Zaterdag 17 November 19i7.
ïieums.
Antirevolutionair
32sU Jaargang N°. 2338
Orgaan
Eerste Blad.
rlog
R.V.S.
IN HOC SIGNO VINCES
n Goedereede
t»
1
voor de Zuidhollandselie en Zeeuwsche Eilanden.
Een tijdvak van overgang.
„HET GOUDEN HIKT".
OP BEU UITKIJK.
Briaven uit het Centrum.
.SDuiv.
erken.
13043 Q
g na tijd
IRKSLAND
W. BOEKHOVEN Zonen,
ters, Vloer- en wand-
alt, Mastie, Zoutzuur,
antie.
ropbrengst van pl.m,
anbevelend,
ALS BOVEN.
het
LfDËi
)PGERICHT IN 1838
SI, INBOEDELS enz.
9741
35
6,05
19
6,19
26
39
6,26
6,39
49
6,49
92
7,02
07
7,07
15
7,15
25
7,30
55
10,05
01
JOLTGENSPLAAT.
4,45
6,50
720
7,41
7.49
7,53
8,06
8,16
8,29
8,36
8.50
Goedkoopste adres
,a. Begrootingen voor
S. 12695
3
TênT^P
AMEUBLEMENT.
!f 140,-
120,-
100,—
n
Telef. 9411, Bittertam
MEUBLEMENT.
f 105,-
92,-
80,50
vlugge uitkeerlng.
jent voor Goeree en
J. VAN DER HAVE
Heidemaatschappij
lendijk 359
JIS—ROTTERDAM.
band des bloeds. Wie
Is een beest.
uld jegens Anton,
ie jaren lang daarover
ïmunicatie begeerden,
genaardlgen brief van
geantwoord, beleefd,
afstand, dat er van
naar den eenen noch
it meer is gerept. Het
etuit de verte,
even in zijn geheugen
erkennen, dat hijzelf
ven veel schuld heeft
betreurtzal hij
3 overdenkt hij.
hoe staat het met
tjn broer nooit anders
de religie, 'n vijand
stus, en die óf nergens
sdienst huldigde van
ïwigheid ingaan?
lm, den anderen zdon
lure plicht te spréken
vas, en dós hoop...?
er een donderslag in
hoort uit de helt
daar den vrome spelen
w broeder zijn zonden
pdat hij nog in zijn
e komen mag 7
dan niet, wie ge zelf
ard beter dan de on-
ronkaard immers zal
ërven
lelis Hamering uit.
ipen in het binnenste
station binnen en, met
t stil.
Wordt vervolgd,
Deze Courant verschijnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
ABONNEMENTSPRIJS per drie manden franco per post 50 Cent bij vooruitbetaling.
BUITENLAND bij vooruitbetaling 4.50 per jaar.
AFZONDERLIJKE NUMMERS 5 CENT.
UITGEVERS:
SOMMELSDIJK.
Telefoon Intercommunaal No. 2.
ADVERTENTIËN 12«/j Cent per regel, RECLAMES 25 Cent per regel.
BOEKAANKONDIGING 5 Cent per regel.
DIENSTAANVRAGEN en DIENSTAANBIEDINGEN 50 Cent per plaatsing,
i Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan.
Advertentiën worden ingewacht tot DINSDAG- en VRIJDAGMORGEN 10 UUR.
iana
sfsifehetos «s<p a&edactfie feesfeisid, Adverteiitlësi ess verdere Administratie frasac® toe se ssesisSeia ©au de ÏJtffi'evei s.
ij die zich nu ahonneeren, om
vangen de nog in deze. maand
verschijnende nummers gratis.
Ieder, die oogen heeft om te zien,
merkt 't op dat de Maatschappij een
groeiproces doormaakt en in een tijd
vak van overgang verkeert. Dat is niets
bijzonders in 't sociale leven, 't Is met
't sociale leven als met 1t leven van een
mensch. Er is een geboortestondeer
zijn de kinderjarenden jongelings- en
jongedochtersleeftijddie des mans in
2ijn kracht en verval, en die des grijs
aards, tot de tijd komt, wanneer zulk
een sociale leven ophoudt te bestaan
en uit den nacht van sociale somber
heid de dageraad van een nieuwe
Maatschappij te voorschijn kon t. Er is
een maatschappelijke evolutie of sociale
ontwikkeling. Gods openbaring en ge
schiedenis wijzen het eeuw na eeuw
uit, dat voortdurende ontwikkeling in
't Godsplan ligt totdat de hemelen
opengaan in den dag der dagen en de
Zoon des Menschen op de wolken zal
verschijnen om de eeuwige Maatschappij
uit te roepen, waarin alle gaven en
krachten der uitverkorenen besteed zul
len worden tot 't Eere zij 't Lam, dat
op den Troon zit, eeuwigiijk en altoos
Er is een ontwikkeling in 't Gods
plan met de komst van Zijn Zoon als
't mensch geworden Woord Adam kreeg
de belofte van genade in 't Paradijs
Micha, de profeet zag Bethlehem-Efrata,
klein om te wezen onder de duizenden
van Judamaar Johannes de Dooper
kon zeggen Zie H Lam Gods, dat de
zonden der wereld wegneemt't Konink
rijk der hemelen komt.
Er is een ontwikkeling in 't Godsplan
met eiken wedergeborene en in hoogg'e-
stemden jubel zong de dichter der grijze
christelijke oudheid
Zij gaan van kracht tot kracht steeds
[voort
Elk hunner zal in 't zalig oord,
Van Sion haast voor God verschijnen,
Er is een ontwikkeling in 't goede
maar ook in 't Booze zoodat de mensch
der zonde het vleeschgewordeu Slecht
zich met volle wapenrusting plaatsen
zal tegen den Godmensch, om diens
macht op aarde zoo mogelijk te ver
nietigen.
Er is ontwikkeling in 't Godsplan
met alles wat organisch leeft. Plant en
dier en mensch 't wordt geboren en
sterft. Maar bij den menschen'tinensche
lijke openbaart zich die ontwikkeling
op de meest belangrijke wijze In aller
lei vorm.
De Maatschappij groeit. Nieuwe toe
standen en nieuwe levensverhoudingen
zijn in aantocht. In alle landen der oude,
en nieuwe wereld overal waar de mo
derne cultiur haar invloed laat gelden
zien we een arbeidersbeweging den strijd
aanbinden voor een verheffing van den
vierden en vijfden staDd. De werklieden
over de gansche wereld willen moer
dan nu nog, deel hebben aan de rijk
dommen en schatten onzer beschaving.
En nu de oorlog sinds enkele jaren
duurt en er alreeds andere toestanden
zijn ingetreden, roept en blijft roepen
die arbeiderswereld om meer invloed op
de Regeering; om meer invloed op de
Maatschappijom meer invloed op de
wetten des Lands, die met „productie",
maar vooral met „distributie" en „ver
deeling" der geproduceerde goederen in
't allernauwst verband staan.
Er was een tijd der Gilden toen er
bijna geen strijd in de arbeiderswereld
wasniet kon zijn, omdat elke leerling
een gezel kon worden; elke gezel een
meester, als hij voor de oversten van
't Gild zijn proefstuk maar geleverd had.
Er kon geen arbeidersbeweging ont
staan, omdat elk arbeider de zekerheid
had eens patroon te zullen worden. En
omdat door de regelen van 't Gild reeds
zulke goede levensverhoudingen waren
geschapen, dat men aan organisatie van
gezellen en knechten niet dacht. Maar
de Gilden zijn verdwenen. Ze weiden
bij de ontwikkeling der industrie meer
een rem dan dat ze den vooruitgang
bevorderden. Het internationale leven
dat zich begon haan te breken 't gaan
werken voor de wereldmarkt; de uit
vinding varf steeds betere machines;
het egoistisch optreden van de Gilden-
besturen het geknoei dat er soms plaats
had bij de beoordeeling der door de
naar „baas" of „meester" solliciteerende
gezellen in één woord heel
dejnieuwe phase, waarin bedrijf en in
dustrie kwam, was oorzaak, dat de
Gilden uit den tijd raakten. Maar helaas
er kwam geen nieuwe organisatie voor
in de plaats! Vrijheid! (lelijkheid! en
Broederschap! Weg met de Gildqp, dat
dwangsysteem
Zoo werd de leus in 1789 Maar er
kwam na de verdwijning dier organi
saties niets nders dan de chaos, de
verwarring en de verwildering in en
van 't Sociale leven. De rijken werden
al rijker en de armen al armer. De
werkman was een stuk vee geworden.
Een nommer in de fabriek. Al 't men
schelijke in hem werd uitgeschud. Hij
werd slaaf en leed meer dan een slaaf,
met vrouw en kinderen ellende en
gebrek. In 't eene Land ontworstelde
de arbeider zich eerder aan dit sla ven-
juk dan in 't andere, Engeland en
Duitschland waren hier de pioniers;
Engeland meer langs den weg van
coöperatie en vakorganisatieDuitsch
land meer door verovering der politieke
macht, terwijl men in Nederland al
zeer weinig deed, weinig sociaal gevoel
openbaarde en geen sociale Wetgeving
kende dan zich openbaarde in 't Kin
derwetje van Houten en dat vond weer
hierin zijn oorzaak, dat de Schoolstrijd
aller kracht in beslag nam en men op
sociale s'udiën zich niet met de borst
toelegde. Maar al waren de worstelin
gen tegen 't ontzenuwende, mensch-
kwellende, onredelijk bestaande arbei
dersleven in de verschillende landen
ook van eigen type en karakterer was
dan toch tegen de uitwassen van 't
Kapitaal een strijd geboren men duldde
niet^ langer den kinderarbeid, den over
matigen vrouwen- en mannenarbeid
de lange arbeidstijden en de lage loo
nen; men vereenigde zich tot betere
levensvoorwaarden; om te komen tot
een werkelijk menschwaardig bestaan.
Er kwam maatschappelijke evolutie.
De vierde stand vroeg om meer reeh-
Hotel EeitoiirMt
Gedempte Boereoetelger 63A, 63B
12451 Bi re O», nsb!j de Hoofdetesg,
DINERS 1en hoogsr,
LOGIES MET ONTBIJT
f 1,26, f 1.60 en f 1.75
Tel. No. 1532 Aanbevelend,
oronFictair E. C. F. v. 4. LEE-Xoenen
Het door leder aanbevolen adres
ten. Rechten in de fabriek doorhooger
loonrechten in den Staat door Kies
recht men vroeg om meer democrati
sche opvattingen ook in 't sociale sa
menleven
En ieder ziet het, die niet blind is,
dat we nu, na de eerste worstelingen
sinds 1840 tot 1890 leven in een
sociaal overgangstijdvak. Afknabbeling
van 't Kapitaalmeer arbeidersrechten
op alle trappen van den maatschappe-
lijken ladder 't Tijdvak der sociale en
politieke democratie is er. En door den
oorlog zijn de inzichten versterkt, dat
de arbeidersklasse na den vrede natio
naai en internationaal ook aan groote
vraagstukken des levens zal moeten
meehelpen. En dan komt vanzelf ook
de vraag aan de ordeWie zal in de
toekomst, in den strijd tusschen Kapitaal
en Arbeid de leiding hebben 't Kapitaal
wapent zich. De Arbeid ook. De Soci
aal-democratie loert op victorie. De
Christelijke arbeidersbeweging wil voor
uit om de leiding te kunnen aanvaar
den En zoo is er nu een tweede
worsteling. De eerste vijftig jaar was
't een strijd om de oogen open te krijgen
voor de slavernij. In de toekomst gaat
't om de leiding in 't Sociale leven.
Zal 't Kapitaal den Arbeid er >onder«
zien te houden Zoo neenhoe zal er
dan harmonie kunnen zijn En als 't
Kapilaal eensgezind optrekt tegen de
eischen van den Arbeid, om nog meer
deel aan den levensdisch dan tot heden,
wie zal dan bij dien Arbeid de leiding
hebben Wordt de Maatschappijvorm
Rood Of getemperd Rood Hoe zal
de Maatschappij er over 20 jaar uit
zien In geestelijken zin In stoffelij-
ken ziu Wat zal de moderne Vakor
ganisatie in de toekomst prestoeren
Wat de Kapitaals associaties Wat 't
Christelijke Vakvereenigingsleven, hetzij
van Protestantsche, hetzij van R. Ka
tholieke zijde?
We leven nu in tijdperk van over
gang. 't Collectief Arbeidscontract als
zopdanig wint overal sympathie; 't is
een bron van vrede. Maar de inhoud
ervanDaarover zal 't in de toekomst
gaan De Arbeid vraagt op alle terrein
medezeggenschap en invloed. Maar
hoever zal en mag dien zich uitstrek
ten
Nochtansblind in de toekomst, doch
ziende op 't gebod, hebben Kapitaal en
Arbeid in den aanstaanden moeilijken
tijd, waarin de chaos weer in orde
moet herschapen wordenhebben ze
allebei na den vrede te belijden, dat
alléén in den weg van Recht en Gerech
tigheid zegen is te ontvangen.
Samenwerking zoo ver en zoo lang
mogelijkEn met een teeder geweten
om elkaar niet met opzet te benadeelen
en tegen te werken.
't Was In den mooien nazomer.
Eiken morgen, zoodra ze thuis ontbeten
hadden, gingen ze naar 't park: drie, vier
oudjes, wier levenswerk was afgeloopen en
die thans voortsloften naar hun eindje, dat
hen misschien dezen winter nog wel ach
terhaalt.
't Zijn ou-kereltjes van 'n d5g.
Ze kuierden wat langs de bloembedden
als de zon wat heet werd, zochten ze de
schaduw van 't geboomte; ze keken naar
de vogels en naar de goudvischjes, en
ze gaven elkaar trouw rendez-vous op de
mooie, witte bank, vlak tegenover den grooten
vijver.
Mijn weg leidde er vaak langs.
Langzaam kwam ik dan aangedrenteld
had schijnbaar alléén oog voor de natuur-
pracht om mij heen, maar luisterde tegelijk
nauwkeurig toe naar de drukke gesprekken,
die de oudjes onder elkander hielden.
Dat was vaak vermakelijk.
Allerlei onderwerpen behandelden zij en
dat soms met een levendigheid en een intense
nelangstelling, alsof zij nog stonden in den
lentetuin huns levens, in plaats dat ze langs
den grafrand wandelden.
Zoo herinner ik me één keer
'k Zie 't manneken nóg zitten.
Klein, gekromd, ingevallen, maar on
danks het feit dat de tijd hem hopeloos
verharend had, tóch nog levenslustig en met
een paar heldere, oolijke kijkers in z'n oud
mannetjes-kop.
Levendig zat hij te betoogen,
'n Krantje, ópen, op z'n khie.
De vrije rechterhand onder druk gebaar
zwaaiend in de lucht om hem heenv
En net, toen ik vlak bij was, kwam hij
aan 't hoogtepunt zijner redeneering en
hoorde ik hem zeggen
„De toekomst is voor de democratie!"
Toen werd het een heel gekakel en ge-
snetter daar op die bank, waarvan de ver
warde klanken nog een heel eind verder mij
in»de ooren klonken. Zij verwoeien met den
wind; alleen die ééne zin,hoogstwaarschijn
lijk door mijn maat hier of daar opgeraapt
of uit zijn krantje opgevangen, bleef mij bij.
En 'k heb daar veel over nagedacht.
Wij beleven tijdcn-vau-beroering
We hebben 't geluk dat onze Overheid,
door tal van maatregelen den geweldigen
schok, waarmee de gebeurtenissen in dezen
oorlogstijd op ons aanstormen, wat tracht
te breken.
Maar de zuiging wordt toch eiken dag
sterker.
Het heden heeft veel, dat beangst en ons
nijpt en de groote meerderheid gaat onder
dat wee gebukt, terwijl een kleine groep
winstmakers zich op geoorloofde en onge
oorloofde wijzen, verrijkt.
't Goud stroomt onze Bank binnen.
En 't Nederlandsche volk verarmt.
Niet in volstrekten, maar toch zeer zeker
wel in betrekkelijken zin, en dat lijkt me
nog erger, wijl men er dan minder oog voor
heeft.
Zeker, de inkomsten stegen
Maar als mijn salaris, of toeslag, of ver
dienste, kortom mijn inkomen uit wat hoofde
ook, b.v. met 200 gulden stijgt en ik moet
door den ongunst des tijds, voor mij en mijn
gezin 400 gulden meer uitgeven, dan teer
ik in, daar gaat niets af.
En zóó staat het met 't volk.
Enkelen maken reuzenwinst.
Niet weinigen gaat het góéd
Maar het volk in zijn gehéél gaat met
zorg en kommer de toekomst tegemoet en
vóélt, dat zijn levenspositie aanmerkelijk
zwakker is geworden.
Dat wekt natuurlijk onrust.
't Volk gaat vragen of de regeering, die
het heeft, wel waarborg genoeg geeft voor
een bewind, dat met die nieuwe nooden en
vermeerderde behoeften des volks rekening
houdt.
Daar komt dan nog meer bij.
Ook in ander opzicht is het vertrouwen
des volks in de regeerïngswijsheid der be-
windvoerende mannen en kringen, zeer
verzwakt.
De wereldoorlog overviel ons.
Om een Schriftuurlijk beeld te gebruiken:
voor negenennegentig van de honderd, gelijk
de barensnood een bevruchte vrouw.
Men dacht niet, dat zooiets mogelijk was.
Vandaar de weerzin in veie kringen tegen
de ontzaglijke oorlogskosten, eik jaar weer.
Men geloofde eenvoudig niet, dat het ooit
werkelijk tot een oorlog kómen zou en voor
een soort premie van een vredesverzekering
achtte men dat oorlogsbudget toch te hoog I
Meenens zou 't immers nooit worden
Nu ja, men hoorde wel het rommelen
van allerlei verwijderde, soms naderende
onweersbuien't bliksemde weieens felaf
en toe hield men zijn hart vast: Zóu 't ook
ergens inslaan
Maar 't dreef altijd weer over.
Dit werd zelfs zoo'n gewoon verschijnsel,
dat de groote menigte zich in 't geheel niet
meer ongerust maakte, ai kraakte het nóg
zoo in de diplomatieke wereld, en al gingen
de kranten ook nog zoo tegen elkaar te keer.
Och, dat hóórde er zoo bij.
Men kende 't al van de markt.
Ook dciér zou men soms zeggen, dat de
lui elkaar zóó, zóó zullen aanvliegen, en
vijf minuten later zitten ze met elkaar, na
gedanen koop, in 't café: de beste vrinden
van de wereld.
En nu, ineens sióég het in.
Met een verschikkelijken slag
En de oorlog, die eerst, naar 't algemeen
gevoelen, geen drie maanden zou kunnen
duren, is nu al drie jaar gevoerd en
nog is het einde niet
Dat heeft de volkeren geschokt.
Het vertrouwen, niet alleen in de mannen
die regeeren, maar in het stelsel, waarnaar
geregeerd wordt, ondermijnd.
Dat volk beschuldigt in zijn hart.
Het heeft geen vertrouwen meer.
Het vraagt zich af, of dan de mannen die
Europa regeeren, met elkander niet schan
delijk onbekwaam zijn geweest, dat ze een
stelletje internationale raddraaiers hun spel,
waarbij millioenen menschenlevens de dui-
velsche inzet waren, niet konden beletten.
Dat volk is zéér eenzijdig
Dat wil ik even opmerken
Want het vergeet, hoe in land na land
ook de volkeren zich hebben laten opzwee-
pen en soms nog verder gingen, dan de
bedachtzame regenten wel wilden.
Denk maar aan Italië
Het móést en zóu oorlog hebben, 't Itali-
aansche volk, of het zou den koning ver
jaagd en zijn ministers gesteenigd hebben I
Maar .dat tusschen haakjes .het
volk vraagt naar, roept ons, broe.dt op ver
betering in 't bemind En in zulk een
positie snakt het naar een pakkende leus.
Die velen meenen gevonden te hebben
„De toekomst is aan de democratie!"
't Is mijn voornemen, die leus is te we
gen en nader onder 't ontleedmes te zetten;
.t zij direct, 't zij later. UITKIJK.
V.
Amice I
Het is een stormachtige avond. Een sterke
Westenwind jaagt de golven op, kopschui-
mend, tegen de kust. Zooeven heb ik er voor
gestaan. Daar kwam zij aanrollen, de Noord
zee, in woeste kracht. O, wat was dat mooi,
wat was dat eenig mooiMet z'n tweeën
stonden we daar, mekaar haast moeten vast
houden, vanwege de krachtige wind. En daar
kwamen de golven, vormend bergen en da
len, uitéénspattend tegen de golfbrekers aan
den voet van den dijk. Boven op dien dijk
stonden we; op dien beroemden zeedijk. Ik
zal je niet langer nieuwsgierig laten. Want
je wilt misschien wel weten, waar ik dan
op 't oogenblik zit te schrijven, als ik zoo
schrijf, dat ik stond op dien beroemden dijk.
Zooals je weet, bestaan er in ons land twee
beroemde zeedijken, n.l. in Noord-Holland, tus
schen Petten en Kamp en in Zeeland, bij West-
kapelle. Ik heb nog niet het genoegen gehad,
eerstgenoemde te betreden. Daaruit volgt dus,
dat ik stond op dien bij Westkapelle.
Nu in dat dorpje vertoef ik op 't oogenblik.
Terwijl ik dit zit te schrijven buldert de
zee en tracht dien dijk te ondermijnen. Straks
moet ik er nog uit, maar eerlijk gezegd, ik
ben er bang voor. Toch zal het moeten. Ik
zit hier anders zoo heerlijk. De kachel snort
lustig, ook al tengevolge van den hevigen
wind, die trek in den schoorsteen bezorgt.
Boven mij hangt een petroleum-iamp, die
goed licht geeft.
In verband hiermee moet ik je eens wat
meedeelen.
Daarmee kun-je misschien ook je voordeel
doen. De petroleum, die ik in de lamp heb,
is uitgespaard op de 2 Liter, die de menschen
vorige veertien dagen hebben ontvangen
Dat is 'n sterk staaltje nietl Ik ben nog
