ggste jaargang N°. 2301.
isvoer
ot f 16.-
122,
voor <le %HidhoIIand§elie eri ZèeuwscSte Eilanden.
De Oorlog.
Woensdag 11 Juli 1917
!R,=
I
Antirevo lu
Orgaan
IN HOC SIGNO VINCES
i. v. d. Slik.
Uit de Pers,
f30.-
SELD
0. 0. Bruggeman.
BUITENLAND
Inbevelend,
delharnis
;TEN m
IH VA
Js.ÊN
,0uddorp"
ïaar ÉÉN
DN en dat
10567
izen naam
9 jaren
koopt.
Abonnementsprijs per drie maanden fr, p. p. ©G Ceat bij vooruitbetaling.
Buitenland bij vooruitbetaling f 4,50 per jaar
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
W. BOEKHOVEN Zonen,
Geeft
>rt tot
;kten.
JÏÏWEBIJ
on No. 1910.
10022
randeerd,
ICHT EN RHEU-
I MIDDEL ZOEKT
VER KWALEN,
LESCH ANKER
I VAN 55or80i
INWflUVINS*
IS VERMINÜt
'fJNEN 1
ÏTHEKEÜ!
BESLIST]
ïLLEPTi/M
fPPAKKINS
s
ux leden tegen
gelden op te-
7&n niet-leden.
dagelijks wor-
i der leden van
ren: 12 en 26
|8 uur, in het
Ouddorp.
Kassier,
IBiMJGCE
te prijzen
Deze Courant verschijnt eiken Woensdag se Zaterdag
UITGEVERS
SOMMELSDlJt.
VeleSooM Is6ere®esa«. 8
iwfüès 2V2 «ent per regei, keoiame» 25 .jas «m*
Eoek&aaknndiging Gast per ragal.
"'^eMiaBsavragen as Biensta&nbiedingei 50 Oent per plaatsing,
route lettere es vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die m r>*8i».*»
worden mgewaeh* to' Oiusdasr- in Vriidacnaorr»!
«stuk #**-»•
«»•>- «S* «s<a*i». a«ï «"rrfcwSBt»"'
«Ss-sT* <fe «SBSa
rff-l«$.^39 i%4*.
De vrouwen onzer herbergiers.
Dat de herberg-luiting op Zondag een
konsjentie vraag is. wordt door niets klaar
der bewezen dan do >r 't sehoone feit, dat
in ons dorp Middelharnis de meeste vrou
wen der herbergiers 's Zondags ter kerk
gaan. Namen noemen past niet, maar als
wij 's Zondags opgingen met de onsen t.en
huize des gebeds, zagen we die vrouwen
ook gaan ter kerk, en bleek uit dien kerk
gang dus, dat Hij ook de vrouwen en moe
ders een juist inzicht schonk in de hooge
waardij van den Dag des Heeren en der
religie, die 't hart opwaarts voert uit 't
gerammel der biljartballen naar die eeuwige
sfeer van liefde en genade, De vrouwen
m
izer herbergiers naar 't Huis des Gebeds:
is er ooit voor de Rechtsche kiezers een
machtiger bewijs geweest, dat de herberg-
sluiting tot aller konrjentie spreekten dat
hoezeer wij allen, mannen en vrouwen, vol
gebreken zijn, en eiken dag door onze ge
dachten, woorden en werken ons pad be
derven, er toch op den bodem van 't hart
deze goddeiijkke gedachte ligt; Gedenkt den
Sabbatdag, dat gij dien heiligt; de vrouwen
der herbergiers erkennen de waarheid dezer
belijdenis.
Vertolken en propageeren voor vriend en
vijand: Wat de Rechtschen willen inzake
herbergsluiting is op Zfn Woord gegrond
want, vrouwenzelf loopt ge uw herberg
uit én de kerk in.
Jal 't Rjchtsche beginsel is goed, staat
in het Woord, dit voor de dorpspolitiek
ons fundament is. En daarom vrouwen;
vraag uwen mannen, dat ze stemmen voor
wat in uw geweten leeft; dat ze stemmen
op onze 2 candidaten:
0. C. Bruggeman.
J. v. d Slik»
De herbergsluiting in de historie.
Onze Overheid is verplicht voort te gaan
op t pad onzer Vaderen. Waarom kwam
de Zondagswet tot stand De bekende wet
van 1 Maart 1815 Omdat de toenmalige
Minister van Bum..zaken, de heer R>ell
noodig achtte, wat vroeger tijdens de Repu
bliek door de Provinciën was geregeld
toen, in 1815 in één Nederlandsche v-et
saam te trekken.
Op 5 Aug. 1796 besliste de nationale
vergadering (7 jaar dus na de groiteFrar-
sche Revolutie) dat alle plakkaten en Re
solution uit het oude stelsel der vereeni-
ging van Kerk en Staat geboren, zouden
worden gehouden voor vernietigd.
Vernietigd alle plakkaten op 't herb-: rg-
b8ioek op Zordag; en plakkaten op tal
van uitspattende zonden die ook in de oude
dagen bedreven werden.
Plakkaat van 7 October 1531, door Kei
zer Karei V
»Kaarle, by der gratiën Gids Roomsch
>Keyser enz. enz. Dat voortaan niemandt
»van wat state offe conditie by ly 'hem
»en vervordere of presumere Luyden in
■»Taverne te zetten (Tav -herberg) op de
»Sondagen en de Heylige dagen by der
'Heyliger Kercke geboden, noch ouck
>aldaer te gaen drincken in lyde van
»der hooger Misse of van Vesperen, op
»de verbeurte tsestigk grooten Vlaerrs
»by den geenen en de elck n van hen
»die contrarie doen souden.
Plakkaat van Prins Willem v. Oran j a, 1583
»Dat voorts ooek niemant, ten ware
«reysende LnyaeD, hem en vervoordere
»op eeoige Sounedagen ofiB.diagen on-
»der en gedurende de Predicatie. soo
»voor ais naar den noenen eenig Volck
»te zetten oft hem te laten vinden in
»eenige Herbergen aid i er te siiten dnn-
ekenspelen, oft andersinds yet te han
teren. noch ook te kaetsen, klossen,
rollen spelen, klappen, tierenende »se-
«beeren in de Kaatsbanen, Herbergen
enz.
Besluit van 21 Mei 1691
»Dat den openbaren Godsdienst op de3
®e,®n Heyligen dagh meer 9n meer
v. 8esctloiiden eu nog alderuieest
Innnkon selt6E van Drinckgelagen, be-
van Drinckhuysen, waer uyt
dan volgen dronkenschappen, t« ysschen
>speelen, kyvagien ende vechterijen,
sdoonaangs vermecght met vloeken, las
teren ende andere ouordrlijkheden meer
der (en die zonden moesten wor
den tegengegaan, omdat 't in de vroegere
plakkaten verboden was.)
We zullen geen andere plakkaten meer-
noemen hoewel er nog vele te citeeren,
waren. Zulke plakkaten echter vervielen in
1796 en Minister Raeli, maakte daarvan
de algemems Zondagswet aangepast aan
den toenmaligea tijd, waaronder ivij nu
nog Itven en waarin ook reeds de vrijheid
is aan banden gelegd.
Lees slechts art. 3 dier Zondagswet van
1 Maart '1815
»Dat gedurende den tijd voor da open-
•»bare godsdienstoefening bestemd de deu
gen der herbergen en andere .plaatsen,
>alwaar draDk verkocht wordt, voorzoo-
>ver dezelve binnen den besloten kring
»der gebouwen liggende zijn, zul-
»len gesloten zijn en dat ook gedurende
»dienzelfden tijd, geenerhande spelen het -
»tij kolven, balslaan of dergelijke mogen
>platts hebben.
In onze Zondagswet ligt dus reads een
dfu-engsluiting en ligt dus reeds een dwang
om er uit kte blijven Naen waarlijk! da
Ned. burger is niet vrij ten opzichte van
herbergbezoek en jenever koop of verkoop.
Denk ook om art. 1 aangaande de hoe
veelheid jenever die een herbergier mag
verkoopen (benedèn 10 Liter) om artikel
4 over 'i aantal vergunningen, om aan art.
7 enz.
Wat zegt art. 7 der drankwet,
1. Bij plaatselijke verordening kau
de Gemeenteraad onvermindird zijn
bevoegdheid krachtens art. 136 der Ge
meentewet
a. enkele wijken buurten of straten
aanwijzen, waarin vergunningen niet
verleend mogen worden
b voor enkele wijken enz. een mand-
mum vergunningen aanwijzen, (hoe
veelheid.)
c. uren bepalen waarin de herber
gen gesloten ruoeten zijn (b v. s avonds
10 uur tot 's morgens 5 uur)
d. d gen i epalen, waarin de herber
gen öf ueu heelen dag öf enkele uren
moeten ge:-loten zijn
En art. 135 der Gemeentewet g^eft steun
aan dit drai kwetart. want aan de plaats.
Overheid is in dat art- 135 het recht ge
geven om verordeningen te maken in 't
belang der orde, zedelijkheid en gezond
heid*.. De plaats. Ovtiheid icag Uus ten
verordening maken om de h rbergen weg
ts houcen uit de een of andere buurt ;om
die herbergm te sluiten op dien en d en
dag op dat en! dat uur en maar een
kleine stap behoeft ze te zetten om met
de wet in de hand, de sluiting op Zondag
te golasten
Het Schoolgeld.
In het strooibiljet der Vrijz. Kiesvereen.
te Middelharnis stond een vergissing. Er
sttnd
Met nadruk wonschen onze leden ech
ter te wijzen op 't gevaar, dat dreigt voor
groote gezinnen met kin.dereu in de
s-hooljaren, wanneer leden in den ge
meenteraad gekozen worden die de
schoolgelden zullen opdrijven.
De kieaers hebben verleden week al bij
de stemming uitgesproken, dat ze di9 ver
gissing van t Vrij.;, strooibiljet inzagen;
want 't ging flink Recbtsmaar we willen
er toch nog even op terug kome Ons
stanapunt is: Een ieder betale naar pro
portie; de rijken 't meest; de gegoeden iets
minder; de armen een kleinigheid; de arm
sten niets.
Elk jaar gaan onze ïïaie-collectai.ten in
October ons dorp in; bijua van huis tot
huisi en de ervaring, die ze dan opdoe i
over 't schoolgeld, dat op de Opeub. scnool
betaald wordt) is soo pijulijk, dat ze zich
slag op slag moeten e geren. t Is schrijver
dezes herhaaldelijk voorg-komen, dat hij,
op propaganda zui de voter de Chr. schooi
moest hooren: ik ben niet in den H. Om
slag aangeslagen en ik betaal'geen school
geld maar als ik aangeslagen
word,, stuur ik mijn kinderen naar de C'itr
school. We laten nu dat „aanslagbeginsel
dier mei.schen voor wat t is; 'tis t, ouse
niet; maar we herhalen slechts wat we op
onze ptopagandareisjes ontmoeten. Eu das
waren en zijn geen groote gezinnenje mocht
en mag er ia'huis komen, zoo ordelijk en
net en welvarend.
Zoó is nu ce foef: men .slaat ze niet aan
in den H Omslag, al kannen ze zeer wel
een kleinigheid b-dalenen dan siju zenog
vrij van schoolgeld ook zoo komen
ze van de gemeentelasten af. Er zijn kin
deren op oe Ck'. school gekomen, die daar
'tdubbsle betalen van wat ze op deOpenb.
school gaven. Zóó is 't j ,ar in jtar uit al
geweest.
Mag dit nu soo maar doorgaan; en dan
sal elk Kezer .zengenneen, daar zit on
recht in; zóó zijn de gemeentelasten een
zijdig verdeeld eu geeft men de Chr. school
door de macht van 'tgeld, geen kans om
sich te ontwikkelen En oas antirev.
standpunt is: vrijheid van geweten voor
allen! en de gemeente moet ook aan de
Chr. school eenzelfde kans geven tot uit
breiding en ontw kheling al3 aan deOpenb.
school.
De voorwaarden voor den groei en bloei
der Openb. school en der Chr. school
moeten gelijke staan en een Gemeenteraad
moet de voorwaarden, waar ze ongelijk
zjn in 't inantieelegelijk maken. On-se
beginselen verschillen, maar de Riadmoet
de Openb i-chool niet voortrekken door de
kracht van 't.geid; dat is onrecht. Ei we
eischen recht Recht door de Rijkswet op
't Lager Onderwijs, maar ook recht door de
Schoolgeldverordening in ons dorp.
We haten alle onrecht.Ieder verdedige
zijn beginsel op schoolterrein. Maar de
Echoolgeldheffhg moet gelijk rijn en geen
stormram tegen 't Chr. onderwijs.
STUIT BiSCMTS!
De slaaphuizen in Middelharnis.
Er moeten natuurlijk slaaphuizen zijn;
eenvoud.ge kooplui, ea dito, dito, moéten
gelegenheid hebben om te slapen; 't zijn
óók meur eken, die hoe soms gezonken in
en poel van misère nochtans zijn beeld
drager - Gods d i menschen en geen dieren.
n ook tot d ze vaak o, gelukkigen, pcvria's
der MaRsehappij, ga-R on e ontferming
uit, omdat wij Anti's >ijn om Jezus wil
die 't gexx kene niet wegt'apte; endia oss
in Ziju algemeene genade voor zoo n in-
siokiug behoedde. Ea 't is e door deze
ontferming over ellendigen, èi tervooiko-
aii g van straatrumoer, vloekkabaal, drink
gelagen, vechtpartijenbier zuip an dat zelf s
op Zon'dag door een vollen handwagen met
bierkru ken uit Sommei-dijk wordt bevor
derd ei aangemoedigd, dat w.e vragen om
strenge controle op eie huizen metlevens-
elleuc'e en droukemm-tooceëlen waarvan
zelf-geenigea onzer inwoners reeds de aan
trekkingskracht gevoelen door riet nader te.
noemen oorzaken.
Er móet controle wazen. Wie komen daar,
most de eerste vraag zija! Zijn kooplui,
óf sjappies. Aan een fatsoenlijkekoopman,
mits werkeljlc koopman, hoe arm ook,
moet nachtverblijf gegeven; maar de sjap
pies moeten er uit. Kr uit óók die daar
komen alleen om er te zwelgen en die in
Middelharnis of Sommelsdijk wonendeze
schepsels hebben hun eigen tehuis; 'dair
hooren ze, «u niet ia tea slaaphuis met
damesbediening midden in den nacht.
Een tweede vraag met 't oog op bu en-
gerucht, tirai dgevaar, reinheid eu be-met-
tmg is: hoeveel mogen.er ziji En óók:
hoe 1-g.ïen ie da*f? Air varkens in éér
hok, of als menschenzijn 'tdaar kweek
plaatsen van wellust en heerscht er, zeifs
bij aTmóe r og zekere properheid en orde
ouder dat volkje. Wordt dat bevorderd door
den nuurJnr en verhuur er?
En b halve de vraag: Wie raag vaneen
s'aaphms gebruik maken; êu hoeveel <i\o&en
er, meegerekend de huisgenooten van den
huurder in aoo'n w< ning vertoeven niet
't o g op brand en gezondheid; is er neg
etn derde vraag: Reeft de politie dag en
nac'ut t recht van toeücht én oefent ze
dat uit Mag de nachtpolitie wel eens kij
ken in zoo'n huis, wat er aan ;t handje
i en hoe daar 't bier in stroomen wordt
gedronken 7 als de herberge 1 geslot-n
moetè zija volgens de politieverordening?
Kan de verhuurder niet d >or de politiever-
ördenii g gedwongen worden om na aan-
zegüiog door de politie zijn huurder op
stiait te «Aten, dat huls aan zoo'n huur
der te ontzeggen, dan komen er bij zoo
veel woninggebrek, huizen leeg; al was 't
er maar een of twee.
In ééu woordMenneerse is die slaap-
huitenrommel moe. Daar dient een end aan
te komen'. Er moet orde geschapen worden
in dien bandelooten troep Slaaphuizen moe
ten er tijn voor fatsoenlijke kooplui en
fatsoenlijke venters of leurders; maar 't
fcchorum moet er uit; 't dorp uit; en er
nooit meer in. Menneerse moet wel een cen
trum zijn van vooruitgang en nobele actie
op alle gebiedmaar voor allerlei schorre
morrie: neen, daar staat ons dorp te hoog
voor! Meuneerse vooruit; maar niet door
allerlei soepies Stemt
Gelukkig verloop.
De mijnwerkerstaking in Limburg h?d een
gelukkig verloop. De „misdadige'woeling"
van leidinglooze sociaal-democraten en lei
ding-schuwende anarchisten is gebroken.
Dat zulks voor het grootste deel te danken
is aan het verantwoordelijkheidsbesef der
Christelijke arbeiders, verheugt ons zeer. Zon
der hen zou ons volk de dupe van het mis
dadig spel geworden zijn.
Thans heeft de nieuwe kolenwinning ge
lukkig slechts gedeeltelijk en voor korten tijd
stilgestaan.
Nu was dit thans wel te voorzien. Heelde
publieke opinie was tegen dit anarchistisch
avontuur gestemd. Steun was er van geen
enkele zijde gekomen, v
En de leiders zelf waren er verlegen mee.
In het „Volk" deed de secretaris van het
N. V. V. hopelooze pogingen met groote
woorden en weinig feiten om de staking te
verdedigen. Maar men voelde de zwakheid
van het betoog in iederen regel.
Op minister Posthuma was toen alle hoop
gevestigd. Ter wille van het landsbelang
moest en zou de Minister ingrijpen en den
arbeiders was dit Voorspeld.
Doch er gebeurde niets.
Natuurlijk niet. 't Was geeïl staking om
lotsverbetering maar om den modernen bond
er boven op en de Christelijke organisatie er
onder te brengen.
Noodgedwongen moesten de heeren toen
wel naar den Minister.
Waar ze natuurlijk vriendelijk ontvangen
werden, doch feitelijk niets meer hoorden,
dan de Christelijke bond reeds van de direc
ties wist.
En toen was het uit. Toen moesten de
heeren retireeren. Deden wat ze konden om
den schijn te redden, doch zonder succes.
Ze zouden zonder hen niet meer aan het
werk gaanzoo hadden zé den geïnterneer
den plechtig beloofd. Maar in hun holle motie
leest men er niets van.
Hun invloed op de massa was weg. De
krachtproef is mislukt. De Christelijke orga
nisatie is niet onder den voet geloopen.
Het snoode plan is gelukkig in duigen
gevallen. N. H. Crt.
DE TOESTAND.
De onbezonnen aanval der Russen begint
te verloopen. De eenige, de Regeering trouw
gebleven generaal Broesiloff, is het offensief
begonnen om daardoor zijn Regeering, die
het zoo benauwd kreeg, te redden. Verleden
week Zondag en Maandag waren kritieken
dagen, want de nihilisten hadden monster
meetings belegd. Er moest een overwinning
worden behaald,of het ergste stond te vreezen.
De storm begon, regiment na regiment,
divisie na divisie werden tegen de Oosten
rijkers opgejaagd, onder aanvoering was
Fransche en Engelsche officieren.
Vijftien maal renden de republikeinen te
gen de Oostenrijksche stellingen en verover
den drie loopgraafiinies en één dorpje, op
een front van een uur gaans. Toen was de
kracht verbruikt, de verliezen enorm, zooals
nog nooit tijdens dezen oorlog. Geheele re
gimenten zijn tot den laatsten man wegge
maaid, maar het doel was bereikt; er was
een succes behaald, men seinde een groot
aantal gevangenen, de regeering was gered
en de Entente, die heel dreigende eischen
had gesteld, was voldaan.
Maar Broesiloff heeft de overtuigiug kun
nen krijgen, dat de Engelsche inlichtingen
praatjes zijn; het oostelijk front bestaat nog
en is een strategisch gebouw, dat zelfs met
een woesten stormloop niet omver te rennen
is. Men had de arme Russen wijsgemaakt,
dat zij ér maar zoo doorheen konden sjou
wen, want de Duitscher had alle reserves
naar het westen overgebracht
Wel is, de strijd nog niet afgeloopen, maar
als nu eens géén overwinning wordt behaald,
wat zal dan in Rusland gebeuren
Een tegenaanval der Duitschers ontnam
de Russen de behaalde terreinwinst.
„De hervatting van het Russische offensief,
aldus wordt ons van Duitsche .zijde gemeld,
dat met eene bijzbnder groote krachtsinspan
ning gepaard ging, heeft voor den aanvaller
slechts geringe voordeelen opgeleverd, die
in geen enkel opzicht van strategische be-
teekenis kunnen worden genoemd, en die
dan ook in geenerlei evenredigheid staan tot
de offers, waarmede zij werden gekocht.
Zooals de Russische legerleiding zelf heeft
erkend waren de geleden verliezen buiten
gewoon hoog. Wanneer men de verschillende
overwegingen, die tot het weder opnemen
der vijandelijkheden kunnen hebben geleid
nader onder de oogen ziet, dringt zich van
zelf de onderstelling op, dat dit offensief
niet ondernomen werd op eigen wenschder
Russische legerleiding, of omdat de voor-
loopige regeering dit met het oog.op den
binnenlandschen toestand noodig oordeelde.
Integendeel is men eerder geneigd tot de
conclusie te komen, dat hieraan veeleer een
krachtige druk van de zijde der Entente ten
grondslag ligt. Als bewijs hiervoor zou alleen
reeds het feit kunnen gelde», dat achter de
Russische infanterie groote afdeelingen ca-
vallerie waren opgesteld, wier taak het zou
zijn troependeelen, die soms neiging tot wij
ken mochten toonen, met geweld voorwaarts
te drijven.
De toestand aan het oostelijk front kan
dan ook voor de Centrale mogendheden zeer
bevredigend worden genoemd. Het offensief
kwam niet zooals beweerd werd on
verwachts, en men had dan ook reeds uit
voerige toebereidselen weten te treffen.
Intusschen is het opmerkelijk, dat nu het
meer en meer blijkt, dat eene militaire'over
winning voor de Entente niet in het verschiet
ligt, deze op eene andere wijze tot haar doei
tracht te geraken. Zoo worden tegenwoordig
in verschillende neutrale landen op uitge
breide schaal geruchten verbreid omtrent
binnenlandsche moeilijkheden in Duitschland,
en de kans op een afzonderlijken vrede met
Oostenrijk. Dat deze geruchten allen grond
missen behoeft geen betoog."
Op verschillende plaatsen hebben de bom
men werpende vliegtuigen hun afgrijselijk
werk weer voortgezet.
Tegen half tien Zaterdagochtend kwam een
sterk vijandelijk luchfsmaldeel, waarschijnlijk
uit twee gedeelten bestaande, boven het
eiland Thanet en aan de oostkust van Essex.
Na bommen op Thanet te hebben geworpen,
begaven de vliegtuigen zich in de richting
van Londen. .Zij volgden den noordelijken
Theemsoever. Zij naderden Londen uit noord
oostelijke richting, veranderden toen hun
koers in noordelijke en westelijke richtingen
trokken over Londen van het noordwesten
naar het zuidoosten.
Op verschillende plaatsen werden bommen
op de hoofdstad van Engeland geworpen.
Het aantal vliegtuigen wordt op 20 geschat.
Het afweergeschut en de Engelsche vliegtui
gen vielen de vijandelijke vliegers aan.
Volgens de laatste opgaven zijn tengevolge
van dien aanval 37 menschen gedood en 141
gewond. Aan den mond van de Theems is
er nog een vliegtuig geveld.
De luchtaanval op Londen wordt uit Lon
den gemeld, was de grootste die er nog is
geweest. Het was een merkwaardig schouw
spel. De vijandelijke vliegtuigen naderden
langzaam als in plechtigen optocht, zich
symmetrisch voortbewegende. Ze staken
heider tegen de lucht af en leken een vlucht
groote merels. Het was of ze den hagel van
granaten, die rondom barstten, met minach
ting bejegenden. Ze vlogen in gesloten gele
deren en zeer aag. Alleen de binnenste
vliegtuigen wierpen bommende buitenste
vervulden de rol van beschermers.
De vijand bleef slechts twaalf tot vijftien
minuten boven de City. Hij legde buitenge
wone vermetelheid aan den dag. Door zoo
laag te vliegen, liep hij het grootste gevaar.
De straten waren op dat uur vol menschen.
Toen de eerste kanonschoten werden gehoord,
kon men nauwelijks gelooven, dat de vijand
naderde. De afweerbatterijen schoten goed