AH
Eerste Blad.
ih
Zaterdag 16 Juni 1917
ggste jaargang N°. 2294
Antirevolutionair
Orgaan
11.
4
IN HOC SIGNO VINCES
0e mensch Gods Sn de
politiek,
„MET GOUDEN HIKT3,
Mrlair R.C. F. t. L LEE-Soom
OF OEI UITKIJK.
en.
en,
(TO
330
I
voor de Znidhollandüehe en Keenwiche Eilanden.
W. BOEKHOVEN Zonen,
ft
ft
DINERS SO cent m hooger.
LOGIES MET ONTBIJT
V.
LAND- EN TUINBOUW.
ill
I
|Q
Dsse Courant versoMjat e).k®a Woensdag ©a Zaterdag.
i
^bonnenentspr^s por Sri® «aasden fe. p. p. SO CanS bij vooruitbstftïing.j
Buitenland by vooruitbetaling f 4,50 pes faas
Wonderlijke nummers 5 Coat.
UITGEVERS
SOMMELSD1JK.
ffeSeftwm latere®»»». M©« S.
sns.
741
I 4
>605
1 en
2200
ddea
50,-
lezer
>©r.
van
)594
van
DE.
i.
ii.
en
illen.
r ge
nat
d".
eren
ipok-
in en
eken
569
nat
d".
AdvartsntiëH 12V2 esntper t®ga>l, Beeiaaee 25 gel sagel.
Boekaankondiging Sast pes regal.
MeKafaanvrage® ©a Dienstaanbiedingen 50 Gent par piaataisg.
Sreota lettera ®ss vignetten worden berekend naar ds pïaataraiat® dis aig beslaan
Mvertentiën worden ïagewaolbf; tot Paasdag- en Yrgdagaaorgan >aar.
A 88e #6»i4fee« v»«r de «teoactle toesnem®, .AsSYertteo8t«
ia e»?
verdere AO«!i8iil»ïr«fcsae tronco 4©e te «euaen «mm» de ttJMceve- s
Er is sprake van 2>de mensch Gods»;
ook van »de menscli der wereld»; ook
van >de mensch der zonde»; ook van
»'t land Gods»; van »'t land der wereld*
ook van >kind der hel*; en elk dezer
zes titels, hetzij ter eere of ten schande
zou een afzonderlijke bespreking eischen
döfr breeden omvang. Slechts stippen
'leiv' kort 't verschil aan, om dan over't
opschrift iets naders te zeggen, Mensch
en 1eindmaar 't land drukt 't intieme,
't vertrouwelijke, 't gemeenzame, 't in
nige en meer innerlijke uit. De mensch
Godsde mensch der wereldde mensch
der zonde is 't algemeeneis de mensch
der schepping; öf de mensch los van
Godöf de gruwelijke, demonische, op
zonde broedende en de zonde minnende,
en tot uitgieten met stroomen, wegge
zonken mensch. Maar 't kind Gods is
van heilige erve't land der wereld is
de huisgenoot van en welbewuste deel
nemer aan de zonde dier wereld, 't kind
der hel is product van satanische
machten en invloeden, wiens vader de
duivel is en wiens moeder de hel.
ft
Zoo dus: we spreken niet over 't
iüOr;nd Gods: die zijn de uitverkorenen.
Dok niet over 'tkind der wereld, die
zijn de onwedergehorenen. Ook niet over
'tkind der hel, die zijn de booze na
turen op aarde om God en Christus te
verloochenen tegen de getuigenissen in,
dat Hij is en Zijn Zoon is; Hem ont
kennen en miskennen om een ander er
voor in plaats te schuiven. Maar we
schrijven nu over den mensch Gods.
Wie is dat Dat is de mensch naar
Gods beeld geschapen, doch die dat beeld
verloren heeft; maar door God her
schapen nu met een steeds kloppend
geweten rond loopt en de wet in zijn
hart draagt, die hem beschuldigt, als
zijn werk ter oneere Gods is.
Wie is dat? Dat is de mensch der
goede werken uit dankbaarheid, op alle
terreinen des levens; de edele mensch
der liefde, der barmhartigheid, van 't
rechtsgevoel en der waarheid.
Wie is dat? Dat is de herhoren
mensch, doch niet beschouwd als lid
der Kerk van Christus, maar als lid der
menschenmaatschappij. 'tls de ware
Christen. Waar in zijn optreden als
huisvader, als ambachtsman, schipper,
onderwijzer, karreman, professor, ko
ningin of minister; in alle werk, hoe
nietig ookeen christen, wien 't nieuwe
leven ernst is, waar hij zijn voeten zet
buiten de kerk Kind van God in de
kerk, is hij mensch van God buiten de
kerk. Kind van God in zijn gebeden
is hij mensch van God op den wagen
dien hij mentop den driestal met zijn
leestachter de toonbank bij zijn
koffie en thee, die hij verkoopt. Op de
markt; op de kaai; in den tuin; op
den weg; in zijn negotie en straat
reiniging in 't voddenpakhuis en in
Staten-Generaalbij de brandspuit in
gevaren of op den zetel in 't, raadhuis
overal) waar de maatschappij haar
rechten doet geldendaar als christen
te zijndat is de mensch Gods, die zich
leiden laat door de Heilige Schriftuur
en de Natuur; door Rede en Raad.
De politiek is den mensch Gods niet
vreemd. En hij, die de politiek den rug
toekeert; die niet stemmen wil; die
alles te aardsch vindt; die zich opsluit
met een boeksken in een hoeksken;
hij moge kind Gods zijndan is hij een
dom kind Godsmaar een mensch Gods
is hij in geen geval
De Staatkunde beoogt 't welvaren
van een volk; en wel is de vraag ook
ter zakewat is in uw oog welvaren
Laat ge 't geestelijke er huiten en is 't
u alleen om 't materieele, om 't stoffe
lijke te doen. Over die vraag loopt de
politieke strijd onzer dagen. Maar de
mensch Gods neemt aan eiken strijd
deel, al werd er zelfs niet anders dan
't stoffelijke leven in behartigd of ver
waarloosd. Want de mensch Gods weet,
dat onze lichamen tempelen des Hei
ligen Geestes zijndragers der ziel
vaten ter eere of ter oneere van God,
den Schepper. En al werd nu in de
Staatkunde over niets anders gehandeld
dan over sociale vraagstukken, die alleen
de maag betreffen: die maag is de
voedster des lichaamsde teler van 't
bloed en 't bloed is 't levendus zal elk
mensch Gods, elk waar christen nog
deel nemen aan de politiek, omdat het
zijn leven geldtd. i. 't leven, dat hij
van God kreeg en waarvan hij aan zijn
God verantwoording schuldig is.
De Socialist staat alleen hierin schul
dig, dat hij diemaag de hoofdvraag acht
van 't levendat hij die maag vullen wil
onder harden klassenstrijddat hij bij de
maagvulling wel om zichzelf, maar zoo
weinig om zijn God enZijn genade denkt
doch als Socialist beschaamt hij 't kind
Gods, dat om zijn lichaam weinig geeft
voor 't politieke leven, waarbij ook dat
lichaam en zijdelings dus ook de ziel
betrokken is, zoo hitter weinig gevoelt.
Zoo'n kind Gods verstaat zijn roeping
niet en is als mensch Gods totaal abuis
hij is zelfs geen mensch Gods. Hij zit
in vroomheid neer; bidt en looft en
klaagt over eigen zonde en genade niet
bekommerd over zijn ziel, maar de maat
schappij laat hij rollen, reilen en zeilen,
als ware deze ook niet schepping Gods
die daarin Zijn eere zoekt en vraagt;
als ware de millioenen lichamen, ci
troenschillen, die maar weggeworpen
moeten worden op den mesthoop zon
der waarde voor den tijd en de eeuwig -
heid.
De mensch Gods neemt deel aan 't
leveneischt dat op voor God; en vraagt
van Hem geïnstrumenteerd te worden,
volmaaktelijk toegerust te worden tot
alle goed werk Tot goed werk in de
maatschappij. Tot goed stemmen bij de
stembus. Tot goede propaganda van dag
tot dag om de goede beginselen, waar
door een Maatschappij bloeien kan, in
te dragen onder jeugd en jongelingschap;
onder knapen en meisjes; in vakver-
eeniging en politieke organisatieom
te maken dienstknechten en heeren
dienstmeisjes en ^mevrouwen»; arbei
ders en patroons, die in de maatschappij
volmaakt zijn, zooals menschen dit met
een zondig hart kunnen wezen of zich
aldus in Christus gevoelen.
De mensch Gods in de politiek,
Hij kan niet anders dan een Staat
kunde bevorderen, die God erkent in
de Heilige Schrifture, als de God van
lichaam en ziel. Voor zoo'n Staatkunde
ijvert hij en hij staart met deernis aan
de kinderen Gods, die zich van zoo'n
Staatkunde niets aantrekken, en alleen
maar mikken op hun eigen zaligheid;
doch de zaliging des zondaars is maar
één stukje der eere Gods Alles is het
Zijnede aarde en hare volheid en 't
vee op duizend bergenbehalve eigen
zaligheid is er zelfs nog vee, dat niet
huiten de eere Gods omgaat. Alléén om
eigen zaligheid denken is de zelfzucht
van den onschriftmatigen en onschrif-
HHIotel Wesfiaiir®wit
«Sedesapte Koeranstelger 634, 68B
12451 Blract aabfj da Hoafttetseg,
Hwttojpdaam.
f ISS, f 1.50 en f 1.75
Tel. No. 1532Aanbreiend,
H®4 door leder aanbevolen adres.
tuurlijken mensch. Maar de mensch Gods
ziet zelfs 't vee op de bergendat aan
den maatschappelijken mensch gegeven
is tot zijn onderhoud. En in dat vee
prijst hij zijn God. Voor dat vee pleit
hij als het mond- en klauwzeer heeft.
Want dat vee is des Heeren.
De strijders voor een nieuwe wereld
orde.
De S. D. A F. noemt zich gaarne en
bij voorkeur een strijdmacht voor ean nieuwe
wereldorde. Op dien titel gaat ie prat. Daar
leeft se mee, maar zal er niet mee sterven.
Tegenover ieder ea overal houdt se dat staan
de, dat zij de eenige macht en kracht ter
wereld is, die voor een nieuwe wereldorde
zwoegt en tobt.
De re3t der wereld is voor de oude orde
zij alleen vcor een betere, n.l. die der ge
meenschap, der solidariteit, der samenwer
king der voken.
't Ideaal is niet nieuw, 't Is reeds seer
oud. 't Christendom beeft dat ideaal al in
den bagmne van zijn optreden hooggehou
den. Gemeenschap, solidariteit, samenwer
king tusschen allen, die God den Heere
dienen en zoo gezamenlijk de Kerk van Chris
tus vorm enD :e kerk des O uden Verbonds ken
de nog scheidsmuren tusschen Israëliet en „de
volken rondom maar da kerk des Nieuwen
Verbonds kent de klove niet Jood en hei
den, Scyt en Barbaar, Indiër en Afrikaan,
Nederlander e-n Indiaao ia Christus ge
meenschappelijk in Christus solidair in
Christus ffaamweiktnd ia eigen Laud met
eigen taal, naar eigen zeden, om Hem te eere.n
ais Kening aer eeuwen en Zaligmaker vaa
zondaren.
De nieuwe wereldorde der socialisten,
zijode de solidariteit, is overgenomen van
't Christendom maar overgenomen zonder
de antithese, die da Christus steeds er aan
verbonden heeft. Solidariteit maar de
dwaas zegt in aijn hart: Daansgeen God
(Pa. 14 1). Maar de goddeloose, gelijk hij
zijnen neus omhoog steekt onderzoekt niet;
alle zijn gedachten zijn, dat er geen God
is (Ps. 10 4) Het licht schijnt ia de duis
ternis eu de duisternis heef; hetzelve niet
begrepen. (Joh. 1: 5). Hij is gekomen tot
het zijne en de sijDen heboea Hem niet aan
genomen (J,;h, 1: 10). En Jezus zeide:0.
ongeioovfg en verkeerd geslacht, hoe ïaag
zal Ik nog met n lieden zijn, hoe lang zal
Ik u nog verdragen (Math. 17 17). De
zoon des menschen, als Hij komt, zal Hij
ook geloof vinden op de aarde (Luc. 18:1).
Wat beteekent bij desse Goddelijke uit
spraken nu de nieuwbakken wereldorde der
S. D. A. P. Is ze geen luchtkasteel of
meeat de S. D. A. P. dat er ooit verzoening
mogelijk is tusschen Geloof en Oagéloof
In die zedelijke wereldorde vaa Gods wil
en Menschen-wilvan Gebod-Gods èaMen
schei'gedoe is geen solidariteit mogelijk. En
als er geen verzoening is en onmogelijk
zijn kan tussehsn Wereld en Kerk, dan kau dit
nog minder in de natuurlijke wereldorde van
saamleven en 3aamhandelen. Er blijft tot
op der dagen einde een „muur des afscheid-
sels" tusschen Golsotha en Jeruzalemtus
schen Pilatus en Jeius; tusschen Judas en
Johannis tusschen Christus en Belial.
Ea daarom; waar de S. D. A. P. die
antithese door den Christus gesteld ver
werpt hechten we aan hddr nieuwe wereldor
de niets.
Is ze onbestaanbaar.
In alle opzichten onmogelijk dan door
dwang der Kerke aangedaan.
Kerk en wereld zijn de twee elementen der
wereldordeapdere groepeering der volken
is er nietvóör of tegen den Christus 1 En
zouden die verzoenen? Dan most de Kerk
èèret Wereld worden óf de Weield moet
tot Kork reformeeren. Vuur en water haten
elkaar; zijn eikaars vijanden; het een dooft
het ander. En dan toch solidariteit?
Laat de Wereld tot de Kerk komen, en
de verzoening is er. Laat de Kerk wereld
worden, en de verzoening is er öök, Maar
zoolang de Kerk zichzelf is, instituut des
Cbristelijken Geioofs tegenover de demo
nische maakt des ocgeloofs. is er van geen
gemeenschap, van geen nieuwe wereldorde
sprake.
Kerk en Wereld hebben een eigen leven;
eigen dienaren een eigen Meester eigen
gaven en talenteneigen gezichtskringeigen
ideaal; eigen toekomst en voleinding eigen
macht en gezag; eigen soever*i iteit en eigen
onderdanen met eigen wetten.
Hoe wilt ge dan gemeenschap Solidari
teit?
In stoffelyke zaken, zegt ge 1 Maar de
geest is de moeder der stof, haar richter
en richtsnoer,
Er is geen stoffelijk leven, dat niet door
den geest beheerscht wordt. En de geesten
rijn uit God of ondar de macht des Ver
derf*. Dus ook in 't stoffelijke is strijd
„Godsdienst is privaatzaak."
Dat is, als men weet, de stelling van het
socialisme.
Men weet, wat het er mee zeggen wil.
Wat gij gelooven of niet-gelooven wil, dat
gaat den socialist absoluut niet aan. Het kan
hem niets schelen. Als socialist is hem alle
geloof precies eender. Hij is zoo royaal in
dat opzieht, als 't maar hoeft.
leder moet, naar de uitspraak van den be
kenden Pruisischen koning op zijn eigen
manier kunnen zalig worden.
„Godsdienst is privaatzaak."
Kwam ooit, waar dan ook, het socialisme
tot de macht, het zou zeker niet opzettelijk
dezen grondregel met voeten treden.
Dat stellen we op den voorgrond.
Wij nemen zonder voorbehoud aan, dat de
socialisten het oprecht meenen, als zij zeggen
„ook al gelukte het ons, staat en maatschappij
geheel naar socialistische beginselen in te
richten, dan hebt ge daarvan voor uw geloof
niets te vreezen
Zij zouden ons niet dwingen.
Wat wij in ons binnenste denken en in ons
hart gelooven wilden, zou hun absoluut koud
laten.
Zij zouden ons niet als wijlen de koning
van Syrië deed tegenover de joden, dwingen
om varkensvleesch te etennoch om wierook
te offeren voor den Cesar, waartoe de eerste
christenen gedwongen werden, noch om uit
te roepenAllah is grootgelijk dweepzieke
mohamedanen plegen te doen.
Doch daarmee is 't pleit niet beslist.
Als we de vorige maal reeds opmerkten.
Er zit hier méér aan vast 1
Godsdienst toch is „dienst van God," het
v/oord zegt het duidelijk genoeg. Niet alléén
dus, wat de meesten, die er zelf buiten staan,
vaak meenen een zeker religieus gevóél des
harten, 'n soort van aandoening, 'n gewiegel
van de golfjes des gemoeds, waarop we ons
wat laten spelevaren neen, het is dienst
van God.
't Hoeft er natuurlijk voor ons publiek niet
te worden bijgezegd, dat dit dienen geen ver
dienen is
Het is en blijft al genade
Maar wie door den Heiligen Geest is over
gebracht uit de duisternis tot Gods wonder
baar licht, die kan en wil en mag ook niet
anders dan God dienen naar Zijn Woord.
En dat naar vaste regelen.
Naar goddelijke wetten.
En nu laat zich zeer wel het geval denken,
aj kunnen zich allerlei gevallen voordoen,
waarin de regelen, die de socialistische maat
schappij ten nutte der gemeenschap stelt,
in botsing komen met de regelen, die God
stelt voor Zijn dienst dan is het conflict
daërdan zal juist in naam van het „gods
dienst is privaatzaak," het socialisme op pu
bliek terrein eischen onderwerping aan zijn
geboden.
Zegge vooral niemanddat is theorie
Laten we eens praktisch spreken.
Nu reeds ijveren de socialisten voor school-
voeding, schoolkleeding, schoolbaden, school-
klompen en dito pantoffels enz.
In die richting zijn natuurlijk nog heel wat
konsekwenties te maken, als we eens werke
lijk kregen den socialistisch geregeerden staat:
schoolbedden, schoolspeelgoed, school dit en
school dat.
Zegt menJa, maar in de socialistische
maatschappij zal de sociale positie der ouders
zóó zijn dat al deze dingen onnoodig worden,
dan stellen wij, daar tegenover, dat het eco
nomisch een groote kostenbesparing geeft,
als men alles centraal en in 't groot doet,
als men van de heele kinderverzorging een
tak van staatsdienst maakt, 'n groote be
sparing, vergeleken bij al die pietterige
huishoudinkjes van thans!
't Is economisch gesproken de dwaast mo
gelijke verkwisting, om b.v. in een stad als
Amsterdam, in plaats van duizend reuzen
huishoudingen er een honderdduizend in mi
niatuur op na te houden. -
Bovendien, man en vrouw staan gelijk.
Hebben beiden hun taak in 't maatschap
pelijk leven.
Is 't niet de dwaasheid gekroond, om dui
zend moeders „thuis" vast te leggen ten einde
er op gebrekkige wijze in duizend gezinnetjes
een 3 14 duizend kinderen op te kweeken,
als men 't met een honderdtal gediplomeerde
en goed opgeleide kinderverpleegsters in
groote ruimte, naar de laatste hygiënische
eischen ingerichte kinderhuizen doen. kan
Ik tart eiken kenner, om in deze redenee
ring ook maar iets on-socialistisch te vinden.
Ik zou het zelfs zéér onwaarschijnlijk achten,
dat in een socialistische maatschappij de
kinderverzorging zich in deze richting tot
den einde toe ontwikkelde.
Wij mógen aan zooiets niet meedoen.
't Is de ontwrichting van 't gezin.
Een ontrouw worden aan de belofte, die
we bij den H. Doop voor 't aangezicht van
God en zijn gemeente hebben afgelegd.
Ja, maar zal men zeggen de socia
listische maatschappij zal u niet dwingen...
Dèór zijn we primo zoo zeker niet van
In naam der vrijheid en van vele andere
kostelijke zaken, zal er nooit op aarde zoo
tyrannisch gedwóngen worden als in de so
cialistische maatschappij.
Doch stellen we het eens even.
Niemand wordt tot iets gedwongen.
Dhn zeggen wij op ónze beurt. Dat is nu
theorie
Dat is dezelfde prachtige theorie, die wij
kennen uit onzen vroegeren schoolstrijd
Niemand werd met den sterken arm ge
dwongen, zijn kinderen naar de openbare
school te sturen maar als men eerst zélf
die school mocht meebetalen, dan niets kreeg/
voor zijn eigen school, voorts 'n heel gewoon
burgertje was, dan stond men al gauw voor
de keus: of z'n kind geheel zónder onderwijs
laten, of het te zenden naar de openbare
school.
Zoo zou 't dan óók gaan.
Tegen de staatsmacht, tegen de staatswet
ten, tegen het staatsgeld of liever de staats
instellingen zou men gewoon niet op kunnen
en 't eind zou zijn, dat men zich gedwongen
zag in de opvoeding zijner kinderen niet te
regelen te volgen, die God stelt in Zijn Woord
maar wèl de regelen, die de socialistische
staat stelt in de hoogheid zijns gezags.
En dat is nu op één punt.
©p slechts een énkel terrein.
Zoo zou er véél te noemen zijn
Waar dan nóg iets bijkomt, dat men in dit
geding vooral niet vergeten moet.
De overheid in een socialistische maat
schappij heeft de macht, om u en de uwen,
als ge bij conflict zeggen blijft„Hier sta ik,
ik kan niet anders 1" te laten verhongeren in
den meest volstrekten zin des woords.
De „kapitalistische" overheid heeft heel wat
minder macht.
Zij kan u niet beletten, als 't b.v. met den
eenen patroon hokt, den anderen te zoeken
en te vinden.
Maar in de socialistische maatschappij zijn
al de voortbrengings-middelen bodem, werk
tuigen, werkplaatsen enz. enz. in één hand,
die der „gemeenschap" gekomen en daarmee
beschikt die „gemeenschap" en de soorte
ment „overheid," die haar dan besturen zal,
over dood en leven van elk der leden.
'n Groot woord, zegt iemand.
Ja zeker'n vreeseiijk woord f
Maar men moet zich dan ook een conflict
in de socialistische maatschappij tusschen dek'
dienst-van-God en de regelen-der-geineenA
schap, tot het uiterste doorgetrokken denken:
men ziet thans, wat in dézen oorlog al niet
wordt gedurfd, dan beven wij terug voor
't moment, dat de „gemeenschap" zeggen
gaatNu gaan we het laatste en afdoende
middel gebruiken tegen de lieden, die wat zij
„Gods ordinantiën noemen, gelden laten bo
ven ónze inzettingen
De Heere God beware er ons voor.
UITKIJK.
V
p U
K
50.000 ton Chllisalpeter.
Als er niet is, dan is er niet te distribu-
eeren, dan kan men berusten. Maar te weten,
dat er 50.000 ton Chilisalpeter is aangeko-
