bezoldigden propagandist) van waar alle
actie als van een centraal punt geleld wordt.
Besliste voorwaarde voor dit bureau is,
dat het niet te grootscheeps worde op
gezet.
't Moet niet de bedoeling zijn, iemand
