inlsi
Woensdag 24 October 1917.
32st* Jaargang N°. 2331,
voor de ZuidhollandscJie en Zeeuwnehe Skilanden.
LH
CJ.
lie Oorlog.
1
An tirevo
Orgaan
IN HOC SIGNO VINCES
ar
[OS
BUITEN LAND.
lam.
WOORD
mielsilüï'-
IJ EN
goede
De teekenen der tijden.
68081
It f 0.40,
atterdam
Dekens,
|ord lage
dagen
jjen lage
i*.
12200
Tel. 29
clientèle
feubelen in
Fabriekte
daardoor
eu beien te
de prijzen,
pn, worden
is groote
en 4pCt.
's ]aars, ook
rraagd wor-
etallng van
ivond van
JOPPE Ca
8665
ide Tonge
in voor-
iN DAM-
SENS, enz.
jging van
tarna toe-
12229
ZLEND.
Deze Courant verschijnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
ABONNEMENTSPRIJS per drie maanden franco per post 50 Cent bij vooruitbetaling.
BUITENLAND bij vooruitbetaling f 4.50 per jaar.
AFZONDERLIJKE NUMMERS 5 CENT.
UITGEVERS:
W. BOEKHOVEN Zonen,
SOMMELSDIJK.
Telefoon Intercommunaal No. 2.
ADVERTENTIËN 12'/, Cent per regel, RECLAMES 25 Cent per regel.
BOEKAANKONDIGING 5 Cent per regel.
DIENSTAANVRAGEN en DIENSTAANBIEDINGEN 50 Cent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan,
Advertentiën worden ingewacht tot DINSDAG- en VRIJDAGMORGEN 10 UUR.
.%gIe «tMÉiteesa v©ob* «2e B&eteetie toegiesaul, Adverlentaësi eis irer«Sere AömSsiüistratie frame» t©@ ie aen^eEi aan «Ie Ullg-ever».
«reflector
met 40
st Duitsch
'EN in alle
10847
l& Co.
ÏGELS. 1
srlkaansch
llljke prfl-
KSLAND.
♦f^veer
staat
landsche
op ver
lat
«T.
If 140,-
120,—
100,—
90,-
en over-
ienz.
Kapok
gulden,
gewaste
:n boven
7ADEAU
9748
t 12-14.
UBELEN
enten In
iken Styi-
concur-
12448
Schijnbaar was 't een hard woord,
dat de Heiland tot de Farizeeërs sprak
Gij geveinsden, het aanschijn des
hemels weet gij ivel te onderscheiden,
en kunt gij de teekenen der tijden
niet onderscheiden?
Was men dan waarlijk een geveinsde,
een huichelaar, als men wel aan de
^zon of maan of wolk kon zien, welk
op til was en als men niet in
was te beoordeelen de nieuwe
geestesontplooiing. de betere geestes
richting, die zich baan brak in dat
volk; het nieuwe Evangelie, dat aan
gekondigd en de betere boodschap des
vredes en des geluks, die allerwege
gebracht werd.
Ja; ze waren geveinsden, Want ze
zagen 't nieuwe licht der genade, dat
van Jezus uitstraalde op de „vervloekte
schare, die de wet niet kende''; ze
hoorden Zijn taak en spraak tot dat
volk, geene als die der Schriftgeleerden
maar als die van een machthebbende
ze zagen de kinderen tot Jezus komen;
ze zagen de zieken, die aanraakten den
zoom Zijns kleeds in 't geloofzij hoor
den den dageraad der geestelijke ver
lossing uitroepen aan zondaren en tol
lenaren; ze zagen den nieuwen tijd van
vrede op aarde en in menschen een
welbehagen maar ze veinsden,
dat hun tijd een betere was. Ze zagen
de nieuwe aeraeen nieuwe toekomst,
aftakeling van hun invloedinkrimping
van de volksgunst; de macht der Jezus-
daden, der Jezus-woordenmaar ze
wilden ze toch niet zien. Dat was onop
recht, oneerlijk voor hun eigen geweten.
Ze belogen zich zelf. Die Jezus-taal was
de taal van een zot, van een volks
menner, van een verleider. Maar hun
kring, beperkt en afgesloten, was de
ware. En toch was er beving in hun
ziel, want zo zagen en hoorden teekenen
van nieuw leven en woorden der nieuwe
wijsheid.
Het was een teeken des tijds, dat
Jezus verscheen. En elke eeuw heeft
haar teekenen. De volheid der tijden
was ingegaan en 't Christendom zou
zich een weg banen door Kanaan, door
Klein-Azië, door Europa, Jood en Heiden
werden „opgeroepen om te buigen voor
den Man van Smarten,Redder van zon
daren en Geneesmeester van zielen-
krankten.
En er ruischte langs de wolken van
ongeloof en bijgeloof, waarmee de oude
wereld bedekt was, een lieflijke naam
van licht en leven en waarheid en ge
nade Tyriër en Moor, Germaan en Hun,
Longobard en Noorman, Galliër en
Pruis; ja, gansch West-Europa boog
zich voor de Kribbe van Bethlehem en
staarde op 't verzoenend kruis van
Golgotha. Er kwam rust onder de woeste
volksstammende afgoden werden af
gezworen de beschaving zette haar voet
in de dalen van Duitschlands gebergten
en ze klom over de hoogten der Pyre
neeën. Het aanschijn van Europa ver
anderde. Christendom en georganiseerd
leven triomfeerden
Nieuwe teekenen. De Reformatie
kwam, om de kwade ranken aan den
stam der Roomsche Kerk af te houwen
m terug te keeren tot den Apostolischen
tijd. zij 't ook naar vorm niet, maar
toch naar zijn inhoud en wezen; terug
tot 't oude, beproefde Christendom,
zonder Pauselijke oppermacht, maar
enkel en uitsluitend onder 't regime
van Jezus Christus, 't eenige'Hoofd der
Kerk en de eenige Leidsman en Richter
der geloovigen. Maar in de nieuwe tee
kenen blonk eenig en alleen de Religie.
Of Alva liet roosterenof de Bloedraad
wreede vonnissen veldeof de privile
giën des Lands werden vertraptin
den ganschen strijd tusschen Protestan
tisme en Pauselijke macht schitterde
één fiere, één majestueuze, één bezielende
gedachteHet Geloof. De Kerk. De
Religie, en om haar te beveiligen
stroomde 't bloed op de slagvelden en
zong bij 't martelen der geworgden de
Kerk van Christus nog haar lied der
victorie.
Nieuwe teekenen. De religie zonk in.
Een vale sluier van twijfelzucht viel
op Europa. Het reformatorisch beginsel
kwijnde, 't Rationalisme baande zich
voorzichtelijk een pad en schoof naar
rechts en links weg 't geloof in de leer
der eeuwenoude Kerkdogma's van
eeuwenoude Conciliën en eerwaarde
Kerkvergaderingen en beroemde Kerk
vaders werden in den ban gedaand'e
Rede zocht naar lauweren, 't Kruis van
Golgotha werd miskend. De kribbe van
Bethlehem van haar goddelijken luister
ontdaan. De Godmensch onttroond en
de mensch-god op zijn hoogen zetel ge
zet. De Antichrist vierde in Europa
feest, maar 't volk Gods treurde en de
Kerk van Christus klaagde als een
duif, eenzaam op haar tak.
Nieuwe teekenen. God baande doi^p
de woeste baren van religiehaat noch
tans Zijn volk en kerk een pad. Er
kwam ontwaking, verfrissching, ople
ving in de Kerken, men ging weer na
den Revolutiestorm en na Napoleons
dwinglandij vragen naar den God der
vaderen. Er kwam wrijving tusschen
ongeloof en geloof. Er kwam verzet
tegen 't Rationalismetegen Retnon
strant en 't Modernisme; en over de
Kerk goot God de Heere weer uit den
Geest der gebeden en Zijner genadige
ontferming. De ommekeer kwam. Weer
terug naar de oude paden, die door
't ongeloof en den revolutiegeest ver
zet waren. En men geloofde weer in
Christus zoen verdiensteen men zong
weer van 't heil, dat den zondaar in
Hem alleen beschoren wasen men
bad en men worstelde in huisgezin en
kerk en staat weer om de eere Gods.
Christelijke Kerken en Christelijke weten
schap en Christelijk onderwijs en een
Christelijke Maatschappij en een Christe
lijke Staat en een Christelijke Kunst
en litteratunr vroegen, neen, eischten
met geweld en met succes toegang door
de geslagen bressen in de Neutrale en
ongodistische bolwerken.
Tot onze eeuw. Nieuwe teekenen.
Ja, religie. Nog religie. Want't ongeloof
en 't materialisme had de harten niet
warm gemaakt. Dus weer religie Maar
in een anderen vorm In Spiritisme en
Theosofie. In pessimisme en Tolstoi-
aansche lijdelijkheid. In valsche mystiek.
In een wiegelen op de onzekere baren
v.an gevoel. In zoete berusting op
eigen mijmeringen, los van den God der
Openbaring. Maar 't Kruis van den
Heiland stapt men voorbij.
Zoo zijn na Jezus hemelvaart de
eeuwen voorbijgesneld. Teekenen der-;
tijden eeuw na eeuw. Invloed op de vol
ken door-'t|geopenbaarde woord Gods ging
uitnu eens sterker, dan weer zwakker.
De wateren des levens eeuw na eeuw
in nieuwe beroering; nieuwe geestes-
en levensrichtingen allerwege; nieuwe
wereld- en levensbeschouwingen in de
hoofden en harten van millioenen. En
strijd tusschen 't zaad der slang en
't zaad der vrouw telkens in anderen
vormin andere gedaantedoor andere
personagiën, individuen, gezinnen, fami-
liën en volken. Opgang van 't Licht en
uitdooving. Neerslag der religie en res
tauratie. Reformatiën en Revolution.
Wolkenfloers en schitterende dag.
Genadeloon en verberging van Gods
aangezicht.
Naar de Voleinding. In 't laatste sta
dium der oude wereldorde. Zie de teeke
nen der tijden. Hoor de profetieën zich
voltrekken in Europa's kanongedonder.
De Antichrist grijpt naar zijn toege
zegde macht vóór dat de volheid der
tijden zal ingaan. De volken verwoesten
elkaar, 't Christendom heeft een knak
gekregen waarvan alle heidenen gewa
gen en kan zich jegens hen niet ver
antwoorden. 't Westersch licht gaat
onder. In 't oosten nadert de Zoon des
menschen. God almachtig maakt nieuwe
historie, die heenwijst naar 't laatste
der dagen, als de afval toeneemt. De
Kerk staat machteloos. Gods Woord
verliest haar gezag op de volken en
overheden. De stof overheerscht den
geest. Mammon gebiedt tot God. Weelde
van goederen vervangt de weelde der
ziel. Emanicipatie en nivelleeringzelf
standigheid en gelijkmaking van standen
en groepen vervangt de door God ge
geven levensonderscheidingen. Het leven
is geen ernst meer. Sodom en Gomorra
vragen om herhaling. De invloed der
zoude is reusachtig, en de actie van
Gods genade nog klein.
Zoo gaan we de toekomst in, die
vóór de eeuwigheid ligt. De laatste toe
komst, want na die zal er geen tijd
meer zijn. Dan zullen er nieuwe teeke
nen zijn. In hemel en op aarde. En
een zal zijn 't schitterendstedat van
den Zoon des menschen in en onder
Zijn volk gestadiglijk. Dan een hemelsche
staateen hemelsche maatschappijeen
hemelsche wetgevingeen hemelsche
levensaera. Dan de teekenen omes tijds
verzwonden, 't Ongeloof weg. 't Bijge
loof weg. De Revolutie weg. De Refor
matie weg. Dan 't teeken aller teeke
nen: Jezus alles voor en in allen.
En wie volharden zal ten einde toe,
zal dat teeken zien en er in volko-
menlijk genieten.
DE TOESTAND.
Wederom is gebleken, de zwakke reputatie,
welkede Zeppelins als actief luchtwapen
hebben
In den nacht van Vrijdag op Zaterdag had
een Zeppelin-eskader van elf luchtschepen
verschillende plaatsen in Engeland met
„26.000 kilogram bommen" naar van Duit-
sche zijde wordt megedeeld, beworpen
een „schitterend-uitgevoerde onderneming"
gelijk de Berlijnsche appreciatie luidt. Het
weer was mistig en het nacht-donker bood
den luchtschepen de noodige bescherming.
Tengevolge van den sterken wind en den
mist echter werden de Zepp's bij hun terug
keer uit hun koers gedreven en bij het aan
breken van den morgen bevonden zij zich
boven Fransch grondgebied. Het donker bood
geen bescherming meer; de luchtschepen
konden dus tijdig gerapporteerd worden, hun
koers was na te gaan en zij waren blootge
steld aan het Fransche afweerstelsel, dat veel
dieper geëchelonneeid is dan dat in Engeland
het geval kan zijn. De omstandigheden waren
dus aanmerkelijk in het nadeel der Zeppelins
gewijzigd.
Drie luchtschepen konden nog tijdig ont
snappen, maar de overige waren hopeloos
de speelbal van de Fransche vliegers en
kanonnen, en werden over een groot deel
van het Fransche grondgebied gejaagd. Vol
gens Fransche bladen zouden bij die jacht
niet minder das? acht Zeppelins als slacht
offers gevallen zijn. De officleele Fransche
berichten stellen echter het getal van geval
len luchtschepen op vijf.
Van Duitsche zijde wordt gemeld, dat vier
luchtschepen niet terugkeerden en dus ver
loren gingen. Onmogelijk is het niet, dat dit
laatste cijfer het juiste is. Het laatste Fransche
bericht immers, dat van vijf buitgemaakte
of vernielde Zeppelins spreekt, maakt van
twee gevallen melding, die omtent het defi
nitieve lot van het betrokken luchtschip on
zekerheid laten.
Een luchtschip immers viel, zoo wordt
gemeld, in het woud van Montigny, landde
16 man, brak door midden op een boom en
verdween met 4 man. Een ander verdween
verticaal overhellend boven de Middelland-
sche Zee. Het is dus niet buitengesloten, dat
een van die luchtschepen ten slotte toch nog
zij het in desolaten toestand, in „veilige ha
ven" is aangekomen.
Maar zelfs wanneer het aantal slachtoffers
„slechts" vier bedraagt, dan is het verlies
percentage zoo hoog, dat daardoor op de
„schitterend uitgevoerde onderneming" een
leelijke schaduw geworpen wordt, en dat
opnieuw aangetoond is, dat aan het gebruik
van de Zeppelins als actief luchtwapen een
te groot risico en gevaar verbonden is.
Op het Westelijk oorlogsterrein blijft het
kanon zijn bulderend lied doen klinken, waar
van de echo telkens weer tot ons land wordt
overgedragen.
Volgens het Duitsche legerberlcht was het
de Fransche artillerie vooral, die „actief"
was tusschen Vauxaillon en Braye, aan den
Chemin des Dames dus, waar in de laatste
dagen herhaaldelijk reeds de Fransche ka
nonnen aan het werk zijn geweest. Ook op
het Vlaamsche front is de Engelsche artillerie
weer krachtiger aan het woord gekomen.
Tot dusver echter zijn nog geen infanterie-
aanvallen gevolgd. Het is echter al zeer
waarschijnlijk, dat spoedig een groote storm
loop op de Duitsche stellingen plaats zal
hebben.
VERSPREIDE BERICHTEN.
Onder den titel „De ergste vijand der
neutralen" bevat de Koeln. Volks-Zeitung
van 18 October een scherp artikel over Ame
rika. Er was eens een tijd, zegt het blad,
waarin de kleine neutralen in Amerika de
kampioen voor hunne rechten zagen. De
heeren te Washington voelden zich heel goed
thuis in de rol van steunpilaren van recht
en menschelijkheid en namen ook den schijn
aan, hun hooge zending onpartijdig te ver
vullen. Men leze de nota's van Wilson aan
Duitschland en Engeland nog maar eens
over, eu men zal moeten erkennen dat in de
aan Londen gerichte vertoogen het onrecht
matige en het volkenrechtschendende van de
Engelsche oorlogspolitiek ter zee met krach
tige argumenten wordt gesignaleerd. Maar op
den duur inoest men overal, ook in de neu
trale landen, tot de erkenning komen, dat
Wilson's neutraliteitspolitiek slechts een mas
ker was, een masker, dat bij het intreden van
Amerika in den oorlog geheel werd afgewor
pen. Er is geen enkele rechtsgrond in de
vroegere protestnota's van Wilson, die de
Vereenigde Staten na April j.l. niet met voeten
hebben getreden. Zij hebben het met alle vol
kenrecht spottende van den door Engeland
gevoerden economlschen oorlog weder
rechtelijk zoowel tegenover Duitschland als
tegenover de neutralen eerst gesignaleerd
en thans maken zij deze methode tot de
hunne! Maar dan dat 1 Met het fanatisme
van den polletieken apestaat vervolgd Ame
rika thans dezelfde neutralen, in wier gele
deren het eens als leider stond. Is er een lek
in den blokkadering om Duitschland, Amerika
stopt het; is er een zwaard niet scherp ge
noeg, Amerika slijpt het. Daarom is de ergste
vijand der neutralen niet Engeland, maar
Amerika.
De vereenigde Staten voeren den oorlog
tegen de neutralen zonder een spoor van sen-
timentalaliteit of gewetensbezwaren. Zij be
letten honderden neutrale, in hunne havens
liggende schepen uit te varen, al bederft ook
de ladingzij weigeren hun bunkerkolen
zij vaardigden de meest rigoreuse uitvoer
verboden uit en zetten kortgeleden hua euvel
daden den kroon op, door de in de Ver
eenigde Staten wonende burgers van neu
tralen staten eenvoudig bij het Amerikaansche
leger in te lijven. Zoo iets had men tot nog
toe in zoogenaamd beschaafde landen niet
mogelijk geacht maar de Unie heeft het be
wijs geleverd, dat er geen immoreele en on
rechtmatige politiek is, die onder haar han
den nog niet wat erger is te maken. Aldus
de Koelnische Volks-Zeitung.
de „Deutsche Tageszeitingt'
[eseind wordt, heeft een ver-
Naar aan
uit Stockholm geseind
tegenwoordiger van de te Moskou verschijnen
de „Rannleje Utro" een onderhoud gehad
met de Generaal Korniloff, bij welke gele
genheid de generaal verklaarde, dat hij ver
raden is en door zijne aanhangers op het laat
ste oogenbiik in den steek gelaten werd, Kor
niloff wees er verder op dat men in regee-
ringskrlngen te Petersburg zijne onthullingen
ten zeerste vreest, hij zou echter niettegen
staande alle pogingen om hem den mond te
snoeren voor het gerecht de waarheid zeg
gen, en de geheele organisatie der tegen hem
op touw gezetten laster ontmantelen. Korni
loff zeide ten slotte nog dat hij zijne bewij
zen, die groote sensatie veroorzaken zouden
niet ontijdig uit handen wil geven, want hg
wil wachten tot het tijdstip is gekomen «m
met de regeering af te rekenen.
De „Taglich Rundschau" besluit eene
uitvoerige beschouwing over de moeilijkheden
waarin ons land tengevolge van den toene-
menden druk der Entente verkeert, met de
navolgende opmerkingen
„Wat het levensmiddelenvraagstuk betreft,
Holland kan ook indien alle toevoer van over
zee wordt afgesneden, zich in geval van nood
zelf voeden. Weliswaar zou een der voor
naamste bestaansbronnen van Holland land
bouw en veeteelt, die sterk op overzeesche
meststoffen en voeder zijn aangewezen, hier
door groote zware schade lijden, en zou de
terugslag hiervan zich op de voedselvoorzie
ning kunnen doen gevoelen, doch tegenover
de ontbrekende tarwe, produceert Holland
meer rogge dan het verbruiken kan. Ook zijn
aardappeloogst is zeer ruim, en voorziet even
eens in de behoeften van het land.
Holland kan dan ook de bedreigingen en
de afperserspolitiek der Entente met tamelijke
kalmte tegemoet gaan. Zijne voedselvoorzie
ning kan zelfs door eene algeheele afsnijding
der overzeesche toevoeren niet in gevaar ge
bracht worden, terwijl het voor het op
gang houden van zijn economische leven
een krachtigen steun aan Duitschland heeft
wat nog dezer dagen door het tot stand ko
men van de Dultsch-Nederlandsche kolen-
overeenkomst bevestigd werd."
Omtrent de beschieting van de kathe
draal van Ostende schrijft de „Germania" het
navolgende
„De kathedraal van Ostende is een groot
kunstwerk, en hare verwoesting diende in de
geheele wereld opwinding te veroorzaken.
Zij is zuiver en regelmatig volgens de over
levering van den Gothischen stijl door een
Brusselsch bouwmeester geschapen. De zee
soldaten noemen haar „onze Keulsche Dom",
omdat in deze kathedraal veel van de vor
men en afmetingen der grootste Gothische
Kerk is terug te vinden.
Het is „pech" geweest voor de Engelschen
dat hunne monitors zoo slecht geschoten heb
ben, want met de sympathie der inwoners
van Ostende voor Engeland is het thans ge
daan. Geheet Ostende scheldt op de Engel
schen. Niet, dat zij opzettelijk tot besluit
van de vroegmis een dikken brommer voor
de kerkdeur hebben geplant I
I
I
I
r*
T-*~ -
