lil
Woensdag 1 Augustus 1017,
828t8 Jaargang N°. 2307.
voop de Kaidliollandfiehe en Zeeuwselie Eilanden.
e
IMI
He Oorlog.
\ine
lede,
.harnis.
Antirevolutionair
Orgaan
Geeft
irt tot
tkten.
en
IN HOC SIGNO VINCES
IER.
Goeree
il, Rotterdam
Dat kon tegenvallen.
PENNEKRASSEN.
BUITENLAND.
een
«re-
Irnen
W. BOEKHOVEN Zonen,
SOMMEL.SD1JK.
Alle itii&feeff! voor de iüedïietie toesteiiad, Advertentlëp ess verdere AdminlsIrMie trasteo toe te «eooea aan de UItirevei§
ARDE
personen.
J 90,-
on-
it. No. 21.
L
KftJW!-
lef) aan
Deae Courant verschgnt eiken Woensdag eu Saterdag»
Abonnementsprijs per drie maande® tr. p. p. 50 Coat by roomitbetaling.
Buitenland bij vooruitbetaling f 4,50 pe? jaar
Afzonderlijke nusamers 5 Cent.
UITGEVERS
ïelefooH InfereoMi. Mo. 8.
AthartesitiëB 12V2 oontper regel, Reclames 25 per regel.
Boekaankondiging S Cent per regel.
IMemataauvrsgeB en Dienstaanbiedingen 50 Gent per plaatsing.
Groote letters es vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan
Advertentiën worden ingewacht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 10 nnr.
EMENT.
f 140,-
I 120,—
100-
MENT.
f 105,-
Q2
80^50
\y>-
Hi»I
ir
Rioolbuizen,
n Regen- en
ikpannen, in
- en Wand-
ïuren plafon
5r« aan.
De S.D.A.P had jaren lang wel van
haar geboorte af 't plan om 't Algemeen
Kiesrecht in te voeren. Ze heeft er met
vuur en geestdrift voor gewerkt van
1894 af. Heen congres ging voorbij, of
't Algemeen Kiesrecht stond op de spijs
kaart; alles wat ze maar kon aangrij
pen in 't politieke leven hetzij een po
litieke stemming in de Kamer, die niet
naar haar zin uitviel; hetzij de weinige,
kracht, die van 't Parlement uitging in
sociale zaken hetzij geruchten van oor
log, of stakingen in eigen land; hetzij
door meetings in open lucht of in groote
h zalen; in pers en lied; steeds ijverde zij
voor Alg. Kiesrecht.
Ja waarlijk ze heeft 't nu verkregen
Alg. Kiesrecht in den letterlijken zin
des woords verdiend, 't Is 't loon op den
arbeid van ruim 20 jaar. Ze heeft 't
verkregen na noeste vlijt na betooning
van allerlei" geestdrift, na onvermoeiden
strijd.
De Vrijz. Democraten steunden haar.
De Liberale partijen gingen in de richting
zooals die dat steeds gewoon zijn, als
de Socialist de zweep maar eens laat
klappen en Troelstra op den bok zit.
De Rechtschen gingen mee, niet om des
beginsels wil, maar om 't onrecht van
't beperkt Kiesrecht en 't aangifte ge-
wurm met al zijn vervelende en onheb
belijke modellen voor woning- en spaar
bank- en loonkiezer kwijt te wezen; ze
gingen mee, niet om des beginsels wil,
want 't huidige Alg. Kiesrecht is hun een
doorn in 't oog, even zoo slecht als 't
beperkt Kiesrecht, omdat beide soorten
kiesrecht, dus ön 't beperkt èn 'talge-
meene, allebei atomistisch zijn en 't door
ons gewilde „-organische" in geen van
beiden ook met 't sterkste vergroot
glas niet is te onderkennen. Beperkt en
Alg Kiesrecht is op 't punt van 't
„organische", dat wij begeeren, lood om
oud ijzergeen van béide een knip voor
den neus waard; niet waard om er een
voet voor te verzetten; allebei op en
top revolutionair; steunende op 't noch
God, noch meester; ruikend nog naar 't
kruit der revolutionaire woordvoerders
in 1789.
Maar als de keus komt tusschen twee
slechte niet organische kiesrechtentus
schen een beperkt Kiesrecht met 800
duizend kiezers en een Alg. Kiesrecht
met een zeer groot millioen, dan zou
de Anti geen Anti zijn, als hij 't laatste
niet koos. Liever l1^ millioen, zoo dat
er Eecht geschiedt aan alle kleine luiden
dan geen millioen, als dit door Onrecht
geschiedt Recht gaat boven Onrecht.
En de kleine luiden in onze partij moe
ten niet miskend worden, want de Anti
is een democratisch menseh, die voor
't arme en 't kleine en 't verdrukte op
komt; ziet maar, wie er in de Kerk
komt; 't zijn meest de armen en kleinen
van positie, zie 't maar aan den School
strijd; daarom is een Anti ook voor uit
gebreid kiesrechtvoor een zeer, zeer
ruim toevloeien van kiezers tegen dat
ge wurm in Van Houtens kieswet; voor
den kleinen man, om die ook bij de
stembus toe te laten; van de twee
slechte kiesrechten, geen van beide naar
ons „organisch" beginsel,^kiezen we dus
't meest uitgebreide; n.l, dat de ruim
millioen kiezers geeft en gaf.-
A
'tt
Maar wat bedoelt de S.D.A.P met
haar Alg. Kiesrecht'? Niets anders dan
om 't zeggenschap in den Staat te krij
gen om 't proletariaat, de kléine luiden
meester te doen worden van de Staats
"li®erst moet ze dus een 51
4nn tai 11 *n Tweede Kamer;
piobeeren de Eerste Kamer
af te schaffen, zooals 't in 't socialis
tisch program luidtdan wordt Neder
land een Republiek inderdaad zooals 't
nu reeds alle schijn ervan heeft; dan
komt 't Kapitaal onder 't mes in Staat,
Provincie en Gemeentedan worden de
regeeringszetels overal Rood en begint
de onteigening en 't vullen der arbei-
derzakken met 't geld der rijken; dan
krijgt de Kerk een knauw en een snauw;
en wordt 'de barmhartigheid werk des
Staats en der Gemeentedan socialis
tische Kabinetten en sosialistische poli
tiek d i de vakvereenigingen de baas
in st rd en dorj\ en de patroon er naast
of er onderdoch boven nooit.
Ja, zoo luidt in groote trekken 't
socialistisch toekomstig plan, Socialisee
ring van Staat- en Gemeente instellin
gen; oppermacht des Volks; oppermacht
in de fabrieken en op den akker; op
't schip en in de school; en de Kerk
aan 't bod gebracht voor idem zoo wei
nig. Rood troefDe Bourgeois er on
der De Kapitalistische Maatschappij
ingeluid.
Vt vv
't Zal niet gaan't Kan tegenvallen
Want de Bourgeoisie laat geenpolitie-
ken zelfmoord en geen socialen dood
slag zoo maar, zonder bittere worst ding
toe. Ze zal zich verdedigen tot de laatste
zenuw trilt; 't wordt zoo trouwens ook
door de S.D.A.P. ingezien; door ieder
die meeleeftdoor ieder, die niet ge
negen is om slechts voor een schotel
moes als Ezau zijn eerstgeboorterecht
te verkoopen. Een groote worsteling is
aanstaande tusschen Kapitaal en Ar
beid die na den oorlog, als de econo
rrische verhoudingen weer anders zullen
worden, ook in 't sociale le/en zullen
nawerken. Er is een opschuiving merk
baar naar de Democratie; op al'e ge
bieden waar die komt, komt vanzelf
de conservatieve kracht in een Natie
ook naar boven. De S.DA.P. tracht 't
politieke en sociale monopolie te erlan
gen maar daartegenover zullen andere
krachten zich ook gaan organiseeren en
concentreeren En deze krachten zullen
niet zoo gering en te onderschatten zijn.
Bij evenwicht der standen is er orde;
maar bij overwicht treedt de wanorde
in en duurt 't lang, eer de naald weer
in 't huisje staat. En 't is de S.D A.P.
om 't overwicht te doenom 't over
wicht der arbeidersklasse, omdat dat
van 't kapitaal zoo zwaar gedrukt heeft.
De wrake komt. Maar daardoor zal
anderzins de wrevel niet uitblijven. Zoo
gaat 't botsen en stooten.
En we vermoeden, dat 't den socialist
zal tegenvallen; dat zijn strijd minder
zal opleveren, als waarop hij rekent.
Dat 't ideaal van geluk wel glinstert,
maar de naakte werkelijkheid van te
genspoeden en onderspit delven niet
verre is.
De lezers van de „Maas- en Scheldebode"
zullen zich nog wel herinneren het bericht,
dat onlangs in de bladen de ronde deed en
waarin werd vermeld, hoe een predikant
ergens in het Noorden van ons land toornde
tegen de slapers in de kerk.
Met name was het in den hooitijd.
En Z.Eerw. zag ieder jaar maar al te goed,
dat het verlammend werkt op de arbeiders,
die zijn kerk bezoeken.
Natuurlijk kan dat niet anders.
Ik zeg niet, dat het is goed te keuren.
Integendeel.
Maar-'n mensch moet nu eenmaal z'n vast
gestelde nachtrust hebben.
Wel wordt beweerd, dat 'n volwassen
mensch met zes, zeven uren kan volstaan,
maar dan is het toch krap toegemeten
En als we nu nagaan, dat de landarbeiders
in den zomer om drie, vier uur al op post
zijn, terwijl met de hitte, die overdag heerscht,
het des avonds pas heerlijk wordt buiten,
zoodat ze niet vroeg naar bed gaan, dan is
het volstrekt niet te verwonderen, dat op
den rustdag die schade wordt ingehaald,
hetzij dan willens of onwillens.
Dan is het ver van prettig voor den pre
dikant om te spreken voor 'n gehoor, dat
voor de helft bestaat uit slapers
Afgedacht dan nog van het feit, dat ze in
de kerk komen om geestelijk verzadigd te
worden èn niet om er te slapen.
Iemand beweerde, dat er in de kerk geen
sprake kan en mag zijn van slapen. Niet
mag zijn ben ik volkomen met hem eens.
Niet kim zijn, neen, dat niet.
Iemand, die uit behoefte (en dat moeten
we toch veronderstellen, al is het niet altijd
waar) naar de kerk gaat, luistert oplettend
naar den predikant en als gevolg daarvan
kan hij niet indommelen. Dat beweerde dan
die persoon mij.
Maar die persoon heeft 'n werktijd van
's morgens, acht uur tot 's avonds zes uur,
met 's middags anderhalf uur sehafttijd.
Me dunkt, dat kan wel.
Hij heeft voldoende z'n nachtrust.
Dat heb ik hem ook gezegd.
En daarom ga ik met z'n meening niet
accoord
Hij praat over zaken, waar hij niet kan
inkomen. Want iemand, die een overmatige
arbeids-duur heeft, zal, ook al gaat hij uit
behoefte naar de kerk-en al zit hij'nog zoo
ingespannen te luisteren, door den slaap
worden overmand.
Het lichaam is te vermoeid en de natuur
wint het over den geest
Ik zeg nogmaals't is af te keuren en wij
moeten er met alle macht tegen strijden,
want het komt niet te pas, maar om er over
te spreken in zeer afkeurenswaardigen zin,
nee, daar kan ik niet mee méégaan.
Het middel, dat bovenbedoelden predikant
aangaf, is nog het eenige midddl, dat voor
alsnog afdoende isde slaper wakker maken,
steeds maar door, hoe vervelend het ook is.
Maar daarmee is het kwaad niet ver
dwenen.
Neen, er moet gestreden worden tegen
sociaal onrecht; tegen overmatig langen
arbeidsduur; tegen nachtarbeid.
Want het is niet alleen zoo onder de land
arbeiders.
't Lijkt er niet opOp stuk van zaken is
het met die lieden alleen in den zomer het
geval.
Maar wat te zeggen van dien bakkers
knecht, die 's Vrijdagsavonds om acht uur
klaar is en dan zijn welverdiende rust mag
genieten totvier uur later. Want
's nachts te twaalf uur begint-ie weer en dan
den heelen langen nacht en den heelen lan
gen Zaterdag t.t half negen, negen'uur.
Ik vraag het u afKunt ge het dien man
kwalijk nemen, dat-ie 's Zondags in de kerk
in siaap valt?
Wat kan er dan terecht-komen van den
Sabbath
Dat is niet alleen bij bakkers, maar nog
bij veel andere bedrijven.
Intusschen nu ik bakkers aanhaal, heb ik
juist even gelegenheid om te vermelden, dat
op het graf van den onvergetelijken Talma
een eerezuil is opgericht. Ik weet niet, of
het in dit blad al vermeld zal zijn, want dit
wordt pas anderhalve week na data gedrukt,
maar dan is het nog niet erg.
Tweemaal is beter dan geenmaal.
Die eerezuil wordt opgericht door Posthuma
indertijd heeft Talma een bakkerswet in
gediend, o. a. verbiedend den nachtarbeid.
Die wet werd verworpen, ook, helaasdoor
mannen van rechts. En wat is nu het geval.
Posthuma dient een ontwerp-wet in, waar
mee een eerezuil wordt opgericht op het graf
van Talma, Want in de toelichting staat
o. m. dat de minister tot de overtuiging is
gekomen, hoewel toen ter tijd in de Staten-
Generaal ernstige bezwaren waren gerezen,
dat een doelmatiger regeling bezwaarlijk
anders te vinden is. Daarom heeft minister
Posthuma dat ontwerp van minister Talma
gevolgd, hoewel zooveel mogelijk tegemoet
komend aan toen-gerezen-bezwaren.
Niet prettig voor de tegenstemmers van
töèn
't Is te hopen, dat nachtarbeid bij bakkers
spoedig tot het verleden behoort.
Dan is 'n stuk sociale ellende weg.
Dan volgt vanzelf weer iets ander3.
Want we zijn er nog niet. Maar als we er
langzamerhand maar komen. Keulen en Aken
zijn niet op één dag gebouwd.
Maar zoover moeten we komen, dat 'n
predikant niet meer klaagt over slapen in
de kerk!
Tenminste slapen, dat vóór komt uit sociale
misstanden.
Op, ten strijde
W.-K. H. K.
DE TOESTAND.
Op het Oostelijk front houdt de terugtocht
der Russen nog steeds aan. En nu, doordien
Zaterdag Kolomea is gevallen, werd het Rus-
senleger nog een eindweegs terug geslagen.
Kolomea, een stad met 35000 inwoners,
gelegen aan de Prulh en aan de spoorlijnen
Lemberg-Czernowitsch, 20 mijlen Oostelijk
van Nadworna en Delatyn, dat reeds vroeger
door de Oostenrijkers is genomen. Door den
val van deze stad is de wig in de Duitsche
linies in deze streek verdwenen en vormt
nu met het front Tarnopol-Kolomea, ten
Noorden der Boekowina één lijn.
Een ontzettende slachting heeft in Galicië
plaats, waar de Russen aan de Sereth met
den moed der wanhoop tegenstand bieden,
evenals in het Karpathengebied en in de
Boekowina, waar de hoofdstad Czernowitsch
reeds zou worden ontruimd onder den
druk der Centrale legers, die in tegenwoor
digheid van Keizer Wilhelm hun aanvallen
voortzetten. Alleen hebben de Russisch-Roe-
meensche troepen met succes een aanval
ingezet in het Poetna-dal, op d&. grens van
Moldavië en de Centralen daar een eind
weggeduwd. Het Russische telegram maakt
gewag van meer dan duizend gevangenen
en 43 veroverde kanonnen.
Naar uit Stockholm wordt gemeld, schrijft
de Anszhi invalid: De Duitsche doorbraak,
die tot het verlies van uitgestrekte terreinen
in Galicië leidde, werd daardoor veroorzaakt,
dat door een dragonder-divisie, die door het
legerbestuur voor betrouwbaar gehouden
werd, haar stellingen opgaf, waardoor het
front ontbloot werd over een breedte van
35 K.M. Het legerbestuur zondt een volkomen
betrouwbare Kozakkentroepen daarheen om
de vijanden ten minste van Tarnopol af te
houden. Een korten tijd scheen het, dat de
verdediging zou gelukken, maar er hadden
zoo geweldige Duitsche aanvallen plaats,
dat alle hulp tevergeefsch was. Het verlies
der stad greep zoo snel plaats, dat et voor
nemen om alle uit militair oogpunt be
langrijke gebouwen te vernielen, niet geheel
kon worden ten uitvoer gebracht. Toch liet
men verscheidene bruggen springen, toen de
stad om 2 uur ontruimd werd. Daarna wend
den de Duitschers zich Zuidwaarts om het
7e en 8e leger te omsingelen, wier stelling
in de Karpathen thans onhoudbaar is gewor
den, terwijl deze legers bovendien slechts
over één enkelen spoorweg van Buczac in
Oostelijke richting kunnen beschikken. De
stad zelf is vol van soldaten. Van alle kan
ten stroomen teruggetrokken regimenten.hier
samen. Het legerbestuur trok alle reserves
bijeen om zoolang mogelijk stand te houden
langs de lijn Buczac—Sfrypa—Sereth
De conferentie over de Balkan-aangelegen-
heden hield gisteren haar laatste vergadering,
waaraan de vertegenwoordigers van alle
geallieerde naties deelnamen. Alle besluiten,
die in vorige vergaderingen waren genomen,
werden bekrachtigd.
't Ging daarbij ook over het Grieksche
grondgebied, dat op het oógenblik door
Frankrijk, Qroot-Britannië en Italië militair
is bezet. Deze mogendheden zullen zoo spoe
dig mogelijk en tegelijkertijd een einde maken
aan de bezetting, tot welke zij door de om
standigheden gedwongen waren overgegaan.
De bezetting van den driehoek, gevormd
door den weg van Santé Quaranta en de
grens van Epirus, zal echter voorloopig nog
gehandhaafd blijven in het belang der vei
ligheid, onder voorbehoud van een overeen
komst tusschen Italië en Qriekennland om
trent herstel van het civiel bestuur onder
een Griekschen commissaris.
„Frankrijk, Groot-Britannië en Italië zullen
gedurende den oorlog een vtoot- en leger
basis blijven houden op Korfoe, dat echter
onder souvereiniteit van Griekenland blijft".
Tot zoover de mededeelingen over de zui
vere Balkan-aangelegenheden. Meer interes
seert ons intusschen de algemeene verkla
ring, die op het allerlaatst eenparig werd
aangenomen. Daarin heet het:
„De geallieerde mogendheden, nauwer dan
ooit aaneengesloten voor de verdediging van
het recht der volken, inzonderheid op het
Balkanschiereiland, hebben besloten de wa
pens niet neder te leggen, alvorens het doel
is bereikt, dat alle andere doeleinden be-
heerscht, n.l. het herhalen van een misdadi-
gen overval onmogelijk te maken, als waar
aan de centrale keizerrijken zich hebben
schuldig gemaakt".
VERSPREIDE BERICHTEN.
Volgens de „Berliner Neueste Nachrich-
ten" schrijft het Amerikaansche blad „Frish
World" het navolgende
„Engeland de ergste vijand die Amerika
ooit had, de gevaarlijkste vijand der vrijheid
wordt heden len dage in de Vereenigde Sta
ten als een vriend der vrijheid vertroeteld.
Ten einde Engeland te helpen moeten wij
ons ontredderen, ons tot armoede brengen,
het bloed onzer zonen laten vloeien ons en
ons nageslacht den vloek van het militairisme
op den hals Iaden.
Terwijl wij Engeland steunen verdrukt het
Ierland, Egypte en Indië, en worgt het bo
vendien Griekenland, Noorwegen en Zwit
serland.
In welk een staat van verbinding zijn wij
geraakt, dat wij in het brutale gezicht van
Groot-Brttanniö het goddelijke gelaat der
vrijheid meenden te aanschouwen."
Kenschetsend voor de houding der
Fransche pers tegenover het democratische
en revolutionaire Rusland, is de volgende
uitlating van de „Echo de Paris"„Het ware
te wenschen, dat zich aan het hoofd der
jonge regeering een Iwan de verschrikkelijke
stelde, die de politiek en ook het volledige
gezag in de hand neemt".
Men weet, dat de Engelsche bakkers
en molenaars zich herhaaldelijk tot de regee
ring hebben gewend met het verzoek, beter
meel beschikbaar te stellen en de samenstel
ling van het brood te veranderen; dit naar
aanleiding aan de veelvuldige klachten
van het publiek over oneetbaarheid, onver
teerbaarheid en zelfs schadelijkheid van
het Engelsche oorlogsbrood.
Volgens de „Daily News" heeft de voor
zitter van de nationale molenaarsvereeniging
thans in de algemeene vergadering medege
deeld, dat „de regeering met het oog op de
onzekerheid betreffende den loop en den
duur van den oorlog absoluut heeft gewei
gerd, eenige verandering in de samenstelling
van het brood te brengen''.
De „Daily News" van 19 Juli heeft van
verschillende groote thee-importeurs verno
men, dat de Engelsche theevoorraad tegen
het einde van het jaar aanmerkelijk zal zijn
geslonken. „Er is thee genoeg te koop
maar niet veel scheepsruimte", zegt het blad.
„De regeering heeft verboden, scheepsruimte
te gebruiken veor den Invoer van Chineesche
en Indische thee en verlof van invoer voor
slechts van de gewone hoeveelheid Cey-
lonthee gegeven. Er is nog voor drie maan
den thee in het land".
Uit Amerika is het bericht gekomen,
dat de Amerikaansche sfaaltrust een gewel
dig terrein heeft aangekocht, waar zij scheeps»
werven zal laten aanleggen, die het na zes
maanden mogelijk zullen maken, dagelijks
een stalen stoomschip van 5000 ton af te
leveren. Dit bericht schijnt zelfs in Engelsche
ooren wat al te „Amerikaansch" te klinken;
het scheepvaartblad „Fairplay" teekent er
tenminste fijntjes bij aan:
„Een dergelijke dagelijksche productie van
5000 ton zou in twaalf maanden tifds tot 365
schepen met 1.825.000 ton laadruimte leiden.
Men mag echter hopen, dat deze werf, die
om te beginnen dagelijks één stoomschip wil
afleveren, haar prestaties zal weten op te
voeren, zoodat zij na nogmaals 3 maanden
in staat zal zijn, latep wij zeggen, om 2
stoomschepen voor het onbijt, 4 voor de
lunch en zoo ongeveer een half dozijn voor
het diner af te leveren. Onze nieuwe bond-
genooten zijn min of meer oppervlakkig, en
kleinigheden, als de levering van het benoo-
digde staal en van de machines, nog afgezien
van de werkkrachten, schijnen hun gewoonlijk
weinig hoofdbrekens te kosten".
Het bekende Russische Maandblad
„Letopis" bevat een artikel, getiteld„De
nieuwe Gordiaansche Knoop". Hieronder ver
staat de schrijver het probleem dat zich door
de politieke ontwikkeling in het verre Oosten
voordoet, zoomede het onophoudelijk voor
uitdringen van Japan op het front Kam-
schatka-Shanghai.
Gedurende den oorlog heeft Japan de
economisch verovering van Korea en Zuid-
Mantschurye geheel voltooid, en wel op
zoodanige wijze dat ook de laatste Engelsche
firma's die in den handel in sojaboonen een
rol van beteekenis speelden, het veld ruimden.
Ook het lot van Noord-Mantschurye kan
als beslist worden beschouwd. Het in 1916
gesloten Russisch-Japansche vriendschaps
verdrag draagt van Russische zijde een de
fensief, van Japansche zijde echter een offen
sief karakter. Nog kort voor het uitbreken
van den wereldoorlog verklaarde de Japan
sche Minister van Oorlog dat een tweede
groote oorlog met Rusland als waarschijnlijk
moet worden beschouwd. Een deel der pers
