Zaterdag 15 December 1917.
82Hle Jaargang N°. 2846.
Antirevolutionair
Orgaan
voor de Zuidltollandsclie en Zeeuwsche Eilanden.
Eerste Blad.
IN HOC SIGNO VINCES
„HIT GOUDEN HEM".
iroAir R. C. F. i. LEE-Ioonen
OP OEN UITKIJK.
:n.
W. BOEKHOVEN Zonen,
Motel Heitearent
Boereuteiger (13A, 63 B
12451 Direct nstyj de Hoofde&eg,
DINERS 1,m hooger.
LOGIES MET ONTBIJT
Het door ieder aanbevolen adres.
no. 190, in huur bfl
Kov. 1921 a f 80 per
3 O. 2>/, R. v. M
weg, genaamd „Reu-
s. 1377 en 969" jn 2
,inMhUUr,blCorne|is
J ,N°V" »9,21 4 f !50
of 1 G. 557i R. v. M
in het Oudeland, in
*e haven, kad. Sectie
Willem van der Bok
5 per jaar; ten ver-
Slis J.Az. te Middel-
iRG.
:cember, des namid.
n het Logement „de
ng ten verzoeke van
te Goedereede a bij
:neficie: 5.46.80 H.A.
I. bouwland in den
er Goedereede, in 4
it f 60 per Gemet,
R. V. M. bouwland
jolder onder Goede-
arlijksche pacht f60
is 15 G. 60 R. V. M.
Oostdijk onder Oud-
:hen weg, in 7 per
il f 50 per gemet, b
jaarlijksche pacht:
S0 R. V. M. weiland,
den, in den Ouden
aan den Klaverschen
in 2 peceelen, 2.04.08
L M., vaste wei, die
den, in het Oudeland
ddorp in 1 perceel.
•RG.
cember 1917 bij vei-
iber 1917, bij afslag,
elf uur van
eiland als: Gemeente
iieuwe Goote. Koop 1
len Straatweg in het
inhuur bij den heer
0 per jaar. Gemeente
Koop 2.1-43-10 Wei-
an bij het station, in
heid van het dorp.
land achter koop 2
>p 2 en 3 zijn direct
gendom van Mej. de
te Oostvoorne.
EN BLINK te Brielle.
)ecember 1917, des
berge van Jacob van
onge: Inzet van twee
:n te Nieuwe Tonge,
Gebr. I. en J. Mossel-
december 1917, deiK
Logement Holleman
lag van twee nieuw
Nfieuwe Tonge, direct
Gebr. I. en J. Mos-
ge.
,N.
datums in de maand
and gelegen aan den
r Ooltgensplaat in den
Sectie C. No. 274,
rceel bouwland groot
en achter perceel één
dijk kad. Sectie C. No.
:eel Bouwland gelegen
oot plm. 0,74.40 H.A.,
gedeeltelijk, perceelen
and gelegen aan den
den polder „Alteklein"
:ad. Sectie 270, groot
tid gelegen achter percJ
ischendijk kad. Sectie
00 H.A.
eelen 1, 2 en 3 en der
t blootschoof 1918 in
van Nieuwenhuijzen
erg te Goedereede zal
atum ten verzoeke van
te Goedereede, publiek
1 van 10 jaren, dadelijk
el de Hofstede „Koorn-
met ruim 22 gemeten
w.o. een oude graswei,
irden.
ruim 2 bunders uit-
:schikt voor Tuinderij,
ickanje.
otaris L. P. VAN DEN
n datums in het einde
publieke verkooping
w gebouwde, naar de
richte hofstede, „Wel-
oehoorende schuur, wa-
bouwen, benevens 2.16.
souwland. De hofstede
instig gelegen aan den
Ooltgensplaat In de
van het dorp. De hof-
n een goed werkende
waterleiding. Een en
t de nalatenschap van
Iperoord.
hrijving naar de Bene-
n 10 jaren van:
;em. 195 roeden Voorn-
(voor 3 jaren gebroken
en Langeweg, gemeente
het Oudeland, Sectie C
*em. 193 roeden Voorn-
jarige weide mét eeuw-
n, nabij den Langeweg
216, 217.
?em. 122 roeden Voorn-
J0 jarige weide, om te
angeweg aldaar, Sectie
f 50 per 0.44.92 heet. of
den Heer L. Soldaat te
,-n moeten worden in ge'
/an Notaris van Buuren
r of op 2 Januari 191°*
REN.
Deze Courant verschijnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
ABONNEMENTSPRIJS per drie maanden franco per post 50 Cent bij vooruitbetaling.
BUITENLAND bij vooruitbetaling 4.50 per jaar.
AFZONDERLIJKE NUMMERS 5 CENT.
UITGEVERS:
SOMMELSDIJK.
Telefoon Intercommunaal No. 2.
ADVERTENTIÏN ia1/» Cent per regel, RECLAMES 25 Cent per regel.
BOEKAANKONDIGING 5 Cent per regel.
DIENST AANVRAGEN en DIENSTAANBIEDINGEN 50 Gent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zy beslaan.
Advertentiën worden ingewacht tot DINSDAG- en VRIJDAGMORGEN 10 UUR.
gt*i3il&ei& voor «ie Redactie bestemd, Adverfceratiësia es* verdere Administratie franco toe te zenden aasa de Ultfreve*».
Bij het begrootingsdebat in de 2e
Kamer hield de Rechterzijde vast aan
de Antithese Maar deze goldt niet al
leen voor 't politieke terrein, maar ook
voor de Sociale Zaken. We spreken toch
steeds van Christelijk Sociaal-; van een
Christelijke vakorganisatie; van Chris
telijke vakbondenvan Christelijk So
ciale studiënvan een Christelijken be-
stuurdersbond, van Christelijke Socio
logie of Maatschappijleer. In datChris
telijke* ligt de tegenstelling met «neu
traal*, met «modern*. De Christelijk-
Sociale actie wil van een ander begin
sel uitgaan dan de Sociaal Democratie.
Zooals er een tegenstelling is tusschen
»Marx* en «Christus* als twee perso
nen, die beginselen, nieuwe beginselen
indroegen in de wereld der maatschap
pelijke verhoudingenzoo is er ook een
tegenstelling in 't optreden der volge
lingen van Marx en dat der volgelin
gen van Christus. Een Sociaal-Demo
cratische vakorganisatie wortelt op an
deren bodem dan een Christelijke.
Een Sociaal Democratische toekomst
maatschappij is een andere dan de Chris
ten die zich voorstelt. Er zijn tegenstel
lingen, die uit een aanvaarden van Gods
Woord al of niet consequent voortvloeien.
Maar bq 't gebruik van dat Gods
Woord in Sociale zaken moet men uiterst
voorzichtig zijn. Men kan om maar eens
een voorbeeld te geven, niet zeggen, dat
we een communistische maatschappij
moeten hebben, omdat er in de eerste
Christengemeente rijken waren, die hun
goederen verkochten om 't geld ervan
aan de arme medebroeders en mede
zusters uit te deelen. Men kan zoo maar
niet zeggen, dat de rijken vervloekt
moeten worden, omdat Jacobus 't ge
roep der armen deed opstijgen tot in
de ooren van den Heere Zebaoth Men
kan niet zeggen, dat een Vrije-Zater-
dag-middag, zooals die vaak in het in-
dustrieele leven gegeven wordt groote
zonde is, omdat er staat, dat we 6 da
gen zullen werken, en niet 5 plus nog
een halven. Men kan niet zeggen, dat
een patroon eigenlijk geen winst toe
komt uit 't bedrijf, omdat er staat: de
arbeider is zijn loon waardig. Bij de
lezing en beschouwing der H. S. in ver
band met Sociale zaken is zeer groote
voorzichtigheid geboden en dient men
wel terdeeg er op te letten: wanneer
er gesproken wordt; onder welke om
standigheden Mozes of de Profeten of
de Heiland of de Apostelen spreken;
en in welk verband een en ander staat
met heidensche toestandenof er soms
nog meer dergelijke uitspraken bestaan
dan wel of de uitspraak een uitzonde
ring is, iets toevalligs. Er dient te zijn,
om sociale zaken te belichten, een zeer
groote kennis van de gansche Heilige
Schrifture; een nauwkeurige historie
kennis van Israël en de heidenwereld
van hun aller zeden en gewoontenhun
Sociale levensregelen toen in die tijden
en dat alles dient dan in verband ge
bracht te worden met wat de H. Schrift
afmaant of aanprijst; verfoeit of aan
beveelt; hoog verheft of laag veraf
schuwt. Op den klank af kan men geen
tekst laten gelden, en zeggen: Zoo en
zoo staat ft in de Schrift, dus zoo'n
Maatschappij moet er zijnen zoo en
zoo moeten nu de verhoudingen «ijn.
't Gaat er mee als met de Wet des
Heeren of de 10 Geboden. Letterlijk,
zooals ze daar staan in Ex. 20, is er
voor ons Nederlandsche Volk iets zeer
vreemds in. Ja, ze worden 's Zondags
voorgelezen en de Gemeente wacht ge
duldig of meest ongeduldig, dat de voor
lezer «met die Wet* klaar is, aan 't
hoofdstuk met den tekst erin beginnen
zal. Men is aan dat «sleurwerk* al zoo
gewoon, dat niemand der kerkgangers
er meer iets bij denkt. De Wet wordt
gelezen en men verlangt naar 't eind.
Maar zie nu eens naar de Wet. Er staat
Gedenkt den Sabbatdag maar geen
kerkganger gedenkt dien wel den Zon
dagmaar den Sabbatdag niet; die is
verdwenen voor den Christen Er staat
«Gij zult geen andere goden voor mijn
aangezicht hebben*, maar in Nederland
is er niet een die een afgod in huis heeft
ot in de Kerk hem brengen zal Er staat:
«Gij zult niet begeeren uws naasten
oe of ezel*, maar 't aantal ezels in
Nederland is onbeduidend klein en van
dat dier is haast niemand gediend zoo-'
dat de begeerte er naar waarlijk niet
in een wetsartikel behoeft verboden te
worden. Om «ezels* te >begeeren*,
heusch 1 't komt niet veel voor in ons
Vaderland.
Zoo is 't met de ceremonieele en po
litieke wetten van Israël evenzoo. Men
kan die niet letterlijk aanvaarden, om
de heel eenvoudige reden, dat ze uit
sluitend voor Israel waren en in dien
tijd van Kanaans opkomst, groei en
bloei.
Ja sterker nog. Letterlijk was er één
wetsartikel der 10 Geboden al ongeldig
geworden, toen Israel in Kanaan was
want er staat: «in 't land, dat Ik u
geven galmaar Israel las die Wet
óók, toen ze het land reeds hadden.
Zoo dusletterlijk genomen komt
men voor zijn gewone zedelijke leven
al in moeite met de Wet; is er iets
in, dat niet klopt met onze toestanden
ligt er een Israelietisch zegel op en is
er iets in buiten de tijdsorde.
Die Wet is aan Israel gegeven, om
dat ze de kerke Gods was en deze heeft
den last om zijn Woord voort te plan
ten van geslacht tot geslacht Israel
was hier Verbondsvolk Gods en dus
drager van, en bewaarder van, en ver
kondiger van de Wet Gods; eens door
God gegeven, mooht ze dus en kon ze
ook niet meer worden ingetrokken. Niet
Mozes gaf de WetGod zelf sprak *deze
woorden, zeggende(Ex. 20 1). En die
sprake Gods is voor alle tijden en volken.
En de inhoud dier Wet blijft dus
voor allen maar niet letterlijk.
Zoo dient men dan in sociale zaken
ook zeer voorzichtig te wezen. Er is
in Matth. 5 een welbekende, een we-
seldberoemde Bergrede, die door menig
een beschouwd wordt als een funda*
ment voor 't sociale leven. Maar wie
letterlijk aanvaardt, wat de Heiland
daar tot de discipelen zegt, komt tot
allervreemdste tegenstellingen met an
dere woorden Godskomt tot onmoge
lijkheden in dit aardsche levenabso
luut niet toe te passen.
Daaromer zij en blijve een anti
these ook in sociale studiein sociale
beschouwing. Er is ook hier een licht
der Openbaring en der Rede naast dat
der Rede alleen. Maar wie de openba-
f 1.26, f 1.60 en f 1.76
Tel. No. 1632. Aanbevelend,
ring gebruikt, dient waarlijk hierbij ook
de Rede te gebruiken, want 't sociale
leven is zeer ingewikkeld en bij 4e be
lichting uit Gods Woord ziet men voet
angels en klemmen.
Een jurist en een theoloog dienen
hier beiden aan 't werk te gaan en
elkaar te steunen
De boom ta zijn vracht.
Ia MiddeiharniB groeit eiads n paar
jaar een boompje, dat waarlijk nu al aan
zijn vrucht gekend wordt. Ja, wiens vrucht
smakelijk gebleken is, toen in deien zomer
maand een vriendelijk Junisonnetje,
kiezen van schoont vrachten, èa dievruoh-
tes zelf èa dat boompje bescheen. Toen
in de zo mei maand was er vreugde in Mid
delhirnis en elk Bijbollezer sloeg z^n Gods
woord op on dankbaar voor de schoont
vrucht, las hij:
Aan hunne vruchten zult ge ze kennen.
Leest men ook een druil vau doornen
of vijgen v n diste!en Alxoo iedere
goede boom brengt voort goede vruchten
en een kwade boom brengt voort kwade
vruchten. Een goede boom kan geen
kwade vruchten voortbrengen, noch een
kwade boom goede vruchten voortbren
gen. Iedere baom die geen goede vrucht
voortbrengt, wordt uitgehouwen en in't
vuur geworpen. Zoo zult gij dan hen
aan hunne vruchten kennen.
In de Ned Herv. Kerk van Middelharnis
waren er luttel druiven, veel doornen.
Lu.tel vijgen veel disteien. Maar sinds een
paar jaar is dat veranderd. Door een
a-.dare prediking dei Woords, jdie 't Li
beralisme ia den wortel raakte, kwam er
in die Kerk een nier we geest; een andere
kracht, een nieuwe levensbeschouwing, die
niet meer aan de Vrijzinnigheid, maar aan
de Antirevolutionairen ten zegen strekte.
De doornen gingen kwijnen; ze verdorden;
't publ e!r keek er naar, maar treurde niet.
Integendeel, 't verheugde zich, dat doornen
en disteien in hun groei belemmerd werden.
Nochtans zij, die d e disteien hadden ge
zaaid, klaagden, dat| hun vracht dood ging.
Ze hadden ze zoo goed verzorgd, al jaren
lang. Er zat tier in hun akker. Er zat tier
in hun plant. En de zaaiers riepen triom
fantelijk „Zie ons zaaisel en zijn mooie
vrucht".
Maar twee jaar gekden kwam er een
vreemdeling in Middelharnis, die zich al
heel gauw ontpopte in een vijand van
disteien en hij plat tte de druif.
Baosheid natuurlijk bij de akkerlieden
der disteien. En ze scholden dien nieuwen
la dman met zijn andere zaad. Had hij ook
maar distels gezaaid! Maar hij begeerde
't niet. Zijn Zender verbood 't hem en in
den Naam van dien Zender gaat hij voort
onder spot en hoon, onder verachting der
oude tuiniers van disteien, 't goede zaad
uit te strooien. En nu gooit men zijn ruiten
in, omdat hjj den wil zijns Zenders doet
en met de zeis des woords al die distels
afmaait Maar ons aangaandZaa er I zaait
in Gods Naam voort. Maaier, sla raak
uw sikkel ea trefl
V „lk ben niet gekomen, om vrede te
brengen".
Waar in een stad of dorp de Kruisbanier
geplant wordt, ontstaat verdeeldheid, 't
Kan niet anders. Niet akeen omdat de
Heiland dat getegd heeft; en 't dus een
waarachtige waarheid if. Niet alleen omdat
de historie der volken alle eeuwen door de
waarheid daarvan heeft aangetoond, maar
omdat 't in 's menschen ziel zoo en niet
anders toegaat. Eik mensch is van nature
een hater Gods en dus een hater van Zijn
geboden. Hij zit vast aan 't stoffelijke en
h eft voor t gee telijke geen oog. Alle
functiëa der ziel zijn van dea hemel af en
naar de aarde toe. Hij heeft geen behoefte
aan verzoening door 't bloed des Lams
geen behoefte aan religie, omdat hij met
den eenigen God en Diens Zoon geen ver
bintenis voor tijd en eeuwigheid wil aan
gaan. Maar wanneer de Kruisbanier geplant
wordt en de mens* hen zich daar ondom
scharen met een verslagen geest en een
gebroken hart, dan leven zij een ander,
een nieuw leven, vlak tegenovergesteld aan
't vroegere. Vrienden worden losgelaten, Éet
wie men eertijds zoo hartelijk kon verkee-
ren; ongerecktigdhodes worden betreurd,
waarin men zich vroeger vermaaktedeug
den worden beoefend die men eertQda niet
kende.
Ea zoo ontstaat in eigen hart een tegen
stelling tusschen 't oude leven en 't nieuwe.
Op alle terrein treedt dan zoo'n omge
keerd mensok voor tij a God op en zoekt
't goede voor stad en dorp, Kerk en Sehool,
Staat en Maatsch&ppty maar daar
ontmoet hij zijn oude bekenden, die hem
toeroepen: Kom ga met ons en doe nog
als wij. Doch hij gaat niet meer mee. En
zoo ontbraiidt de haat tegen hem.
Christus kan in een Kerk, in een dorp
geen vrede b'engendoch 't zwaard. Want
Zijn persoon maakt tweedraohtig de vader
tegen den zoonde moeder tegen de doch
ter de zusters tegen de broeders. Zijn leer
brengt een scheureen klove. E r die aan
weerszijden staan, kunr en en mogen elkaar
niet naderen. Er is tusschen God en Belial
geen verzoening mogelijk. Tusschen zonde-
dienst en zondehaat is nooit eon bondge
nootschap te sluiten. Christus is ten val
of ten opstanding; ten dood of ten leven.
En vriendschap met 't Kwade is de vijand
schap van 't Goede.
Geen vrede in een dorp, waar 't Krui»
van Christus is geplant. Maar zonder vrede,
is e^toch vrede dat is de paradox
van 't christendom,
Strijd in een dorp en toch vrede? Ja,
toeh viedel
Gij, mannen der Vrijzinnigheid I door uw
„Vrede, Vrede <n geen gevaar" brengt ge
strijd, want uw „Vrede1 is de pest en on
dergang van alle geestelijk leven. En daar
tegen gaat een protest uit van allen, die
geen anderen Vrede en geen andere ver-
draagzaamkeid kennen, dat die rust in 't
handhaven der Geboden Gods op publ'ek
terrein.
Vrijzinnigheid! uw Vrede is de haat en
de vijandschap tegen Kerk en Geloof.
,'t Oaat mis I" zei mijn bezoeker.
„De stok staat achter de deur, en
„En ieder, die wil, kan den atok nemen
en er net mee in 't rond knuppelen, ala hg
zelf wil
Daar zweeg hJJ en zat ter neder'
lk hegreep er niet veel van.
Maar ik kende den man van ouds en wist
dat dit zoo zijn gewoonte waa.
Benig onderwerp overmeesterde hem.
Dan aat of liep hg daarover bij zichzelf te
denken en te debatteeren en liet af en toe
ea een paar woorden of een half zinnetje val
len, waarvan de luisteraar dan maarprobee-
ren moest 't verband te raden.
Gewoonlijk lukte dit slecht.
En als hij dan merkte, dat de toehoorder
er tobberif mee had, dan trad hij in zijn ge-
dachtengang terug, vriendelijk en gedleistig
probeerde en zoekt net zoo lang tot hij u
den verloren draad in handen gegevea had
en voelde dat ge „beet" hadt.
Zoo ging het ook thans.
Maar voor den hoorder en lezer is 't aan
genamer als ik zijn verwarrend heen en weer
loopea door zijn gedachtengang niét beschrijf
en met mijn eigen woorden zeg, wat hij op
't hart had.
„'t Gaat mis I" klaagde hg.
N.l. 't volgend jaar b| de stembus.
Eerst had kg van die Evenredige Ver
tegenwoordiging nogal wat verwachting ge
had, maar nu was hy geheel omgeslagen ea
was er zeker van, dat wg daarmee ,'t paard
van Troje" hadden binnengehaald.
Nu, dat is een leelQk beest.
Waat dat paard was kol ea zat vol vy-
andeu.
En niet alleen oas als antirev.,. overkwam
dit onbetl, neen, elke andere parig zou even
eens een orkaan zien opsteken, als straks de
ontbindende en middelpuntvliedende krachten
van de E. V. eens good ontbonden waren.
„Het wordt een chaos, m'neerl"
't Loopt uit op pure anarchie."
Toen kg zoover was, vitl lk kern kalmpjes in
de redo on zeidat dit in elk geval te con-
troleerea was.
Nederland was geen baanbreker.
Oas land waa niet summer één.
Ook in andere landen was ds E. V. korter
of langer tyd In werking geweest en men had
daar van geen „chaos" gesproken, noch van
„anarchie" gehoord.
Dat bracht hem even tot nadenken.
Maar hg haalde de schouders op.
In buitenlandsche zaken was hg nooit sterk
geweest: over ver-af kon hg zoo niet oor-
doelen, ea dan daarbij't buitenland was
Nederland niot on ons, uit zichzelf al vrg
bandeloos volk, kon die absolute vrijheid van
de E. V. niet dragen.
Mgn gezicht was één vraagteeken,
De klacht is juist, dat de wyze waarop de
E. V. geregeld is de vrgheid zoo kort ea
knot
Maar 't kwam wel In orde
Ziehier, wat myn man op 't oog had
Als 't straks kiestijd woidt en 't is de dag
der candidaatstelling, dan hebben vyfentwin-
tig kiezers in eiken kieskring het recht een
of meer candidateri in te leveren.
Vroeger, als ik 't goed heb veertig.
Maar dat is 't groote verschil niet.
Vroeger waren er honderd districten ea
nu zyn er maar achttien „kringen". Een.wilde"
candidaat, d.w.z. die niet door een bepaalds
partg maar door de een of andere groep kie
zers is gesteld, had voorheen in een district
bgna nooit een kans.
Ja, hg kreeg wat stemmen
Maar hoogst zelden kwam hg in herstem
ming en nog veel kleiner was zgn kans om
gekozen te worden.
't Geval-Staalman b.v., die by zijn eerste
verkiezing tot lid der Kamer, ook door zulk
een „groep" tegen dan officieelen candidaat
der a.r. partij in, was gesteld, is vrijwel zon
der voorbeeld of navolging geweest.
Het kon haast niet gebeuren.
't Eenige, wat zulk een afwgkende groep
vermocht te doen, was verwarring stichten
in eigen gelederen en de kans van den offi
cieelen eandidaat der partg verminderenm.
a. w. de tegenpartij in de kaart spelen.
DAAr zag menigeen tegen op.
Dat gevolg durfde hy niet aaa.
En zoodoende kwamen er tot dusver steeds
minder van die „groep"-candldaturen los en
werd het byna regel dat nooit anders werd
gestemd dan tusschen de offlciecle candidaten
der partyen.
Tenminste voor de Kamer.
Voor den Raad bleef 't verschynsel zeer
gewoon, dat dergeiyke „wilde" candidaturen
opdoken, maar se hadden daar ook veel meer
kaas op succes, al zou 't alleen reeds zijn,
om 't veel kleiner aantal stemmen dat men
in de meeste gemeenten voldoende was, om
ernstig ln hsrstemmlng te komen.
Thans wordt echter alles anders I
Ook voor de Kamer-stombus.
Ni kan zulk een „wilde" .zün stemmen ha
len uit een ganschen kieskring ja, uit het
geheele vaderlandals er ln eiken kring maar
25 geestverwanten gevonden worden, die
hem willen „Inleveren". En als hy d<y^!t
honderste deel der uitgebrachte stemmen
haalt dan is hij erja met iets meer dan het
tweehonderste deel, maakt hg nog kAns.
„Dat geeft de dood in de pot," vond mijn
bezoeker.
„Of te veel leven ln de brouwery," schert
ste ik.
Hg keek my ongeloovig aan.
Begreep niet, hoe ik met zulk een gevaar
i
l:
K
k
r,
tv
"v 'L
- i
