j Woensdag 23 Mei 1917.
328te Jaargang N°. 2287.
jaa-,
)EN
voor de Zuidhollandsclie en Zeeuwsehe Eilanden.
Re Oorlog.
Antirevo lutionair
Orgaan
M.
POLS.
TT
IN HOC SIGNO VINCES
aliteit,
VRNIS.
lank
lelsdijk."
lelk&t&is.
Die scheidslijn deugt niet.
Uit de Pers.
BUITENLAND.
LAGE doch
id,
i. i. k
kantoor.
orgen van
10594
iddag van
MEIJDE.
istal,
licht.
ere. No. 9
>11.
etc.
sering etc.
ib.
ris.
TEN
ton.
itten.
:0020
NT.
*aat 12-14.
Jacz.
ARGARIME.
10456
Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag.
lbonnenentsprQs per drie aaanden fr. p. p. 50 Colt bij vooruitbetaling.'
Buitenland bij vooruitbetaling f 4,50 per jaar
ifisonderlijke nummers 5 Cent.
UITGEVERS
W. BOEKHOVEN Zonen,
SOMMELSD1JK.
Telefoon Intereoaua. Zo. 8.
lAdvertenüSn I21/, eentper regel, Beolamei 25 per regel.
Boekaankondiging i Cent per regel.
1 Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing,
j Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan
1 Advertentiën worden ingewaoht tot Dinsdag- en "Vrijdagmorgen 10 nnr.
Alle stokken voor de Redactie bestemd, Advertentiën en verdere Administratie franco toe te zenden aan de Ultg-evegs.
ij die zich nu abonneeren, ont
vangen de nog in deze maand
verschijnende nummers gratis.
Telkens duikt weer op den tegenzin
tegen de antitheseleus, zooals die in
politicis door Rechts gesteld is en wil
men aan de Linkerzijde niets anders
hooren dan de leuzeDemocratie tegen
Conservatisme. De nederlagen der Antir.
partij worden met 't bestaan dier anti
theseleus zelfs in verband gebracht. En
ontkennen mogen we niet, dat er aan
Rechtsche zijde klappen gevallen zijn
vooral onder de Anti's In 1905, ver
loren we 8 districten: Amsterdam VII,
Enkhuizen, Gorkum, Gouda, Den Haagl,
Den Helder, Kampen en Zierikzee. In
1913 verloren we 9 districten: Am
sterdam VII, Amsterdam VIII, Amers
foort, Enschede, Gorkum, Ridderkerk,
Middelburg, Rotterdam IV en Utrecht II,
zoodat winst en verlies naast elkaar
gezet we nu slechts een groot tiental
van de vroegere 20 hebben overgehou
den Maar dat lagere cijfer nu, verge
leken met dat van 1901, met de anti
theseleus in verband zou zijn, is ons
niet helder, wanneer we letten op wat
na 1905 óók gebeurd is. 't Kabinet
Kuijper is in dat jaar gevallen, en toen
is onder 't gejubel van 5248, hi, ha
ho! 't Kabinet de Meester opgetreden.
Dit Kabinet was zeer zwak, eerstens
omdat zijn meerderheid in de Kamer
slechts 4 stemmen telde en ten tweede,
omdat 't niet op een Concentratie van
drie linksche groepen steunde, zooals
dit in 1913 met 't Cort-Kabinet wel't
geval was; de Concentratie als zooda
nig is pas in 1913 als Comité van
Verweer tegen min. Heemskerk ont
staan terwijl in 1905 maar twee par
tijen der Linkerzijde den heer de Meester
steunden
Nochtans: dit Kabinet de Meester
trad democratisch opdemocratisch dan
in den zin, dien de Concentratie eraan
hecht. Maar èn Staal moest weg; èn
Rappard moest weg; de Eerste Kamer
verwierp in Febr. 1907 de oorlogsbe-
grooting ter oorzake van de door den
Minister geëischte inkrimping van 't
blijvend gedeeltetoen ontstond de
zoogenaamde Staal-crisis, die opgelost
werd door 't ontslag van minister Staal
en 't opnemen van minister van Rap
pard. Op 31 Juli 1907 ging de min.
van Marine wegde heer Cohen Stuart
en werd deze vervangen door den heer
Wentholt.
Op 't eind van Dec. 1907 verwierp
de Tweede Kamer de oorlogsbegrooting,
waarbij 24 Antirev., 4 Chr? Hist., 23
Kathol., 1 Unie liberaal, 4 Vrijz. Dem.
en 7 Socialisten tegen stemden, zoodat
daardoor ontstond de Rappard-Crisis,
die eindigde op 12 Febr, 1908 met het
optreden van 't Heemskerkkabinet. We
gaan nu süllekens voorbij wat als ge
volg van Heemskerks optreden in bro
chures geschreven is door de Standaard
en eenige Antirev. voormannen; maar
bij de verkiezingen in 1909, was er een
aan de Rechterzijde reusachtig succes.
Het was in 1905 geworden48 Rechts
en 52 Linksin 1908 werd het60
Rechts en 40 Links. Nu is ons altijd
deze vraag onopgelost gebleven; Als
nu de antitheseleus zoo'n verderf bleek
in 1901 tot 1905; waarom was de
Linksche meerderheid na 1905 dan toch
zoo onbeduidend nl. slechts 4en waar
om was dan na 't zoogenaamd berucht
democratisch optreden »in den nacht*
van Staal eu 't democratisch optreden
van den Premier en ook van minister
Veegens in zake zijn verzekeringswet
enz., waarom is dan toch in 1909 de
luttele Linksche meerderheid niet alleen
totaal verdwenen, maar in een groote
debacle omgezetwant zooals bekend
is en we hierboven opmerkten, werd
het in 1909 60 Rechts en 40 Links.
Acht Linksche zetels gingen er verloren
en 8 Rechtsche kwamen er voor inde
plaats.
En nu moge men aan de Linkerzijde
zeggenMaar, gij, Anti'sgij Anti's
vooral, van wie de antitheseleus af
komstig is, gij hebt toch de grootste
klappen gehaddan is daar toch twee
erlei opmerking bij te maken Ten eer
ste deze: al heeft dr Kuijper als Pre
mier van 't Kabinet in 1901 die leus
vooral scherp naar voren gebracht in
zijn debatten en in de Memorie's van
Antwoord toen ter tijdenochtans alle
leden van dat Kabinet waren 't er mee
eens. Het was toen in 1901 een Coali
tiekabinet, géboren uit de antitheseleus
en groot geworden tot 1905 onder die
zelfde leusalles wat Rechts stond
leefde toen onder die leus. Nochtans
de Antirevolutionair de klappen Maar
waarom
Omdat de R. Kath. in Brabant en
Limburg muurvaste distrikten hebben.
Omdat de Antirev. partij altijd ver
eenzelvigd wordt met dr. Kuijper, die
door de Doleantie aan de Herv. Kerk
een breuke heeft geslagen wat tal van
Hervormden hem nooit vergeven.
Omdat de Chr. Hist, altijd steun krij
gen van de Anti's maar deze soms den
steun missen dergenen, ook alweer uit
kerkelijk oogpunt of omdat er onder
de Chr. Hist, menig een zit, die ge
gewoonweg Oud-liberaal kunt noemen
met een godsdienstig bewustzijn doch
deze stemmen ook zonder gewetensbe
zwaar, een liberaal, .die wat gematigd
is; en ze laten den Antir candidaat
in zijn hemd staanalleen als 't staat
tusschen een Socialist en een »Rooje<,
ja dan loopen ze storm tegen den Rooje
van de twee kwaden kiezen ze 't min
ste kwade.
Zoo dus: de Anti's krijgen altijd de
klappen; 't groepje is toch niet zoo
bijster groot en muurvaste districten
hebben ze weinig; en daarbij de ker
kelijke kwestie; en bij anderen weer
de Leerkwestiesde anti's zijn altijd
in 't geding, veel meer dan de Room-
schen en de Chr. Hist. >Anti-clericaal«,
heusch't wordt meest tegen de Room-
schen gebezigd, maar men bedoelt
antirevolutionair*, vooral tegen de
aanhangers van Dordtgaat 'tmeer nog
dan die van Rome.
Dat dus de Anti's de meeste slagen
krijgen is duidelijk. De Hervormden,
zooals die in 1913 optraden a la Ds
Quast en dito, dito, al moesten zé na
de stemming uitroepen»Wij zijn door
de Lib. verraden*zij zijn 't, die steeds
den Anti den voet dwars zettensteeds
afbreken en tot opbouw onbekwaam
zijn, vooral als er dan een art. 171
der Grondwet over do subsidie der
Geref. kerken in den maak is.
Neen! de scheidslijn: Conservatisme
Democratie deugt niet. De stemmingen,
in 1901, 1905, 1909 wijzen dat secuur
uit. Maar 1913 dan? Och, och! Juist
weer de Kerk en juist weer 't Tarief,
die met Conserv. tegen Democ. niets
te maken hebben, hebben toen den
doorslag gegeven. De Kerk en 't Tarief
Plus de leugens!
1 --
:r fijn van
c en geurig
alt zeer ir
igaren
10667
L1TEIT 11
MD,
3 bekend als
Effecten.
longatiën.
/an gelden
ast te stellen.
>mst.
kl/4
1—4 uur n.m.
MEUBELEN
tementen in
|l eiken Stljl-
de concur-
10259
ien- en Zilver-
ij
IDDELHARN1S
340. 12032
worden tram-
5,— aankoop
j-, geheel.
tegen 4'/,pCI.
j>Ct. 's jaars, ook
ingevraagd wof-
rtuur.
ugbetaling van
lagavond van
er D.JOPPECi
MVW
Lö
Z
Als nu werkelijk de antitheseleus de
groote vijand des Volks is, waardoor
wij in 1905 verloren en óók verloren
in 1913, waarom was die leus dan in
1909 de Rechtsche groote vriend. Want
als een paal boven water staat 'ttoen
in 1905 stond 't Linksche kabinet al
zwak en bleek de antitheseleus nog
zoo niet veracht; doch in 1909 ver
dween dat Kabinet onder de 60 mo
kerslagen der Rechterzijde.
't Zwarte paard.
Het is niet te sterk gesproken, zegt „De
Standaard", als we zeggen, dat heel de
wereld nu in de grootste spanning af
wacht, wat de nieuwe duikbootoorlog aan
Duitschland zal opleveren. Men voelt als
'tware, dat die een beslissing op korten
termijn kan brengen. En de aanvankelijk
reeds bereikte resultaten zijn er wel 'naar,
gelijk* ook aan de andere zijde van den
Oceaan wordt erkend, om de Entente-partij
met de grootste zorg voor wat te komen
staat, te vervullen.
Misschien, men kan nooit weten, vinden
de knappe koppen in Engeland nog hèt
middel uit, om dit scherpste wapen van
Duitschland bot te slaanmaar anders
staat aan de geallieerden het ergste te
wachten door de afsnijding van allen toe
voer van over zee.
Dan tuimelen zij ten slotte in eenzelfde
kuil als ze eerst voor hun tegenpartij ge
graven hadden.
Het is 'tzeltde wat voor 100 jaren de
groote Napoleon met zijn snelle kaper
schepen en zijn stopzetten van eiken aan
voer naar Engeland heeft geprobeerd. Doch
het trotsche Albion werd toen niet op de
knie gebracht.
Het is nu juist twee jaar geleden, dat
de eerste verklaring van Duitschlands zijde
over de duikbootoorlog afkwam. Toen werd
verklaard, dat elk vijandelijk koopvaardij
schip hetwelk in 't oorlogsgebied werd
aangetroffen, zou vernield worden, zonder
dat het immer mogelijk zou zijn om de
gevaren die daarbij voor bemanning en
passagiers dreigden, af te wenden. En er
werd bijgevoegd, dat ook neutrale schepen
gevaar liepen, in zoover het, gelet op het
door de Britsche regeering aanbevolen mis
bruik van de neutrale vlag, niet altoos
mogelijk zou zijn om te voorkomen, dat
de op vijandelijke schepen gemunte aan
vallen ook neutrale bodems troffen.
En terecht merkt het blad op:
Wie Wilson's actie tegen deze onmen-
schelijke praktijken toejuicht, mag zeker
niet vergeten, dat het oorlogsmiddel van
heel een volk uit te hongeren, door En
geland het eerst, zij 't ook met falend
succes, is toegepast; maar afgezien daar
van, komt het ons al zeer onwaarschijnlijk
voor, dat men de Duitsche methode van
nu als een va-banque-spel heeft te be
schouwen, als -de wanhoopsdaad van een
in 'tnauw gebrachteh speler, die nu alles
zet op zijn laatste kans.
Van de honderd schepen hebben de
Entente-mogendheden 70 noodig voor hun
militaire transporten en allerlei andere oor
logsdoeleinden en van het restant kunnen
ze eigenlijk geen enkel schip missen, zal
het economische leven van de bevolkingen
zelve niet op zeer bedenkelijke wijze wor
den toegepast. En er is al zooveel scheeps-
ruimte tot zinken gebracht, waartegen de
vlijtigste aanbouw in Engeland en elders
niet kan opwegen.
Doch daarbij komt nu, als factor waar
over de mensch zoo heelemaai niets te
zeggen heeft, de misoogst, die de positie
van de landen zonder voldoende teelt op
eigen bodem zoo precair maakt. Dat is
het grootste gevaar.
Uit de statistieken maakt 'tblad duidelijk,
dat de gezamenlijke behoefte aller landen
85 millioen bedraagt en er door't misgewas
maar 52 millioen quarters graan is, zoodat
er een tekort is van meer dan 30 millioen.
En daarbij is dan nog geen rekening gehou
den met het effect van den onbeperkten
duikbootoorlog.
De graanbehoefte der wereld is dus voor
twee derden gedekt, en die twee derden
liggen overal in de wereld verspreid. Het
meeste moet- zelfs uit Australië komen, en
in enkele maanden verscheept worden.
Nu kon men onder gewone omstandig
heden nog aannemen, dat in dit tekort op
andere wijze te voorzien ware, of dat tot
het laatste korreltje van den voorraad
mocht opgebruikt; maar wat, nu Duitsch
land er alles op zet om de toch reeds zoo
zuinige graantransporten van overzee te
vernielenHet hongerspook grijnst de ge
allieerde mogendheden aan en dezen
niet alleenals het Duitsche vernieti
gingssysteem succes mocht hebben.
Het is geen eerlijke, ridderlijke strijd
meer, waarin moed, beleid en zeemanschap
den doorslag geven bij het behalen van
de zegepraal. Onmenschelijke, duivelsche
praktijken worden uitgedacht en met niets
ontziende driestheid toegepast, om niet
enkel de strijdbare manschap, maar heel een
volk er onder te krijgen. Heel hetmensch-
dom, oorlogvoerend of niet, wordt er aan
gewaagd.
Onder zulke omstandigheden nog van
recht te praten, heeft uiteraard geen zin
meer. Voor de leus mag men de neutralen
nog eenigermate ontzien, om redenen van
eigenbelang meest, praktisch is er van 't
volkerenrecht niets meer overeind geble
ven. En de oorlogsjammer treft almeer alle
volken over de geheele wereld. Ook den
neutralen doorpriemt thans het honger-
zwaard, dat beide strijdvoerende partijen
als hoofdwapen gekozen hebben.
En dan sluit de hoofdredacteur zijn arti
kel met een ernstig slot.
Wie denkt hierbij niet als vanzelf aan
de visioenen van Johannes, in 'tboek der
Openbaringen voor ons opgeteekend,
waarin een tip wordt opgelicht van den
sluier, die de wereldhistorie voor ons be
dekt houdt?
Eerst, in de kleur van het bloed dat op
de slagvelden stroomt, komt het roode
paard, en dien die daarop zat werd macht
gegeven den vrede te nemen van de aarde
„en dat zij elkander zouden dooden."
Maar dan volgt op het roode paard een
zwairte ruiter, dragende een weegschaal in
de hand. Zinnebeeldige voorstelling van
den hongersnood, thans vooral ons aan
grijpend, nu heel de beschaafde mensch-
heid, die alles aan haar voeten waande
onderworpen te hebben, door het honger
spook wordt verschrikt. Johannes hoort
daarbij een stem, die roept: „Een maatje
tarwe voor één penning en drie maatjes
gerst voor één penning." En zien we niet
nu in land na land, hoe tarwe en gerst
zorgvuldig worden afgewogen en schier
tegen hongersnoodprijzen verkocht?
Maar het eene wee is weggegaan,
en het andere komtDe kooplieden der
aarde zuilen weenen, en het derde deel
der schepen zal vergaan. Zijn we thans
aan die schrikwekkende ontknooping van
het werelddrama toe? Wie vermag het ons
te zeggenwie heeft Gods Raad gekend
Echter, „wie wijs is, merk die dingen en
geev' verstandig acht". En als dan de af
grond roept tot den afgrond, verschrikt
het hem niet, omdat hq verstaat, hoe dat
alles geschieden moet eer het einde daar
is, maar tegelijk.ook weet, dat het natij
den tot heerlijkheid komttot licht „eerst
na middernachtelijk duister."
DE TOESTAND.
Van de gevechtsfronten blijft het nieuws
nog schaarsch.. De berichten gewagen van
feilen strijd, waaraan de uitslag echter niet
geëvenaard is.
Bij. Atrecht vielen de Engelschen opnieuw
aan in de streek van Monchy en bijzonder
krachtig ten Zuiden van de Scarpe, doch zij
werden door Duitschen tegenstand gestuit.
In Champagne is de artilleriestrijd weer
hervat; de Duitschers weerstonden een in-
fanterieaanval der Franschen op de stellin
gen bij Braye, terwijl een offensief der Duit
schers bij Mesnil eveneens mislukte.
Ook aan het Macedonische front is de ge
vechtsactie krachtiger geworden door her
nieuwde aanvallen der Entente-troepen.
Alleen het offensief van Italië zou eenige
stof tot 'n overzicht opleveren, doch ook daar
schijnt het of de Italianen hun doel nooit
zullen bereiken.
Het groote vrqagteeken, wat de nieuwe
strijd op het Italiaansch-Oostenrijksche front
zou opleveren, is nu ook uitgeveegd, zegt
de overzicht-schrijver der N. R. Ct.
Het antwoord isvoor den algemeenen toe
stand niets. De Italianen hebben ir. dezen
tienden Isonsoslag over een bizonder breed
front aangevallen. De aanval was even stout
moedig als de verdediging hardnekkig was,
maar werd al dadelijk op eenige belangrijke
vakken van het front, met name op de Karst,
geheel afgeslagen. Op twee punten kwamen
de Italianen over de Isonzo, bij Auzza en bij
Plava. Zoolang zij zich op deze twee pun
ten handhaafden, kon men niet uitmaken of
er nog niet iets van belang uit het offensief
zou voortkomen. Immers er was voor de
Oostenrijkers een concentrische bedreiging,
die op den duur misschien tot een terugtocht
uit belangrijke stellingen zou kunnen voeren,
tot het opruimen van een van de grootste zij-
delingsche obstakels voor een Italiaanschen
opmarsch naar Triest. Maar bij Auzza zijn de
Italianen, niet prijsgeving van het door hen
op de andere zijde bezette bruggehoofd
Bodres, op den Westelijken oever van de
Isonzo teruggegaan. De Italiaansche berich
ten motiveeren zulks daarmee, dat die be
dreiging met een concentrische beweging
maar een demonstratie was, om de aandacht
van den vijand af te leiden; dat die demon
stratie het beoogde doel heeft bereikt en dus
niet behoefde te worden voortgezet. Het is
even moeilijk om het omgekeerde van deze
bewering te bewijzen als haar te gelooven.
Intusschen wordt door dat betoog toegege
ven, dat het resultaat van het tiende offen
sief (dat dan meteen tot het doel er van
wordt omgepraat) de bezetting van den Monte
Kuk en den Vodice iseen plaatselijk suc
ces. Het is mogelijk, dat de Italianen er in
slagen ook de aangrenzende bergen Santo
en Gabriele te nemen. Zij zullen dan de Oos
tenrijkers van een vooruitstekend sterk ver
dedigingsstelsel in een bccht van de Isonzo
hebben afgeworpen. Een aanmerkelijk tactisch
voordeel zal dat zijn, maar meer niet. Het
zal de bezetting van Triëst niet noemens
waard nader brengen. Dit alles zonder met
de pogingen van de Oostenrijkers te rekenen,
den Kuk te heroveren. Mislukt dat echter,
dan zullen zij ook de aangrenzende hoogten
wellicht ontruimen. Ook hier dus geen uit
zicht op een militaire beslissing.
VERSPREIDE BERICHTEN.
Een Deensch oordeel over Engeland.
De bekende Deensche staathuishoudkun
dige professor Birok schrijft in Nationaltidende
dat de Duitsche duikbootoorlog binnen een
jaar tot uitwerking zal hebben, dat Engeland
niet alleen de geheele toevoer van overzee
zal zien afgesneden, doch bovendien niet in
staat zai blijken een regelmatig verkeer met
Italië, Frankrijk en de Koloniën te onderhou
den.
Eene Christelijke vredesbeweging.
Naar „Sven Morgenbladet" mededeelt, heeft
in Zweden eene Chr. actie een aanvang ge
nomen, waaraan alle Christelijke genootschap
pen en zendingsbonden deelnemen, die het
voornemen heeft tegelijk met het socialisti
sche vredescongres te Stockholm een krach
tig protest tegen eene voortzettting van den
oorlog te doen hooren.
Frankrijk en de voortzetting van den oorlog.
Het Berner Tageblatt verneemt uit Parijs,
dat naar aldaar verschijnende dagbladen me-
dedeelen, de Fransche Minister van Oorlog
in de legercommissie van den Senaat heeft
ontkend, dat een nieuwe winterveldtocht door
de Geallieerden in overweging zou zijn ge
nomen.
De toestand in Rusland.
In tal van Russische streken heerscht eene
volslagen anarchie. Nisjnix Novgorod, is het
tooneel van voortdurende onlusten de bezit
tende klassen verlieten de stad aangezien de
overheid machteloos staat. Een burgerwacht
tracht vergeefs het rooflustige gepeupel in
toom te houden. In Astrakan werd de gou
verneur der levensmiddel-distributie-commis
sie gevangen genomen. De volksmenigte
tracht verborgen voorraden levensmiddelen
op te sporen, en trekt plunderend door de
stad. Charkow is in handen van het gepeu
pel, terwijl in Cherson een deel der burger
lijke en militaire autoriteiten door de volks
massa in verzekerde bewaring werd gesteld.
Wie het maar eenigszins doen kan, verlaat
de stad. In Lukonajow werd de bekende
„Adelsbank" geplunderd. Indien wij ons niet
te zeer vergissen is ook Nederlandsch pu
bliek financieel bij deze instelling geinterres-
seerd. Ook in Tambow hielden rooversben
den erbarmelijk huis. In Odessa zijn de sol
daten reeds tot geweldadigheden overgegaan.
De plaatselijke commandant wist zich door
eene overijlde vlucht ternauwernood het leven
te redden Uit verscheidene andere plaatsen
komen gelijkluidende geruchten, meldt de
Berl. Lok. Anzeiger.
De Anarchie in Rusland.
Een opmerkelijk staaltje van de tuchte
loosheid die zich van het Russische leger
heeft meester gemaakt, vertellen de Parijsche
bladen. Korniloff had eene parade van een
regiment Garde-infanterie gelast. Eene com
pagnie weigerde evenwel halstarrig aan de
militaire vertooning deel te nemen, aangezien
het compagnies-comite te voren geene amb
telijke aankondiging der parade had ontvan
gen, terwijl de Arbeiders- en Soldatenraad
bovendien ter zake geene bevelen had gei
i j Jl
